Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Eskaintza ekaitzari, Dolores Redondo / Fernando Rey / Mikel Vilches (Erein, 2014
)
eu
Rosen logelako ate aurrean ere egon zen dudatan, baina bere artean egin zuen bere ahizpak berak bezain gutxi jakinen zuela.
es
Dud? tambi?n ante la puerta del dormitorio de Ros, pero decidi? que su hermana no deb?a de saber m?s que ella.
fr
Elle h?sita ?galement devant la porte de la chambre de Ros, mais d?cida que sa s?ur ne devait pas en savoir plus qu'elle.
en
Amaia also paused outside Ros's door, but decided that her sister couldn't know any more than she did.
eu
Izeba jaisteko zain zegoen bitartean, Amaia zutik egon zen egongelaren erdian, behakoa lurreko suan, berak baizik ikusi ezin zuen su bat balego bezala bertan, behingoagatik sua pizteko zeremoniara errenditzeko gauza ere ez baitzen.
es
Mientras esperaba a que su t?a bajase, Amaia permanec?a de pie, en medio del sal?n, con la mirada perdida en el interior de la chimenea, como si en ella ardiese un fuego que s?lo ella pod?a ver, incapaz por una vez de rendirse a la ceremonia de encenderlo.
fr
Pendant qu'elle attendait Engrasi, Amaia resta debout, au milieu du salon, le regard perdu ? l'int?rieur de la chemin?e, comme devant un feu qu'elle seule pouvait voir, incapable pour une fois de se livrer au rituel qui consistait ? l'allumer.
en
While she was waiting for her aunt to appear, Amaia stood in the centre of the living room gazing into the hearth, as though a fire were burning there which only she could see. For once she didn't have the heart to light it.
eu
Amaiak izeba eseri arte esperatu zuen jiratzeko eta solasean hasteko.
es
Esper? a que la t?a se sentase a su espalda antes de volverse y hablar.
fr
D?s qu'elle entendit sa tante s'asseoir derri?re elle, elle se retourna et commen?a ? parler.
en
She waited until her aunt was sitting down before turning to address her.
eu
-Izeba, zer oroitzapen dituzu ni sortu nintzen garaiaz?
es
-T?a, ?qu? recuerdas de la ?poca en que nac??
fr
-T?a, tu te souviens de l'?poque o? je suis n?e ?
en
'Auntie, what do you remember from around the time when I was born?'
eu
-Arrunt oroimen ona dut, baina Elizondoz ez dut anitz oroitzapen.
es
-Tengo muy buena memoria, pero respecto a Elizondo, no gran cosa.
fr
-J'ai une tr?s bonne m?moire, mais en ce qui concerne Elizondo, pas grand-chose.
en
'I remember a great deal, though little about Elizondo.
eu
Ni orduan Parisen bizi nintzen, eta ez nuen ia harremanik hemengo inorekin.
es
Yo viv?a entonces en Par?s y no manten?a apenas contacto con nadie de aqu?.
fr
Je vivais alors ? Paris et j'avais tr?s peu de contacts avec ceux d'ici.
en
I lived in Paris then. I had next to no contact with anyone from here.
eu
Itzuli nintzelarik, zuk lau bat urte izanen zenituen.
es
Cuando regres?, t? ten?as unos cuatro a?os.
fr
Quand je suis revenue, tu avais environ quatre ans.
en
You were four by the time I returned.'
eu
-Baina, agian amatxi Juanitak zerbait esanen zizun zu kanpoan zinen bitartean gertatutakoaz.
es
-Pero quiz? la amatxi Juanita te contara algo de lo que hab?a sucedido mientras estabas fuera.
fr
-Mais peut-?tre que l'amatxi Juanita t'a racont? ce qui s'est pass? pendant que tu n'?tais pas l?.
en
'But didn't Amatxi Juanita tell you about things that had happened while you were away?'
eu
-Bai, jakina. Anitz gauza kontatu zizkidan, gehienak herriko marmar eta txutxu-mutxuak, nik ongi jakiteko nor zegoen esposatua, edo umeekin, edo hila.
es
-S?, claro, me cont? muchas cosas, la mayor?a cotilleos del pueblo para ponerme al d?a de qui?n se hab?a casado, qui?n hab?a tenido hijos o qui?n hab?a muerto.
fr
-Oui, bien s?r, elle m'a racont? beaucoup de choses, pour la plupart des ragots du village, pour me mettre au courant de qui s'?tait mari?, qui avait eu des enfants et qui ?tait mort.
en
'Of course, she told me lots of things, mainly village gossip, filling me in on who had married who, who had children, or who had died.'
eu
-Zenbat ahizpa ditut, izeba?
es
-?Cu?ntas hermanas tengo, t?a?
fr
-J'ai combien de s?urs, t?a ?
en
'How many sisters do I have, Auntie?'
eu
Engraxik bizkarrak goratu zituen, erantzuna begi-bistakoa zela esanez bezala.
es
Engrasi se encogi? de hombros, haciendo un gesto de obviedad.
fr
Engrasi haussa les ?paules, comme si la r?ponse ?tait ?vidente.
en
Engrasi gave a shrug as if to say this was obvious. 'Two:
eu
-Flora eta Ros...
es
-Flora y Ros...
fr
-Flora et Ros...
en
Flora and Ros.'
eu
-Esan zizun inoiz amatxi Juanitak nirekin batera beste neskarik sortu ote zen?
es
-?Te cont? la amatxi Juanita algo respecto a que hubiese nacido junto a otra ni?a?
fr
-L'amatxi Juanita t'a-t-elle parl? d'une autre fille qui serait n?e en m?me temps que moi ?
en
'Did Amatxi Juanita tell you about me being born with another little girl?'
eu
-Bertze neska bat?
es
-?Una melliza?
fr
-Une jumelle ?
en
'A twin?'
eu
-Bizki bat.
es
-Una gemela.
fr
-Oui.
en
'An identical twin.'
eu
-Ez, ez zidan sekula deus erran. Zergatik uste duzu hori?
es
-No, jam?s me dijo nada, ?por qu? crees eso?
fr
-Non, elle ne m'a jamais rien dit.
en
'No, she never told me anything of the sort.
eu
Amaiak erantzun ez, eta galdeka jarraitu zuen.
es
Amaia no contest? y sigui? preguntando.
fr
Amaia ne r?pondit pas et continua son interrogatoire.
en
Amaia didn't reply but continued with her questions.
eu
-Edo gure amak umerik galdu ote zuen, hilik sortutako umeren bat?
es
-?Y de que quiz? mi madre hubiese tenido un aborto, una criatura que naciera muerta?
fr
-Et au sujet ?ventuellement d'une fausse couche que ma m?re aurait faite ?
en
'Nothing about my mother having had a miscarriage, a still-born baby?'
eu
-Ez dakit, Amaia, baina ez litzaidake arraroa idurituko.
es
-No lo s?, Amaia, pero tampoco me parecer?a raro.
fr
-Je ne sais pas, Amaia, mais ?a ne me semblerait pas ?trange.
en
'I've no idea, Amaia, but it wouldn't surprise me.
eu
Denbora haietan abortua ahalkea sentitzeko moduko kontua zen ia, eta emakumeek isildu egiten zuten, edo ez zuten hartaz solasik egiten, inoiz gertatu ez balitz bezala.
es
En aquellos tiempos, el aborto se trataba como algo casi vergonzoso y las mujeres lo ocultaban o no hablaban de ello, como si nunca hubiese pasado.
fr
En ces temps-l?, une fausse couche ?tait consid?r?e comme quelque chose de presque honteux, et les femmes le cachaient ou n'en parlaient pas, comme s'il ne s'?tait rien pass?.
en
Miscarriages were considered taboo in those days, and women would avoid talking about them, pretend they hadn't happened.'
eu
-Oroitzen zara nola dagoen Juanitaenean sehaska bat Ibairena bezal-bezalakoa?
es
-?Recuerdas la cuna id?ntica a la de Ibai que est? en Juanitaenea?
fr
-Tu te souviens du berceau identique ? celui d'Ibai qui se trouve ? Juanitaenea ?
en
'Do you remember the cradle identical to Ibai's in Juanita's attic?
eu
Neska hori existitu zen, izeba, eta jaiotzean hil zen, edo hilik jaio zen.
es
Esa ni?a lleg? a existir, t?a, y muri? al nacer o naci? muerta.
fr
Cette petite fille a exist?, t?a, et elle est morte ? la naissance, ou elle ?tait mort-n?e.
en
That little girl existed, Auntie.
eu
-Amaia, ez dakit nork erran dizun hori...
es
-Amaia, no s? qui?n te ha dicho eso...
fr
-Amaia, je ne sais pas qui t'a dit ?a...
en
She either died at birth or was miscarried.'
eu
-Izeba, zalantza gabeko frogak ditut.
es
-T?a, tengo pruebas irrefutables.
fr
-J'ai des preuves irr?futables.
en
'Amaia, I don't know where you got this from-'
eu
Ezin dizut dena azaldu kontatu ezin ditudan gauzak direlako, baina badakit neska hori existitu zela, nirekin batera sortu zela, nire bizkia zela eta zerbait gertatu zitzaiola.
es
No puedo explic?rtelo todo porque pertenece a "lo que no puedo contar", pero s? que esa ni?a existi?, que naci? al mismo tiempo que yo, que era mi gemela y que algo le ocurri?.
fr
Je ne peux pas tout t'expliquer parce que ?a appartient ? " ce que je ne peux pas raconter ", mais je sais que cette petite fille a exist?, qu'elle est n?e en m?me temps que moi, qu'elle ?tait ma jumelle et que quelque chose lui est arriv?.
en
'I have irrefutable proof, Auntie, I can't explain, because it falls into the category of things I'm not allowed to discuss, but I know she existed, that she was born at the same time as me, that she was my identical twin, and that something happened to her.'
eu
Izebaren begiak bere zalantzen ispilu ziren.
es
Los ojos de la t?a delataban sus dudas.
fr
Les yeux de t?a Engrasi exprimaient le doute.
en
Her aunt looked doubtful.
eu
-Ez dakit, Amaia. Nik uste ahizpa bat izan bazenu, hilik sorturik ere, nik jakin izanen nuela, zure amatxik jakin izanen zuela, ez baitzara ari abortu batez baizik eta hil den sortuberri batez.
es
-No s?, Amaia, creo que si hubieses tenido una hermana, aunque naciese muerta, yo lo habr?a sabido, tu abuela lo habr?a sabido, porque no hablamos de un aborto sino de un reci?n nacido muerto, y eso supondr?a un certificado de defunci?n y un entierro.
fr
-Amaia, je crois que si tu avais eu une s?ur, m?me mort-n?e, je l'aurais su, ta grand-m?re l'aurait su, car l? il ne s'agit plus d'une fausse couche mais d'un nouveau-n? qui est mort, ce qui signifie un certificat de d?c?s et un enterrement.
en
'I don't know, Amaia. I'm sure that, if you'd had a sister, even one that was stillborn, I would have known about it, your grandmother would have known-especially if she died at birth, because there'd have to be a death certificate or a funeral.'
eu
Horrek heriotza-agiri bat ekarriko zuen, eta luremate bat. -Lehenbiziko hori egiaztatu dut:
es
-Es lo primero que he comprobado, pero no consta ning?n certificado de defunci?n.
fr
-C'est la premi?re chose que j'ai v?rifi?e, mais il n'existe aucun certificat de d?c?s.
en
'That's the first thing I checked. There isn't one.'
eu
-Tira, zu gurasoen etxean sortu zinen, eta zure ahizpak ere bai.
es
-Bueno, t? naciste en la casa de tus padres, como tus hermanas.
fr
-Tu es n?e dans la maison de tes parents, comme tes s?urs.
en
'Well, you were born in your parents' house, as were your sisters.
eu
Hala izaten zen denbora haietan. Hagitz emakume guti joaten ziren ospitalera, eta herriko medikua joaten zen etxeetara.
es
Era lo normal en aquel tiempo, casi ninguna mujer iba al hospital, y todos los partos los atend?a el m?dico del pueblo;
fr
C'?tait habituel ? cette ?poque, presque aucune femme n'allait ? l'h?pital, et c'est le m?decin du village qui se chargeait de tous les accouchements ;
en
hardly any women gave birth in hospital. The village doctor assisted at the births.
eu
Segur nago oroitzen zarela Manuel Hidalgo zenaz.
es
seguro que le recuerdas, don Manuel Hidalgo, ya falleci?.
fr
je suis s?re que tu te souviens de lui, don Manuel Hidalgo, il est mort maintenant.
en
You must remember him, Dr Manuel Hidalgo, he's dead now.
eu
Haren arrebak laguntzen zion, erizaina baitzen, eta medikua baino anitzez gazteagoa.
es
Sol?a ayudarle su hermana, que era enfermera y bastante m?s joven que ?l.
fr
Il ?tait assist? de sa s?ur, qui ?tait infirmi?re, beaucoup plus jeune que lui.
en
His sister used to help him. She was a nurse, quite a bit younger.
eu
Nik dakidala, oraindik ere Baztanen bizi da.
es
Que yo sepa, a?n vive aqu? en el valle.
fr
? ma connaissance, elle vit encore ici, dans la vall?e.
en
As far as I know, she still lives in the valley.
eu
Orain bi hilabete ikusi nuen elizan koroaren urteurrena ospatu zelarik.
es
Hace un par de meses la vi en la iglesia cuando se celebr? el aniversario del coro.
fr
Il y a quelques mois je l'ai vue ? l'?glise, quand on a c?l?br? l'anniversaire du ch?ur.
en
I saw her a couple of months ago in the church, celebrating the anniversary of the choir.
eu
Gaztea zelarik, aski ongi kantatzen zuen.
es
Cuando ella era joven cantaba bastante bien.
fr
Quand elle ?tait jeune, elle chantait assez bien.
en
She had a good singing voice when she was young.'
eu
-Oroitzen zara nola duen izena?
es
-?Recuerdas c?mo se llama?
fr
-Tu te souviens comment elle s'appelait ?
en
'Do you remember her name?'
eu
-Bai, Fina, Fina Hidalgo.
es
-S?. Fina, Fina Hidalgo.
fr
-Oui. Fina, Fina Hidalgo.
en
'Yes, Fina. Fina Hidalgo.'
eu
Amaiak hasperen egitean, bazirudien eusten zioten zimentuak hauts bihurtu zitzaizkiola:
es
Amaia suspir? y fue como si se pulverizasen en ese gesto los cimientos que la sosten?an:
fr
Amaia soupira, et ce fut alors comme si s'effondraient les fondations qui la soutenaient :
en
Amaia let out a sigh, and it was as if with that gesture what had been sustaining her gave way.
eu
braust eseri zen, leherturik, bere izebaren ondoan.
es
cay? junto a su t?a, agotada.
fr
elle tomba pr?s de sa tante, ?puis?e.
en
She slumped, exhausted, into the sofa next to her aunt.
eu
-Txikia nintzenetik beti neska horrekin egin dut amets, eta oraindik ere izaten dut amets hori.
es
-Siempre he so?ado con ella, t?a, desde que era peque?a, y a?n lo hago.
fr
-J'ai toujours r?v? d'elle, t?a, depuis l'enfance, et encore aujourd'hui.
en
'I've always dreamt about her, Auntie, from when I was small. I still do.
eu
Uste nuen neska hori ni nintzela, baina orain badakit nire ahizpa dela, nirekin batera jaio zen neska.
es
Cre?a que esa ni?a era yo, pero ahora s? que es mi hermana, la ni?a con la que nac?.
fr
Je croyais que cette petite fille, c'?tait moi. Mais maintenant je sais que c'est ma s?ur, avec qui je suis n?e.
en
I thought she was me, but now I know she was my sister, the little girl I was born with.
eu
Esaten dute bizkiak ia pertsona bera direla, elkarren arteko lotura berezi batek gauza berak ikusteko eta sentitzeko gaitasuna ere ematen diela;
es
Dicen que los gemelos son casi la misma persona, que est?n unidos por un v?nculo especial que hasta les permite ver y sentir las mismas cosas;
fr
On dit que les jumeaux sont presque la m?me personne, qu'ils sont unis par un lien sp?cial qui leur permet de voir et de sentir les m?mes choses ;
en
They say identical twins are like the same person, joined by a special bond that enables them to see and feel the same things.
eu
izeba, nik bizitza guztia daramat haren mina sentitzen.
es
t?a, yo llevo toda mi vida sintiendo su dolor.
fr
t?a, j'ai pass? toute ma vie ? sentir sa douleur.
en
All my life I have been experiencing her pain, Auntie.'
eu
-Oi, Amaia-esan zuen Engraxik esku fin zimurrez beteekin ahoa estaliz. Gero, eskuak Amaiarengana luzatu zituen. Amaia haren magalean makurtu zen, eta burua bere izebaren belaunetan deskantsatzen utzi.
es
-Oh, Amaia-exclam? Engrasi, cubri?ndose la boca con las manos finas y arrugadas. Despu?s las extendi? hacia ella y Amaia se inclin? en su regazo, dejando que su cabeza descansase en las rodillas de su t?a.
fr
-Oh, Amaia ! s'exclama Engrasi, couvrant sa bouche de ses mains fines et rid?es. Puis elle les tendit vers Amaia qui se pencha et posa sa t?te sur ses genoux.
en
'Oh, Amaia,' exclaimed Engrasi, clasping her frail, wrinkled hands over her mouth, then holding them out towards Amaia, who curled up and nestled her head in her aunt's lap.
eu
-Hark hitz egiten dit, izeba, ametsetan hitz egiten dit, gauza ikaragarriak esaten dizkit.
es
-Ella me habla, t?a, habla en mis sue?os, y me dice cosas terribles.
fr
-Elle me parle, t?a, elle parle dans mes r?ves et me dit des choses terribles.
en
'She speaks to me, Auntie, she speaks to me in dreams and tells me terrible things.'
eu
Engraxik, eskua ilobaren burutik pasatuz, ilea laztandu zion, Amaia neskato bat zenean hainbestetan egin zuen bezala.
es
Engrasi acarici? su cabeza pasando la mano por el pelo suave, como hizo tantas veces cuando era una ni?a.
fr
Engrasi lui caressa la t?te, passant la main dans ses cheveux doux, comme tant de fois elle l'avait fait quand elle ?tait petite.
en
Engrasi stroked her niece's silken locks, as she had so often done when she was a child.
eu
Handik minutu batera, Engraxi Amaia lo zegoela ohartu zen, baina hari laztanka jarraitu zuen, eskua ilobaren adatsaren barrenetik irristatuz, eta, bitartean, ongi nabaritzen zuen bere behatz-muturrekin kalparrak ezkutatzen zituen arraildura txikia eta orbainaren arrastoa, Engraxik itsu egonik ere aise aurkituko zituena.
es
Un minuto despu?s, se dio cuenta de que Amaia dorm?a, pero no dej? de acariciarla; sigui? deslizando la mano por su cabello notando con la yema de los dedos la peque?a hendidura y el dibujo de la cicatriz que el cabello ocultaba pero que ella habr?a sido capaz de encontrar aunque estuviese ciega.
fr
Une minute apr?s, elle se rendit compte qu'Amaia dormait, mais elle continua de la caresser ; elle fit glisser sa main sur son cr?ne, sentant du bout des doigts la petite crevasse et le dessin de la cicatrice que les cheveux cachaient, mais qu'elle aurait ?t? capable de retrouver, m?me aveugle.
en
Soon afterwards, she realised that Amaia had fallen asleep, yet she carried on running her fingers through her hair, feeling the tiny dent in her head and the outline of the hidden scar, which she could have found blindfolded.
eu
-Zer egin dizute?
es
-?Qu? te han hecho?
fr
-Qu'est-ce qu'ils t'ont fait ?
en
'What have they done to you?
eu
Zer egin dizute, ene neskatoa?
es
?Qu? te han hecho, mi ni?a?
fr
Qu'est-ce qu'ils t'ont fait, ma petite fille ?
en
What have they done to you, my child?'
eu
eskuek dar-dar egin zioten, eta begiak oraindik gehiago lanbrotu zitzaizkion.
es
Y su voz se quebr? una vez m?s con el dolor y la rabia, mientras las manos temblaban y los ojos se nublaban un poco m?s.
fr
Et sa voix se brisa une fois de plus, de douleur et de rage, tandis que ses mains tremblaient et que ses yeux se voilaient un peu plus.
en
Grief and rage choked her voice once again, as her hands trembled and her eyes misted a little more.
eu
es
fr
en
