Bilaketa aurreratua

Ogi apurrak

Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)


Ume galduaren historia, Elena Ferrante / Fernando Rey (Igela, 2016 )
aurrekoa | 196 / 183 orrialdea | hurrengoa
eu
Behin Marisarekin egin genuen topo, eta desegina aurkitu genuen, zarpail jantzita, ohi baino amorratuago.
es
En cierta ocasión nos cruzamos con Marisa, destrozada, mal vestida, más furiosa de lo habitual.
fr
Un jour, nous croisâmes Marisa, défaite et mal fagotée, encore plus en colère que d'ordinaire.
en
Once we met Marisa, worn-out, shabby, angrier than usual.
eu
Immari kasu egin gabe, esan zuen:
es
Dijo sin prestar atención a Imma:
fr
Sans se soucier d'Imma, elle lâcha :
en
She said, paying no attention to Imma:
eu
Ninok ongi merezia du, beti bere burua besterik ez du izan gogoan, ez digu inoiz lagundu nahi izan, ahaideekin bakarrik egiten zituen gizon zintzoaren itxurak, nazkagarri halakoa.
es
Nino se lo tiene merecido, siempre ha pensado en sí mismo y tú lo sabes bien, nunca ha querido echarnos una mano, se hacía el hombre honrado solo con sus parientes, es un mierda.
fr
Nino a ce qu'il mérite, il n'a toujours pensé qu'à lui, d'ailleurs tu le sais bien, il n'a jamais voulu nous venir en aide ! Il ne jouait au brave homme qu'avec sa belle-famille, ce merdeux !
en
Nino deserves it, he's always thought only of himself, and, as you well know, he never wanted to give us any help, he acted like an honest man only with his relatives, that piece of shit.
eu
Immak ez zuen hitz bakar bat ere aditu nahi izan, eta ospa egin zuen, gu etorbidean musuhuts utzita.
es
Mi hija no soportó ni una sola palabra, nos dejó plantadas en la avenida y salió corriendo.
fr
Ma fille ne put en supporter davantage, elle nous planta sur le boulevard et s'enfuit.
en
My daughter couldn't bear even a word of it, she left us on the stradone and ran away.
eu
Marisari itsumustuan agur esan, eta, Immaren atzetik joanda, kontsolatzen saiatu nintzen:
es
Me despedí de Marisa a toda prisa, perseguí a Imma, traté de consolarla:
fr
Je saluai Marisa précipitamment, courus après Imma et tentai de la consoler :
en
I quickly said goodbye to Marisa, I chased after Imma, I tried to console her:
eu
Ez kasurik egin, zure aita ez zen sekula ongi moldatu bere arrebarekin.
es
no debes hacer caso, tu padre y su hermana nunca se llevaron bien.
fr
Ne fais pas attention, ton père et sa s?ur ne se sont jamais entendus !
en
You mustn't pay any attention, your father and his sister never got along.
eu
Baina handik aurrera ez nuen beste inoiz Nino maiseatu haren aurrean.
es
Pero a partir de ese momento dejé de criticar a Nino delante de ella.
fr
Mais à partir de ce jour-là, je cessai de critiquer Nino devant elle.
en
But I stopped speaking critically of Nino in front of her.
eu
Are gehiago, utzi egin nion edonoren aurrean hura larrutzeari.
es
Es más, dejé de criticarlo delante de todo el mundo.
fr
En fait, je cessai de le critiquer devant qui que ce soit.
en
In fact I stopped speaking critically of him in front of anyone.
eu
Pasqualeren edo Enzoren berri jakiteko Ninorengana jotzen nuen garaiaz gogoratu nintzen.
es
Me acordé de cuando recurría a él para conseguir noticias de Pasquale y Enzo.
fr
Je me souvins des fois où je m'étais adressée à lui pour avoir des nouvelles de Pasquale ou d'Enzo.
en
I remembered when I went to him to find out about Pasquale and Enzo.
eu
Beti eduki behar zen santu bat Paradisuan, beheko munduaren opakutasun kalkulatuan orientatzeko, eta Nino, nahiz eta edozein santutasun arrotza izan harentzat, lagungarri izan zitzaidan.
es
Siempre se necesitaba tener un padrino en las santas esferas para orientarse en la calculada opacidad del mundo de abajo y Nino, aunque ajeno a toda santidad, me había prestado ayuda.
fr
On a toujours besoin d'un saint au paradis pour s'orienter dans l'opacité calculée du monde d'ici-bas, et Nino, bien qu'étranger à toute sainteté, m'avait aidée.
en
You always needed some patron saint in Paradise to navigate the calculated opacity of the underworld, and Nino, although far from any sanctity, had helped me.
eu
Orain, santuak infernura amiltzen ari zirenean, ez nuen inor haren berri jakiteko, harengana jotzeko.
es
Ahora que los santos se estaban yendo de cabeza al infierno, no tenía a quién recurrir para saber de él.
fr
Maintenant que les saints étaient tombés en enfer, je n'avais personne à qui m'adresser pour avoir de ses nouvelles.
en
Now that the saints were falling into the inferno, I had no one to ask to find out about him.
eu
Berri ez oso FIdagarriak haren abokatu ugarien infernuko zulotik baizik ez zitzaizkidan ailegatzen.
es
Me llegaron noticias poco dignas de confianza solo del foso donde se encontraban sus numerosos abogados.
fr
Les seules informations douteuses dont je disposai me parvinrent du cercle infernal de ses nombreux avocats.
en
Unreliable news came to me only from the infernal circle of his many lawyers.
eu
es
fr
en
eu
41
es
41
fr
41
en
41.
eu
Lila, esan beharra dut, ez zen sekula interesatua agertu Ninoren atarramentuarekin.
es
Debo decir que Lila no se mostró interesada por la suerte de Nino.
fr
Je dois dire que Lila ne manifesta jamais le moindre intérêt pour le sort de Nino.
en
Lila, I have to say, never showed any interest in Nino's fate;
eu
Haren arazo judizialen berriaren aurrean, irriz lehertzeko kontua balitz bezala erreakzionatu zuen.
es
Al enterarse de sus problemas con la justicia reaccionó como si se tratara de algo digno de risa.
fr
En apprenant ses problèmes judiciaires, elle réagit comme si c'était purement un sujet de plaisanterie.
en
she reacted to the news of his legal troubles as if it were something to laugh about.
eu
Dena argitzen zuen xehetasun batez oroitu izan balitz bezala, esan zuen:
es
Dijo con el aire de quien acaba de acordarse de un detalle que lo explicaba todo:
fr
Telle la personne qui se souvient soudain d'un détail qui explique tout, elle fit remarquer :
en
She said, with the expression of someone who has remembered a detail that explained everything:
eu
Diru premian zen bakoitzean, Bruno Soccavori ateratzen zion, eta segur aski ez zion sekula itzuli.
es
cada vez que necesitaba dinero, se lo pedía a Bruno Soccavo, y seguramente nunca se lo devolvió.
fr
À chaque fois qu'il avait besoin d'argent, il s'en faisait donner par Bruno Soccavo, et il ne le lui a certainement jamais rendu.
en
Whenever he needed money he got Bruno Soccavo to give it to him, and he certainly never paid it back.
eu
Gero, murduskatu zuen imajinatzen ahal zuela zer gertatu zitzaion Ninori.
es
Después masculló que ya se imaginaba lo que le había pasado.
fr
Puis elle bougonna qu'elle pouvait facilement imaginer ce qui lui était arrivé.
en
Then she muttered that she could imagine what had happened to him.
eu
Irribarre egin, jendeari eskua eman, beste inor baino hobea sentituko omen zen, edozein egoeratan maila eman zezakeela etengabe erakusten aritu nahi izanen omen zuen, nonbait.
es
Había sonreído, había estrechado manos, se había sentido el mejor de todos, había querido demostrar una y otra vez que estaba a la altura de todo tipo de situaciones.
fr
Nino avait souri et serré des mains, il s'était senti le meilleur, et il avait voulu se montrer à la hauteur de toutes les situations.
en
He had smiled, he had shaken hands, he had felt he was the best of all, he had continuously wanted to demonstrate that he was equal to any possible situation.
eu
Ezer txarrik egin baldin bazuen, gero eta gustagarriago izateko desioak bultzatuta eginen omen zuen, argiena bezala agertu nahi zuelako, gero eta gorago igotzeko.
es
Si había hecho algo malo lo había hecho por el deseo de gustar más y más, de parecer el más inteligente, de escalar cada vez más alto.
fr
S'il avait fait quelque chose de mal, il l'avait fait par désir de plaire toujours plus, afin de passer pour le plus intelligent et de monter toujours plus haut.
en
If he had done something wrong he had done it out of a desire to be more likable, to seem the most intelligent, to climb higher and higher.
eu
Eta kito.
es
Y punto.
fr
Aussi simple que ça.
en
That's it.
eu
Eta, gero, Nino existituko ez balitz bezala egin zuen.
es
Después hizo como si Nino ya no existiera.
fr
Par la suite, elle fit comme si Nino n'existait plus.
en
And later she acted as if Nino no longer existed.
eu
Pasqualez eta Enzoz izugarri arduratu zen bezala, maila bereko axolagabekeria erakutsi zion Sarratore diputatu ohiaren problemak zirela-eta.
es
Así como se había comprometido a favor de Pasquale y de Enzo, del mismo modo se mostró completamente indiferente a los problemas del ex diputado Sarratore.
fr
Autant elle s'était engagée en faveur de Pasquale et d'Enzo, autant elle se montra indifférente aux problèmes de l'ex-député Sarratore.
en
As much as she had exerted herself for Pasquale and Enzo, so she appeared completely indifferent to the problems of the former Honorable Sarratore.
eu
Batek daki, beharbada egunkarietan eta telebistan haren berriak jarraitzen zituen, Nino maiz agertzen baitzen, zurbil, bat-batean ile-urdindua, ume zapuztu baten begiradarekin marmarka:
es
Es probable que siguiera su caso por los periódicos y la televisión, donde Nino aparecía a menudo, pálido, de repente canoso, con la mirada de un niño enfurruñado que murmura:
fr
Elle suivait probablement les développements de l'affaire dans les journaux et à la télévision, où Nino apparut souvent, pâle, soudain grisonnant, et avec le regard du gamin boudeur qui murmure :
en
It's likely that she followed the proceedings in the papers and on television, where Nino appeared often, pale, suddenly grizzled, with the expression of a child who says:
eu
Zin dagit ez naizela ni izan.
es
juro que yo no he sido.
fr
C'était pas moi, je le jure.
en
I swear it wasn't me.
eu
Ez zidan gehiago galdetu zer nekien haren atarramentuaz, ea lortu nuen ikustea, zer zigor mota zetorkion gainera, nolako erreakzioa izan zuen haren aitak, amak, senideek.
es
Lo cierto es que nunca me preguntó qué sabía de él, si había conseguido verlo, qué le esperaba, cómo habían reaccionado su padre, su madre, los hermanos.
fr
En tout cas, elle ne me demanda jamais si je savais quelque chose, si j'avais réussi à le voir, comment avaient réagi son père, sa mère, ses frères et s?urs, et ne me questionna jamais sur ce qui allait lui arriver.
en
Certainly she never asked me what I knew about him, if I had managed to see him, what he expected, how his father, his mother, his siblings had reacted.
eu
Baina arrazoi garbirik gabe, Immarenganako jakin-mina berpiztu zitzaion, hartaz arduratzen hasi zen berriz.
es
En cambio, sin un motivo claro, se despertó otra vez su interés por Imma, volvió a ocuparse de ella.
fr
En revanche, sans motif précis, elle manifesta un regain d'intérêt pour Imma, et recommença à s'occuper d'elle.
en
Instead, for no clear reason, her interest in Imma was rekindled, she got involved with her again.
eu
Haren seme Rino, beste nagusi bati txera hartu dion eta lehengoarentzat buztana mugitzen ez duen txakurtxo bat bezala abandonatu eta niri utzi zidan bezala, asko lotu zen berriz nire alabari, eta Imma ere, afektugoseak egoten baitzen beti, berriz Lila maitatzen hasi zen.
es
Mientras a su hijo Rino lo había abandonado como al perrito que se ha encariñado con otra dueña y por la anterior ya no mueve el rabo, con mi hija Imma, siempre ávida de afecto, estrechó un fuerte vínculo, volvió a quererla.
fr
Alors qu'elle avait abandonné son fils Rino comme un petit chien qui se serait attaché à une nouvelle maîtresse et ne remuerait plus la queue pour l'ancienne, elle renoua avec ma fille, et celle-ci, toujours avide d'affection, s'attacha à nouveau profondément à elle.
en
While she had abandoned her son Rino to me like a puppy who, having grown fond of another mistress, no longer greets the old one, she became very attached to my daughter again, and Imma, always greedy for affection, went back to loving her.
eu
Beren artean berriketan ikusten nituen, maiz elkarrekin ateratzen ziren:
es
Las veía charlar a las dos, a menudo salían juntas, Lila me decía:
fr
Je les voyais bavarder et elles faisaient souvent des sorties ensemble.
en
I saw them talking, and they often went out together. Lila said to me:
eu
Lorategi Botanikoa erakutsiko diot, Museoa, Capodimonte.
es
le enseño el Jardín Botánico, el museo, Capodimonte.
fr
Je vais lui montrer le jardin botanique, le musée archéologique, Capodimonte !
en
I showed her the botanic garden, the museum, Capodimonte.
eu
Napolin egon ginen denboraren azken aldian, hiria ezagutzera eraman izanaren poderioz, hari buruzko jakin-mina sartu zion, gerora ere iraun diona.
es
En la última época de nuestra estancia en Nápoles, a fuerza de llevársela de paseo le transmitió una curiosidad por la ciudad que después ha conservado.
fr
Dans la dernière période de notre séjour à Naples, à force de se promener toutes les deux, Lila lui transmit une curiosité pour la ville qui, par la suite, lui est restée.
en
In the last phase of our life in Naples, she guided Imma all over the city, transmitting an interest in it that remained with her.
eu
Izeba Linak gauza pila daki, esaten zidan Immak liluraz.
es
La tía Lina sabe muchísimas cosas, me decía Imma, admirada.
fr
Tata Lina sait tellement de choses ! me disait Imma, admirative.
en
Aunt Lina knows so many things, Imma said in admiration.
eu
Eta ni pozten nintzen, zeren Lilak, bere harat-honatetan, Immari aitaganako larrimina leuntzea lortu baitzuen, baita ikaskideek, beren gurasoek akuilatuta, botatzen zizkioten irain latzek ematen zioten amorrua ere, abizenari esker irakasleek emandako gailentasunaren galerak sortzen ziona.
es
Y yo estaba contenta, porque Lila, al llevársela en sus vagabundeos consiguió atenuar su angustia por el padre, las rabias por los insultos feroces de los compañeros del colegio, sugeridos por los padres, la pérdida de la relevancia que los maestros le habían dado gracias al apellido.
fr
Cela me faisait plaisir, parce qu'en l'entraînant ainsi dans ses vagabondages, Lila réussit à atténuer l'angoisse de ma fille pour son père, sa colère liée aux insultes impitoyables de ses camarades de classe-insultes soufflées par leurs parents-, et elle adoucit la perte de son rôle central en classe, qu'elle avait eu auparavant à cause de son patronyme.
en
And I was pleased, because Lila, taking her around on her wanderings, managed to diminish her anguish about her father, the anger at the fierce insults of her classmates, prompted by their parents, and the loss of the attention she had received from her teachers thanks to her surname.
eu
Baina ez zen hori bakarra izan.
es
Pero eso no fue todo.
fr
Mais ce ne fut pas tout.
en
But it wasn't only that.
eu
Immak gero eta zehaztasun handiagoz kontatzen zidanari esker, ikasi nuen Lilari burua hartzen zion gaia, ordenagailuaren gainean makurtuta ordutan eta ordutan hartaz idazten zuena, ez zela hiriko oroitarri hau edo bestea, baizik eta Napoli bere osotasunean hartua.
es
A través de los relatos de Imma comprendí, y siempre con mayor precisión, que el objeto al que Lila dedicaba su atención, sobre el que escribía tal vez durante horas y horas inclinada sobre el ordenador, no era este o aquel monumento, sino Nápoles en su totalidad.
fr
Grâce aux récits d'Imma, j'appris avec toujours plus de détails que l'objet sur lequel Lila concentrait son attention, sur lequel elle écrivait apparemment pendant des heures et des heures, penchée sur son ordinateur, ce n'était pas tel ou tel monument, mais Naples dans son intégralité.
en
I learned from Imma's reports, and with greater and greater precision, that the object in which Lila's mind was engaged, and on which she was writing for perhaps hours and hours, bent over her computer, was not this or that monument but Naples in its entirety.
eu
Sekula aipatu ez zidan programa burugabea.
es
Un programa disparatado del que jamás me habló.
fr
Un projet totalement démesuré dont elle ne m'avait jamais parlé.
en
An enormous project that she had never talked to me about.
eu
Joana zen, bada, bere pasioetan ni partaide egiten ninduen garaia, orain nire alaba hartua zuen konFIantzazko lagun.
es
El tiempo en que tendía a implicarme en sus pasiones había pasado, había elegido a mi hija como confidente.
fr
L'époque où elle m'impliquait dans ses passions était terminée, et maintenant elle avait choisi ma fille pour confidente.
en
The time had passed in which she tended to involve me in her passions, she had chosen my daughter as her confidante.
eu
Immari errepikatzen zizkion ikasitako gauzak, edo txoratzen zuten gauzak edo besterik gabe interesgarri iruditzen zitzaiona ikustera eramaten zuen.
es
A ella le repetía las cosas que aprendía, o la arrastraba a ver aquello que la entusiasmaba o despertaba su curiosidad.
fr
Elle lui répétait ce qu'elle apprenait et l'entraînait voir ce qui lui avait plu, ou simplement ce qui l'avait intriguée.
en
To her she repeated the things she learned, or dragged her to see what had excited or fascinated her.
eu
es
fr
en
eu
42
es
42
fr
42
en
42.
eu
Imma oso neska buru-irekia zen, eta di-da ikasten zuen dena, buruz ikasi ere.
es
Imma era muy receptiva, lo memorizaba todo a gran velocidad.
fr
Imma était très réceptive et mémorisait rapidement.
en
Imma was very receptive, and memorized everything rapidly.
eu
Berak argitu zidan zer izan zen historian zehar Piazza dei Martiri, Lila eta biontzat iraganean hain garrantzitsua izandako lekua.
es
Fue ella quien me lo enseñó todo sobre la piazza dei Martiri, tan importante para Lila y para mí en el pasado.
fr
C'est elle qui m'apprit tout sur la Piazza dei Martiri, tellement importante pour Lila et moi par le passé.
en
It was she who taught me about Piazza dei Martiri, so important for Lila and me in the past.
eu
Nik ez nekien deus ere, Lilak, berriz, haren historia ikasia zuen, eta kontatua zion.
es
Yo no sabía nada, en cambio Lila había estudiado su historia y se la había contado.
fr
Je ne savais rien de l'histoire de cette place, alors que Lila l'avait étudiée à fond et la lui avait racontée.
en
I knew nothing about it, whereas Lila had studied its history and told her about it.
eu
Piazzan bertan errepikatu zidan Immak, erosketak egitera joan ginen goiz batez, nire ustez informazioak, bere fantasiak eta Lilarenak nahasiz.
es
Imma me la repitió en la misma plaza una mañana en que fuimos de compras, mezclando, creo, datos, fantasías suyas, fantasías de Lila.
fr
Imma me la répéta un jour où nous passions par là pour aller faire des courses, et je pense qu'elle entremêlait des faits, des inventions de Lila et ses propres rêveries.
en
She repeated it to me right in the piazza, one morning when we went shopping, mixing up, I think, facts, her fantasies, fantasies of Lila's.
eu
Hemen, ama, landa zegoen XVIII. mendean.
es
Todo esto de aquí, mamá, en el siglo XVIII era campo.
fr
Tu sais, maman, ici, au dix-huitième siècle, c'était la campagne.
en
Here, Mamma, in the eighteenth century it was all countryside.
eu
Zuhaitzak zeuden, nekazarien etxeak, ostatuak, eta kale bat zuzenean itsasoraino jaisten zena eta Calata Santa Caterina a Chiaia zeritzana, hori baita kantoi batean dagoen elizaren izena, antzinako eliza, bai, baina aski itsusia.
es
Aquí había árboles, las casas de los campesinos, tabernas, y una calle que bajaba hasta el mar y se llamaba Calata Santa Caterina a Chiaia, por el nombre de la iglesia de esa esquina de ahí, que es antigua pero feúcha.
fr
Il y avait des arbres, des cahutes de paysans, des tavernes, et une route qui descendait droit vers la mer et s'appelait la Calata Santa Caterina a Chiaia, du nom de l'église, là, au coin, ancienne mais plutôt moche.
en
There were trees, there were the peasants' houses, inns, and a road that went straight down to the sea called Calata Santa Caterina a Chiaia, from the name of the church there at the corner, which is old but quite ugly.
eu
Hemen bertan, 1848ko maiatzaren 15ean, konstituzioa eta parlamentua nahi zuten milaka abertzale hil ondoren, errege Fernando II.a Borboikoak, bakea itzulia zela erakusteko, Bakearena deitu zuen kale bat eraikitzea erabaki zuen, eta plazan Ama Birjina bat gainean zuen zutabe bat.
es
Después de que el 15 de mayo de 1848 mataran justo aquí a muchos patriotas que reclamaban una Constitución y un Parlamento, el rey Fernando II de las Dos Sicilias, para hacer ver que había vuelto la paz, decidió construir una calle della Pace y levantar en la plaza una columna y ponerle encima una Virgen.
fr
Le 15 mai 1848, de nombreux patriotes qui voulaient une Constitution et un Parlement ont été exécutés ici même. Par la suite, le roi Ferdinando II di Borbone, pour montrer que la paix était revenue, a décidé de faire construire la Strada della Pace, et d'élever sur la place une colonne surmontée d'une Vierge.
en
After May 15, 1848, when, right in this spot, many patriots who wanted a constitution and a parliament were killed, the Bourbon King Ferdinando II, to show that peace had returned, decided to construct a Road of Peace and put up in the piazza a column with a Madonna at the top.
eu
Baina Napoli Italiako erreinuari anexionatu izana aldarrikatu zutenean, bota egin zuten Borboiko erregea, eta Giuseppe Colona di Stigliano alkateak Enrico Alvino eskultoreari Bakearen Ama Birjina gainean zuen zutabea eraldatzeko eskatu zion, eta askatasunaren alde hildako napoliarren oroitarri bihurtzeko.
es
Pero cuando se proclamó la anexión de Nápoles al reino de Italia y echaron al rey Borbón, el alcalde Giuseppe Colonna di Stigliano le encargó al escultor Enrico Alvino que transformara la columna con la Madonna della Pace en columna en memoria de los napolitanos muertos por la libertad.
fr
Mais quand l'annexion de Naples au Royaume d'Italie a été proclamée et que le roi Bourbon a été chassé, le maire Giuseppe Colonna di Stigliano a demandé au sculpteur Enrico Alvino de transformer la colonne avec la Madonna della Pace en monument en mémoire des Napolitains morts pour la liberté.
en
But when the annexation of Naples by the Kingdom of Italy was proclaimed and the Bourbon was driven out, the mayor Giuseppe Colonna di Stigliano asked the sculptor Enrico Alvino to transform the column with the Madonna of Peace at the top into a column in memory of the Neapolitans who had died for freedom.
eu
Enrico Alvinok, orduan, zutabearen oinarrian lau lehoi horiek paratu zituen, Napoliko iraultzaren momentu handien sinbolo direnak:
es
Entonces, en el pedestal de la columna colocó estos cuatro leones que simbolizan los grandes momentos de la revolución de Nápoles:
fr
Alors Enrico Alvino a placé autour du socle ces quatre lions qui symbolisent les grands moments révolutionnaires de Naples :
en
So Enrico Alvino put at the base of the column these four lions, which symbolized the great moments of revolution in Naples:
eu
1799ko lehoia, zauri hilgarri batekin; 1820ko mugimenduen lehoia, ezpataz joa baina airera hozkadak botatzen ari dena; 1848ko lehoia, abertzale makurtuen baina ez garaituen sinbolo dena;
es
el león de 1799, mortalmente herido; el león de los movimientos de 1820, traspasado por la espada pero que sigue soltando dentelladas al aire; el león de 1848 que representa la fuerza de los patriotas doblegados pero no vencidos;
fr
le lion de 1799, mortellement blessé, le lion de l'insurrection de 1820, transpercé d'une épée mais qui mord encore l'air, le lion de 1848, qui représente la force des patriotes, courbés mais ne renonçant pas, et enfin le lion de 1859, menaçant et vengeur.
en
the lion of 1799, mortally wounded; the lion of the movements of 1820, pierced by the sword but still biting the air; the lion of 1848, which represents the force of the patriots subdued but not conquered;
aurrekoa | 196 / 183 orrialdea | hurrengoa

Nodoa: liferay1.lgp.ehu.eus