Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Ume galduaren historia, Elena Ferrante / Fernando Rey (Igela, 2016
)
eu
Michele, handik minutu batzuetara, ukabilka eta ostikoka hasi zitzaion, gero pertsiana jaisteko erabiltzen zen barra hartu, eta luze aritu zitzaion joka, metodikoki.
es
Al cabo de unos minutos, Michele empez? a darle patadas y pu?etazos, luego agarr? el palo que usaban para subir el cierre met?lico y lo apale? con m?todo, largo rato.
fr
Personne ne sait ce qu'ils se dirent, mais au bout de quelques minutes, Michele se mit ? le bourrer de coups de poing et de pied, puis il saisit la perche qui servait ? baisser le rideau de fer et le passa ? tabac longuement, m?thodiquement.
en
Michele, after a few minutes, began to punch and kick him, then he grabbed the pole that was used to lower the shutter and beat him methodically, for a long time.
eu
Alfonso hebainduta iritsi zen bulegora, baina gauza bat errepikatu baizik ez zuen egin:
es
Alfonso regres? a la oficina muy maltrecho, pero no hac?a m?s que repetir:
fr
Alfonso regagna le bureau tr?s mal en point, ne faisant que r?p?ter :
en
Alfonso returned to the office badly battered, but he couldn't stop repeating:
eu
Nire errua da, ez naiz gauza izan neure burua menderatzeko.
es
yo tengo la culpa, no supe controlarme.
fr
C'est ma faute, j'ai pas su me comporter...
en
It's my fault, I don't how to control myself.
eu
Ez zen garbi gelditu zertan ez zuen bere burua menderatu.
es
Controlarse en qu? es algo que no logramos entender.
fr
Se comporter pour quoi, nul ne parvint ? le comprendre.
en
Control in what way we couldn't understand.
eu
Garbi gelditu zen harrezkeroztik oraindik okerrerago egin zuela.
es
Lo cierto es que a partir de entonces fue de mal en peor y me pareci? que Lila estaba preocupada.
fr
Quoi qu'il en soit, ? partir de ce jour-l?, son ?tat ne fit qu'empirer, et cela parut inqui?ter Lila.
en
Certainly, he got even worse, and Lila seemed worried.
eu
Enzo, zenbait egunez, lasaitzen saiatu zen-alferrik, ordea-, ezin baitzuen jasan ahulen kontrako indarkeria: Michelerengana joan nahi zuen, ea ausartzen zen berari ematera Alfonsori emandako jipoiaren antzekoa.
es
Durante d?as trat? sin ?xito de calmar a Enzo, que no soportaba la violencia de los fuertes sobre los d?biles y quer?a ir a ver a Michele para comprobar si ten?a el valor de apalizarlo a ?l como hab?a hecho con Alfonso.
fr
Pendant des jours, elle tenta en vain de calmer Enzo, qui ne supportait pas la violence des forts contre les faibles, et voulait aller voir Michele pour lui demander s'il croyait pouvoir le traiter comme Alfonso.
en
For days she tried in vain to soothe Enzo, who couldn't bear the violence of the strong against the weak, and wanted to go to Michele to see if he could beat him, Enzo, the way he had beaten Alfonso.
eu
Nire etxetik aditzen nuen Lilak nola esaten zion:
es
Desde mi apartamento o?a que Lila le dec?a:
fr
De mon appartement, j'entendais Lila qui disait :
en
From my apartment I heard Lila saying:
eu
Ahantzi, aski da, Tina izutzen duzu-eta.
es
calla de una vez, asustas a Tina.
fr
Arr?te, tu fais peur ? Tina !
en
Stop it, you're frightening Tina.
eu
es
fr
en
eu
88
es
88
fr
88
en
88.
eu
Gero urtarrila iritsi zen, eta nire liburua ongi hornituta zegoen auzoko ezin konta ahala gertaera xumeren oihartzunez.
es
Despu?s lleg? enero, mi libro ya estaba bien adobado con los ecos de infinidad de min?sculos detalles del barrio.
fr
Quand janvier arriva, mon livre s'?tait d?j? nourri de l'?cho des innombrables micro-?v?nements du quartier.
en
January arrived, and my book was now enriched by echoes of many small details of the neighborhood.
eu
Atsekabe handi batek hartu ninduen.
es
Me entr? una angustia tremenda.
fr
Une vive angoisse me gagna.
en
A great anguish came over me.
eu
Inprimatu aurreko probei azken begirada ematen ari nintzela, hitzerdika galdetu nion Lilari ea berrirakurtzeko pazientziarik izanen zuen (oso aldatuta dago), eta ezezko borobila eman zidan.
es
Cuando estaba repasando las ?ltimas galeradas le pregunt? t?midamente a Lila si tendr?a la paciencia de releerla ("est? muy cambiada"), pero ella se neg? en redondo.
fr
Arriv?e ? l'?tape des derni?res ?preuves, je demandai timidement ? Lila si elle aurait la patience de le relire (J'ai chang? beaucoup de trucs), mais elle r?pondit non d'un ton r?solu.
en
When I was at the last stage of proofs I timidly asked Lila if she had the patience to reread it (It's very changed) but she answered decisively no.
eu
Azkena argitaratu duzuna ere ez dut irakurri, esan zuen, ez dut gaitasunik gauza horietan.
es
Ni siquiera he le?do el ?ltimo que publicaste, dijo, es algo para lo que no tengo conocimientos.
fr
Je n'ai m?me pas lu le dernier livre que tu as publi?, dit-elle, je n'ai aucune comp?tence pour ces questions-l?.
en
I didn't read the last one you published, she said, those are things in which I have no expertise.
eu
Bakarrik sentitu nintzen, nire orrien mende, eta Ninori deitzeko tentazioa ere izan nuen, irakurtzeko mesedea eginen ote zidan eskatzeko.
es
Me sent? sola, en poder de mis propias p?ginas, incluso estuve tentada de telefonear a Nino para pedirle si me hac?a el favor de leer mi novela.
fr
Je me sentis seule face ? mes propres pages, et je fus m?me tent?e de t?l?phoner ? Nino pour savoir s'il me ferait la faveur de les lire.
en
I felt alone, at the mercy of my own pages, and I was even tempted to call Nino to ask if he would do me a favor and read it.
eu
Gero konturatu nintzen ezen, hark nire helbidea eta telefono-zenbakiak bazekizkien ere, ez zela behin ere azaldu, ezta deitu ere, eta erabat ahaztuak gintuela bai ni eta bai alaba.
es
Despu?s me di cuenta de que, aunque sab?a d?nde viv?a y ten?a mi n?mero de tel?fono, nunca hab?a dado se?ales de vida, en todos esos meses no se hab?a acordado de m? ni de su hija.
fr
Puis je r?alisai que, bien qu'ayant mon adresse et mon num?ro de t?l?phone, il n'avait jamais donn? signe de vie, nous ignorant, sa fille et moi, durant tous ces mois.
en
Then I realized that, although he knew my address and phone number, he had never appeared, in all those months he had ignored both me and his daughter.
eu
Beraz, etsi nuen.
es
Y desist?.
fr
Alors je renon?ai.
en
So I gave up.
eu
Behinbehinekotasunaren azken fasea atzean utzita desagertu zen testua.
es
El texto dej? atr?s la ?ltima fase de la provisionalidad y desapareci?.
fr
Le texte perdit les derni?res traces de provisoire qui lui restaient, puis me quitta.
en
The text moved beyond the final provisional stage and disappeared.
eu
Testutik urruntzeak izutu egin ninduen, bere behin betiko itxura hartu arte ez nuen berriz ikusiko, eta halaxe geldituko zen idatzitako hitz bakoitza.
es
Separarme de ?l me asust?, ya no volver?a a verlo hasta que adquiriese su aspecto definitivo y cada palabra ya no tuviera remedio.
fr
Cette s?paration m'effraya : quand je le reverrais, il aurait son aspect d?finitif, et chaque mot serait sans rem?de possible.
en
Separating from it frightened me, I would see it again only in its definitive guise, and every word would be irremediable.
eu
Prentsa-departamentutik deitu zuten.
es
Telefonearon del departamento de prensa.
fr
Le service de presse m'appela.
en
The publicity office telephoned.
eu
Ginak esan zidan:
es
Gina me dijo:
fr
Gina me dit :
en
Gina said:
eu
Panoraman inprimaketa-probak irakurri dituzte, eta oso interesatuta daude, argazkilari bat bidaliko dizute.
es
los de Panorama han le?do las galeradas y est?n muy interesados, te mandar?n un fot?grafo.
fr
? Panorama, ils ont lu les ?preuves et ils sont tr?s int?ress?s, ils vont t'envoyer un photographe.
en
at Panorama they've read the proofs and are very interested, they'll send a photographer.
eu
Kolpean Via Tassoko apartamentuaren falta sentitu nuen, dotore eta bikaina baitzen.
es
De repente ech? de menos la casa de la via Tasso, era un apartamento se?orial.
fr
Soudain, je regrettai la Via Tasso et mon logement bourgeois.
en
Suddenly I missed the elegant apartment on Via Tasso.
eu
Pentsatu nuen:
es
Pens?:
fr
Je pensai :
en
I thought:
eu
Ez dut nahi berriz argazkirik tunelaren sarreran, ezta apartamentu ziztrin honetan ere, ez lorategitxoetan drogazaleen xiringen artean ere; ez naiz orain dela hamabost urteko neska, hirugarren liburua dut hau, dagokidan bezala tratatua izan nahi dut.
es
no quiero que me fotograf?en otra vez a la entrada del t?nel, y tampoco en este apartamento cochambroso, ni en los jardincillos, entre las jeringas de los drogadictos; ya no soy la chica de hace quince a?os, este es mi tercer libro, quiero ser tratada como corresponde.
fr
Je ne veux pas ?tre photographi?e encore une fois devant l'entr?e du tunnel, ni dans cet appart sordide, ni dans le jardin public parmi les seringues des drogu?s, je ne suis plus la fille d'il y a quinze ans, c'est mon troisi?me livre et je veux ?tre trait?e correctement.
en
I don't want to be photographed again at the entrance of the tunnel, or in this dreary apartment, or even in the gardens, amid the syringes of the addicts; I'm not the girl of fifteen years ago, this is my third book, I want to be treated properly.
eu
Baina Gina tematu egin zen, liburua bultzatu beharra omen zegoen.
es
Pero Gina insisti?, hab?a que promocionar el libro.
fr
Mais Gina insista, il fallait promouvoir le livre.
en
But Gina insisted, the book had to be promoted.
eu
Esan nion:
es
Le dije:
fr
Je lui r?pondis :
en
I told her:
eu
Emaiozu nire telefono-zenbakia. Aldez aurretik abisatzea nahi nuen bederen, nire itxura zaindu, eta elkarrizketa atzeratu baldin eta bizkor sentitzen ez banintzen.
es
dale mi n?mero de tel?fono al fot?grafo, al menos quer?a que me avisaran con antelaci?n, cuidar mi aspecto, aplazar la entrevista si no me sent?a en forma.
fr
Donne mon num?ro de t?l?phone au photographe, je veux au moins ?tre pr?venue ? l'avance, pouvoir soigner les apparences et repousser le rendez-vous si je ne me sens pas en forme.
en
Give the photographer my phone number-I wanted at least to be notified ahead of time, attend to my appearance, put off the meeting if I didn't feel in good shape.
eu
Egun haietan, etxea txukun edukitzen saiatu nintzen, baina ez zuen inork deitu.
es
En esos d?as me esforc? por tener la casa ordenada, pero no telefone? nadie.
fr
Les jours suivants, je m'effor?ai de maintenir l'appartement bien rang?, mais personne n'appela.
en
In those days I tried to keep the house in order, but no one called.
eu
Nire argazki mordoxka bat bazebilenez han eta hemen, Panoramak baten bat izanen zuela pentsatu nuen, eta uko egin izanen ziola berriak egiteari.
es
Conclu? que ya hab?a en circulaci?n unas cuantas fotos m?as y que Panorama hab?a renunciado al reportaje.
fr
Je conclus qu'il y avait d?j? assez de photos de moi en circulation et que Panorama avait d? renoncer ? venir.
en
I concluded that there were already enough photographs of me around and that Panorama had decided not to do the article.
eu
Baina, goiz batez, Dede eta Elsa eskolan zirela eta ni tximak orraztu gabe, bakeroak jantzita eta jertse higatu bat soinean nuela Immarekin eta Tinarekin jostatzen ari nintzela, atea jo zuten.
es
Pero una ma?ana, cuando Dede y Elsa estaban en el colegio y yo, desgre?ada, en vaqueros y con un jersey gastado, jugaba sentada en el suelo con Imma y Tina, llamaron a la puerta.
fr
Mais un matin, alors que Dede et Elsa ?taient en classe et que je jouais, assise par terre, avec Imma et Tina, d?coiff?e, v?tue d'un jean et d'un pull us? jusqu'? la corde, on frappa ? la porte.
en
But one morning, when Dede and Elsa were at school and I was sitting on the floor, in jeans and a worn-out sweater, my hair uncombed, playing with Imma and Tina, the doorbell rang.
eu
Neskatoak puzzle bateko piezak lotzen ari ziren gaztelu bat egiteko, eta ni laguntzen ari nintzaien.
es
Las dos ni?as juntaban piezas sueltas para construir un castillo y yo las estaba ayudando.
fr
Les deux petites assemblaient des morceaux ?parpill?s qui servaient ? faire un ch?teau, et je les aidais.
en
The two little girls were building a castle with blocks that were scattered around, and I was helping them.
eu
Baziren hilabete batzuk iruditzen zitzaidala nire alabaren eta Lilarenaren arteko aldea nabarmenki murriztua zela:
es
Desde hac?a unos meses me parec?a que la distancia entre mi hija y la hija de Lila se hab?a acortado definitivamente:
fr
Depuis quelques mois, il me semblait que l'?cart entre ma fille et celle de Lila s'?tait d?finitivement combl? :
en
In the past few months it had seemed to me that the distance between my daughter and Lila's had been bridged:
eu
mugimendu zehatzez aritzen ziren elkarlanean, eta, Tinak irudimen handiagoa nabari bazuen ere eta galdera harrigarriak egiten bazizkidan ere italiera garbi eta beti ongi ahoskatuan, Imma deliberatuagoa zen, agian diziplinatuagoa, eta hizkera mugatuagoa zuen desabantaila bakarra: hura dezifratu behar izanez gero, denok haren adiskidetxoarengana jotzen genuen maiz.
es
colaboraban en la construcci?n con precisi?n en los gestos, y si Tina demostraba m?s inspiraci?n y me hac?a frecuentes preguntas en un italiano claro, siempre bien pronunciado, Imma era m?s decidida, quiz? m?s disciplinada, y su ?nica desventaja era el habla limitada; a menudo para descifrarla recurr?amos todos a su amiguita.
fr
elles collaboraient ? la construction avec des gestes pr?cis, et si Tina faisait preuve de plus d'imagination et me posait souvent des questions surprenantes dans un italien limpide et toujours bien articul?, Imma ?tait plus d?termin?e et peut-?tre plus m?thodique, son seul d?savantage ?tant son charabia, que souvent nous ne pouvions d?crypter qu'avec l'aide de sa petite copine.
en
they collaborated on the construction with precise gestures, and if Tina appeared more imaginative and often asked me surprising questions in a pure Italian, always clearly pronounced, Imma was more decisive, maybe more disciplined, and her only disadvantage was a constricted language that we often needed her friend to decipher.
eu
Tinaren ez-dakit-zer galderari erantzuteko denbora hartu nuenez, gogorrago jo zuten txirrina.
es
Como me demor? para terminar de contestar a una pregunta de Tina, llamaron al timbre con m?s insistencia.
fr
Comme je m'attardai pour r?pondre ? je ne sais quelle requ?te de Tina, on carillonna de mani?re plus imp?rieuse.
en
Since I delayed going to the door as I finished answering some question or other of Tina's, there was a commanding ring.
eu
Irekitzera joan nintzen, eta hogeita hamar bat urteko emakume eder bat aurkitu nuen aurrean, kizkur horiak gainezka eta zira urdin luze bat soinean zituena.
es
Fui a abrir y me encontr? ante una hermosa mujer de unos treinta a?os, toda rizos rubios, con un largo impermeable azul.
fr
J'allai ouvrir et me retrouvai face ? une femme splendide d'une trentaine d'ann?es, avec de magnifiques boucles blondes et un long imperm?able bleu.
en
I opened the door and found myself facing a beautiful woman of around thirty, with blond curls, a long blue raincoat.
eu
Argazkilaria zen.
es
Era la fot?grafa.
fr
C'?tait la photographe.
en
She was the photographer.
eu
Milango emakume bat zen, eta izugarri irekia. Soinean ez zeraman deus merkerik.
es
Result? ser de Mil?n, una muchacha muy expansiva. Nada de lo que llevaba puesto era barato.
fr
Il s'av?ra qu'il s'agissait d'une Milanaise tr?s expansive.
en
She turned out to be a very gregarious Milanese, expensively dressed.
eu
Zure zenbakia galdu nuen, esan zuen, baina hobe horrela, gutxien espero duzunean egitea argazkia, ederragoak ateratzen dira.
es
He perdido tu n?mero, dijo, pero mejor as?, cuanto menos esperas que te fotograf?en, mejor salen las fotos.
fr
Rien de ce qu'elle portait n'?tait bon march?. J'ai perdu ton num?ro, m'expliqua-t-elle, mais c'est mieux comme ?a :
en
I lost your number, she said, but just as well-the less you expect to be photographed the better the photos.
eu
Ingurura begiratu zuen.
es
Mir? a su alrededor.
fr
Elle regarda autour d'elle.
en
She looked around.
eu
Zer neketsua izan den hona iristea, a zer txabola, baina hauxe da behar genuena.
es
Me ha costado llegar hasta aqu?, vaya sitio, pero nos viene de perlas:
fr
Quelle gal?re pour arriver jusqu'ici, quel endroit pourri ! Mais c'est exactement ce qu'il nous faut !
en
What a job to get here, what a wretched place, but it's exactly what's needed:
eu
Panpinatxo hauek alabak dituzu?
es
?estas ni?as son tus hijas?
fr
C'est ? toi, les gamines ?
en
are these your babies?
eu
Tinak irribarre egin zion, Immak ez, baina garbi zegoen bientzat maitagarri moduko bat zela emakume hura.
es
Tina le sonri?, Imma no, aunque era evidente que ambas la consideraban una especie de hada.
fr
Tina lui sourit, pas Imma, mais ? l'?vidence toutes deux la voyaient comme une esp?ce de f?e.
en
Tina smiled at her, Imma didn't, but it was obvious that they both considered her a kind of fairy.
eu
Aurkeztu nizkion:
es
Se las present?:
fr
Je les lui pr?sentai :
en
I introduced them:
eu
Imma alaba dut, eta Tina adiskide baten alaba da.
es
Imma es mi hija y Tina es hija de una amiga.
fr
Imma c'est ma fille, Tina celle d'une amie.
en
Imma is my daughter and Tina the daughter of a friend.
eu
Baina hitz egiten ari nintzela, argazkilaria inguruan jiraka hasi zitzaidan argazkiak egiten etengabe, makina desberdinekin eta tresneria osoa erabiliz.
es
Y mientras hablaba, la fot?grafa se puso a dar vueltas a mi alrededor sac?ndome fotos sin parar con distintas c?maras y todo su instrumental.
fr
Je parlais encore que la photographe me tournait d?j? autour en me mitraillant avec diff?rents appareils, assortis de tout un ?quipement.
en
But even as I was speaking, the photographer began to wander around, snapping photos constantly with different cameras and all her equipment.
eu
Pixka bat txukundu beharra naiz, saiatu nintzen esaten.
es
Tengo que arreglarme un poco, intent? decir.
fr
Il faut que je m'arrange un peu, tentai-je d'objecter.
en
I have to pull myself together, I tried to say.
eu
Ez da zer txukundurik, ongi zaude holaxe.
es
No hay nada que arreglar, est?s bien as?.
fr
Jamais de la vie, tu es tr?s bien comme ?a !
en
Not at all, you're fine like that.
eu
Etxeko txoko guztietan paratu ninduen:
es
Me llev? por todos los rincones de la casa:
fr
Elle m'entra?na dans tous les recoins de l'appartement :
en
She pushed me into every part of the house:
eu
sukaldean, neskatoen gelan, nire logelan, baita bainugelako ispiluaren aurrean ere.
es
a la cocina, al cuarto de las ni?as, a mi dormitorio, incluso delante del espejo del ba?o.
fr
la cuisine, la chambre des enfants, la mienne, et m?me devant le miroir de la salle de bain.
en
the kitchen, the children's room, my bedroom, even in front of the bathroom mirror.
eu
-Zure liburua hemen duzu?
es
-?Tienes tu libro?
fr
" Tu as ton livre ?
en
"Do you have your book?"
