Historiaurreko Arkeologiari eta Arkeologia Historikoari buruzko Gaiak irakasgaia (3/4 maila) aukerako irakasgaia da, eta Historia Graduko "Prestakuntza osagarria" (M04) izeneko moduluan testuinguratzen da.

Irakasgaiak, funtsean, historiaurreko eta garai historikoko industria materialen hornikuntzaren eta lanaren kontzeptuak garatuko ditu. Irakasgaiak osagai praktiko handia du, eta, bai bulegoko bai laborategiko lan-hurbilketa desberdinen bidez, zati teorikoan azaldutako alderdiak sakondu eta sendotu egingo dira. Erakutsiko da nola prozesatzen diren, nola ikertzen diren eta nola ezaugarritzen diren material mota nagusiak (artefaktuak eta eraikuntza-egiturak) arkeologian eta historiaurrean, azterketa teorikoa eta kasu praktiko esanguratsuak erlazionatuz.

Historiaurrea/Arkeologia ikertzeko prozeduren ezagutza orokorra eta horiek kultura materialarekin duten harremana barneratzea oinarrizkoa da ikasleek, etorkizunean, beren lana modu egokian egin ahal izan dezaten lan-merkatuan:

- Irakaskuntza eta ikerketa.

- Historia- eta kultura-ondarea kudeatzea eta kontserbatzea (administrazioa eta enpresa pribatua).

Testuinguru orokor gisa, irakasgaiak eta txertatzen den moduluak lotura dute Historia Graduko oinarrizko, orokor eta zeharkako konpetentzia hauekin (Egiaztatutako Memoria):

CB1 - Ikasleek bigarren hezkuntza orokorraren oinarritik abiatzen den ikasketa-arlo batean ezagutzak badituztela eta ulertzen dituztela frogatzea, eta testuliburu aurreratuetan oinarritzen diren arren, beren ikasketa-eremuaren abangoardiako ezagutzak eskatzen dituzten alderdi batzuk barne hartzen dituen maila batean aurkitzea.

CB2 - Ikasleek jakitea beren ezagutzak beren lanean edo bokazioan modu profesional batean aplikatzen, eta erakutsi ohi diren gaitasunak izatea, beren ikasketa-eremuan argudioak landuz eta defendatuz eta problemak ebatziz.

CB3 - Ikasleek datu garrantzitsuak biltzeko eta interpretatzeko gaitasuna izatea (normalean, beren ikasketa-eremuaren barruan), gai sozial, zientifiko edo etiko garrantzitsuei buruzko hausnarketa barne hartzen duten iritziak emateko.

CB4 - Ikasleek informazioa, ideiak, arazoak eta konponbideak helarazi ahal izatea publiko espezializatu zein ezespezializatu bati.

CB5 - Ikasleek ondorengo ikasketei autonomia handiz ekiteko beharrezkoak diren ikaskuntza-trebetasunak garatu izana.

G001 - Hezkuntzaren prozesu eta gertaera nagusiak behar bezala ezagutzen eta ulertzen direla erakustea historia unibertsala, nazionala eta eskualdekoa, ikuspegi diakroniko batean, hainbat alderditan (ekonomia, gizartea, politika, kultura eta abar) eta egungo gizarteekin duten harremana.

G002 - Denboran zehar eman diren ikuspegi eta ikuspegi historiografikoak eta garai historiko bakoitzeko kulturarekin izan duten lotura identifikatzea.

G003 - Ikerketa historikoaren oinarrizko metodoak eta teknikak ezagutzea eta materialak eta informazio-iturriak lortzeko, antolatzeko eta aztertzeko gaitasuna erakustea.

G005 - Historiak irakaskuntzaren, dibulgazioaren eta komunikazioaren arloetan landutako diskurtso zientifikoa hierarkizatzeko eta sekuentziatzeko gaitasuna erakustea.

G006 - Erregistro arkeologikoa eta ondare historikoa irakurri, aztertu, eraiki eta balioesteko gai izatea, landa-lanetan eta laborategiko lanetan parte hartuz.

G004 - Gutxienez ikerketa historikoko gai edo arazo bat ahoz eta/edo idatziz, zuzentasun formalarekin eta terminologia egokiarekin aurkezteko gai izatea, iturri historikoak, lehen mailakoak eta bigarren mailakoak egoki erabiltzeko duen trebetasuna erakusteko.

G007 - Talde-lanerako pertsonen arteko harremanetarako trebetasunak eskuratzea eta erakustea, bai norberaren diziplinaren esparruan, bai diziplinarteko beste batzuetan.

Zehazki, ikasgaia eta hura txertatzen den modulua honako konpetentzia espezifiko hauekin lotzen dira, eta gaitasun horiek, aldi berean, ikasgaia ikaskuntzaren emaitzen bidez ebaluatzeko prozesua markatzen dute:

M04CM01.- Historia unibertsalaren, nazionalaren eta eskualdekoaren prozesu eta gertakari nagusien ezagutza aurreratua erakustea, ikuspegi diakronikoan, alderdi guztietan (ekonomia, gizartea, politika eta kultura) eta egungo gizarteekin duten harremanean.

M04CM02.- Denboran zehar eman diren ikuspuntu eta ikuspegi historiografikoak eta garai historiko bakoitzeko kulturarekin izan duten lotura zehatz-mehatz identifikatzea.

M04CM03.- Ikerketa historikoaren oinarrizko metodoak eta teknikak ezagutzea eta aplikatzea, eta material eta informazio-iturri desberdinak lortzeko, antolatzeko eta aztertzeko gaitasuna erakustea.

M04CM04.- Ikerketa historikoaren gai edo arazo bat ahoz eta/edo idatziz, zehaztasun formalarekin eta terminologikoarekin, aurkezteko gai izatea.

1. gaia. Sarrera. Historian zehar kultura materiala ekoiztea eta aztertzea (Arkeometria).

2. gaia. Garai historikoko arkeologia. Esku-hartzeetan berreskuratutako materialak prozesatzea eta aztertzea (bereziki, zeramika).

3. gaia. Garai historikoko arkeologia. Eraikin historikoetan dauden eraikuntza-materialak.



4. gaia. Historiaurreko garaiko arkeologia. Esku-hartzeetan berreskuratutako materialak prozesatzea eta aztertzeko metodoak.

5. gaia. Historiaurreko garaiko arkeologia. Aztarnategietan dauden industria/objektu nagusiak.

"Bolonia" espirituaren arabera, eta kreditu teoriko eta praktikoen zerrenda kontuan hartuta, irakaskuntza aktiboa garatzen da. Horrela, ikasleek hainbat metodologiaren bidez garatuko dituzte eskola magistraletan adierazitako edukiak: talde-lan kolaboratiboak, talde-erakusketak, ideien eztabaida, puzzle-irakurketak, banakako lanak... Jarduera horiek funtsezko elementuak dira irakasgaiaren jarraipena eta ebaluazioa egiteko. Ikasleen "presentzialtasuna" ikasgelan garatutako jardueretan aktiboki parte hartzearen ondorio da, eta ikasgaia ebaluatzeko kontuan hartuko da.

Horrela, ikasleek dosier bat sortuko dute ikasgaian eskatzen diren praktikekin (aldez aurretik behar bezala azalduko dira praktika horiek). Hala ere, amaierako azterketa batek etengabeko didaktika aktiboak eskatzen dituen gutxienekoak betetzen ez dituzten ikasleak kalifikatuko ditu.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 20
  • Banakako lanak (%): 40
  • alde lanak (arazoen ebazpenak, proiektuen diseinuak) (%): 20
  • Partehartze aktiboa ikasgelan (%): 20

Ebaluazioak bi aukera alternatibo izango ditu:

1. aukera: Ebaluazio jarraitua egiten duten ikasleak, hau da, ikasgelara etengabe joaten direnak, erronkei aurre egiteko gaitasun aktiboa dutenak (testu-iruzkinak, material-analisiak), eskatutako lanak behar bezala burutzen dituztenak, lan horiek behar bezala azaltzen dituztenak eta lantaldean elkarlanerako jarrera erakusten dutenak, pixkanaka kalifikatuko dira, eta beren aurrerapena aitortuko dute. Kalifikazio horren elementu objektibotzat hartzen dira, modu orekatuan, ikasgelan egotea, ikasgelako parte-hartze maila eta lanen kalitatea. Amaierako proba idatzi bat, gai-zerrendako edozein gairi buruzkoa, nahitaezkoa izango da ebaluazio jarraituan gainditzera iristen ez diren ikasleentzat, eta aukerakoa, berriz, etengabeko ebaluazioan ikasgaia gaindituta izan eta kalifikazioa hobetu nahi dutenentzat. Kalifikazio-ehunekoei dagokienez (ikus aurreko atala), ulertu behar da idatzizko proba ez dela nahitaez amaierako azterketa orokor bat, baizik eta kalifikazio hori ikasturtean zehar eskatzen den dokumentazio idatzia aurkeztearen ondorio izan daitekeela.

2. aukera: ebaluazio jarraitua egiten ez duten ikasleek, edo ebaluazio negatiboa egiten zaienek, amaierako proba idatzi bat egiteko aukera izango dute. Bertan, gai-zerrendarekin zerikusia duten gaiak ebatziko dituzte, batez ere ikasturtean zehar sakonki garatutako gaiak. Azterketara ez aurkezteak deialdiari uko egitea dakar.



Uko egitea: Idatziz adieraziko zaio irakasleari uko egiteko asmoa kurtsoaren lehen 9 asteetako epean. Idatzi hau entregatuz, ikasleak azken ebaluaketa egingo duela interpretatuko da, eta ordurarte lanen bat egin badu, ez da kontuan izango.

Ezohiko deialdia idatzizko proba bakar baten bidez kalifikatuko da, eta bertan gai-zerrendarekin zerikusia duten gaiak ebatziko dira, batez ere ikasturtean zehar sakonki garatutako gaiei buruzkoak. Azterketara ez aurkezteak deialdiari uko egitea dakar.

Gelan landutako baliabideak (teorikoak zein praktikoak) paperean eta/edo formatu digitalean egongo dira eskuragarri, e-Gela plataformaren bidez.

Oinarrizko bibliografia

CHAIX, L. y MENIEL, P. (2005): Manual de Arqueozoología. Ariel. Prehistoria. Barcelona.

González A., Ayán X., 2018, Arqueología. Una introducción al estudio de la materialidad del pasado, Madrid.

MANNONI, T, y GIANNICHEDDA, E. (2003): Arqueología de la producción. Ariel Prehistoria. Barcelona.

MERINO, J.M. (1993) Tipología lítica, S.C. Aranzadi.

RENFREW, C. y BAHN, P. (1993): Arqueología. Teorías, Métodos y Práctica. Ed. Akal. Madrid

Smith C. (ed), 2014, Encyclopedia of Global Archaeology, Springer.

Quirós Castillo J. A., 2013, La materialidad de la historia. La arqueología a inicios del siglo XXI, Akal.

Gehiago sakontzeko bibliografia

CALVO TRÍAS, M. et al. (2004): La cerámica prehistórica a mano: una propuesta para su estudio. El Tall. Palma de Mallorca.
CAPEL MARTÍNEZ, J. (ed.) 1999: Arqueometría y Arqueología. Monográfica Arte y Arqueología. Granada. Universidad de Granada.
DAVIS, S.J.M. (1989): La arqueología de los animales. Bellaterra. Barcelona.
EIROA, JJ.(1999): Nociones de tecnología y tipología en Prehistoria. Ariel. Barcelona.
ESTÉVEZ, J. (1991): "Cuestiones de fauna en arqueología", en A. Vilá (Coord.): Arqueología: 57-81. Madrid.
GOFFER, Z. (2007): Archaeological chemistry. Wiley-Interscience. Segunda edición. New Jersey.
HUNT, A. (2016): The Oxford Handbook of Archaeological Ceramic Analysis. UK.
MANNONI, T. y GIANNICHEDDA, E. (2003): Arqueología de la producción. Ariel. Barcelona.
MALAINEY, M. ((2011): A Consumer's Guide to Archaeological Science. Springer
M. MARTINÓN-TORRES (eds.), Craft and science: international perspectives on archaeological ceramics, Qatar, pp. 13-18.
MOHEN, J.P. (1992): Metalurgia prehistórica. Introducción a la paleometalurgia. Masson, S.A. Barcelona.
MOLERA, J., FARJAS, J., ROURA, P. & PRADELL, T. (eds.) (2007): Avances en Arqueometría 2005. Actas del VI Congreso Ibérico de Arqueometría. Girona: Universitat de Girona.
http://copernic.udg.es/arqueometria/AvancesArqueometria2005
MONTERO, I. (2011): Manual de Arqueometalurgia. CSIC.
MONTERO, I., GARCÍA, M. y LÓPEZ, E. (2007): "Arqueometría: cambios y tendencias actuales. Trabajos de Prehistoria, 64 (1): 23-40.
ODELL, G. (2004): Lithic Analysis. Springer New York, NY.
RICE, P. (2015): Pottery Analysis, a sourcebook. University of Chicago Press.

Aldizkariak

Arkeoikuska
Arqueología de la Arquitectura
Journal of Archaeological Science
Lithic Technology
Trabajos de Prehistoria
Archaeometry
Archaeological and Anthropological Sciences