Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Ume galduaren historia, Elena Ferrante / Fernando Rey (Igela, 2016
)
eu
Nire errudun-sentipena desiotan zegoen sentimenduak iraun zezan.
es
Mi sentimiento de culpa quer?a obligarla a durar.
fr
Mon sentiment de culpabilit? voulait la forcer ? durer.
en
My sense of guilt wanted to compel her to endure.
eu
Haren urkila bat, musuzapi bat, aiztur batzuk gordetzen nituen nire tiraderetan, baina haiek guztiak ere ez ziren aski, ezta eskumuturrekoa bera ere.
es
Guardaba en mis cajones una horquilla suya, un pa?uelo, unas tijeras, pero me parec?an todos objetos insuficientes, incluso el brazalete me sab?a a poco.
fr
Je rangeais dans mes tiroirs une de ses ?pingles ? cheveux, un mouchoir ou des ciseaux, mais ces objets me paraissaient tous insuffisants-m?me son bracelet ?tait peu de chose.
en
In a drawer I put a hairpin of hers, a handkerchief, a pair of scissors, but they all seemed inadequate objects, even the bracelet was worthless.
eu
Beharbada horregatik, haurdunaldian agertutako aldakako mina umea izan ondoren desagertu ez zitzaidanean, medikutara ez joatea erabaki nuen.
es
Tal vez por ese motivo cuando durante el embarazo me reapareci? el dolor de cadera y despu?s del parto no se me fue, decid? no consultar a los m?dicos.
fr
C'est peut-?tre pour cela que, la grossesse ayant fait revenir ma douleur ? la hanche et l'accouchement n'?tant pas parvenu ? m'en d?barrasser, je choisis de ne pas en parler aux m?decins.
en
My pregnancy had brought back the pain in my hip and Imma's birth hadn't relieved it, but maybe that was why I decided not to go to the doctor.
eu
Ezongi hura neure gorputzen berean kontserbatu nahi zuen herentziatzat hartu nuen.
es
Cultiv? aquella molestia como un legado conservado por mi propio cuerpo.
fr
Je cultivai ce mal comme un h?ritage int?gr? ? mon propre corps.
en
I nurtured that pain like a bequest preserved in my body.
eu
Azken orduetan esan zizkidan hitzek ere (hi, ordea, hi haiz, fidatzen naun) aski denbora luzean iraun zidaten.
es
Tambi?n las palabras que me hab?a dicho casi al final ("t? eres t?, me f?o") me acompa?aron durante bastante tiempo.
fr
Les paroles qu'elle m'avait adress?es juste avant la fin (toi c'est toi, j'ai confiance) m'accompagn?rent longtemps aussi.
en
The words she had said to me at the end (You're you, I have confidence) also stayed with me for a long time.
eu
Hil zenean, sinetsita zegoen ni halakoa izanik eta halako baliabideak neureganatuta, ez ninduela ezerk ere eramanen herrestan.
es
Hab?a muerto convencida de que por c?mo yo era, por los recursos que hab?a acumulado, no me dejar?a arrastrar por nada.
fr
Elle ?tait persuad?e que j'?tais faite de telle sorte et que j'avais accumul? de telles ressources que rien ne pourrait m'abattre.
en
She died convinced that because of how I was made, because of the resources I had accumulated, I would not be overwhelmed by anything.
eu
Ideia hori neure barrenean errotu, eta, azkenean, lagungarri gertatu zitzaidan azkenean.
es
Esta idea fue bullendo dentro de m? y termin? por ayudarme.
fr
Cette id?e fit son chemin en moi et finit par me venir en aide.
en
That idea worked inside me and in the end helped me.
eu
Amari arrazoi zuela berrestea erabaki nuen.
es
Decid? confirmarle que no se hab?a equivocado.
fr
Je d?cidai de confirmer ? ma m?re qu'elle avait vu juste.
en
I decided to prove to her that she had been right.
eu
Neure buruaz arduratzen hasi nintzen, diziplinaz.
es
Con disciplina, empec? a ocuparme otra vez de m?.
fr
Je m'occupai ? nouveau de moi avec rigueur.
en
I began again in a disciplined way to take care of myself.
eu
Astialdirik txikiena ere irakurtzeko eta idazteko erabiltzen hasi nintzen berriz.
es
Aprovechaba cada momento libre para leer y escribir.
fr
Je recommen?ai ? mettre ? profit chaque minute de mon temps libre pour lire et ?crire.
en
I returned to using every bit of empty time for reading and writing.
eu
Are jakin-min gutxiago Oraindik ere jakin-min ahulagoa pizten zidan eguneroko politikak-ez ninduten inondik inora erakartzen gobernuaren bost alderdien arteko katramilek eta haien eta komunisten arteko tirabirek, Nino haietan buru-belarri sartua egonik ere-, baina Italiaren ustelkeriazko eta indarkeriazko jitoari erne jarraitu nuen.
es
Dej? de interesarme a?n m?s por la pol?tica corriente-no hab?a manera de que me apasionara por las intrigas de los cinco partidos en el gobierno y sus disputas con los comunistas, en las que Nino participaba activamente-, si bien continu? siguiendo con atenci?n la deriva corrupta y violenta del pa?s.
fr
J'?prouvai de moins en moins d'int?r?t pour la politique au quotidien-je n'arrivais en aucune fa?on ? me passionner pour les manigances des cinq partis de gouvernement et pour leurs conflits avec les communistes, contrairement ? ce que faisait activement Nino-, mais je continuai ? suivre avec attention la d?rive du pays dans la corruption et la violence.
en
I lost what little interest I'd had in petty politics-I couldn't get excited at the intrigues of the five governing parties and their quarrels with the Communists, as Nino now was actively doing-but I continued to follow closely the corrupt and violent drift of the country.
eu
Irakurraldi feminista mordoa egin nuen, eta, nire azken liburuaren arrakastatxoaren bulkada aprobetxatuz, nire artikuluak eskaini nizkien emakumeari zuzendutako aldizkariei.
es
Acumul? lecturas feministas y, aprovechando el impulso del peque?o ?xito de mi ?ltimo libro, propuse art?culos a las nuevas revistas dirigidas a la mujer.
fr
J'accumulai les lectures f?ministes et, encore forte du petit succ?s de mon dernier livre, je proposai des articles aux nouvelles revues qui s'adressaient aux femmes.
en
I collected feminist readings and, still fortified by the small success of my last book, proposed articles to the new journals directed at women.
eu
Baina, onartu beharra dut: nire argitaletxea nobela berria aski aurreratua nuela konbentzitzen xahutu nituen nire indar gehienak.
es
Pero, debo reconocerlo, gran parte de mis energ?as se concentraron sobre todo en convencer a mi editorial de que mi nueva novela estaba bastante adelantada.
fr
Mais je dois avouer qu'une grande partie de mon ?nergie ?tait consacr?e ? convaincre ma maison d'?dition que mon prochain roman ?tait en bonne voie.
en
But, I have to admit, a great part of my energy was focused on convincing my publisher that I was moving along with the new novel.
eu
Bi urte lehenago aurrerapen potolo samar baten erdia ordaindua zidaten, baina handik aurrera deus gutxi egina nuen: estropezuka egiten nuen aurrera, baina, egia esan, istorio baten bila nenbilen oraindik.
es
Un par de a?os antes me hab?an pagado la mitad de un sustancioso anticipo pero desde entonces hab?a hecho muy poco, avanzaba con tropiezos, todav?a estaba buscando una historia.
fr
Deux ans plus t?t, j'avais re?u la moiti? d'une avance consid?rable, mais depuis je n'avais pas fait grand-chose et je peinais, encore ? la recherche d'une intrigue.
en
A few years earlier half of a substantial advance had been paid, but in the meantime I had done very little, I was stumbling along, still looking for a story.
eu
Argitalpenzuzendaria, esku zabalez diru mordoxka hura ematea erabaki zuena, ez zitzaidan sekula atzetik ibili bultzaka, diskrezioz egiten zizkidan galderak, eta gauzak nola zeuden esatea onartezina irudituta ezkutaketan ibiltzen banintzen, utzi egiten zidan.
es
El director editorial, responsable de aquella generosa cantidad, nunca me hab?a presionado, se informaba con discreci?n, y si me escaqueaba me lo permit?a.
fr
Le directeur ?ditorial, ? l'origine de cette somme g?n?reuse, n'avait jamais exerc? de pression sur moi ; il se renseignait avec discr?tion, et si j'esquivais parce que rendre des comptes me semblait vexant, il n'insistait pas.
en
The editor in chief, who was responsible for that generous sum, had never pressured me, he inquired discreetly, and if I was elusive, because to admit the truth seemed to me shameful, he let me be elusive.
eu
Gero, gertaera desatsegin bat izan zen.
es
Poco despu?s se produjo un hecho desagradable.
fr
Puis un petit ?v?nement d?sagr?able se produisit.
en
Then a small unpleasant event occurred.
eu
Artikulu erdi ironiko bat agertu zen Corriere della Seran, eta bertan, arrakasta diskretua lortutako lehen nobela batengatik laudorio batzuk egin eta gero, literatura italiar berriaren promes betegabeak aipatzen ziren, eta tartean nire izena.
es
En el Corriere della Sera apareci? un art?culo medio ir?nico en el que, tras algunos elogios a una primera novela de discreto ?xito, se refer?a a las promesas incumplidas de la joven literatura italiana y se mencionaba mi nombre.
fr
Un article plut?t ironique parut dans le Corriere della Sera, dans lequel, apr?s quelques louanges pour un premier roman rencontrant un certain succ?s, le journaliste ?voquait les promesses non maintenues par la jeune litt?rature italienne : mon nom figurait dans la liste.
en
A semi-sarcastic article appeared in the Corriere della Sera that, after praising a first novel that had had a modest success, alluded to the failed promise of the new Italian literature, and included my name.
eu
Handik egun batzuetara, zuzendaria Napolira etorri-hotsandiko biltzar batean hartu behar zuen parte-, eta elkartu gintezen deitu zidan.
es
A los pocos d?as pas? por N?poles el director-deb?a participar en un fastuoso congreso-y me pidi? que nos vi?ramos.
fr
Quelques jours plus tard, le directeur passa par Naples, o? il devait participer ? un colloque prestigieux, et demanda ? me rencontrer.
en
A few days later the editor passed through Naples-he was to take part in a prestigious conference-and asked if we could meet.
eu
Berehala kezkatu ninduen haren tonu serioak.
es
Enseguida me preocup? su tono serio.
fr
Son ton s?rieux m'inqui?ta aussit?t.
en
His serious tone immediately worried me.
eu
Ia hamabost urtean sekula ez zidan bere eginkizunaren pisua sentiarazi, nire alde aterea zen Adeleren kontra, beti adeitasunez tratatua ninduen.
es
En casi quince a?os nunca me hab?a hecho pesar su papel, me hab?a defendido contra Adele y siempre me hab?a tratado con cordialidad.
fr
En pr?s de quinze ans, il ne m'avait jamais fait sentir le poids de son r?le, il avait pris ma d?fense contre Adele et m'avait toujours trait?e avec affabilit?.
en
In almost fifteen years he had never insisted on his authority, he had sided with me against Adele, he had always treated me kindly.
eu
Via Tassoko etxean afaltzera gonbidatu nuen, eta, kanpoaldera alaitasuna agertu arren, erabaki horrek estutasuna eta neke galanta sortu zizkidan, baina hala egin nuen, Ninok ere saiakerabilduma berri bat proposatu nahi ziolako, besteak beste.
es
Con fingida alegr?a lo invit? a cenar a la casa de la via Tasso, lo que me cost? nervios y fatigas, pero lo hice tambi?n porque Nino quer?a proponerle una nueva colecci?n de ensayos.
fr
Feignant l'all?gresse, je l'invitai ? d?ner Via Tasso, au prix de beaucoup de stress et de fatigue-mais je le fis ?galement parce que Nino voulait lui proposer un nouveau recueil d'essais.
en
With forced warmth I invited him to dinner on Via Tasso, which cost me anxiety and hard work, but I did it partly because Nino wanted to propose a new collection of essays.
eu
Zuzendariak adeitasunez jokatu zuen; ez, ordea, goxotasunez.
es
El director se mostr? cort?s, aunque no afectuoso.
fr
Le directeur se montra poli mais peu am?ne.
en
The editor was polite but not affectionate.
eu
Amarengatik doluminak eman zizkidan, Imma goretsi zuen, Dede eta Elsari liburutxo koloretsu pare bat oparitu zien, eta afalondoan pazientziaz itxaron zuen nik afariaren eta alaben gorabeherekin bukatu arte, Nino bere balizko liburuaren berri ematen aritu zitzaion bitartean.
es
Me dio el p?same por la muerte de mi madre, elogi? a Imma, les regal? a Dede y a Elsa un par de libros con muchas ilustraciones, esper? paciente a que me ocupara de la cena y las ni?as dejando que Nino lo entretuviera con su posible libro.
fr
Il m'adressa ses condol?ances pour ma m?re, me f?licita pour Imma, offrit deux petits livres tr?s color?s ? Dede et Elsa, puis attendit patiemment que je m'active pour le repas et aupr?s des filles, laissant Nino l'entretenir de son projet de livre.
en
He expressed his condolences for my mother, he praised Imma, he gave Dede and Elsa some colorful books, he waited patiently for me to maneuver between dinner and daughters, leaving Nino to talk to him about his possible book.
eu
Bazkalburukoan, bisitaren egiazko motiboaren berri eman zidan: jakin nahi zuen ea nire nobelaren argitaratzea hurrengo udazkenerako programatzerik ba ote zuen.
es
Cuando llegamos al postre, pas? a hablar del verdadero motivo del encuentro, quiso saber si pod?a programar la publicaci?n de mi novela para el oto?o siguiente.
fr
Quand nous en f?mes au dessert, il aborda le v?ritable motif de notre rencontre :
en
When we got to dessert he brought up the true reason for the meeting: he wanted to know if he could plan to bring out my novel the following fall.
eu
Lotsagorritu nintzen:
es
Me sonroj?.
fr
il me demanda s'il pouvait programmer la sortie de mon roman pour l'automne.
en
I turned red.
eu
-1982ko udazkena?
es
-?El oto?o de 1982?
fr
" L'automne 1982 ?
en
"Fall of 1982?"
eu
-1982ko udazkena.
es
-El oto?o de 1982.
fr
-Oui, l'automne 1982.
en
"Fall of 1982."
eu
-Baliteke, baina orain ezin dizut ziurtatu.
es
-Puede que s?, pero lo sabr? seguro m?s adelante.
fr
-Peut-?tre, mais je ne pourrai te le dire que dans quelque temps.
en
"Maybe, but I'll know better in a little while."
eu
-Hemendik laster jakin beharko duzu.
es
-Tendr?as que saberlo ya mismo.
fr
-Il va falloir que tu me le dises tout de suite.
en
"You have to know now."
eu
-Urruti nago oraindik bukatzetik.
es
-Todav?a me falta mucho para el final.
fr
-Je suis loin d'avoir fini...
en
"I'm still nowhere near the end."
eu
-Baina emanen didazu zerbait irakurtzeko, ezta?
es
-Podr?as dejarme leer algo.
fr
-Tu pourrais me faire lire quelque chose ?
en
"You could let me read something."
eu
-Ez naiz prest sentitzen.
es
-No me siento preparada.
fr
-Je ne me sens pas pr?te.
en
"I don't feel ready."
eu
Isilunea.
es
Se hizo un silencio.
fr
Silence.
en
Silence.
eu
Ardo-xurrupa bat egin, eta esan zuen kopetilun:
es
Bebi? un sorbo de vino.
fr
Il but une gorg?e de vin avant de poursuivre, d'un ton grave :
en
He took a sip of wine, then said in a serious tone:
eu
-Orain arte zorte handia izan duzu, Elena.
es
-Elena, hasta ahora has tenido mucha suerte-dijo con tono grave-.
fr
" Jusqu'? ce jour, tu as eu beaucoup de chance, Elena.
en
"Up to now you've been very lucky, Elena.
eu
Azken liburua bereziki ongi saldu da, estimatzen zaituzte, irakurle kopuru polita lortu duzu.
es
El ?ltimo libro se vendi? especialmente bien, eres valorada, has conseguido un discreto n?mero de lectores.
fr
Ton dernier livre a particuli?rement bien march?, tu es estim?e, et tu as conquis un nombre consid?rable de lecteurs.
en
The last book went particularly well, you're respected, you've gained a good number of readers.
eu
Baina irakurleak zaindu egin behar dira.
es
Pero a los lectores hay que cuidarlos.
fr
Mais le lectorat, ?a se cultive.
en
But readers have to be cultivated.
eu
Haiek galduz gero, beste liburu batzuk argitaratzeko aukera ere galtzen duzu.
es
Si los pierdes, pierdes la posibilidad de publicar otros libros.
fr
Si tu le perds, tu perds aussi la possibilit? de publier d'autres livres.
en
If you lose them, you lose the chance to publish other books."
eu
Ez zidan graziarik egin.
es
Me supo mal.
fr
Quel sale coup !
en
I was displeased.
eu
Ohartu nintzen Adelek, ekin eta ekin, lortua zuela artesi bat egitea halako gizon jantzi eta jator harengan.
es
Comprend? que de tanto insistir y remachar, Adele hab?a abierto una brecha en aquel hombre cult?simo y cort?s.
fr
Je compris qu'Adele, ? force d'insistance, avait fini par influencer aussi cet homme si cultiv? et si aimable.
en
I understood that Adele, by force of repetition, had gotten through even to that very civilized and polite man.
eu
Pietroren amaren hitzak imajinatu nituen, ongi hautatuak-hegoaldetar ez fidagarria da, itxura xaloaren atzean iruzur makurrak bilbatzeko gauza dena-, eta neure burua gorrotatu nuen, halaxe zela berresten ari nintzaiolako gizon horri.
es
Me imagin? las palabras de la madre de Pietro, su elecci?n de los t?rminos ("es una meridional de poco fiar, tras su apariencia simp?tica es capaz de orquestar p?rfidos enga?os") y me detest? porque estaba confirm?ndole a ese hombre que era exactamente as?.
fr
J'imaginai les propos de la m?re de Pietro, les termes pr?cis qu'elle avait d? employer-C'est une m?ridionale perfide qui, derri?re un dehors sympathique, se livre ? de sombres manigances-, et je me d?testai parce que j'?tais en train de confirmer ? cet homme qu'il en ?tait bien ainsi.
en
I imagined the words of Pietro's mother, her choice of terms-She's an untrustworthy southerner who behind a charming appearance weaves crafty tissues of lies-and I hated myself because I was proving to that man that those words were true.
eu
Postrea aurrean genuela, zuzendariak, esaldi zakar bakar batzuekin, Ninoren proposamena baztertu zuen, esan zuen garai txarra zela saiakerarentzat.
es
A los postres, con unas pocas frases bruscas, el director liquid? la propuesta de Nino, dijo que el ensayo pasaba por un momento dif?cil.
fr
Devant son dessert, le directeur liquida en quelques phrases exp?ditives la proposition de Nino, affirmant que ce n'?tait pas la bonne p?riode pour les essais.
en
At dessert, the editor, in a few curt phrases, liquidated Nino's proposal, saying that it was a difficult moment for essays.
eu
Deserosotasuna handitu egin zen, inork ez zekien zer esan, Immari buruz mintzatu nintzen harik eta gure gonbidatuak erlojura begiratu eta joan behar zuela murduskatu zuen arte.
es
Aument? la incomodidad, nadie sab?a qu? m?s decir, habl? de Imma hasta el momento en que el invitado mir? el reloj y murmur? que deb?a marcharse.
fr
Le malaise augmenta, plus personne ne savait que dire, et je parlai d'Imma jusqu'au moment o? mon h?te regarda sa montre, marmonnant qu'il devait y aller.
en
The awkwardness increased, no one knew what to say, I talked about Imma until finally the guest looked at his watch and said that he had to go.
eu
Une hartan, gehiago ezin eutsiz, esan nion:
es
As? las cosas no aguant? m?s y dije:
fr
Alors je ne pus r?sister et dis :
en
At that point I couldn't take it and I said:
eu
-Konforme, garaiz emanen dizut liburua udazkenean atera dadin.
es
-De acuerdo, te dar? el libro a tiempo para que salga en oto?o.
fr
" D'accord, je t'enverrai mon livre ? temps pour qu'il sorte en automne.
en
"All right, I'll deliver the book in time for it to come out in the fall."
eu
es
fr
en
eu
70
es
70
fr
70
en
70.
eu
Nire promesa adituta, lasaitu zen zuzendaria.
es
Mi promesa calm? al director.
fr
Ma promesse tranquillisa le directeur.
en
My promise soothed the editor.
eu
Beste ordubete egon zen bertan, honetaz eta hartaz hitz egin zuen, eta eginahalak egin zituen Ninorekin jarrera irekiagoa erakusteko.
es
Se qued? una hora m?s, habl? de todo un poco, se esforz? por mostrarse m?s disponible con Nino.
fr
Il s'attarda encore une heure, bavarda de tout et de rien, et s'effor?a de se montrer plus disponible envers Nino.
en
He stayed another hour, he chatted about this and that, he made an effort to be more well disposed to Nino.
eu
Ziur naiz istorio ederra ari zarela idazten.
es
estoy seguro de que est?s escribiendo una historia magn?fica, y se march?.
fr
Je suis s?r que tu es en train d'?crire un roman splendide ! Et il partit.
en
He embraced me as he left, whispering, I'm sure you're writing a wonderful story.
eu
Atea itxi orduko, esan nion Ninori:
es
En cuanto cerr? la puerta exclam?:
fr
J'eus ? peine referm? la porte derri?re lui que je m'?criai :
en
As soon as I closed the door I exclaimed:
