Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Ihesi doana eta gelditzen dena, Elena Ferrante / Miren Iriarte (Igela, 2016
)
eu
-Ez al zen Soccavo batena zure adiskideak lan egiten zuen fabrika? -galdetu zidan.
es
-?No se llamaba Soccavo la empresa donde trabajaba tu amiga? -me pregunt?.
fr
" Elle ne s'appelait pas Soccavo, l'entreprise o? travaillait ton amie ?
en
"Wasn't Soccavo the name of the company where your friend worked?" he asked me.
eu
-Zer gertatu da ba?
es
-?Qu? ha ocurrido?
fr
me demanda-t-il.
en
"What happened?"
eu
Egunkaria pasatu zidan.
es
Me pas? el diario.
fr
Il me tendit le journal.
en
He handed me the paper.
eu
Bi gizonek eta emakume batek osatutako komando bat erasoan sartua zen Napoliren aldirietako hestebete-fabrika batera.
es
Un comando formado por dos hombres y una mujer hab?a irrumpido en una f?brica de embutidos en las afueras de N?poles.
fr
Un commando compos? de deux hommes et d'une femme avait fait irruption dans une usine de salaisons de la r?gion de Naples.
en
A commando group made up of two men and a woman had burst into a sausage factory on the outskirts of Naples.
eu
Hirurek, lehenago, Filippo Cara zaintzaileari zangoetan tiro egin zioten, eta oso larri zauritu;
es
Los tres le hab?an disparado primero a las piernas al guardi?n, Filippo Cara, que se encontraba en estado muy grave;
fr
Ils avaient tir? dans les jambes du gardien, Filippo Cara, qui ?tait dans un ?tat critique ;
en
The three had first shot the legs of the guard, Filippo Cara, who was in very serious condition;
eu
gero, Bruno Soccavo enpresaburu napoliar gaztearen bulegora igo, eta lau tiro jota hil zuten, hiru bularrean eta bat buruan.
es
despu?s hab?an subido a la oficina del propietario, Bruno Soccavo, un joven empresario napolitano, y le hab?an pegado cuatro tiros, dos en el pecho y uno en la cabeza.
fr
puis ils ?taient mont?s dans le bureau du propri?taire, Bruno Soccavo, un jeune entrepreneur napolitain, et l'avaient tu? de quatre balles de pistolet, trois tir?es dans la poitrine et une ? la t?te.
en
then they had gone up to the office of the owner, Bruno Soccavo, a young Neapolitan entrepreneur, and had killed him with four shots, three to the chest and one to the head.
eu
Irakurri bitartean, Brunoren aurpegia desegiten ikusi nuen, bere hortz zuri-zuriekin batera txikitzen.
es
Mientras le?a, vi la cara de Bruno deshacerse, romperse junto con sus dientes blanqu?simos.
fr
En lisant, j'eus la vision du visage de Bruno et de ses dents si blanches qui se brisaient, se d?truisaient.
en
I saw, as I read, Bruno's face ruined, shattered, along with his gleaming white teeth.
eu
Jainko maitea, hatsik gabe gelditu nintzen.
es
Ay, Dios, Dios, me qued? sin aliento.
fr
Oh mon Dieu, mon Dieu !
en
Oh God, God, I was stunned.
eu
Umeak Pietrori utzi, eta Lilari deitzera joan nintzen lasterka; telefonoaren txirrina luze aritu zen deika, baina erantzunik ez.
es
Dej? a los ni?os con Pietro, corr? a telefonear a Lila, el tel?fono son? largo rato, nadie contest?.
fr
J'eus le souffle coup?. Je laissai les enfants ? Pietro et courus appeler Lila :
en
I left the children with Pietro, I rushed to telephone Lila, the phone rang for a long time with no answer.
eu
Berriz saiatu nintzen arratsean, deus ez.
es
Intent? de nuevo a ?ltima hora de la tarde, nada.
fr
Le soir, j'essayai ? nouveau : rien.
en
I tried again in the evening, nothing.
eu
Hurrengo egunean harrapatu nuen, eta galdetu zidan durduzaturik:
es
La localic? al d?a siguiente, me pregunt? alarmada:
fr
Je la trouvai le lendemain et elle me demanda, alarm?e :
en
I got her the next day, she asked me in alarm:
eu
Zer dugu, Gennaro ondoezik da ala?
es
?Qu? pasa, Gennaro no se encuentra bien?
fr
qu'est-ce qui se passe, Gennaro ne va pas bien ?
en
What's the matter, is Gennaro ill?
eu
Lasaitu nuen, Brunorena kontatu nion.
es
La tranquilic?, le coment? lo de Bruno.
fr
Je la rassurai puis lui dis ce qui ?tait arriv? ? Bruno.
en
I reassured her, then told her about Bruno.
eu
Ez zekien deus ere, hitz egiten utzi zidan, eta azkenean murmurikatu zuen tonu berezirik gabe:
es
No sab?a nada, me dej? hablar, al final murmur? con voz neutra:
fr
Elle n'en savait rien et me laissa parler avant de murmurer, d'une voix ?teinte :
en
She knew nothing about it, she let me speak, finally she said tonelessly:
eu
Berri benetan txarra eman didazu.
es
Me acabas de dar una muy mala noticia.
fr
tu m'annonces vraiment une sale nouvelle.
en
This is really bad news you're giving me.
eu
Eta kito.
es
Nada m?s.
fr
Rien d'autre.
en
And nothing else.
eu
Akuilatu nuen:
es
La anim?:
fr
Je la sollicitai :
en
I goaded her:
eu
Deitu baten bati, ikasi zer gertatu den, galdetu nora bidaltzen ahal dudan telegrama bat doluminak emateko.
es
Llama a alguien, que te cuenten, pregunta d?nde puedo enviar un telegrama de p?same.
fr
t?l?phone ? quelqu'un, demande ce qui s'est pass?, cherche ? qui je peux envoyer un t?l?gramme de condol?ances !
en
Telephone someone, find out, ask where I can send a telegram of condolence.
eu
Ez omen zeukan kontakturik fabrikako inorekin.
es
Dijo que ya no ten?a contacto con nadie de la f?brica.
fr
Elle r?torqua qu'? l'usine elle n'avait plus de contacts avec personne.
en
She said she no longer had any contact with anyone at the factory.
eu
Eta gainera, zer telegrama eta telegramaondoko, murduskatu zuen, utzi bere horretan.
es
Para qu? un telegrama, mascull?, d?jalo estar.
fr
bougonna-t-elle. Laisse tomber !
en
What telegram, she muttered, forget it.
eu
Halaxe egin nuen.
es
Lo dej? estar.
fr
Je laissai tomber.
en
I forgot it.
eu
Baina, hurrengo egunean, Giovanni Sarratorek, Ninok alegia, sinatutako artikulu bat aurkitu nuen Il Manifeston, Campaniako fabrika txikiari buruzko informazio ugari eman eta giro atzeratu haietan bizi ziren tentsio politikoak azpimarratzen zituena, eta estimuaz aipatzen zituen Bruno eta haren amaiera tragikoa.
es
Pero al d?a siguiente vi en Il Manifesto un art?culo firmado por Giovanni Sarratore, es decir, Nino, que ofrec?a mucha informaci?n sobre la peque?a industria de Campania, subrayaba las tensiones pol?ticas presentes en aquellos ambientes subdesarrollados, citaba con afecto a Bruno y su tr?gico fin.
fr
Mais le lendemain, je d?couvris dans Il Manifesto un article sign? Giovanni Sarratore, c'est-?-dire Nino. Il fournissait de nombreuses informations sur les petites industries de Campanie, soulignait les tensions politiques pr?sentes dans ces zones arri?r?es et ?voquait la fin tragique de Bruno, dont il parlait avec affection.
en
But the next day I found in Il Manifesto an article signed by Giovanni Sarratore, that is, Nino, which had a lot of information about the small Campanian business, underlining the political tensions present in those backward places, and referring affectionately to Bruno and his tragic end.
eu
Une hartatik aurrera, egunak eman nituen berri haren jarraipenean, baina alferrik, laster desagertu baitzen egunkarietatik.
es
A partir de ese momento segu? durante d?as la evoluci?n de la noticia, pero fue in?til, no tard? en desaparecer de los diarios.
fr
? partir de l?, je guettai les d?veloppements de cette affaire pendant des jours, mais ce fut vain, elle disparut rapidement des journaux.
en
I followed the development of the news for days, but to no purpose: it soon disappeared from the papers.
eu
Lilak, gainera, ez zuen hartaz hitz egin nahi.
es
Por otra parte, Lila no quiso volver a hablar del tema.
fr
Quant ? Lila, elle n'accepta plus d'en parler.
en
Besides, Lila refused to talk about it.
eu
Arratsean, umeekin joaten nintzen telefonoz deitzera, eta moztu egiten zidan, esanez:
es
Por la noche me iba con los ni?os a llamarla por tel?fono y ella iba al grano, dec?a:
fr
Le soir, j'allais lui t?l?phoner avec les enfants et elle coupait court, disant :
en
At night I called her with the children and she cut me off, saying, Give me Gennaro.
eu
Pasaidazu Gennaro.
es
P?same a Gennaro.
fr
Elle eut un ton particuli?rement hostile quand je nommai Nino.
en
She became especially irritated when I quoted Nino to her.
eu
Tonu bereziki hotza erabili zuen Nino aipatu nionean.
es
Emple? un tono especialmente molesto cuando le mencion? a Nino.
fr
Fid?le ? lui-m?me, maugr?a-t-elle, y faut toujours qu'y s'm?le de tout !
en
Typical of him, she grumbled.
eu
Betiko bizioa, murduskatu zuen, beti muturra sartu behar:
es
Qu? man?a, mascull?, ese siempre tiene que meter baza:
fr
quel rapport avec la politique ?
en
He always has to interfere:
eu
Zer ikusteko du politikak?, beste kontu batzuk izanen ziren tartean, hemen mila motiborengatik hiltzen dute bat, adarrak, negozio zikinak, baita une desegokian egindako begirada makur batengatik ere.
es
Qu? tendr? que ver la pol?tica, habr? sido por otros asuntos, aqu? se muere asesinado por mil motivos, cuernos, negocios sucios, incluso por una mirada torcida de m?s.
fr
il y a s?rement d'autres motifs. Ici, on a mille raisons de mourir assassin? : l'infid?lit?, les affaires douteuses, un simple regard de travers...
en
What does politics have to do with it, there must be other matters, here people are murdered for a thousand reasons, adultery, criminal activity, even just one too many looks.
eu
Horrela joan ziren egunak, eta Brunoren irudi bat baizik ez zitzaidan gelditu.
es
As? pasaron los d?as y de Bruno me qued? una imagen, nada m?s.
fr
Ainsi les jours pass?rent, et de Bruno il ne me resta qu'une image, rien d'autre.
en
So the days passed and of Bruno there remained an image and that was all.
eu
Ez zen airotatarren aginte-indarra baliatuz telefonoz mehatxu egin nion nagusiarena, baizik eta musu ematen saiatu zitzaidanean modu txarrean zapuztu nuen mutilarena.
es
No era la del patrono al que yo hab?a amenazado por tel?fono sirvi?ndome de la autoridad de los Airota, sino la del muchacho que hab?a tratado de besarme y al que hab?a rechazado de mala manera.
fr
Non pas celle du patron que j'avais menac? au t?l?phone en me servant de l'autorit? des Airota, mais celle du gar?on qui avait essay? de m'embrasser, et que j'avais m?chamment repouss?.
en
It wasn't the image of the factory owner I had threated on the phone using the authority of the Airotas but that of the boy who had tried to kiss me and whom I had rudely rejected.
eu
es
fr
en
eu
87
es
87
fr
87
en
87.
eu
Hantxe bertan, hondartzan, pentsamendu txarrak bururatzen hasi zitzaizkidan.
es
UNA vez en la playa empezaron a asaltarme los malos pensamientos.
fr
D?j? l?, au bord de la mer, je commen?ai ? avoir des id?es moches.
en
I began to have some ugly thoughts on the beach.
eu
Lilak, esaten nuen nire baitan, berariaz uxatzen ditu emozioak, sentipenak.
es
Lila, me dije, reprime calculadamente las emociones, los sentimientos.
fr
Lila, me dis-je, repousse ?motions et sentiments de fa?on calcul?e.
en
Lila, I said to myself, deliberately pushes away emotions, feelings.
eu
Zenbat eta tresna gehiago bilatu nik neure buruari dena argitzeko, orduan eta gehiago ezkutatzen zen Lila, kontrako bidea hartuta.
es
Cuanto m?s buscaba los instrumentos para tratar de explicarme a m? misma, m?s se empe?aba ella en esconderse.
fr
Plus je cherchais des outils pour tenter de me comprendre moi-m?me, plus elle se cachait.
en
The more I sought tools to try to explain myself to myself, the more she, on the contrary, hid.
eu
Zenbat eta gehiago saiatu ni Lila agerira ekartzen eta dena argitu nahian tartean sartzen, orduan eta gehiago bilatzen zuen berak ilunantzaren babesa.
es
Cuanto m?s intentaba yo sacarla a descubierto e implicarla en mi deseo de aclarar las cosas, m?s se refugiaba ella en la penumbra.
fr
Plus j'essayais de l'entra?ner ? d?couvert et de l'impliquer dans mon d?sir de clart?, plus elle se r?fugiait dans la p?nombre.
en
The more I tried to draw her into the open and involve her in my desire to clarify, the more she took refuge in the shadows.
eu
Ilargi betea ematen zuen, baina basoaren atzealdean uzkurtzen denean abarrek aurpegia zirrimarratuta.
es
Parec?a la luna llena cuando se agazapa detr?s del bosque y las ramas le garabatean la cara.
fr
On aurait dit la pleine lune quand elle se cache derri?re la for?t et que des branches dissimulent sa face.
en
She was like the full moon when it crouches behind the forest and the branches scribble on its face.
eu
Irailaren hasieran Florentziara itzuli nintzen, baina pentsamendu txarrak, desagertu beharrean, sendotu egin zitzaizkidan.
es
A principios de septiembre regres? a Florencia, pero los malos pensamientos cobraron fuerza en lugar de desvanecerse.
fr
D?but septembre, je rentrai ? Florence, mais mes sombres pens?es se renforc?rent au lieu de s'?vanouir.
en
In early September I returned to Florence, but the ugly thoughts rather than dissolving grew stronger.
eu
Alferlana zen Pietrori nire barrena hustea.
es
In?til tratar de franquearme con Pietro.
fr
Inutile d'essayer de me confier ? Pietro.
en
Useless to try to talk to Pietro.
eu
Izugarri poztu zen haurrak eta ni itzuli ginela ikusita; baina atzeratua zebilen bere liburuarekin, eta ikasturtea berehala hasiko zela pentsatzeak ipurterre bihurtzen zuen.
es
Se amarg? mucho cuando los ni?os y yo regresamos, llevaba retraso con el libro y la idea de que el a?o acad?mico estuviera a punto de comenzar lo volv?a intolerante.
fr
Il fut tr?s m?content de mon retour et de celui des enfants, il ?tait en retard pour son livre et avait les nerfs ? vif ? la perspective de l'ann?e universitaire qui allait bient?t reprendre.
en
He was unhappy about the children's and my return, he was late with his book and the idea that the academic year would soon begin made him short-tempered.
eu
Gau batez, afarian, Dede eta Gennaro istiluan ari zirela auskalo zergatik, bat-batean jaiki, eta sukaldetik atera zen sekulako ate-danbatekoa emanda eta beira esmerilatua txiki-txiki eginda.
es
Una noche en que est?bamos sentados a la mesa y Dede y Gennaro se peleaban por no s? qu? cosa, se levant? de un salto, sali? de la cocina y dio un portazo con tanta violencia que el cristal esmerilado se hizo a?icos.
fr
Un soir o? Dede et Gennaro se disputaient ? table pour je ne sais trop quoi, Pietro se leva d'un bond et sortit de la cuisine, faisant claquer la porte avec une telle violence que le verre d?poli se brisa en mille morceaux.
en
One night when, at the table, Dede and Gennaro were quarreling about something or other he jumped up suddenly and left the kitchen, slamming the door so violently that the frosted glass shattered.
eu
Lilari telefonoz deitu, eta itzulingururik gabe esan nion mutikoa eraman beharra zeukala, hilabete eta erdi joana zela mutikoa etxean geneukanetik.
es
Telefone? a Lila, le dije sin demasiados pre?mbulos que deb?a llevarse al ni?o, hac?a un mes y medio que su hijo viv?a conmigo.
fr
Je t?l?phonai ? Lila et, sans pr?ambule, lui dis qu'elle devait venir rechercher son fils, avec moi depuis un mois et demi.
en
I called Lila, I told her straight off that she had to take her child back, he'd been living with me for a month and a half.
eu
-Ezin duzu hilaren bukaera arte eduki?
es
-?No puedes qued?rtelo hasta final de mes?
fr
" Tu ne peux pas le garder jusqu'? la fin du mois ?
en
"You can't keep him till the end of the month?"
eu
-Ez.
es
-No.
fr
-Non.
en
"No."
eu
-Hemen gauzak beltz daude.
es
-Aqu? la cosa est? fea.
fr
-Ici, c'est dur.
en
"It's bad here."
eu
-Hemen ere bai.
es
-Aqu? tambi?n.
fr
-Ici aussi.
en
"Here, too."
eu
Enzo, gauean bertan aterata, goizaldera ailegatu zen, Pietro lanean zen bitartean.
es
Enzo parti? en plena noche y lleg? por la ma?ana, cuando Pietro estaba en el trabajo.
fr
" Enzo partit en pleine nuit et arriva au matin, alors que Pietro ?tait au travail.
en
Enzo left in the middle of the night and arrived in the morning, when Pietro was at work.
eu
Gennaroren maleta egina nuen.
es
Yo ya hab?a preparado el equipaje de Gennaro.
fr
J'avais d?j? pr?par? les bagages de Gennaro.
en
I had already packed Gennaro's bag.
eu
Argitu nion umeen arteko liskarrak jasanezinak bihurtuak zirela, sentitzen nuela baina hiru gehiegi zirela, ez nintzela ongi moldatzen.
es
Le coment? que las tensiones entre los ni?os se hab?an vuelto insoportables, que lo sent?a pero que tres eran demasiados, que ya no daba m?s.
fr
J'expliquai ? Enzo que les tensions entre les enfants ?taient devenues insupportables : j'?tais d?sol?e mais trois c'?tait trop, je n'en pouvais plus.
en
I explained to him that the tensions between the children had become unbearable, I was sorry but three was too many, I couldn't handle it anymore.
eu
Ulertzen zuela esan, eta eskerrak eman zizkidan egindako guztiarengatik.
es
?l dijo que lo entend?a, me dio las gracias por todo lo que hab?a hecho.
fr
Il dit qu'il comprenait et me remercia pour tout ce que j'avais fait.
en
He said he understood, he thanked me for all I had done.
