Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Izatearen arintasun jasanezina, Milan Kundera / Karlos Cid (Alberdania/Elkar, 2009
)
eu
Baina zein harreman du Teresak bere gorputzarekin?
es
Pero entonces ?qu? relaci?n hay entre Teresa y su cuerpo?
fr
Mais alors, quel rapport y aurait-il entre Tereza et son corps ?
en
Then what was the relationship between Tereza and her body?
eu
Ba al du gorputzak Teresa izena izateko eskubiderik?
es
?Tiene su cuerpo alg?n derecho al nombre de Teresa?
fr
Son corps aurait-il un droit quelconque au nom de Tereza ?
en
Had her body the right to call itself Tereza?
eu
Eta eskubiderik izan ezean, zeri dagokio izena?
es
Y si no tiene derecho, ?a qu? se refiere el nombre?
fr
Et s'il n'y avait pas droit, que d?signait ce nom ?
en
And if not, then what did the name refer to?
eu
Zerbait ez-fisiko, ez-materialari baino ez?
es
?S?lo a algo incorp?reo, inmaterial?
fr
Rien qu'une chose incorporelle, intangible ?
en
Merely something incorporeal, intangible?
eu
(Galderok ibiltzen zaizkio Teresari buruan txiki-txikitatik.
es
(Estas son las preguntas que le dan vueltas en la cabeza a Teresa desde la infancia.
fr
(Ce sont toujours les m?mes questions qui passent par la t?te de Tereza depuis l'enfance.
en
(These are questions that had been going through Tereza's head since she was a child.
eu
Izan ere, galdera serioak ume batek ere egin ditzakeenak dira.
es
Y es que las preguntas verdaderamente serias son aqu?llas que pueden ser formuladas hasta por un ni?o.
fr
Car les questions vraiment graves sont celles-et celles-l? seulement-que peut formuler un enfant.
en
Indeed, the only truly serious questions are ones that even a child can formulate.
eu
Galdera tolesgabeenak baino ez dira benetan serioak.
es
S?lo las preguntas m?s ingenuas son verdaderamente serias.
fr
Seules les questions les plus na?ves sont vraiment de graves questions.
en
Only the most naive of questions are truly serious.
eu
Erantzunik gabeko galderak dira.
es
Son preguntas que no tienen respuesta.
fr
Ce sont les interrogations auxquelles il n'est pas de r?ponse.
en
They are the questions with no answers.
eu
Erantzunik gabeko galdera bat zeharkatu ezinezko barrera bat da.
es
Una pregunta que no tiene respuesta es una barrera que no puede atravesarse.
fr
Une question ? laquelle il n'est pas de r?ponse est un obstacle au-del? duquel on ne peut aller plus loin.
en
A question with no answer is a barrier that cannot be breached.
eu
Bestela esanda: erantzunik gabeko galderak dira, hain zuzen ere, giza posibilitateak zehazten dituztenak, giza existentziaren mugak trazatzen dituztenak).
es
Dicho de otro modo: precisamente las preguntas que no tienen respuesta son las que determinan las posibilidades del ser humano, son las que trazan las fronteras de la existencia del hombre.)
fr
Autrement dit : ce sont pr?cis?ment les questions auxquelles il n'est pas de r?ponse qui marquent les limites des possibilit?s humaines et qui tracent les fronti?res de notre existence.)
en
In other words, it is questions with no answers that set the limits of human possibilities, describe the boundaries of human existence.)
eu
Teresa begizkoa jota bezala dago ispiluaren aurrean, eta bere gorputzari besterena balitz bezala begiratzen dio;
es
Teresa est? ante el espejo como hechizada y mira su cuerpo como si fuera ajeno;
fr
Tereza est immobile, envo?t?e devant le miroir, et regarde son corps comme s'il lui ?tait ?tranger ;
en
Tereza stood bewitched before the mirror, staring at her body as if it were alien to her, alien and yet assigned to her and no one else.
eu
Harenganako ezinikusia sentitzen du.
es
ajeno y sin embargo adjudicado precisamente a ella.
fr
?tranger, bien qu'au cadastre des corps ce soit le sien.
en
She felt disgusted by it.
eu
Gorputz hark ez zuen aski indarrik Tomasen bizitzako gorputz bakarra izateko.
es
Aquel cuerpo no ten?a fuerzas suficientes como para ser el ?nico cuerpo en la vida de Tom?s.
fr
Il n'a pas eu la force de devenir pour Tomas le seul corps de sa vie.
en
It lacked the power to become the only body in Tomas's life.
eu
Gorputz hark desengainatu eta traditu egin zuen Teresa.
es
Aquel cuerpo la hab?a decepcionado y traicionado.
fr
Elle a ?t? tromp?e par ce corps.
en
It had disappointed and deceived her.
eu
Gaur gau osoa eman behar izan du Tomasen ilean beste emakume baten alu-usaina usnatzen!
es
?Hoy tuvo que estar toda la noche oliendo en su pelo el perfume del sexo de una mujer extra?a!
fr
Toute une nuit, elle a respir? dans les cheveux de son mari l'odeur intime d'une autre !
en
All that night she had had to inhale the aroma of another woman's groin from his hair!
eu
Bat-batean gorputz hori kanpora botatzea irrikatu zuen, neskame bat lanetik botatzen den bezala.
es
De pronto tiene ganas de despedir a ese cuerpo como a una criada.
fr
Elle a soudain envie de renvoyer ce corps comme une bonne.
en
Suddenly she longed to dismiss her body as one dismisses a servant:
eu
Tomasen ondoan arima gisa baino ez gelditzea eta gorputza mundura botatzea, bertan beste emakumezko gorputzek gizonezko gorputzekin jokatzen duten bezala joka dezan!
es
?Permanecer junto a Tom?s s?lo como alma y que el cuerpo saliera a recorrer el mundo para comportarse all? tal como otros cuerpos femeninos se comportan con los cuerpos masculinos!
fr
De ne plus ?tre avec Tomas qu'une ?me et de chasser ce corps au loin pour qu'il se comporte comme les autres corps f?minins se comportent avec les corps m?les !
en
to stay on with Tomas only as a soul and send her body into the world to behave as other female bodies behave with male bodies.
eu
Teresaren gorputzak Tomasentzako gorputz bakar bilakatzen jakin ez eta Teresaren bizi-borrokarik handiena galdu duenez, joan dadila gorputz hori!
es
Si su cuerpo no es capaz de convertirse en el ?nico cuerpo para Tom?s y si ha perdido la batalla m?s importante de su vida, ?que se vaya!
fr
Puisque son corps n'a pas su remplacer tous les autres pour Tomas et qu'il a perdu la plus grande bataille de la vie de Tereza, eh bien ! qu'il s'en aille !
en
If her body had failed to become the only body for Tomas, and thereby lost her the biggest battle of her life, it could just as well go off on its own!
eu
es
fr
en
eu
7
es
7
fr
7
en
7
eu
ETXERA ITZULI ETA GOGORIK GABE bazkaldu zuen Teresak, zutik, sukaldean.
es
Regres? a casa, almorz? sin ganas, de pie en la cocina.
fr
Elle rentra ? la maison, d?jeuna sans app?tit debout dans la cuisine.
en
She went home and forced herself to eat a stand-up lunch in the kitchen.
eu
Hiru eta erdietan Karenin lepokotik hartu eta harekin joan zen (berriz ere oinez) aldirira, bere hotelera.
es
A las tres y media le puso el collar a Karenin y se fue con ?l (otra vez andando) al barrio donde estaba su hotel.
fr
? trois heures et demie, elle mit sa laisse ? Kar?nine et gagna avec lui (toujours ? pied) l'h?tel o? elle travaillait dans un quartier p?riph?rique.
en
At half past three, she put Karenin on his leash and walked (walking again) to the outskirts of town where her hotel was.
eu
Bertako tabernan zerbitzari zebilen, astekaritik bota zutenetik.
es
Trabajaba all? de camarera en el bar desde que la echaron de la revista.
fr
Quand on n'avait plus voulu d'elle au journal, elle avait trouv? une place de barmaid.
en
When they fired Tereza from her job at the magazine, she found work behind the bar of a hotel.
eu
Zurichetik itzuli eta zenbait hilabetera gertatu zen:
es
Fue unos meses despu?s de su regreso de Zurich;
fr
?a s'?tait pass? quelques mois apr?s son retour de Zurich ;
en
It happened several months after she came back from Zurich:
eu
ez zioten barkatu zazpi egun eman izana tanke errusiarrei argazkiak egiten.
es
no le perdonaron los siete d?as que estuvo fotografiando a los tanques rusos.
fr
finalement on ne lui avait pas pardonn? d'avoir photographi? les chars russes sept jours durant.
en
they could not forgive her, in the end, for the week she spent photographing Russian tanks.
eu
Adiskideen laguntzari esker lortu zuen lanpostu hori: garai hartan lanetik botatako beste pertsona batzuk ere han babestu ziren berarekin.
es
Consigui? aquel puesto gracias a la ayuda de unos amigos: se refugiaron all? junto a ella otras personas a las que hab?an echado entonces del trabajo.
fr
des gens qui avaient perdu leur travail ? peu pr?s au m?me moment qu'elle y avaient aussi trouv? refuge.
en
She got the job through friends, other people who had taken refuge there when thrown out of work by the Russians:
eu
Teologia irakasle ohi bat zegoen kontulari; enbaxadore ohi bat harreragile.
es
En la caja hab?a un antiguo profesor de teolog?a; en recepci?n, un embajador.
fr
? la comptabilit? il y avait un ancien professeur de th?ologie, ? la r?ception un ancien ambassadeur.
en
a former professor of theology in the accounting office, an ambassador (who had protested against the invasion on foreign television) at the reception desk.
eu
Berriz ere beldurra izan zuen bere zangoengatik.
es
Volv?a a temer por sus piernas.
fr
Elle avait de nouveau peur pour ses jambes.
en
She was worried about her legs again.
eu
Noizbait hiri txiki bateko jatetxean lan egiten zuenean, ikaraturik begiratzen zien emakume lankideen zangosagarrei, barizez beterik baitzeuden. Bizitza osoa ibiltzen, korrika egiten, zutik egoten edo eskuan zama astuna eramaten pasatzera behartutako zerbitzari guztien gaixotasuna zen.
es
Antes, cuando trabajaba en el restaurante de la peque?a ciudad, ve?a con horror los muslos de sus compa?eras, llenos de varices. Era la enfermedad de todas las camareras, obligadas a pasar la vida andando, corriendo o de pie y llevando una pesada carga.
fr
Autrefois, quand elle travaillait en province comme serveuse, elle observait avec effroi les mollets de ses coll?gues, qui ?taient couverts de varices. C'?tait la maladie de toutes les filles de salle, qui passaient leur vie ? marcher, ? courir, ou debout, les bras lourdement charg?s.
en
While working as a waitress in the small-town restaurant, she had been horrified at the sight of the older waitresses' varicose veins, a professional hazard that came of a life of walking, running, and standing with heavy loads.
eu
Oraingo lana, ordea, erosoagoa zen hiri txiki hartakoa baino.
es
Ahora el trabajo era m?s c?modo que antes en la peque?a ciudad.
fr
Le travail ?tait quand m?me moins p?nible qu'autrefois en province.
en
But the new job was less demanding:
eu
Egia da zerbitzatzen hasi baino lehen garagardo eta ur mineral kutxa astunak garraiatu behar izaten zituela, baina gero ez zuen zeregin handirik izaten: mostradorearen atzean egon, bezeroei alkohola zerbitzatu eta, tartean, barrako ertz batean instalatutako konketa txikian edontziak garbitzea.
es
Pese a que antes de empezar su turno ten?a que cargar con los pesados cajones de cerveza y agua mineral, luego ya no ten?a otro trabajo que permanecer tras la barra, servir licores a los clientes y limpiar entre tanto los vasos en una peque?a pila instalada a un costado del bar.
fr
Avant de commencer son service, il lui fallait sans doute porter de lourdes caisses de bouteilles de bi?re et d'eau min?rale, mais le reste du temps elle se tenait derri?re le comptoir, versait des alcools aux clients et, dans l'intervalle, rin?ait les verres dans un petit ?vier install? ? l'extr?mit? du bar.
en
although she began each shift by dragging out heavy cases of beer and mineral water, all she had to do then was stand behind the bar, serve the customers their drinks, and wash out the glasses in the small sink on her side of the bar.
eu
Kareninek denbora osoa ematen zuen, eroapen handiz, haren hanken ondoan.
es
Karenin yac?a durante todo el tiempo pacientemente a sus pies.
fr
Kar?nine restait patiemment couch? ? ses pieds pendant tout son service.
en
And through it all she had Karenin lying docilely at her feet.
eu
Gauerdia baino geroago zen kontularitza bukatu eta hoteleko zuzendariari dirua ematen zionerako.
es
Cuando terminaba de sacar las cuentas y le llevaba el dinero al director del hotel, era ya bastante m?s de medianoche.
fr
Il ?tait minuit pass? quand elle termina ses comptes et remit l'argent au directeur de l'h?tel.
en
It was long past midnight before she had finished her accounts and delivered the cash receipts to the hotel director.
eu
Ondoren, enbaxadoreari (zeinak gaueko txanda baitzuen) agur egitera joaten zen.
es
Despu?s iba a despedirse del embajador que ten?a el servicio nocturno.
fr
Ensuite elle alla dire au revoir ? l'ambassadeur qui ?tait de service de nuit.
en
She then went to say good-bye to the ambassador, who had night duty.
eu
Harrera-lekuko mostradore luzearen atzean bazen ate bat gelatxo txiki batera jotzen zuena: hango diban estu batean lo kuluxka egin zitekeen. Dibanaren gainean argazki markoztatuak zeuden.
es
Detr?s del alargado mostrador de la recepci?n hab?a una puerta que conduc?a a una peque?a habitaci?n en la que hab?a una cama estrecha en la que pod?a echar una cabezada.
fr
Derri?re le long comptoir de la r?ception, une porte donnait sur une alc?ve o? l'on pouvait faire un somme sur une ?troite couchette.
en
The door behind the reception desk led to a tiny room with a narrow cot where he could take a nap.
eu
Guztietan enbaxadorea zegoen, eta harekin batera beste pertsona batzuk ere: edo irribarrez zeuden argazki-makinarantz begira, edo bostekoa jotzen zioten, edo, mahai baten atzean haren ondoan eseririk, zerbait sinatzen ari ziren. Zenbait argazkik sinadura zuten, eskaintza eta guzti.
es
Encima de la cama hab?a unas fotograf?as enmarcadas: en todas aparec?a ?l con otras personas que sonre?an al objetivo o le daban la mano o estaban sentadas a su lado tras una mesa y firmaban algo. Algunas de las fotograf?as estaban provistas de firma y dedicatoria.
fr
Au-dessus du divan, il y avait des photographies encadr?es : on le voyait toujours avec des gens qui souriaient ? l'objectif ou lui serraient la main, ou qui ?taient assis ? ses c?t?s ? un immense bureau et signaient des papiers.
en
The wall above the cot was covered with framed photographs of himself and various people smiling at the camera or shaking his hand or sitting next to him at a table and signing something or other. Some of them were autographed.
eu
Tokirik deigarrienean esekita zegoen argazkian John F. Kennedyren aurpegiak irribarre zegien enbaxadorearen buruaren ondoan.
es
En lugar destacado colgaba una foto en la cual, junto a la cabeza del embajador, sonre?a la cara de John F. Kennedy.
fr
Sur une photographie bien en ?vidence, on reconnaissait ? c?t? de la t?te de l'ambassadeur le visage souriant de John F. Kennedy.
en
In the place of honor hung a picture showing, side by side with his own face, the smiling face of John F. Kennedy.
eu
Oraingoan, enbaxadorea ez da Estatu Batuetako presidentearekin hizketan ari, baizik eta Teresa ikustean isildu den hirurogei urteko ezezagun batekin.
es
Esta vez el embajador no charlaba con el presidente de los Estados Unidos, sino con un desconocido de unos sesenta a?os que dej? de hablar al ver a Teresa.
fr
Ce n'?tait pas avec le pr?sident des ?tats-Unis qu'il discutait ce soir-l?, mais avec un sexag?naire inconnu qui se tut en voyant Tereza.
en
When Tereza entered the room that night, she found him talking not to Kennedy but to a man of about sixty whom she had never seen before and who fell silent as soon as he saw her.
eu
-Adiskide diat-esan du enbaxadoreak-, lasai asko hitz egin dezakek. -Gero Teresari zuzendu zaio-:
es
-Es una amiga-dijo el embajador-, puedes hablar con tranquilidad-despu?s se dirigi? a Teresa-:
fr
" C'est une amie, dit l'ambassadeur.
en
"It's all right," said the ambassador.
eu
Gaur kondenatu dute bere semea bost urtera.
es
Acaban de condenar a su hijo a cinco a?os.
fr
Tu peux parler tranquillement.
en
"She's a friend.
eu
Teresak jakin duenez, hirurogei urtekoaren semea zelatan ibili zen lagun batzuekin, inbasioaren lehen egunetan, armada errusiarraren zerbitzu berezi batek ostatu hartutako eraikinaren sarreran.
es
Se enter? de que el hijo del sexagenario hab?a estado vigilando, en los primeros d?as de la ocupaci?n, la entrada de un edificio en el que se alojaba un servicio especial del ej?rcito sovi?tico.
fr
Puis, se tournant vers Tereza : " Son fils vient d'?tre condamn? ? cinq ans, pas plus tard qu'aujourd'hui.
en
You can speak freely in front of her." Then he turned to Tereza. "His son got five years today."
eu
Argi zegoen berarentzat zerbitzu errusiarren agente zirela handik ateratzen ziren txekiarrak.
es
Estaba claro que los checos que sal?an de all? eran agentes al servicio de los rusos.
fr
" Elle apprit que, dans les premiers jours de l'invasion, le fils de ce vieux monsieur surveillait avec des amis l'entr?e d'un immeuble o? ?tait install?e une section sp?ciale de l'arm?e russe.
en
During the first days of the invasion, she learned, the man's son and some friends had stood watch over the entrance to a building housing the Russian army special staff.
eu
Atzetik ibili zitzaizkien bera eta lagunak, autoen matrikulak identifikatzen zizkieten, eta haien berri ematen zieten ezkutuko irrati txekiar baten erredaktoreei, eta gero irratiak agenteoz ohartarazten zuen biztanleria.
es
Les segu?a junto con sus amigos, identificaba las matr?culas de sus coches y les pasaba la informaci?n a los redactores de la emisora ilegal checa, que advert?a de ello a la poblaci?n.
fr
Les Tch?ques qui sortaient de l?, cela ne faisait pour eux aucun doute, ?taient des indicateurs au service des Russes. Il les suivait avec ses copains, rep?rait le num?ro min?ralogique de leurs voitures et les signalait aux journalistes d'un ?metteur tch?que clandestin qui avertissait la population.
en
Since any Czechs they saw coming or going were clearly agents in the service of the Russians, he and his friends trailed them, traced the number plates of their cars, and passed on the information to the pro-Dubcek clandestine radio and television broadcasters, who then warned the public.
eu
Agente horietako bat jipoitu egin zuen adiskideen laguntzaz.
es
A uno de los agentes le dieron una paliza con la ayuda de los amigos.
fr
Il en avait ross? un avec l'aide de ses amis. Le vieux monsieur disait :
en
In the process the boy and his friends had given one of the traitors a thorough going over.
eu
-Argazki hau izan zen corpus delicti bakarra-esan du hirurogei urtekoak-.
es
El sexagenario dijo:-Esta fotograf?a fue el ?nico cuerpo del delito.
fr
" Cette photo est la seule preuve mat?rielle.
en
The boy's father said, "This photograph was the only corpus delicti.
eu
Erakutsi zioten arte, dena ukatu zuen.
es
Lo neg? todo hasta que se la ense?aron.
fr
Il a tout ni?, jusqu'au moment o? on lui a pr?sent? ?a.
en
He denied it all until they showed it to him."
eu
Egunkari-zati bat atera du jakako poltsikotik:
es
Sac? del bolsillo de la chaqueta un recorte:
fr
Il sortit une coupure de presse de sa poche de poitrine :
en
He took a clipping out of his wallet.
eu
-Timesen argitaratu zuten, 1968ko udazkenean.
es
-Sali? en el "Times", en el oto?o de 1968.
fr
" ?a a paru dans le Times ? l'automne 1968.
en
"It came out in the Times in the autumn of 1968."
eu
Gizon gazte bat dago argazkian, beste gizon bati lepotik oratzen diona. Inguruko jendea begira dago.
es
En la foto hab?a un joven que cog?a a un hombre por el cuello. La gente lo miraba.
fr
" Sur la photo on voyait un jeune homme qui tenait un type ? la gorge.
en
It was a picture of a young man grabbing another man by the throat and a crowd looking on in the background.
eu
Argazkipean honako hau dago idatzirik: kolaborazionistarentzako zigorra.
es
Debajo de la foto dec?a: castigo al colaboracionista.
fr
Au-dessous de la photo on pouvait lire : Le ch?timent d'un collabo.
en
"Collaborator Punished" read the caption.
eu
Teresak hasperen egin du:
es
Teresa suspir? con alivio.
fr
Tereza se sentit soulag?e.
en
Tereza let out her breath.
