Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Ene herri txikia, Gaël Faye / Irati Bereau (Igela, 2019
)
eu
Biharamunean, FPRko soldadu batek esanda jakin nuen Paci?que kartzelan zegoela.
es
Al d?a siguiente, un soldado del FPR me cont? que Pacifique estaba en prisi?n.
fr
Le lendemain, un soldat du FPR m'a appris que Pacifique ?tait ? la prison.
en
The next day, an RPF soldier informed me that Pacifique was in prison.
eu
Hara joan nintzen, baina ez zidaten anaia ikusten utzi.
es
Me dirig? all?, pero no me dejaron verlo.
fr
Je m'y suis rendue, mais on ne m'a pas laiss?e le voir.
en
They wouldn't let me see him when I arrived there.
eu
Hiru egunez joan nintzen egunero-egunero.
es
Volv? los tres d?as siguientes.
fr
Je suis revenue trois jours durant.
en
I went back for three consecutive days.
eu
Laugarrenean, goizean, zaindari batek kartzelaren atzealdetik pasatu, futbol-zelai bat gurutzatu, eta bananaondo alor batera eraman ninduen.
es
La ma?ana del cuarto, uno de los guardias me llev? hasta un campo de f?tbol, detr?s de la prisi?n, al borde de un platanar.
fr
Au matin du quatri?me, un des gardiens m'a emmen?e derri?re la prison, sur un terrain de football, ? la lisi?re d'une bananeraie.
en
On the morning of the fourth day, one of the wardens led me behind the prison, to a football pitch, on the edge of a banana plantation.
eu
Alorraren bazterrean, FPRko soldadu batzuk zeuden lekua zaintzen.
es
Hab?a soldados del FPR vigilando el lugar.
fr
Des soldats du FPR surveillaient le lieu.
en
Some RPF soldiers were keeping guard.
eu
Han zegoen Paci?que, belarrean zerraldo.
es
Pacifique estaba tirado sobre la hierba.
fr
Pacifique ?tait l?, ?tal? dans l'herbe.
en
Pacifique was sprawled on the grass.
eu
Orduantxe fusilatua zuten.
es
Acababa de ser fusilado.
fr
Il venait d'?tre fusill?.
en
He had just been shot.
eu
Zaintzaileak kontatu zidan Gitaramara ailegatutakoan, Paci?quek bere emaztea eta ezkonfamilia osoa hilda aurkitu zituela etxeko patioan.
es
El guardia me cont? que al llegar a Gitarama, Pacifique hab?a encontrado a su mujer y a toda su familia asesinados en el patio de la casa.
fr
Le gardien m'a racont? qu'en arrivant ? Gitarama, Pacifique avait d?couvert toute sa belle-famille et sa femme assassin?es dans la cour de leur maison.
en
The warden told me how, when he'd got to Gitarama, Pacifique had discovered that his entire family-in-law, together with his wife, had been murdered in their backyard.
eu
Sarraskitik ihes egitea lortu zuten auzoko tutsi batzuek hutu talde bat akusatu zuten hilketaz.
es
Los vecinos tutsis que hab?an escapado de la masacre acusaban del crimen a un grupo de hutus que permanec?a en la ciudad.
fr
Des voisins tutsis qui avaient ?chapp? au massacre accusaient un groupe de Hutu, toujours en ville, d'avoir commis ce crime.
en
Some Tutsi neighbors, who had escaped the massacre, accused a group of Hutus, still in town, of committing the crime.
eu
Hirian omen zeuden artean hiltzaileak.
es
Pacifique los encontr? en la plaza central.
fr
Pacifique les a retrouv?s sur la place centrale.
en
Pacifique found them in the main square.
eu
Plaza nagusian atzeman zituen Paci?quek.
es
Uno de ellos llevaba puesto el sombrero del padre de Jeanne.
fr
Le chapeau du p?re de Jeanne ?tait sur la t?te d'un des hommes.
en
One of the men in the group was wearing Jeanne's father's hat.
eu
Paci?quek Jeanneri ezkon-hitza ematean oparitutako soineko loreduna, taldeko andre batek.
es
Una mujer del grupo, el vestido de flores que Pacifique le hab?a regalado a su mujer para los esponsales.
fr
Une femme du groupe portait la robe ? fleurs que Pacifique avait offerte ? Jeanne pour leurs fian?ailles.
en
A woman wore the flowery dress Pacifique had given Jeanne for their engagement.
eu
Erotzen ari zela sentitu omen zuen nire anaiak.
es
Mi hermano sinti? que enloquec?a.
fr
Mon fr?re s'est senti devenir fou.
en
My brother felt himself come undone.
eu
Armaren kartutxotegia hustu zuen lau hutu haien kontra.
es
Vaci? el cargador de su arma contra aquellas cuatro personas.
fr
Il a vid? le chargeur de son arme sur les quatre personnes.
en
He emptied his gun into those four people.
eu
Armadako auzitegi batera eraman zuten berehala, eta heriotzara kondenatu.
es
Inmediatamente fue llevado ante una corte marcial y condenado a muerte.
fr
Il est aussit?t pass? en cour martiale et a ?t? condamn? ? mort.
en
He was immediately court-martialed and condemned to death.
eu
Amatxi eta Rosalie Butaren aurkitu nituenean, gezurra esan nien.
es
Cuando encontr? a la abuela y a Rosalie en Butare, les ment?.
fr
Quand j'ai retrouv? Mamie et Rosalie ? Butare, je leur ai menti.
en
When I tracked down Mamie and Rosalie in Butare, I lied to them.
eu
Paci?que borrokan erori zela esan nien, herriaren alde, gure alde, gu herrira itzul gintezen hil zela.
es
Les dije que cay? en combate, por su pa?s, por nosotros, por nuestro regreso.
fr
J'ai dit qu'il ?tait tomb? au combat, pour le pays, pour nous, pour notre retour.
en
I said that Pacifique had fallen in battle, for the country, for us, for our return.
eu
Nola onartuko zuten ba Paci?que beretarrek hil zutela.
es
Ellas no habr?an aceptado la idea de que lo hubieran matado los suyos.
fr
Elles n'auraient pas accept? l'id?e qu'il ait ?t? tu? par les siens.
en
They could never have accepted the idea that he had been killed by his own.
eu
Zairetik bueltan zetorren ezagun batek esan zigun izeba Eus?bie ikusi uste zuela Bukavu inguruko kanpamentu batean.
es
Una conocida que regresaba de Zaire nos dijo que le hab?a parecido reconocer a t?a Eus?bie en un campamento, cerca de Bukavu.
fr
Une connaissance qui revenait du Za?re nous a dit qu'elle avait cru reconna?tre tante Eus?bie dans un camp, vers Bukavu.
en
An acquaintance, who had made her way back from Zaire, told us she thought she'd spotted Aunt Eus?bie in a camp, toward Bukavu.
eu
Beraz, bideari ekin nion berriz, eta hilabete batez aritu nintzen haren bila.
es
As? que emprend? camino y la busqu? durante un mes.
fr
Alors j'ai repris la route et je l'ai cherch?e pendant un mois.
en
So I took to the road again and spent a month trying to find her.
eu
Bidez bide ibili nintzen, urrutiago, beti urrutiago.
es
Camin? cada vez m?s lejos.
fr
J'ai march?, toujours plus loin.
en
I kept walking, farther and farther.
eu
Noraezean ibili nintzen errefuxiatuen kanpamentuetan.
es
Deambul? por los campamentos de refugiados.
fr
J'ai err? dans les camps de r?fugi?s.
en
I wandered into refugee camps.
eu
Ia hil ninduten behin baino gehiagotan, tutsia nintzela asmatzen zutenean.
es
Estuve a punto de que me mataran decenas de veces, cuando adivinaban que era tutsi.
fr
J'ai bien failli me faire tuer des dizaines de fois quand on devinait que j'?tais tutsie.
en
I was nearly killed dozens of times when they guessed that I was Tutsi.
eu
Izeba Eus?bie atzemateko esperantza guztiak galduak nituela, bide bazterrean aurkitu ninduen Jacquesek ez dakit nik zer mirariz.
es
Por no s? qu? milagro, Jacques me reconoci? al borde de la carretera; ya hab?a perdido toda esperanza de encontrar a t?a Eus?bie.
fr
Par je ne sais quel miracle, Jacques m'a reconnue sur le bord de la route, j'avais perdu tout espoir de retrouver tante Eus?bie.
en
By some miracle, Jacques recognized me by the roadside, when I had lost all hope of finding Aunt Eus?bie."
eu
Isildu egin zen.
es
Mam? call?.
fr
Maman s'est tue.
en
Maman fell quiet.
eu
Begiak itxiak zituen aitak, burua atzera botata, eta Ana besoetan negar-zotinka.
es
Pap? ten?a los ojos cerrados y la cabeza echada hacia atr?s;
fr
Papa avait les yeux ferm?s, la t?te renvers?e en arri?re et Ana sanglotait dans ses bras.
en
Papa's eyes were closed, his head flung backward, and Ana was sobbing in his arms.
eu
Jacquesek baso bat whiski bete, eta "Afrika, hau zarrastelkeria!" esan zuen marmarrean.
es
Ana sollozaba en sus brazos. Jacques volvi? a servirse un gran vaso de whisky y mascull?:
fr
Jacques s'est resservi un grand verre de whisky. Il a maugr?? : " L'Afrique, quel g?chis ! "
en
"Africa, what a waste!" cursed Jacques, pouring himself another stiff glass of whiskey.
eu
Lasterka joan nintzen nire gelara.
es
Corr? a encerrarme en mi habitaci?n.
fr
J'ai couru m'enfermer dans ma chambre.
en
I ran to shut myself in my bedroom.
eu
es
fr
en
eu
25
es
25
fr
25
en
25
eu
Kalezuloan oinutsik ibiltzearen poderioz, hondarretako kukuso bat sartu zitzaidan aztalean.
es
De tanto caminar por el callej?n sin zapatos, se me meti? una pulga nigua en la planta del pie.
fr
? force de marcher sans chaussures dans l'impasse, j'avais attrap? une puce chique sous la plante des pieds.
en
I had a chigoe flea in the sole of my foot, from walking outside without shoes.
eu
Proth?k aulkitxo bat ekarri, eta haren gainean jarri zidan orpoa; Donatienek orratz baten muturrari su eman zion txiskero batekin.
es
Proth? trajo un peque?o taburete sobre el que apoy? el tal?n mientras Donatien quemaba la punta de una aguja con un mechero:
fr
Proth? a apport? un petit tabouret sur lequel il a pos? mon talon pendant que Donatien br?lait le bout d'une aiguille avec un briquet :
en
Proth? brought over a small stool and rested my heel on it, while Donatien used a lighter to burn the end of a needle.
eu
-Gaby, ez duzu ba negar egingo? -galdetu zidan Donatienek.
es
-No ir?s a llorar, ?no, Gaby? -pregunt? Donatien.
fr
-Tu ne vas pas pleurer, Gaby ? a dit Donatien.
en
"You're not going to cry, are you, Gaby?" asked Donatien.
eu
-Bai zera, gizondua da Gabriel jauna orain! -esan zuen Proth?k goxoki adarra joz.
es
-?No, el se?or Gabriel es ya un hombre! -dijo Proth?, burl?ndose afectuosamente de m?.
fr
-Non, Monsieur Gabriel est un homme, maintenant ! a dit Proth?, en se moquant gentiment de moi.
en
"Oh no, Monsieur Gabriel is a man, now!" Proth? teased kind-heartedly.
eu
-Poliki, Donatien! -egin nion oihu, ikusi nuenean orratz goria eskuan zuela ari zitzaidala hurbiltzen.
es
-?Con cuidado, Donatien! -grit? al ver que se acercaba con la aguja incandescente.
fr
-Doucement, Donatien ! j'ai cri? en le voyant s'approcher avec l'aiguille rougeoyante.
en
"Be gentle, Donatien!" I yelped, as Papa's foreman approached with the glowing red needle.
eu
Lehen kolpean kendu zidan larba.
es
Extrajo la larva a la primera.
fr
Il a retir? la larve du premier coup.
en
He removed the larva at the first go.
eu
Samina zen mina, baina eramateko modukoa.
es
El dolor era intenso, pero soportable.
fr
La douleur ?tait vive mais supportable.
en
The pain was bad, but bearable.
eu
-Begira zer handia den zomorroa!
es
-?Mira el tama?o que tiene este bicho!
fr
-Regarde-moi la taille de cette bestiole !
en
"Will you look at the size of this grub?
eu
Desinfektatzaile pixka bat emango dizut, eta, gero, hitzeman behar didazu ez zarela oinutsik ibiliko ezta etxe barruan ere!
es
Voy a ponerte un poco de desinfectante y luego me prometes que no volver?s a andar descalzo. ?Ni siquiera en casa!
fr
Je te passe un peu de d?sinfectant et apr?s tu me promets de ne plus marcher pieds nus. M?me pas dans la maison !
en
I'm going to disinfect the wound and, after that, you must promise me not to walk around barefoot anymore. Not even in the house!"
eu
Donatienek antiseptiko batekin igurtzi zidan oina, eta Proth?k egiaztatu zuen ez nuela kukuso gehiago.
es
Donatien me aplic? un antis?ptico y Proth? se asegur? de que no tuviera m?s pulgas.
fr
Donatien a tamponn? mon pied avec un antiseptique et Proth? s'est assur? que je n'avais pas d'autres chiques.
en
Donatien dabbed my foot with antiseptic and Proth? checked that I didn't have any more parasites.
eu
Miraz nengoen bi gizon haiek amek bezalako goxotasunaz nola zaintzen ninduten ikusita.
es
Yo miraba a aquellos dos hombres que se ocupaban de m? con la ternura de una madre.
fr
Je regardais ces deux hommes s'occuper de moi avec la tendresse d'une m?re.
en
I watched these two men taking care of me as tenderly as if they were my mother.
eu
Gerra haien auzoa errausten ari zen, eta, halere, ia egunero etortzen ziren lanera, eta ez zieten sekula agertzen uzten barrenean zeramatzaten beldurrei eta larriminei.
es
La guerra arrasaba sus barrios, pero ellos ven?an casi todos los d?as al trabajo y nunca dejaban entrever sus miedos o sus angustias.
fr
La guerre ravageait leur quartier, mais ils venaient presque tous les jours au travail et ne laissaient jamais transpara?tre leurs peurs ou leurs angoisses.
en
The war was ravaging their neighborhood, but they came to work almost every day and their fear and dread never showed.
eu
-Egia al da armadak jendea hil duela zuen auzoan, Kamengen? -galdetu nien.
es
-?Es cierto que el ej?rcito ha matado gente donde viv?s, en Kamenge? -pregunt?.
fr
-C'est vrai que l'arm?e a tu? des gens chez vous, ? Kamenge ? j'ai demand?.
en
"Is it true that the army has killed people where you live, in Kamenge?" I asked.
eu
Donatienek aulkitxoaren gainean utzi zidan oina leunki.
es
Donatien volvi? a posar mi pie sobre el taburete, con delicadeza.
fr
Donatien a repos? mon pied sur le tabouret, avec d?licatesse.
en
Donatien lowered my foot carefully onto the stool.
eu
Proth? haren ondoan eseri, besoak gurutzatu, eta zeruan bueltaka zebiltzan miru beltzei begira gelditu zen.
es
Proth? se sent? a su lado, cruz? los brazos y observ? a los milanos negros que daban vueltas en el cielo.
fr
Proth? est venu s'asseoir ? c?t? de lui, il a crois? les bras et a observ? des milans noir tournoyer dans le ciel.
en
Proth? came over to sit next to him, folding his arms as he watched the black kites circling in the sky.
eu
Donatien hizketan hasi zitzaidan doinu etsiarekin: -Bai, hala da.
es
Donatien empez? a hablar en voz baja. -S?, eso es lo que est? pasando.
fr
Donatien s'est mis ? parler d'une voix lasse. -Oui, c'est comme ?a que ?a se passe.
en
"Yes, that is what's happening," Donatien began, sounding tired.
eu
Hiri honetako indarkeria guztiaren biltokia da Kamenge.
es
Kamenge es el centro de toda la violencia de esta ciudad.
fr
Kamenge est le foyer de toute la violence de cette ville.
en
"Kamenge is the seat of all the violence in this city.
eu
Txingarretan egiten dugu lo gauero, eta sugarra ikusten dugu herrian gora altxatzen, hain gora ezen ezkutatu egiten baitituzte hainbeste miresten genituen izarrak.
es
Cada noche dormimos sobre las brasas mientras vemos c?mo las llamas se elevan por encima del pa?s, llamas tan altas que ocultan las estrellas que tanto nos gusta contemplar.
fr
Chaque nuit, nous dormons sur des tisons ardents et nous voyons les flammes s'?lever au-dessus du pays, des flammes si hautes qu'elles dissimulent les ?toiles que nous aimions admirer.
en
Every night, we go to sleep on burning embers and we see flames rising above the country, flames so high they mask the stars we loved to gaze on.
eu
Eta eguna argitzen duenean, harritu egiten gara oraindik hor gaudelako, oilarraren kukurrukua aditzen dugulako, mendien gainean argia ikusten dugulako.
es
Y cuando llega la ma?ana, uno se asombra de estar todav?a ah?, de o?r cantar el gallo, de ver la luz sobre las colinas.
fr
Et quand vient le matin, on s'?tonne d'?tre encore l?, d'entendre le coq chanter, de voir la lumi?re sur les collines.
en
And when morning comes, we're surprised to find that we're still here, that we can hear the cockerel crowing and see the light on the hills.
eu
Oraindik ez nintzen guztiz gizondua Zaire utzi nuenean gurasoen herrixka miserabletik ihes egiteko.
es
Todav?a no era un hombre cuando abandon? el Zaire de mis padres para huir de nuestro miserable pueblo.
fr
Je n'?tais pas tout ? fait un homme quand j'ai quitt? le Za?re de mes parents pour fuir notre mis?rable village.
en
I wasn't a fully-grown man when I left the Zaire of my parents and fled our wretched village.
eu
Bujumburan aurkitu nuen nire txoko goxoa, nire-nirea bihurtu zen hiri hau.
es
Encontr? mi rinc?n de felicidad en Buyumbura, que se convirti? en mi ciudad.
fr
J'avais trouv? mon coin de bonheur ? Bujumbura, cette ville ?tait devenue mienne.
en
I found a corner of paradise in Bujumbura, the city that became my own.
