Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Ume galduaren historia, Elena Ferrante / Fernando Rey (Igela, 2016
)
eu
Baina gogor lan egina nintzen, ez nuen inor engainatu, laster eginen nuen hoberik.
es
Pero hab?a trabajado con ah?nco, no hab?a enga?ado a nadie, pronto escribir?a algo mejor.
fr
Mais j'avais travaill? dur, je n'avais roul? personne, et la prochaine fois je ferais mieux.
en
But I had worked hard, I hadn't deceived anyone, I would soon do better.
eu
Postetxeko ilara akigarria izan zen, eta, etengabe, protestan ibili behar izan nuen ilara errespetatzen ez zutenen kontra.
es
En correos la cola fue extenuante, tuve que protestar a menudo contra quienes no la respetaban.
fr
La queue ? la poste fut ext?nuante, je dus batailler sans arr?t avec les personnes qui ne la respectaient pas.
en
The line at the post office was exhausting, I had to protest continually against people who didn't respect it.
eu
Trantze hartan argi eta garbi nabarmendu zitzaidan nire desastrea.
es
En ese trance me result? evidente mi desastre.
fr
Dans ce contexte houleux, le d?sastre de ma vie m'apparut dans toute son ?vidence.
en
In that situation my disaster became obvious to me.
eu
Zergatik nago hemen, zergatik galtzen dut alferrik denbora honela?
es
"Por qu? estoy aqu?, por qu? malgasto el tiempo de esta manera.
fr
Pourquoi je perds mon temps comme ?a ?
en
Why am I here, why am I wasting time like this.
eu
Nire alabek eta Napolik bizirik irentsi naute.
es
Mis hijas y N?poles me han comido viva.
fr
Les filles et Naples m'ont d?vor?e vive.
en
The girls and Naples have eaten me alive.
eu
Ez dut ikasten, ez dut idazten, erabat galdua dut diziplina.
es
No estudio, no escribo, he perdido toda disciplina."
fr
Je ne travaille pas, je n'?cris pas, j'ai perdu toute discipline !
en
I don't study, I don't write, I've lost all discipline.
eu
Okertu ezean bizi izanen nukeen bizimodu hartatik oso urrun zegoen beste bat lortua nuen, eta horra nire atarramentua.
es
Me hab?a conquistado una vida muy alejada de la que me hubiera correspondido, y f?jate c?mo hab?a acabado.
fr
J'?tais exasp?r?e, je me sentais coupable envers moi-m?me, et surtout envers ma m?re.
en
I had gained a life very far from what might have been expected for me, and look how I had ended up.
eu
Etsita sentitu nintzen, errudun neure buruaren aurrean eta batez ere nire amaren aurrean.
es
Me sent? exasperada, culpable conmigo misma y sobre todo con mi madre.
fr
En outre, depuis quelque temps, Imma m'inqui?tait :
en
I felt exasperated, guilty toward myself and especially toward my mother.
eu
Horrez gainera, bazen denbora puska bat Immak kezkaturik nindukala, Tinarekin konparatzen nuen bakoitzean garapenaren atzerapenak joa zegoela konbentzitzen bainintzen.
es
Para colmo, desde hac?a un tiempo Imma me ten?a preocupada, cada vez que la comparaba con Tina me convenc?a de que padec?a un retraso en el desarrollo.
fr
chaque fois que je la comparais ? Tina, je me persuadais qu'elle souffrait d'un retard de d?veloppement.
en
Furthermore, Imma had been making me anxious: when I compared her with Tina I was sure she was suffering from some developmental problem.
eu
Lilaren alaba, hiru aste gutxiago izanagatik, oso ernea zen, urtebete zaharragoa ematen zuen;
es
La hija de Lila, que ten?a tres semanas menos, era muy despierta, daba la impresi?n de tener m?s de un a?o, mientras que mi hija parec?a poco reactiva, ten?a un aire alelado.
fr
La fille de Lila, qui avait pourtant trois semaines de moins que la mienne, ?tait d'une grande vivacit? et faisait un an de plus que son ?ge, alors qu'Imma semblait peu r?active et vaguement h?b?t?e.
en
Lila's daughter, although she was three weeks younger, was very lively, seemed more than a year old, whereas Imma seemed unresponsive and had a vacant look.
eu
Imma, berriz, aski motela zen eta lelotu itxura zeukan. Hortaz, obsesiboki kontrolatzen nuen, aldiro bururatzen zitzaizkidan probekin estutzen nuen.
es
De manera que la vigilaba obsesivamente, la acuciaba con pruebas que me inventaba sobre la marcha.
fr
Du coup, je l'examinais de mani?re obsessionnelle et la bombardais sans arr?t de tests que j'inventais.
en
I observed her obsessively, I harassed her with tests that I invented on the spot.
eu
Pentsatzen nuen:
es
Pensaba:
fr
Je me disais :
en
I thought:
eu
Izugarria izanen litzateke Ninok niri bizia hondatu ez ezik problemaren bat duen alaba egin izana.
es
ser?a terrible que Nino no solo me hubiera arruinado la vida, sino que adem?s me hubiese hecho traer al mundo una hija con problemas.
fr
Il serait terrible que Nino non seulement m'ait g?ch? la vie, mais qu'il me laisse aussi avec une fille ? probl?mes !
en
it would be terrible if Nino not only had ruined my life but had given me a daughter with problems.
eu
Eta, bitartean, kalean barna nindoala geldiarazten ninduten, zeinen ederra eta zeinen ile hori polita zuen esateko.
es
Sin embargo, por la calle me paraban por lo rechoncha que estaba, por lo rubia que era.
fr
Pourtant, on m'arr?tait dans la rue en me complimentant :
en
And yet people stopped me on the street because she was so plump, so fair.
eu
Hantxe bertan ere, posta-bulegoan, ilarako emakumeek goraipatu egin zuten, hain potxolo zegoelako.
es
Incluso ah?, en correos, las mujeres de la cola la elogiaban, pero qu? regordeta.
fr
M?me l?, ? la poste, les femmes qui faisaient la queue admiraient ses joues bien rondes.
en
Here, even at the post office, the women in line complimented her, how chubby she was.
eu
Immak, ordea, irribarre izpirik ere ez.
es
Y la ni?a ni una sonrisa.
fr
pas un sourire.
en
But she didn't even smile.
eu
Emakume batek karamelu bat eman zion; Immak eskua gogorik gabe luzatu, hartu, eta lurrera erori zitzaion.
es
Alguien le dio un caramelo; Imma alarg? la mano con desgana, lo cogi?, se le cay?.
fr
Une dame lui offrit un bonbon, la petite tendit mollement la main, le prit et le laissa tomber ? terre.
en
A man offered her a candy and Imma stretched out her hand reluctantly, took it, dropped it.
eu
Ai, estu eta larri nenbilen beti, egunero bazen kezkaren bat aurrekoei gehitzen zitzaiena.
es
Ay, estaba constantemente angustiada, todos los d?as una nueva preocupaci?n se sumaba a la anterior.
fr
Ah, l'anxi?t? ne me l?chait pas, jour apr?s jour un souci s'ajoutait aux autres !
en
Ah, I was constantly anxious, every day a new worry was added to the others.
eu
Posta-bulegotik atera nintzenean, eta paketea igorria izanda geldiarazteko modurik ez zegoenean ere, asaldatu egin nintzen nire amaginarrebaz oroituta.
es
Cuando sal? de la oficina de correos y ya hab?a despachado el paquete y no hab?a manera de detenerlo, me acord? de mi suegra.
fr
Quand je sortis du bureau de poste, le colis maintenant envoy? sans aucun moyen de le r?cup?rer, je sursautai : ma belle-m?re me revint tout juste ? l'esprit.
en
When I came out of the post office and the package had been sent and there was no way to stop it, I jumped, I remembered my mother-in-law.
eu
Jainko maitea, hura hankasartzea!
es
Dios m?o, pero qu? hab?a hecho.
fr
Grand Dieu, qu'est-ce que j'avais fait ?
en
Good Lord, what had I done.
eu
Nolatan ez nintzen ohartu argitaletxeak izkribua Adeleri ere emanen ziola irakurtzeko?
es
?C?mo era posible que no hubiese tenido en cuenta que la editorial dar?a a leer mi manuscrito tambi?n a Adele?
fr
?tait-il possible d'avoir oubli? que la maison d'?dition soumettrait certainement le manuscrit ? Adele aussi ?
en
Was it possible that I hadn't considered that the publisher would give the manuscript to Adele?
eu
Bera izan zen, azken batean, nire lehen liburua eta bigarrena argitaratzea proposatu ziena, horrenbeste zor zioten, adeitasun hutsagatik besterik ez bazen.
es
A fin de cuentas, hab?a sido ella quien hab?a propuesto la publicaci?n tanto de mi primer libro como del segundo; se lo enviar?an aunque solo fuera por amabilidad.
fr
C'?tait quand m?me elle qui avait voulu faire publier mes deux livres, ils devaient lui faire lire celui-ci, ne serait-ce que par politesse.
en
It was she, after all, who had wanted the publication of both my first book and the second, they owed it to her if only out of courtesy.
eu
Eta hark esanen zuen:
es
Y ella dir?a:
fr
Et elle leur dirait :
en
And she would say:
eu
Greco ziria sartzen ari zaizue, hau ez da testu berria, duela urte batzuk irakurri nuen nik, eta izugarri txarra da.
es
Greco os est? enga?ando, este no es un texto nuevo, yo lo le? hace a?os y es p?simo.
fr
Ce n'est pas un nouveau texte, je l'ai lu il y a des ann?es de cela, et il est nul !
en
Greco is cheating you, this isn't a new text, I read it years ago and it's terrible.
eu
Izerdi hotzak hartu ninduen, ahuleriak joa sentitu nintzen.
es
Me entraron sudores fr?os, me sent? d?bil.
fr
Je me couvris de sueurs froides et me sentis faiblir.
en
I broke out in a cold sweat, I felt weak.
eu
Zulo bat ixteko, beste bat egiten nuen.
es
Tapaba un agujero abriendo otro;
fr
Pour combler une faille, j'en ouvrais une autre.
en
To plug one leak I had created another.
eu
Ez nintzen gauza, ahalaren mugen barnean, nire egintzen katea kontrolpean edukitzeko ere.
es
ni siquiera estaba en condiciones de controlar en la medida de lo posible la cadena de mis actos.
fr
Je n'?tais m?me plus capable de ma?triser, autant que faire se peut, l'encha?nement de mes actes.
en
I was no longer able to keep under control, even within the limits of the possible, the chain of my actions.
eu
es
fr
en
eu
80
es
80
fr
80
en
80.
eu
Gauzak okerragotzeko, egun haiexetan agertu zen berriz Nino.
es
Para complicar las cosas, justo en esos d?as Nino volvi? a la carga.
fr
Pour compliquer les choses, Nino r?apparut justement ? ce moment-l?.
en
Just then, to complicate things, Nino showed up again.
eu
Giltzak ez zizkidan itzuliak, behar nituela askotan esan banion ere, eta, hala, telefonoz deitu ere egin gabe, atea jo gabe sartu zitzaidan etxera.
es
No me hab?a devuelto las llaves, pese a que yo hab?a insistido mucho, de modo que se present? en casa sin telefonear, sin llamar a la puerta.
fr
Il ne m'avait jamais rendu les clefs, malgr? mon insistance pour les r?cup?rer : ainsi surgit-il dans mon appartement sans t?l?phoner ni frapper.
en
He had never given me back the keys, even though I had insisted on having them, and so he reappeared without calling, without knocking.
eu
Alde egiteko esan nion, etxea nirea zela, ez baitzuen alokairua ere ordaintzen; gainera, ez zidan zentimorik ere ematen Immarengatik.
es
Le ped? que se fuera, era mi casa, ?l ni siquiera pagaba el alquiler y no me daba un c?ntimo para Imma.
fr
Je lui dis de s'en aller, il ?tait chez moi, il ne payait m?me plus le loyer et ne me donnait pas un centime pour Imma.
en
I told him to go, the house was mine, he wasn't paying the rent and wasn't giving me a cent for Imma.
eu
Zin egin zidan gure banantzeak eragindako samina zela-eta porrot eginik zegoela, ahantzia zitzaiola ordaintzea.
es
Jur? que, destrozado como estaba por el dolor de nuestra separaci?n, se hab?a olvidado.
fr
Il me jura que, an?anti par la douleur de notre s?paration, il avait oubli?.
en
He swore that, annihilated by grief at our separation, he had forgotten.
eu
Iruditu zitzaidan egia esaten ari zela, burutik joana ematen zuen, eta izugarri ihartua zen.
es
Me pareci? sincero, ten?a una expresi?n trastornada y hab?a adelgazado mucho.
fr
Il me parut sinc?re, tr?s amaigri, et il avait l'air hagard.
en
He seemed sincere; he had a feverish look, and was very thin.
eu
Nahi gabe barregarria zen hotsandiko tonuan hitzeman zidan hurrengo hilean berriz hasiko zela alokairua ordaintzen, ahots hunkituaz esan zidan zenbat maite zuen Imma.
es
Con una seriedad involuntariamente c?mica prometi? que reanudar?a los pagos a partir del mes siguiente, me habl? con voz compungida de su afecto por Imma.
fr
D'un ton solennel involontairement comique, il promit de recommencer ? payer d?s le mois suivant, et il ?voqua d'une voix vibrante son affection pour Imma.
en
He promised with an involuntarily comical solemnity to start paying the next month, he spoke in a sorrowful voice of his love for Imma.
eu
Gero, tonu itxuraz onberan, Antoniorekin egon nintzen aldiaz galdeka hasi zitzaidan, nolako enkontrua izan zen, lehenbizi ikuspegi orokorretik, eta gero sexu aldetik zehazki.
es
Despu?s, en apariencia con tono bondadoso, empez? a indagar otra vez sobre mi encuentro con Antonio, sobre c?mo hab?an ido las cosas, primero en general y despu?s en el plano sexual.
fr
Puis, derri?re un ton badin, il enqu?ta ? nouveau sur ma rencontre avec Antonio, pour savoir comment elle s'?tait d?roul?e, d'abord en g?n?ral, puis sur le plan sexuel.
en
Then, apparently in a good-humored way, he began to ask again about my encounter with Antonio, about how it had gone, first in general and then sexually.
eu
Antoniorekin hasitako bidetik, bere adiskideei buruzko galderekin segitu zuen.
es
De Antonio pas? a sus amigos.
fr
Apr?s Antonio, il passa ? ses amis.
en
From Antonio he moved on to his friends.
eu
Onarrarazi nahi izan zidan honekin edo harekin oheratzeko amore eman baldin banuen (amore eman iruditu zitzaion aditz egokia), ez zela izan egiaz tiratzen zidatelako, baizik eta mendeku hartzeagatik.
es
Trat? de hacerme admitir que hab?a cedido ("ceder" le pareci? el verbo adecuado) a este o a aquel otro no por verdadera atracci?n sino por venganza.
fr
Il tenta de me faire admettre que j'avais c?d? (c?der lui paraissait l'expression juste) ? untel ou untel, non mue par une v?ritable attraction, mais uniquement par d?pit.
en
He tried to make me admit that I had yielded ("yield" seemed to him the right verb) to this one or that one not out of genuine attraction but only out of spite.
eu
Larritu egin nintzen sorbalda, belauna eta masaila laztantzen hasi zitzaidanean.
es
Me alarm? cuando empez? a acariciarme un hombro, la rodilla, una mejilla.
fr
Je me tins sur mes gardes quand il commen?a ? me toucher l'?paule, le genou, la joue.
en
I was alarmed when he began to caress my shoulder, my knee, my cheek.
eu
Laster ikusi nion-begietan eta hitzetan-bere onetik ateratzen zuena ez zela nire amodioa galdu izana, baizik eta ni beste gizon haiekin egon izana, eta, lehenago edo geroago, beste batzuekin egonen nintzela eta haiek bera baino nahiago izanen nituela.
es
No tard? en comprender-por sus ojos y sus palabras-que lo que le desesperaba no era haber perdido mi amor, sino que me hubiese acostado con esos otros hombres y que, tarde o temprano, estar?a con otros m?s y los preferir?a a ?l.
fr
Je vis bien vite-dans ses yeux et ses paroles-que ce qui le d?sesp?rait, ce n'?tait pas d'avoir perdu mon amour, mais que je sois all?e avec d'autres hommes et la perspective que, t?t ou tard, j'irais encore avec d'autres, et que je les pr?f?rerais ? lui.
en
I soon saw-in his eyes and in his words-that what made him desperate was not that he had lost my love but that I had been with those other men, and that sooner or later I would be with others and would prefer them to him.
eu
Nire ohean berriro sartzea beste helbururik gabe itzulia zen goiz hartan.
es
Esa ma?ana hab?a dado se?ales de vida pura y simplemente para meterse de nuevo en mi cama.
fr
Ce matin-l?, il ?tait r?apparu uniquement pour retourner dans mon lit.
en
He had showed up, that morning, only to reenter my bed.
eu
Berriki nirekin egondako gizonak gutxiestera behartu nahi ninduen, berari frogatuz niri larrua jotzea zela nire desio bakarra.
es
Exig?a que menospreciara a mis recientes amantes demostr?ndole que mi ?nico deseo era volver a ser penetrada por ?l.
fr
Il exigeait que je d?nigre mes amants r?cents, ce qui lui apporterait la preuve que mon seul d?sir ?tait d'?tre ? nouveau p?n?tr?e par lui.
en
He demanded that I vilify those recent lovers by showing him that my only desire was to be penetrated again by him.
eu
Labur esateko, bere nagusitasuna sendotu nahi zuen, eta gero, duda izpirik gabe, berriz desagertuko zen.
es
En una palabra, quer?a reafirmar su primac?a, despu?s sin duda desaparecer?a otra vez.
fr
Bref, il voulait r?affirmer sa primaut?, ensuite il dispara?trait certainement encore.
en
He wanted, in other words, to reassert his primacy, then surely he would again disappear.
eu
Giltzak itzultzea lortu nuenean, haizea hartzera bidali nuen.
es
Consegu? que me devolviera las llaves y lo ech?.
fr
Je parvins ? me faire rendre les clefs et le chassai.
en
I managed to get the keys back and I threw him out.
eu
Orduan ohartu nintzen, eta harritu, ez nuela berarenganako deus ere sentitzen.
es
Entonces me di cuenta con sorpresa de que ya no sent?a nada por ?l.
fr
Je r?alisai alors, avec surprise, que je n'?prouvais plus rien pour lui.
en
I realized then, and to my surprise, that I no longer felt anything for him.
eu
Maitatu izan nuen denbora izugarri luze hura goiz hartantxe desegin zen betiko.
es
El largo tiempo en que lo hab?a amado se esfum? definitivamente esa ma?ana.
fr
La tr?s longue ?poque de mon amour toucha d?finitivement ? sa fin ce matin-l?.
en
The long time that I had loved him dissolved conclusively that morning.
eu
Biharamunetik aurrera, galdeka hasi nintzen zer egin behar nuen institutuko lanen bat edo besterik ezean ordezkapenak lortzeko.
es
A partir del d?a siguiente, empec? a averiguar qu? deb?a hacer para conseguir un trabajo o al menos alguna suplencia en la ense?anza media.
fr
D?s le lendemain, je commen?ai ? me renseigner sur ce que je devais faire pour travailler dans l'enseignement secondaire, au moins pour y assurer des remplacements.
en
The next day I began to ask about what I had to do to get a job, even as a substitute, in the middle schools.
eu
Laster ohartu nintzen ez zela erraza izanen, eta gainera hurrengo ikasturtera arte itxoin beharko nuela.
es
No tard? en comprender que no ser?a f?cil y que, de todos modos, hab?a que esperar el nuevo curso acad?mico.
fr
Je compris vite que cela ne serait pas simple et que, de toute fa?on, je devrais attendre l'ann?e scolaire suivante.
en
I quickly realized that it wouldn't be simple, and that in any case I would have to wait for the new school year.
eu
Argitaletxearekiko harremana hautsitzat ematen nuenez, eta jarraian nire idazleizaeraren hondoratze erabatekoa ikusten nuenez nire irudimenean, izuak hartu ninduen.
es
Como daba por supuesta la ruptura con la editorial, a la cual en mi imaginaci?n segu?a luego un ruinoso derrumbe de mi identidad de escritora, me entr? el p?nico.
fr
Comme je tenais pour acquise ma rupture avec la maison d'?dition, que j'imaginais suivie d'une perte catastrophique de mon identit? d'?crivaine, je fus saisie de frayeur.
en
Since I took for granted the break with the publisher, which was followed in my imagination by the devastating collapse of my identity as a writer, I was frightened.
eu
Neskatoak, jaiotze beretik, bizimodu erosoan ohituak ziren, neronek ere-Pietrorekin ezkonduz geroztik-ez nuen uste ohitu nintekeenik berriz libururik, aldizkaririk, egunkaririk, diskorik, zinemarik eta antzerkirik gabe bizitzen.
es
Desde su nacimiento las ni?as estaban acostumbradas a una vida de comodidades, yo misma-desde que me cas? con Pietro-no lograba imaginarme otra vez sin libros, revistas, diarios, discos, cine, teatro.
fr
Depuis leur naissance, mes filles ?taient habitu?es ? l'aisance, et moi-m?me, depuis mon mariage avec Pietro, je ne pouvais concevoir de retourner ? une vie sans livres, revues, journaux, disques, cin?ma ni th??tre.
en
From birth, the children had been used to a comfortable life, I myself-ever since my marriage to Pietro-couldn't imagine being without books, magazines, newspapers, records, movies, theater.
eu
Behinbehineko lantxoetan hasi beharra neukan berehala, eta auzoko dendetan iragarkiak jarri nituen, eta haietan eskola partikularrak emateko neure burua eskaini.
es
Deb?a pensar enseguida en trabajos provisionales; puse anuncios en las tiendas de la zona para ofrecerme a dar clases particulares.
fr
Je devais imm?diatement chercher un petit boulot : je pla?ai des annonces dans les magasins de mon quartier, proposant des cours particuliers.
en
I had to think immediately of some provisional job, and I put advertisements in the local shops offering private lessons.
