Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Ihesi doana eta gelditzen dena, Elena Ferrante / Miren Iriarte (Igela, 2016
)
eu
Eta segundo batzuetan beldur izan nintzen Lilak ez ninduela ezagutuko, haren aurrean espiritu bat baino ez zuela ikusiko, espiritu bat haren ahuldadea aprobetxatu nahian.
es
Y por unos segundos tuve la impresi?n de que Lila podr?a no reconocerme y ver ante ella a un esp?ritu que se aprovechaba de su debilidad.
fr
Pendant quelques secondes, j'eus l'impression que Lila ne me reconnaissait pas et d?couvrait devant elle quelque fant?me venu profiter de sa faiblesse.
en
And for a few seconds I had the impression that Lila didn't recognize me but saw before her a spirit who was exploiting her weakness.
eu
Egia esan, Nadiari eta Armandori buruz gaizki esaka ibili beharrean, besterik gabe ulertarazi nahi nion botere-hierarkiak bestelakoak zirela, airotatarrekin alderatuta galianitarrak ez zirela deus, eta are gutxiago zirela Bruno Soccavo edo Michele liskargile horien modukoak; azken batean, nik esaten nuena egin eta ez arduratu, hori behar zuen.
es
En realidad, m?s que hablar mal de Nadia y Armando, solo pretend?a hacerle entender que las jerarqu?as del poder eran otras, que comparados con los Airota, los Galiani no pintaban nada, y que la gente como Bruno Soccavo o el camorrista de Michele pintaba todav?a menos, en fin, que deb?a hacer lo que yo le dec?a y dejar de preocuparse.
fr
En fait, plut?t que dire du mal de Nadia et d'Armando, je voulais surtout lui faire comprendre que les hi?rarchies du pouvoir avaient chang? : par rapport aux Airota, les Galiani comptaient pour du beurre, et les gens comme Bruno Soccavo ou ce voyou de Michele comptaient encore moins.
en
In fact, rather than criticizing Nadia and Armando, I only wanted her to understand that the hierarchies of power were different, that compared to the Airotas the Galianis didn't count, that people like Bruno Soccavo or that thug Michele counted even less, that in other words she should do as I said and not worry.
eu
Baina hizketan ari nintzela konturatu nintzen harropuzkeriatan ari nintzela, eta masaila laztandu nion. Bi anai-arreben konpromiso politikoa miresten nuela esan, eta azkenik, irribarretsu, bota nion:
es
Pero mientras iba hablando me di cuenta de que rayaba en la jactancia y le acarici? la mejilla, me mostr? llena de admiraci?n por el compromiso pol?tico de los dos hermanos, y riendo le solt?:
fr
Bref, elle devait faire ce que je disais et ne pas s'inqui?ter. Mais alors que je parlais encore, je m'aper?us que je fr?lais la vantardise et lui caressai la joue.
en
But as I was speaking I realized I was in danger of boasting and I caressed her cheek, saying that, of course, I admired Armando and Nadia's political engagement, and then I added, laughing:
eu
Baina FIda zaitez nirekin.
es
Pero f?ate de m?.
fr
Elle ronchonna :
en
but trust me.
eu
-Ados, joan gaitezen kardiologoarengana-erantzun zuen marmarka.
es
-De acuerdo-refunfu?? ella-, vayamos al cardi?logo.
fr
" D'accord, allons voir le cardiologue. "
en
She muttered: "O.K., we'll go to the cardiologist."
eu
-Eta Enzorentzat noiz eskatuko dut hitzordua, zer ordutan, zer egunetan?
es
-?Y a Enzo-le insist?-, para cu?ndo le pido cita, a qu? hora, en qu? d?as?
fr
" Et pour Enzo, qu'est-ce que je prends comme rendez-vous ? Quel jour, quelle heure ?
en
I persisted: "And for Enzo what appointment should I make, what time, what day?"
eu
-Nahi duzunean, baina bostetatik aurrera.
es
-Cuando quieras, pero despu?s de las cinco.
fr
-Quand tu veux, mais apr?s 5 heures.
en
"Whenever you want, but after five."
eu
Etxera itzuli bezain azkar hartu nuen berriz telefo noa.
es
En cuanto regres? a casa volv? a ponerme al tel?fono.
fr
D?s que je rentrai chez moi, je me pendis ? nouveau au t?l?phone.
en
As soon as I got home I went back to the telephone.
eu
Abokatuari deitu, eta zehatz-mehatz azaldu nion Lilaren egoera.
es
Llam? al abogado, le cont? con detalle la situaci?n de Lila.
fr
J'appelai l'avocat et lui expliquai en d?tail la situation de Lila.
en
I called the lawyer, I explained Lila's situation in detail.
eu
Kardiologoari deitu, eta hitzordua egiaztatu nuen.
es
Telefone? al cardi?logo, le confirm? la cita.
fr
Je t?l?phonai au cardiologue et confirmai notre rendez-vous.
en
I called the cardiologist, I confirmed the appointment.
eu
Gero, ordenagailuen adituari deitu nion, Ente Sviluppon egiten zuen lan: esan zidan Zuricheko posta bidezko ikastaroek ez zutela deustarako balio, baina edonola ere Enzo bidal nezakeela halako egunean, halako orduan, halako helbidera. L'Unitfira deitu nuen.
es
Telefone? al experto en ordenadores, trabajaba en el Ente para el Desarrollo, me dijo que los cursos por correspondencia de Zurich no serv?an para nada, pero que de todos modos pod?a mandarle a Enzo tal d?a a tal hora a tal direcci?n.
fr
J'appelai le sp?cialiste des ordinateurs qui travaillait au d?partement pour le D?veloppement ?conomique : il me dit que le cours de Zurich ne servait ? rien mais que je pouvais tout de m?me lui envoyer Enzo, tel jour, ? telle heure, ? telle adresse.
en
I telephoned the computer expert, he worked at the Department of Public Works: he said that the Zurich courses were useless, but that I could send Enzo to see him on such and such a day at such an address.
eu
Erredaktoreak esan zuen:
es
Telefone? a L'Unita, el redactor dijo:
fr
eh bien, vous prenez vos aises, vous !
en
I called l'Unit?, the editor said:
eu
Lasai hartzen dituzu zuk gauzak; artikulua ekarriko didazu edo Eguberriak arte itxaron beharko dugu?
es
Se lo toma usted con calma, ?me va a traer el art?culo o habr? que esperar hasta Navidad?
fr
vous me l'apportez, cet article, ou bien c'est pour No?l ?
en
You're certainly taking your sweet time-are you bringing me this article, or are we waiting for Christmas?
eu
Soccavoren idazkariari deitu nion, eta eskatu nion mesedez nagusiari esateko bere berririk izan ez nuenez nire artikulu bat argitaratuko zutela l'Unitfin.
es
Telefone? a la secretaria de Soccavo, le rogu? que le dijera al patr?n que, como no hab?a tenido noticias de ?l, no tardar?a en salir un art?culo m?o en L'Unita.
fr
Je contactai la secr?taire de Soccavo et la priai de dire ? son patron que, n'ayant pas eu de ses nouvelles, j'allais faire publier un article dans L'Unit?.
en
I called Soccavo's secretary and asked her to tell her boss that, since I hadn't heard from him, my article would be out soon in l'Unit?.
eu
Azken dei horrek erantzun azkar eta bortitza izan zuen.
es
Esta ?ltima llamada produjo una r?pida y violenta reacci?n.
fr
Ce dernier coup de fil provoqua une r?action aussi imm?diate que violente.
en
That last phone call provoked an immediate, violent reaction.
eu
Bi minutu geroago Soccavok deitu zidan, eta oraingoan ez zen atsegina izan; mehatxu egin zidan.
es
Soccavo me llam? dos minutos m?s tarde, esta vez no fue amigable, me amenaz?.
fr
Deux minutes plus tard, Soccavo me rappela et cette fois-ci, loin d'?tre amical, il me mena?a.
en
Soccavo called me two minutes later and this time he wasn't friendly; he threatened me.
eu
Erantzun nion une batetik bestera lan-ikuskaritza joanen zitzaiola, eta abokatu bat, Lilaren interesen ardura hartzeko.
es
Le contest? que dentro de poco se le echar?an encima la inspecci?n de trabajo y un abogado que se ocupar?a de los intereses de Lila.
fr
Je lui r?pondis qu'il allait bient?t avoir l'inspection du travail sur le dos et qu'un avocat s'occuperait des int?r?ts de Lila.
en
I answered that, momentarily, he would have the inspector on his back and a lawyer who would take care of Lila's interests.
eu
Orduan, erabat asaldatuta-harro nengoen bidegabekeriaren kontra borrokan ari nintzelako, afektuagatik eta konbentzimenduz, Pasqualeri eta Francori jaramonik egin gabe, oraindik uste baitzuten lezioa ematen ahal zidatela-, arratsaldean l'Unitfira joan nintzen nire artikulua entregatzera.
es
Despu?s, agradablemente sobreexcitada-me sent?a orgullosa de batirme, por afecto y convicci?n, contra la injusticia, a despecho de Pasquale y Franco que todav?a se cre?an que pod?an darme lecciones-, a ?ltima hora de la tarde fui corriendo a L'Unita a entregar mi art?culo.
fr
Plus tard, dans la soir?e, agr?ablement surexcit?e-je me sentais fi?re de me battre contre l'injustice, par affection et par conviction, ? la barbe de Pasquale et de Franco qui croyaient toujours pouvoir me donner des le?ons-, je me rendis ? L'Unit? pour remettre mon article.
en
Then, that evening, pleasantly overexcited-I was proud of fighting against injustice, out of affection and conviction, in spite of Pasquale and Franco, who thought they could still give me lessons-I hurried to l'Unit? to deliver my article.
eu
Hitz egin nion gizona heldua zen, txikia eta gizena, eta begi bizi-biziak zituen, uneoro ironia onbera batek piztuak.
es
El hombre con el que hab?a hablado era de mediana edad, bajito, gordo, con ojillos vivaces permanentemente encendidos por una iron?a ben?vola.
fr
L'homme avec qui j'avais parl? au t?l?phone ?tait courtaud et replet, d'?ge m?r, et ses petits yeux vifs brillaient toujours d'une ironie bienveillante.
en
The man I had talked to was middle-aged, short, and fat, with small, lively eyes that permanently sparkled with a benevolent irony.
eu
Aulki zahar batean esertzeko eskatu zidan, eta arreta handiz irakurri zuen artikulua.
es
Me hizo sentar en una silla desvencijada y ley? el art?culo con atenci?n.
fr
Il me fit asseoir sur une chaise branlante et lut attentivement l'article.
en
He invited me to sit down on a dilapidated chair and he read the article carefully.
eu
-Hauek dira hirurogei lerro?
es
-?Y estas son sesenta l?neas?
fr
" Et ?a ferait soixante lignes, ?a ?
en
"And this is sixty lines?
eu
Niri iruditzen zait ehun eta berrogeita hamar direla.
es
A m? me parecen ciento cincuenta.
fr
On dirait plut?t cent cinquante ! "
en
To me it seems like a hundred and fifty."
eu
Gorrituta, erantzun nion:
es
Not? que me sonrojaba.
fr
Je me sentis rougir et murmurai :
en
I reddened, I said softly:
eu
-Behin eta berriz kontatu ditut, hirurogei dira.
es
-Las he contado varias veces, son sesenta-murmur?.
fr
" Je les ai compt?es plusieurs fois, il y en a soixante.
en
"I counted several times, it's sixty."
eu
-Bai, baina eskuz idatzita eta lupa batekin ere irakurri ezin den letrarekin.
es
-S?, pero manuscritas y con una letra que no se lee ni con lupa.
fr
-D'accord, mais ?crites ? la main et avec une ?criture qu'on ne peut m?me pas lire avec une loupe !
en
"Yes, but written by hand and in a script that couldn't be read with a magnifying glass.
eu
Edonola ere, testua oso ona da, burkide.
es
Aunque la nota es realmente buena, compa?era.
fr
? part ?a, l'article est vraiment excellent, camarade.
en
But the piece is very good, Comrade.
eu
Bilatu hor nonbait idazmakinaren bat, eta ahal duzuna kendu.
es
Ag?nciate una m?quina de escribir y recorta lo que puedas.
fr
Allez, d?gotte-toi une machine ? ?crire et coupe tout ce que tu peux couper.
en
Find a typewriter somewhere and cut what you can."
eu
-Orain?
es
-?Ahora?
fr
-Maintenant ?
en
"Now?"
eu
-Noiz bestela?
es
-?Cu?ndo si no?
fr
-Sinon, quand ?
en
"And when?
eu
Badut behingoz argitaratuz gero ikusgarri geratuko den zerbait. Zer nahi duzu, greziar kalendak arte itxarotea?
es
Para una vez que tengo algo que si lo compagino se ve, ?me quieres hacer esperar hasta las calendas griegas?
fr
Pour une fois que j'ai ? imprimer des trucs que les gens vont remarquer, tu crois que je vais attendre la saint-glinglin ? "
en
For once I've got something people will actually look at if I put it on the page, and you want to make me wait for doomsday?"
eu
es
fr
en
eu
51
es
51
fr
51
en
51.
eu
Egun horietan energiaz beterik sentitu nintzen.
es
QU? llena de energ?a me sent? en aquellos d?as.
fr
Je d?bordais tellement d'?nergie, ces journ?es-l? !
en
What energy I had in those days.
eu
Kardiologoarengana joan ginen; etxea eta kontsulta Via Crispin zuen mediku handi bat zen.
es
Fuimos al cardi?logo, una lumbrera que ten?a casa y consulta en la v?a Crispi.
fr
Nous nous rend?mes chez le cardiologue, dont l'appartement et le cabinet se trouvaient dans la Via Crispi.
en
We went to the cardiologist, a big-name professor who had a house and office in Via Crispi.
eu
Ongi prestatuta joan nintzen hitzordura.
es
Para la ocasi?n cuid? mucho mi aspecto.
fr
Pour l'occasion, je m'habillai avec grand soin.
en
I took great care with my appearance for the occasion.
eu
Napoliarra bazen ere, medikuak harreman estua zuen Adeleren munduarekin, eta ez nuen gaizki utzi nahi.
es
El m?dico, pese a ser de N?poles, estaba relacionado con el mundo de Adele y no quer?a hacerla quedar mal.
fr
M?me s'il vivait ? Naples, ce professeur ?tait li? au monde d'Adele, et je ne voulais pas risquer de faire pi?tre figure aux yeux de ma future belle-m?re.
en
Although the doctor was from Naples, he was connected with Adele's world and I didn't want to make a bad impression.
eu
Ilea ongi orraztu, Adelek oparituriko soineko bat jantzi, eta harenaren antzeko perfume bat eta makillaje pixka bat jarri nituen.
es
Me cepill? el pelo, me puse un vestido que ella me hab?a regalado, us? un perfume suave parecido al suyo, me maquill? con discreci?n.
fr
Je me coiffai longuement, passai une robe qu'Adele m'avait offerte, mis un parfum subtil qui ressemblait au sien et me maquillai l?g?rement.
en
I brushed my hair, wore a dress that she had given me, used a subtle perfume that resembled hers, put on light makeup.
eu
Amaginarrebarekin telefonoz hitz egiten bazuen edo kasualitatez elkartzen baziren, medikuak niri buruz ongi hitz egitea nahi nuen.
es
Quer?a que el doctor, si llegaba a telefonear a mi suegra o se encontraba con ella por casualidad, le hablara bien de m?.
fr
Je voulais que le m?decin, s'il lui arrivait de parler avec ma belle-m?re au t?l?phone ou s'ils se rencontraient par hasard, lui dise du bien de moi.
en
I wanted the professor, if he spoke to my mother-in-law on the telephone, or if by chance they met, to speak well of me.
eu
Lila, berriz, egunero etxean ikusten nuen modu berean agertu zen, bere itxura batere zaindu gabe.
es
En cambio Lila se present? tal como la ve?a todos los d?as en su casa, sin preocuparse en absoluto de su aspecto.
fr
En revanche, Lila se pr?senta telle que je la voyais tous les jours chez elle, sans le moindre souci de son apparence.
en
Lila instead looked as she did every day at home, careless of her appearance.
eu
Hormetan XIX. mendeko koadroak zeuden:
es
Nos sentamos en un recibidor grande, con cuadros del siglo XIX en las paredes:
fr
Nous nous install?mes dans une vaste antichambre, o? des tableaux du XIXe si?cle ?taient accroch?s aux murs :
en
We sat in a grand waiting room, with nineteenth-century paintings on the walls:
eu
emakume zahar baten erretratua; eta ehiza-irudi handi eta argi bat.
es
una dama en un sill?n con una sirvienta negra en el fondo, el retrato de una anciana se?ora y una escena de caza grande y luminosa.
fr
une aristocrate dans un fauteuil avec sa servante noire en arri?re-plan, le portrait d'une vieille femme et une sc?ne de chasse, ample et lumineuse.
en
a noblewoman in an armchair with a Negro servant in the background, a portrait of an old lady, and a large, lively hunting scene.
eu
Baziren beste bi lagun zain, gizon bat eta emakume bat, zaharrak, aberatsek duten itxura apain eta elegantearekin.
es
Hab?a otras dos personas esperando, un hombre y una mujer, los dos mayores, los dos con el aspecto pulcro y elegante de la gente acomodada.
fr
Deux autres personnes attendaient, un homme et une femme. Tous deux ?taient ?g?s, avec l'air soign? et ?l?gant des gens ais?s.
en
There were two other people waiting, a man and a woman, both old, both with the tidy, elegant look of prosperity.
eu
Isilik egon ginen zain.
es
Esperamos en silencio.
fr
Nous patient?mes en silence.
en
We waited in silence.
eu
Behin bakarrik esan zuen Lilak-bidean gentozela, laudorioak egin zizkidan etengabe nire itxuragatik-, ahapeka:
es
Lila, que por el camino ya me hab?a elogiado mucho por mi aspecto, hizo un solo comentario en voz baja:
fr
Une fois seulement, Lila, qui dans la rue m'avait d?j? fait beaucoup de compliments sur ma toilette, me dit ? voix basse :
en
Lila, who on the way had repeatedly praised my appearance, said only, in a low voice:
eu
Koadro hauetakoren batetik aterea ematen duzu, zu zara dama eta ni neskamea.
es
Pareces salida de uno de estos cuadros, t? eres la dama y yo la criada.
fr
on dirait que tu es sortie d'un de ces tableaux ! tu es la grande dame et moi la bonne.
en
You look like you came out of one of these paintings-you're the lady and I'm the maid.
eu
Minutu gutxi egon ginen zain.
es
Esperamos unos minutos.
fr
L'attente dura quelques minutes.
en
We didn't wait long.
eu
Erizain batek deitu zigun; arrazoi argirik gabe pasa ginen zain zeuden beste pazienteen aurretik.
es
Una enfermera nos llam?, y sin motivos aparentes nos hizo pasar antes que los pacientes que esperaban.
fr
Une infirmi?re nous appela et, sans raison apparente, nous pass?mes devant les autres patients.
en
A nurse called us; for no obvious reason, we went ahead of the patients who were waiting.
eu
Ni berarekin batera sartzea nahi zuen, zin egin zuen bakarrik ez zela sartuko; eta, azkenik, aurrera bultzatu ninduen medikuak azterketa niri egin beharko balit bezala.
es
Solo entonces Lila se puso nerviosa, quiso que estuviera presente, jur? que sola no entrar?a nunca y termin? empuj?ndome para que entrara primero como si fuera yo quien deb?a pasar la revisi?n.
fr
Elle jura que, seule, elle n'entrerait jamais, et finit par me pousser devant elle comme si c'?tait moi qui devais me soumettre ? la visite m?dicale.
en
Now Lila became agitated, she wanted me to be present at the examination, she swore that alone she would never go in, and she pushed me forward as if I were the one being examined.
eu
Kardiologoa hirurogei urte inguruko gizon hezurtsua zen, ile urdin sarria zuena.
es
El m?dico era un hombre huesudo de unos sesenta a?os, de abundante cabello cano.
fr
Le m?decin ?tait un homme maigre d'une soixantaine d'ann?es, ? l'?paisse chevelure grise.
en
The doctor was a bony man in his sixties, with thick gray hair.
eu
Atsegin hartu ninduen, den-dena zekien niri buruz. Hamar minutuz egon zen hizketan Lila bertan egonen ez balitz bezala.
es
Me recibi? con amabilidad, lo sab?a todo de m?, charl? durante diez minutos como si Lila no estuviese presente.
fr
Il m'accueillit avec courtoisie, savait tout de moi, et il bavarda pendant dix minutes, oubliant la pr?sence de Lila.
en
He greeted me politely, he knew everything about me, and chatted for ten minutes as if Lila weren't there.
eu
Esan zuen bere semea ere lizentziatu zela Irakasle Eskolan, baina ni baino sei urte lehenago.
es
Dijo que su hijo tambi?n se hab?a graduado en la Escuela Normal, pero seis a?os antes que yo.
fr
Il me raconta que son fils aussi avait fait ses ?tudes ? l'?cole normale, mais avait fini six ans avant moi.
en
He said that his son had also graduated from the Normale, but six years before me.
