Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Hezurren ondarea, Dolores Redondo / Fernando Rey / Mikel Vilches (Erein, 2013
)
eu
-Utzi mahai gainean-erantzun zion-, eta deitu Montesi eta Iriarteri, faborez.
es
-D?jelo sobre la mesa-contest?-, y avise por favor a Montes y a Iriarte.
fr
-Posez-le sur la table, r?pondit-elle, et pr?venez Montes et Iriarte, s'il vous pla?t.
en
'Leave it on the desk,' she replied, 'and please tell Montes and Iriarte I want you all in here in ten minutes.
eu
Hemendik hamar minutura, hemen.
es
En diez minutos aqu?, tengo algo que contarles.
fr
Ici, dans dix minutes, j'ai quelque chose ? vous raconter.
en
I have something to tell you.'
eu
Zabalza deus esan gabe atera zen.
es
?l sali? sin decir nada.
fr
Il sortit sans rien dire.
en
He left the room without saying a word.
eu
Iriartek folio pare bat ekarri zituen bilerara, eta hango ohar batzuk irakurtzen hasi zen.
es
Iriarte tra?a en las manos un par de folios, de los que fue leyendo notas.
fr
Iriarte avait apport? ses notes, qu'il lut ? voix haute.
en
Iriarte brought a couple of files with him, and read aloud from his notes.
eu
-Jakin dugu Ballarena familia aurreko arratsaldean ere izan zela hilerrian, eta orduan ez zutela deus sumatu.
es
-Hemos establecido que la ?ltima visita de la familia Ballarena al cementerio antes de percatarse de los movimientos en la tumba hab?a sido la tarde anterior.
fr
-Nous avons pu ?tablir que la derni?re visite de la famille Ballarena au cimeti?re, avant qu'elle ne s'aper?oive des changements sur la tombe, remontait ? la veille au soir.
en
'We've established that the last time the Ballarena family visited the cemetery prior to noticing that the tomb had been tampered with was the previous afternoon.
eu
Ehorzleak esan digu ez ziola bereziki erreparatu hilobiari, eta, beraz, ezin dugu jakin noiztik zeuden loreak mugituak, baina, itxura guztien arabera, iduri du hilobia irekitzera ausartu baldin baziren aurreko gauean ireki zutela.
es
El enterrador no se hab?a fijado especialmente en la sepultura, as? que no podemos constatar desde cu?ndo estaban movidas las flores, pero todo lleva a pensar que, si se han arriesgado a abrir la tumba, habr? sido durante la noche anterior.
fr
Le fossoyeur n'avait pas sp?cialement surveill? ce tombeau, ce qui fait qu'on ne peut pas savoir ? quel moment pr?cis les fleurs ont ?t? d?plac?es, mais tout porte ? croire, puisqu'ils se sont risqu?s ? l'ouvrir, que les faits ont eu lieu pendant la nuit.
en
We don't know for sure, but anyone breaking into the tomb would probably have done so under cover of darkness, which means that night.
eu
Dakizuenez, errepideetako patruilei abisatu genien, eta ohiko kontrolak ezarri ziren, baina emaitzarik gabe.
es
Como saben, avisamos a las patrullas de carreteras y se establecieron controles rutinarios sin ning?n resultado.
fr
Comme vous le savez, nous avons pr?venu les patrouilles, qui ont proc?d? ? des contr?les de routine, sans r?sultat.
en
As you know, we've alerted the highway patrol and set up routine traffic controls, but so far without any result.'
eu
Montesek jarraitu zuen:
es
Montes continu?:
fr
Montes poursuivit :
en
Montes spoke next:
eu
-Berriz hitz egin dut Ballarena familiarekin.
es
-He hablado de nuevo con la familia Ballarena.
fr
-J'ai reparl? avec la famille Ballarena.
en
'I've talked to the family again.
eu
Ama gaztea shock egoeran dago oraindik, eta Inesek, lasaiago, esan dit Valentin Esparzaren asmoak ongi ezagutzen zituen norbaitek gorpua eraman duela haren borondatea betetzeko, eta, aldi berean, ulertzen duela bere alabak pentsatzea senarra hilobitik itzuli dela.
es
La joven madre est? en estado de shock, e In?s, un poco m?s serena, dice que evidentemente alguien que conoc?a las intenciones de Valent?n Esparza cumpli? su voluntad llev?ndose el cuerpo, aunque puede entender a la perfecci?n que su hija piense que su marido ha regresado de la tumba.
fr
La jeune m?re est en ?tat de choc et In?s, qui est un peu plus sereine, dit qu'il est ?vident que quelqu'un qui connaissait les intentions de Valent?n Esparza s'est charg? d'accomplir sa volont? en emportant le corps, m?me si elle comprend parfaitement que sa fille pense que son mari soit revenu d'entre les morts pour s'en charger en personne.
en
The young mother is still in shock, but In?s was calmer. She reckons someone knew about Valent?n's intentions and carried them out for him, although she understands perfectly why her daughter believes that her husband has come back from the grave.
eu
Amatxi zaharra orijinalagoa izan da.
es
La vieja amatxi ha sido la m?s original.
fr
C'est la vieille amatxi qui a ?t? la plus originale.
en
The old amatxi has the most original take on it.
eu
Esan dit bera ez dela harritu, eta haurra Ingumak eraman duela.
es
Afirma que a ella no le ha sorprendido, que se la ha llevado Inguma.
fr
Elle dit qu'elle n'est pas surprise, qu'Inguma l'a emport?e.
en
She claims she isn't surprised; reckons Inguma took her.
eu
Hitzez hitz zera esan du:
es
Ha dicho de forma literal:
fr
Je la cite :
en
I quote:
eu
"Hil zenetik harendako zen. Gure ttikittoa eskaintza bihurtu zen".
es
"Desde que muri? era para ?l, nuestra peque?a se convirti? en una ofrenda".
fr
" Depuis qu'elle est morte, elle ?tait pour lui.
en
"She died for him, our little girl was an offering."'
eu
Amaiak burua altxatu zuen.
es
Amaia levant? la cabeza.
fr
Notre petite est devenue une offrande.
en
Amaia looked up.
eu
-Eskaintza esan du?
es
-?Ha dicho "ofrenda"?
fr
" Amaia leva la t?te.
en
'Did she use the word "offering"?'
eu
-Adineko emakumea da-erantzun zion Iriartek, ustez eta Amaiak hitz horien justifikazio bat nahi zuela.
es
-Es una mujer mayor-contest? Iriarte, entendiendo que Amaia quer?a una justificaci?n a aquellas palabras.
fr
-C'est une femme ?g?e, intervint Iriarte, comme pour justifier ses propos.
en
'She's an old woman,' said Iriarte, assuming Amaia was puzzled by the old lady's choice of words.
eu
-Valentin Esparzaren ahaideekin ere hitz egin dugu-jarraitu zuen Montesek-, ordu horietan non ziren zehazteko. Denek dute zurigarriren bat. Gertatutakoa jakin dutenean, izugarri asaldatu dira, eta nahiko haserre daude gure susmoengatik. Abokatu bat kontratatu dute.
es
-Tambi?n hemos hablado con los familiares de Valent?n Esparza-continu? Montes-, y establecido el lugar en el que estuvieron durante las ?ltimas horas, y, bueno, lo cierto es que todos tienen coartada y parec?an absolutamente espantados ante el hecho y bastante indignados por las sospechas. Han contratado a un abogado.
fr
-On a aussi parl? avec les proches de Valent?n Esparza, continua Montes, et on a pu ?tablir o? ils se trouvaient ces derni?res heures.
en
'We've also spoken to Valent?n Esparza's relatives,' Montes went on. 'They all have an alibi for the period in question, and appear horrified by what has happened, but also somewhat indignant about being questioned. They've hired a lawyer.'
eu
Amaia aulkitik zutitu, eta leihoaren ondora joan zen, jadanik Baztan osoa estaltzen zuen lainoan inspirazioa bilatu nahiko balu bezala.
es
Amaia se puso de nuevo en pie y se dirigi? hacia la ventana, como si en la niebla que ya cubr?a del todo el valle pudiese encontrar alguna clase de inspiraci?n.
fr
Ils ont tous un alibi et paraissaient absolument horrifi?s de ce qui s'est pass?, et scandalis?s qu'on puisse les soup?onner. Ils ont pris un avocat.
en
Amaia rose to her feet once more and went over to the window, as though hoping to find some inspiration in the fog now shrouding the entire valley.
eu
-Esparzaren alabaren gorpuaren desagerpenak bultzada bat ematen dio kasuari. Horretan ados gaude, ezta?
es
-Estar?n de acuerdo conmigo en que la desaparici?n del cad?ver de la ni?a Esparza relanza el caso.
fr
-Vous serez d'accord avec moi pour dire que la disparition du cadavre de la fille d'Esparza relance l'enqu?te, dit-elle.
en
'I'm sure you'll all agree with me that the disappearance of the Esparza girl reopens the case.
eu
Gauza bat erakutsi nahi dizuet-eta, bulego-mahaira joanda, argazki batzuen kopia inprimatuak atera zituen gutun-azal batetik, eta mahai gainean jarri zituen ordenaturik-.
es
Hay algo que quiero mostrarles-dijo volvi?ndose hacia el escritorio y extrayendo de un sobre unas copias impresas, que fue colocando en orden encima de la mesa-.
fr
J'ai quelque chose ? vous montrer, ajouta-t-elle en se tournant vers le bureau pour sortir d'une enveloppe des photos imprim?es, qu'elle disposa en ordre sur la table.
en
There's something I want to show you,' she said, turning towards her desk. She removed some printed images from an envelope and spread them out on the table.
eu
Oroituko zaretenez, Jonan hil zen egunean, bidali behar zizkigun argazki batzuen zain ginen, hain zuzen ere, Yolanda Berruetak bere semeen hilobia mila puskatan lehertu zuen gauean Jonanek berak Ainhoan atera zituen argazkien kopia handituak.
es
Recordar?n que en el momento del fallecimiento de Jonan est?bamos pendientes de que nos enviase las ampliaciones de las fotograf?as que se hab?an tomado en Ainhoa la noche en que Yolanda Berrueta hizo volar en pedazos la tumba de sus hijos.
fr
Vous vous rappelez peut-?tre qu'au moment de la mort de Jonan on attendait ses agrandissements des photos prises ? Ainhoa la nuit o? Yolanda Berrueta a fait sauter la tombe de ses enfants.
en
'You may remember that around the time Jonan died, I was waiting for him to send us the enlargements of the photographs he took in Ainhoa, on the night Yolanda Berrueta blew up her children's tomb.
eu
Bada, hementxe dituzue.
es
Pues bien, son ?stas.
fr
Eh bien les voici.
en
Well, that's what these are.
eu
Jonanek Iru?eko etxeko postontzian utzi omen zizkidan, eta atzo jaso nituen.
es
Jonan me las debi? de dejar en el buz?n, las recog? ayer en mi casa de Pamplona.
fr
Jonan a d? les laisser dans ma bo?te, je les ai r?cup?r?es hier chez moi, ? Pampelune.
en
Jonan must have left them at my house in Pamplona, I found them in my mailbox yesterday.'
eu
Iriarteren erreakzioa istantean etorri zen.
es
La reacci?n de Iriarte no se hizo esperar.
fr
La r?action d'Iriarte ne se fit pas attendre.
en
Iriarte's reaction took her by surprise.
eu
-Postontzian utzi zizkizun?
es
-?Se las dej? en el buz?n?
fr
-Dans votre bo?te aux lettres ?
en
'He left them at your house?
eu
Hori erabat irregularra da!
es
Eso es del todo irregular.
fr
Mais c'est compl?tement irr?gulier.
en
That's completely out of order.
eu
Zergatik ez zituen bidali posta elektronikoaren bidez poliziaetxera?
es
?Por qu? har?a algo as? en lugar de enviarlas por correo electr?nico a la comisar?a?
fr
Pourquoi proc?der ainsi au lieu de les envoyer au commissariat par courrier ?lectronique ?
en
Why would he do that, why not email them to you at the police station?'
eu
-Ez dakit-erantzun zuen Amaiak-.
es
-No lo s?-contest? ella-.
fr
-Je ne sais pas, r?pondit-elle.
en
'I don't know,' she dissembled.
eu
Agian, kopia handituen xehetasunei erreparatzea nahi zuen...
es
Quiz? quer?a que apreciase los detalles de las ampliaciones...
fr
C'?tait peut-?tre pour qu'on voie mieux les d?tails des agrandissements...
en
'Maybe he wanted me to look at the details of the enlargements-'
eu
-Informazio hau lehenbailehen bidali behar diegu Barne Arazoetarako Taldekoei eta Clemos inspektoreari.
es
-Debemos enviar esta informaci?n inmediatamente a Asuntos Internos y al inspector Clemos.
fr
-On doit transmettre imm?diatement cette information aux affaires internes et ? Clemos.
en
'We'll need to inform Internal Affairs and Clemos about this immediately.'
eu
-Halaxe egin dut gaur goizean, baina, Hilketen Arloko burua naizen aldetik, iruditzen zait argazki hauek gu ikertzen ari garen kasurako frogak ere badirela.
es
-As? lo he hecho esta misma ma?ana, pero como jefa de Homicidios considero que estas fotos constituyen tambi?n pruebas relativas al caso en el que trabajamos;
fr
-C'est ce que j'ai fait ce matin, mais en tant que chef des homicides, je consid?re que ces photos constituent aussi des preuves relatives ? l'affaire sur laquelle nous travaillons.
en
'I already did, this morning. However, as head of homicide, I consider these photographs to be evidence connected to the case we're working on;
eu
Arauak bete beharrak ez digu galarazi behar gure ikerketarekin jarraitzea.
es
no creo que el cumplimiento de las normas deba impedirnos continuar con la investigaci?n.
fr
Je ne pense pas que le respect des r?gles doive nous emp?cher de poursuivre l'enqu?te.
en
I don't see any reason not to resume the investigation.'
eu
Ematen zuen Iriarte ados zegoela erantzunarekin, baina, hala ere, mesfidantzaz zegoen argazkiei begira.
es
Iriarte pareci? satisfecho, aunque mir? las fotos con recelo.
fr
La r?ponse sembla satisfaire Iriarte, qui contempla toutefois les photos avec circonspection.
en
Iriarte seemed satisfied, although he looked askance at the photographs.
eu
-Begien aurrean daukazuena Ainhoako hilobi-zuloan zegoenaren argazki handituak dira. Helduen hilkutxez gainera, beste hiru hilkutxa ikusten dira.
es
-Lo que tienen delante son ampliaciones del interior de la tumba de Ainhoa, y pueden distinguirse, adem?s de los f?retros de adulto, tres ata?des diferentes.
fr
-Les images que vous avez devant vous sont des agrandissements des photos de l'int?rieur de la tombe d'Ainhoa, o? on peut distinguer, outre ceux des adultes, trois petits cercueils.
en
'What you see in front of you are enlargements of the inside of the tomb in Ainhoa. Besides the two adult coffins, there are three other coffins.
eu
Dakizuenez, Yolanda Berruetaren bi semeak hilkutxen barrenean zeudela erabaki zen, baina Jonani oso deigarria iruditu zitzaion hirugarren kutxatxo hori eta, batez ere, kutxa horren barrenean zegoena-esan zuen behatzarekin hilkutxa txikia erakutsiaz eta beste argazki sail bat ateratzeaz batera-.
es
Como saben, se confirm? que los ni?os de Yolanda Berrueta estaban en su interior, pero a Jonan le llam? la atenci?n la tercera cajita-dijo apuntando con el dedo al peque?o f?retro, a la vez que extend?a ante ellos una nueva remesa de fotograf?as-, y sobre todo su contenido.
fr
Comme vous le savez, nous avons eu confirmation que les enfants de Yolanda Berrueta se trouvaient bien dans les leurs, mais la troisi?me petite bo?te a attir? l'attention de Jonan, dit-elle en d?signant le cercueil en question, tandis qu'elle ?talait devant eux une nouvelle s?rie de photos.
en
As you know, the remains of Yolanda Berrueta's two sons were found inside the tomb. However, Jonan was interested in the third coffin ...' she said, pointing to the small metal casket in the fresh batch of photographs she spread out in front of them.
eu
Kopia handitu hauek eta konparazio hauek egin zituen, eta ondorioztatu zuen hilkutxaren barreneko poltsa, gure ustez gizaki baten errautsak gordetzen zituena, ez zela errautsak gordetzeko erabiltzen diren ohiko poltsetako bat, janari poltsa bat baizik, hain zuzen ere, azukre-pakete bat. -Jod?!
es
Hizo estas ampliaciones y comparativas y logr? establecer que la bolsa que hab?a en el interior del ata?d, y que dimos por hecho que conten?a cenizas humanas, no era una bolsa de las habitualmente utilizadas para contener cenizas, sino una bolsa alimentaria, concretamente un envase de az?car. -?Joder!
fr
Et surtout son contenu. Il a r?alis? ces agrandissements et ces comparatifs, qui lui ont permis d'?tablir que le sac qui se trouvait ? l'int?rieur du cercueil ?tait en fait un simple emballage de denr?es alimentaires. Concr?tement, un paquet de sucre. -Putain !
en
'And, above all, its contents. By enlarging the photos and comparing them, he was able to establish that the bag inside the casket, which we assumed contained ashes, was in fact a bag of sugar.'
eu
-esan zuen Montesek harriturik-.
es
-exclam? Montes-.
fr
s'exclama Montes.
en
'Fuck!' exclaimed Montes.
eu
Eta, teorian, norenak ziren errauts horiek?
es
?A qui?n se supone que pertenec?an?
fr
Et il ?tait cens? remplacer qui ?
en
'Who was supposed to be in there?'
eu
-Yolanda Berruetaren eta Marcel Tremonden lehenbiziko alabarenak, bizkiak baino urtebete lehenago jaio zen neskato batenak. Jaio berritan hil zen Yolandaren gurasoen etxean, Oieregin.
es
-A la primera hija de Yolanda Berrueta y Marcel Tremond, una ni?a que naci? un a?o antes que los mellizos, una ni?a que falleci? al poco de nacer, en el domicilio de los padres de Yolanda en Oieregi.
fr
-La premi?re fille de Yolanda Berrueta et Marcel Tremond, un b?b? n? un an avant les jumeaux, d?c?d? peu apr?s sa naissance, au domicile des parents de Yolanda, ? Oieregi.
en
'Yolanda Berrueta and Marcel Tremond's first child, a baby girl, born one year before her two sons, who died aged two weeks at Yolanda's parents' house in Oieregi.
eu
Ezetz asmatu nola hil zen?
es
?A ver si adivinan de qu??
fr
Et devinez de quoi elle est morte...
en
Guess what from?'
eu
-Sehaskako heriotza-esan zuen Iriartek ahapeka.
es
-Muerte de cuna-susurr? Iriarte.
fr
-Mort subite du nourrisson, murmura Iriarte.
en
'Cot death,' breathed Iriarte.
eu
-Sehaskako heriotza-errepikatu zuen Amaiak-. Eta ez hori bakarrik.
es
-Muerte de cuna-repiti? ella-. Y hay m?s.
fr
-Mort subite du nourrisson, r?p?ta Amaia.
en
'Cot death,' she repeated. 'And there's more.
eu
Bai Yolandaren aitak, bai beilategiaz eta gorpua Ainhoako hilerrira eramateaz arduratu zen hileta-etxeko arduradunak zin egiten dute gorpua ez zutela erraustu, eta gorpua hilkutxa haren barrenean zegoela.
es
Tanto el padre de Yolanda como el encargado de la funeraria de Oieregi que se ocup? del velatorio y del traslado hasta el cementerio de Ainhoa est?n dispuestos a jurar que la ni?a no fue incinerada. Que el cad?ver estaba en el interior de aquel ata?d.
fr
 
en
Both Yolanda's father and the funeral director in Oieregi are willing to swear that the girl wasn't cremated. That her body was inside that casket.'
eu
-Ez dut uste hango epaileak baimenik emanen digunik hilobia berriz ikuskatzeko, baina jendarmeen buruarekin hitz egin nezake, ea berak egiazta dezakeen.
es
-No creo que la jueza nos permita volver a inspeccionar la tumba, pero puedo hablar con el jefe de gendarmes y pedirle que lo compruebe.
fr
-Je doute que la juge nous permette de retourner inspecter la tombe, mais je peux en parler ? l'adjudant de gendarmerie au cas o?.
en
'I doubt Judge Gouvenain will authorise us to look inside the tomb again, but I could speak to the police chief and ask him to check.'
eu
-Ez du deusetarako balioko.
es
-No servir?a de nada.
fr
-?a ne servira ? rien.
en
'There's no point.
eu
Biharamunean berean, Marcel Tremond beste harlauza bat jartzeaz arduratu zen.
es
Marcel Tremond se encarg? de que a la ma?ana siguiente la losa de la tumba fuera sustituida.
fr
Marcel Tremond s'est charg? de faire changer la dalle le lendemain matin m?me.
en
Marcel Tremond made sure the slab was replaced the next day.
eu
Jasokundeko Andre Maria elizako erretorearen arabera, Tremond familiakoak oso hunkituak zeuden, eta ez zuten baimenik eman nahi izan ezta ehorzlea hilobi-zulora jaisteko ere eztandaren hondakinak biltzera eta iraulitako hilkutxei buelta ematera. Lehenbailehen ixteko agindu zuten, eta halaxe egin zen.
es
Seg?n el sacerdote de Nuestra Se?ora de la Asunci?n, los miembros de la familia Tremond estaban tan afectados que ni siquiera permitieron que el enterrador descendiese al interior a retirar los cascotes y a levantar los ata?des volcados. Ordenaron cerrarla inmediatamente, y as? se hizo.
fr
D'apr?s le cur? de Notre-Dame-de-l'Assomption, les Tremond ?taient si affect?s qu'ils ont refus? que le fossoyeur descende dans la tombe retirer les d?bris et s'occuper des cercueils ouverts.
en
According to the priest at Our Lady of the Assumption, the Tremond family was so upset they wouldn't even allow the gravedigger to go down and clear out the rubble, or replace the upturned coffins.
eu
-Alua halakoa!
es
-?Qu? cabr?n!
fr
Ils ont donn? l'ordre de la refermer imm?diatement, et c'est ce qui s'est pass?.
en
They ordered the tomb to be sealed without delay.'
eu
-esan zuen Montesek ozenki.
es
-exclam? Montes.
fr
-L'enfoir? ! s'exclama Montes.
en
'What a bastard!' exclaimed Montes.
eu
Amaiak baietz egin zuen buruarekin. -Eta ez dakizu nolakoa!
es
Amaia asinti?. -No sabe hasta qu? punto.
fr
Amaia approuva. -Vous ne pouvez pas savoir ? quel point.
en
'You can say that again,' Amaia concurred.
