Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Goriot Zaharra, Honoré de Balzac / Pedro Diez de Ulzurrun (Ibaizabal, 1996
)
eu
Gobernamendu iraultzaileak ez zituen gure harturenak onartu nahi izan Indietako Konpainiaren likidazioan.
es
El gobierno revolucionario no ha querido admitir nuestros cr?ditos en la liquidaci?n que hizo de la compa??a de las Indias.
fr
Le gouvernement r?volutionnaire n'a pas voulu admettre nos cr?ances dans la liquidation qu'il a faite de la Compagnie des Indes.
en
The Government during the Revolution refused to admit our claims when the Compagnie des Indes was liquidated."
eu
-Jauna, ez zen bada zure osaba handia le Vengeur-eko buruzagia 1789 baino lehen?
es
-?Acaso vuestro t?o-abuelo no mandaba el Vengador antes del a?o 1789?
fr
-Monsieur votre grand-oncle ne commandait-il pas le Vengeur avant 1789?
en
"Was not your great-uncle in command of the Vengeur before 1789?"
eu
-Halaxe da.
es
-Exacto.
fr
-Pr?cis?ment.
en
"Yes."
eu
-Ene aitatxia ezagutu zuen orduan, le Warwich-eko buruzagia baitzen.
es
-Entonces conoci? a mi t?o-abuelo, que mandaba el Warwick.
fr
-Alors, il a connu mon grand-p?re, qui commandait le Warwick .
en
"Then he would be acquainted with my grandfather, who commanded the Warwick."
eu
Maximek besagainak apur bat altxatu zituen Restaudeko andereari behatzen ziola, eta hau erran bide zion:
es
M?ximo levant? ligeramente los hombros mirando a la se?ora de Restaud y pareci? querer decirle:
fr
" S'il se met ? causer marine avec celui-l? nous sommes perdus.
en
Maxime looked at Mme.
eu
"Galduak gaitun, itsasoaz hasten baldin bada horrekin solasean."
es
"Si empieza a hablar de marina, estamos listos."
fr
 
en
de Restaud and shrugged his shoulders, as who should say, "If he is going to discuss nautical matters with that fellow, it is all over with us."
eu
Anastasiek Trailleseko jaunaren behakoa konprenitu zuen.
es
Anastasia comprendi? la mirada del se?or de Trailles.
fr
" Anastasie comprit le regard de monsieur de Trailles.
en
Anastasie understood the glance that M. de Trailles gave her.
eu
Emakumeek duten ahal miresgarri horrez, irribarre egiten hasi zen erranez:
es
Con el admirable poder que poseen las mujeres, sonri? y dijo:
fr
Avec cette admirable puissance que poss?dent les femmes, elle se mit ? sourire en disant:
en
With a woman's admirable tact, she began to smile and said:
eu
"Zatoz, Maxime, badut zerbait zuri galdetu beharra.
es
-Venid, M?ximo; tengo que preguntaros una cosa.
fr
" Venez, Maxime;
en
"Come with me, Maxime;
eu
Jaunak, ibil zaitezte lasai itsasoan le Warwich eta le Vengeur-en oroitzapenetan."
es
Caballeros, os dejamos que navegu?is a bordo del Warewick y del Vengador.
fr
j'ai quelque chose ? vous demander. Messieurs, nous vous laisserons naviguer de conserve sur le Warwick et sur le Vengeur .
en
I have something to say to you. We will leave you two gentlemen to sail in company on board the Warwick and the Vengeur."
eu
Kondesa jaiki eta erkidetasun nausagarriz beterikako keinu bat egin zion Maximeri, harekin batean apaingelarat abiatu zenari.
es
Se levant? e hizo una se?a a M?ximo, el cual la sigui? a su gabinete.
fr
" Elle se leva et fit un signe plein de tra?trise railleuse ? Maxime, qui prit avec elle la route du boudoir.
en
She rose to her feet and signed to Maxime to follow her, mirth and mischief in her whole attitude, and the two went in the direction of the boudoir.
eu
Bikote morganatiko hori, frantsesez ordainik ez duen erranmolde aleman zoragarria bera, aterat arribatu orduko, kondeak eten zuen Eug?nerekin zerabilen solasaldia.
es
No bien aquella pareja morgan?tica, linda expresi?n alemana que carece de equivalente en franc?s, hab?a llegado hasta la puerta, cuando el conde interrumpi? la conversaci?n que sosten?a con Eugenio.
fr
A peine ce couple morganatique , jolie expression allemande qui n'a pas son ?quivalent en fran?ais, avait-il atteint la porte que le comte interrompit sa conversation avec Eug?ne.
en
The morganatic couple (to use a convenient German expression which has no exact equivalent) had reached the door, when the Count interrupted himself in his talk with Eugene.
eu
-Anastasie!
es
-Anastasia, quedaos, cari?o-exclam? con buen humor-;
fr
-Anastasie!
en
"Anastasie!" he cried pettishly, "just stay a moment, dear;
eu
geldi zaitez, maitea, egin zuen oihu aldarte txarrez, ongi dakizu ezen...
es
ya sab?is que.-Ya vuelvo, ya vuelvo-le interrumpi?-;
fr
restez donc, ma ch?re, s'?cria-t-il avec humeur, vous savez bien que...
en
you know very well that----"
eu
-Berehalaxe nator, erran zuen kondesak eteten ziola, une bat bertzerik ez dut behar Maximeri erratekotz manatu nahi diodana.
es
s?lo un momento para hacerle a M?ximo un encargo.
fr
-Je reviens, je reviens, dit-elle en l'interrompant, il ne me faut qu'un moment pour dire ? Maxime ce dont je veux le charger.
en
"I am coming back in a minute," she interrupted;
eu
-Kondesa berehala itzuli zen.
es
Regres? en seguida.
fr
Elle revint promptement.
en
She came back almost immediately.
eu
Gogoak eman bezala jokatu ahal izatekotz beren senarren izaeraren miatzera bortxaturik, konfiantza preziatu baten ez galtzeagatik noraino joan daitezkeen badakiten, eta, beraz, bizitzako gauza tikietan sekula kontra egiten ez dieten, emakume guztien antzera, kondesa hautemanik zegoen, kondearen ahotsaren goitibeheitien arabera, ez zela bat ere segurtasunik izanen apaingelan geldituz geroz. Eug?ne zen makur horien guztien sorburu.
es
Como todas las mujeres que, obligadas a estudiar el car?cter de sus maridos para poder conducirse a su antojo, saben reconocer hasta d?nde pueden llegar para no perder una preciosa confianza, y que entonces no les contradicen nunca en las peque?as cosas de la vida, la condesa hab?a comprendido por las inflexiones de la voz del conde que no habr?a ninguna seguridad en permanecer en el gabinete. Estos contratiempos eran debidos a Eugenio.
fr
Comme toutes les femmes qui, forc?es d'observer le caract?re de leurs maris pour pouvoir se conduire ? leur fantaisie, savent reconna?tre jusqu'o? elles peuvent aller afin de ne pas perdre une confiance pr?cieuse, et qui alors ne les choquent jamais dans les petites choses de la vie, la comtesse avait vu d'apr?s les inflexions de la voix du comte qu'il n'y aurait aucune s?curit? ? rester dans le boudoir.
en
She had noticed the inflection in her husband's voice, and knew that it would not be safe to retire to the boudoir; like all women who are compelled to study their husbands' characters in order to have their own way, and whose business it is to know exactly how far they can go without endangering a good understanding, she was very careful to avoid petty collisions in domestic life. It was Eugene who had brought about this untoward incident;
eu
Kondesak hortaz, mesprezuz josirikako aurpegi eta keinu batez, ikaslea erakutsi zion Maximeri, zeinak biziki epigramatikoki erran baitzuen kondeari, honen emazteari eta Eug?neri:
es
As?, la condesa se?al? al estudiante con una mirada y un gesto de despecho a M?ximo, quien dijo con sorna al conde, a su mujer y a Eugenio:
fr
Ces contretemps ?taient dus ? Eug?ne.
en
so the Countess looked at Maxime and indicated the law student with an air of exasperation. M.
eu
-Aizue, hitz egin beharra duzue zuek, ez dizuet enbarazurik egin nahi;
es
-O?d, veo que est?is muy ocupados y no quiero molestaros;
fr
Aussi la comtesse montra-t-elle l'?tudiant d'un air et par un geste pleins de d?pit ? Maxime, qui dit fort ?pigrammatiquement au comte, ? sa femme et ? Eug?ne:-Ecoutez, vous ?tes en affaires, je ne veux pas vous g?ner;
en
de Trailles addressed the Count, the Countess, and Eugene with the pointed remark, "You are busy, I do not want to interrupt you;
eu
adios.
es
adi?s.
fr
adieu.
en
good-day," and he went.
eu
Eta joan zen.
es
se march?.
fr
Il se sauva. -Restez donc, Maxime!
en
"Just wait a moment, Maxime!" the Count called after him.
eu
-Geldi zaitez, Maxime!
es
-Quedaos, M?ximo-le grit? el conde.
fr
cria le comte.
en
"Come and dine with us," said the Countess, leaving Eugene and her husband together once more.
eu
oihukatu zuen kondeak. -Etor zaitez afaltzera, erran zuen kondesak zeina, bertze behin ere Eug?ne eta kondea utzirik, lehen saloirat jarraitu baitzitzaion Maximeri.
es
-Venid a comer-dijo la condesa, que, dejando otra vez a Eugenio y al conde, sigui? a M?ximo al primer sal?n, donde estuvieron bastante rato juntos, creyendo que el se?or de Restaud despedir?a a Eugenio.
fr
-Venez d?ner, dit la comtesse qui, laissant encore une fois Eug?ne et le comte, suivit Maxime dans le premier salon o? ils rest?rent assez de temps ensemble pour croire que monsieur de Restaud cong?dierait Eug?ne.
en
She followed Maxime into the little drawing-room, where they sat together sufficiently long to feel sure that Rastignac had taken his leave.
eu
Han egon ziren biak elkarrekin, behar bezain luzaz egon ere, Restaudeko jaunak Eugene bidaliko zuela segur izateko-edo.
es
 
fr
 
en
 
eu
Rastignacek, noiz irri-karkailaka, noiz eleketan, noiz isilik aditzen zituen;
es
Rastignac les o?a re?r, hablar y hacer pausas de vez en cuando;
fr
Rastignac les entendait tour ? tour ?clatant de rire, causant, se taisant;
en
The law student heard their laughter, and their voices, and the pauses in their talk;
eu
baina ikasle maliziosak iaiotasun handi-handia erakusten zuen Restaudeko jaunarekin, hura balakatuz nahiz eztabaidetarat lerraraziz, kondesa berriz ikusi eta Goriot zaharrarekin nolako harremanak zituen jakiteko asmoz.
es
pero el malicioso estudiante conversaba con el se?or de Restaud, le halagaba o le embarcaba en discusiones, con objeto de volver a ver a la condesa y saber cu?les eran sus relaciones con pap? Goriot.
fr
mais le malicieux ?tudiant faisait de l'esprit avec monsieur de Restaud, le flattait ou l'embarquait dans des discussions, afin de revoir la comtesse et de savoir quelles ?taient ses relations avec le p?re Goriot.
en
he grew malicious, exerted his conversational powers for M. de Restaud, flattered him, and drew him into discussions, to the end that he might see the Countess again and discover the nature of her relations with Father Goriot.
eu
Emakume hori, argiro Maximez maitemindurik zegoena;
es
Esta mujer, evidentemente enamorada de M?ximo;
fr
Cette femme, ?videmment amoureuse de Maxime;
en
This Countess with a husband and a lover, for Maxime clearly was her lover, was a mystery.
eu
emakume hori, senarra bere mende zeukana, fideogile zaharrari isilpean lotua, misterio handi bat iruditzen zitzaion.
es
esta mujer, due?a de su marido, relacionada misteriosamente con el viejo fabricante de fideos, le parec?a todo un misterio.
fr
cette femme, ma?tresse de son mari, li?e secr?tement au vieux vermicellier, lui semblait tout un myst?re.
en
What was the secret tie that bound her to the old tradesman?
eu
Misterio hori zulatu nahi zuen, ustez-eta halaran errege bakar egonen zela emakume hain eminentki paristar horren gainean.
es
Quer?a penetrar este misterio, esperando de este modo reinar como soberano en aquella mujer tan eminentemente parisiense.
fr
Il voulait p?n?trer ce myst?re, esp?rant ainsi pouvoir r?gner en souverain sur cette femme si ?minemment Parisienne.
en
This mystery he meant to penetrate, hoping by its means to gain a sovereign ascendency over this fair typical Parisian.
eu
-Anastasie, erran zuen kondeak bere emazteari dei eginez berriz.
es
-Anastasia-dijo el conde, llamando de nuevo a su mujer.
fr
-Anastasie, dit le comte appelant de nouveau sa femme.
en
"Anastasie!" the Count called again to his wife.
eu
-Ea, ene Maxime gaixoa, erran zion mutil gazteari, etsi beharra dinagu.
es
-Vamos, mi pobre M?ximo-le dijo ella al joven-, hay que resignarse.
fr
-Allons, mon pauvre Maxime, dit-elle au jeune homme, il faut se r?signer.
en
"Poor Maxime!" she said, addressing the young man.
eu
Arratsa arte...
es
Hasta esta noche.
fr
A ce soir...
en
"Come, we must resign ourselves.
eu
-Espero dut, Nasie, erran zion belarrirat, pikutara bidaliko dunala mutil zirtzil hori, zure txabuxa doi bat zabaldu orduko begiak txingarrak irudi izekitzen zitzaizkiona.
es
-Espero, Nasia-le dijo al o?do-, que os encargar?is de este jovenzuelo cuyos ojos brillaban como ascuas cuando vuestro peinador se entreabr?a.
fr
-J'esp?re, Nasie , lui dit-il ? l'oreille, que vous consignerez ce petit homme dont les yeux s'allumaient comme des charbons quand votre peignoir s'entrouvrait.
en
"I hope, Nasie," he said in her ear, "that you will give orders not to admit that youngster, whose eyes light up like live coals when he looks at you.
eu
Proposamenak eginen lizkizuke, hersturetan sartuko, eta haren hiltzera bortxatuko nindukezu.
es
Os har?a declaraciones, os comprometer?a y vos me obligar?ais a darle muerte.
fr
Il vous ferait des d?clarations, vous compromettrait, et vous me forceriez ? le tuer.
en
He will make you a declaration, and compromise you, and then you will compel me to kill him."
eu
-Burutik zaudea, Maxime?
es
-?Est?is loco, M?ximo?
fr
-Etes-vous fou, Maxime?
en
"Are you mad, Maxime?" she said.
eu
erran zuen kondesak.
es
-dijo-.
fr
dit-elle.
en
"A young lad of a student is, on the contrary, a capital lightning-conductor;
eu
Ez direa bada ikasle zirtzil horiek ximist-orratz hautak?
es
?Esos estudiantillos no son, por el contrario, unos excelentes pararrayos?
fr
Ces petits ?tudiants ne sont-ils pas, au contraire, d'excellents paratonnerres?
en
is not that so?
eu
Hastiaraziko diot, bai eiki, Restaudi.
es
Por supuesto que har? que se pelee con Restaud.
fr
je le ferai, certes, prendre en grippe ? Restaud.
en
Of course, I mean to make Restaud furiously jealous of him."
eu
-Maxime irriz lehertu eta jalgi zen ondotik kondesa zerraikiola, zeina leihoan jarri baitzen mutil gaztearen kotxerat igaiten ikusteko, bere zaldia putinkarazi eta zigorra inarrosten zuela.
es
M?ximo se ech? a re?r y sali? seguido de la condesa, la cual se puso a la ventana para verle subir al coche. M?ximo hizo piafar a su caballo, agit? el l?tigo y se alej?.
fr
Maxime ?clata de rire et sortit suivi de la comtesse, qui se mit ? la fen?tre pour le voir montant en voiture, faire piaffer son cheval, et agitant son fouet.
en
Maxime burst out laughing, and went out, followed by the Countess, who stood at the window to watch him into his carriage; he shook his whip, and made his horse prance.
eu
Ate handia hertsi zen arte ez zen itzuli.
es
Anastasia no regres? hasta que el portal estuvo cerrado.
fr
Elle ne revint que quand la grande porte fut ferm?e.
en
She only returned when the great gate had been closed after him.
eu
-Aizu, maitea, erran zion kondeak emakumea sartu zenean, jaunaren familia bizi den herria ez dago Verteuil-etik urrun, Charenten.
es
-Cari?o-le dijo el conde al verla entrar-, las tierras en que vive la familia del se?or no est?n lejos de Verteuil, en la Charenta.
fr
-Dites donc, lui cria le comte quand elle rentra, ma ch?re, la terre o? demeure la famille de monsieur n'est pas loin de Verteuil, sur la Charente.
en
"What do you think, dear?" cried the Count, her husband, "this gentleman's family estate is not far from Verteuil, on the Charente;
eu
Jaunaren osaba handiak eta ene aitatxik elkar ezagutzen zuten.
es
El t?o-abuelo del se?or y mi abuelo se conoc?an.
fr
Le grand-oncle de monsieur et mon grand-p?re se connaissaient.
en
his great-uncle and my grandfather were acquainted."
eu
-Kontent naiz jende ezagunen artean izateaz, erran zuen kondesak adigabeturik.
es
-Encantada de pisar tierra conocida-dijo la condesa.
fr
-Enchant?e d'?tre en pays de connaissance, dit la comtesse distraite.
en
"Delighted to find that we have acquaintances in common," said the Countess, with a preoccupied manner.
eu
-Uste duzun baino gehiago, erran zuen ahapetik Eug?nek.
es
-M?s de lo que cre?is-dijo en voz baja Eugenio.
fr
-Plus que vous ne le croyez, dit ? voix basse Eug?ne.
en
"More than you think," said Eugene, in a low voice.
eu
-Nola? erran zuen kondesak bizi-bizia.
es
-?C?mo? -inquiri? ella vivamente.
fr
-Comment? dit-elle vivement.
en
"What do you mean?" she asked quickly.
eu
-Baina, gehitu zuen ikasleak, gizon bat ikusi berria dut zuenetik jalgitzen zeinarekin atez ate bainago pentsio batean, Goriot zaharra.
es
-Pues-repuso el estudiante-acabo de ver salir de vuestra casa a un se?or con el cual vivo, mi puerta frente a la de ?l, en la misma pensi?n;
fr
-Mais, reprit l'?tudiant, je viens de voir sortir de chez vous un monsieur avec lequel je suis porte ? porte dans la m?me pension, le p?re Goriot.
en
"Why, only just now," said the student, "I saw a gentleman go out at the gate, Father Goriot, my next door neighbor in the house where I am lodging."
eu
"Zaharra" hitzaz apaindu izen horren aditzearekin, kondeak, suaren zirikatzen ari baitzen, su-hatzak surat jaurtiki zituen, eskuak erre balizkiote bezala, eta jaiki zen.
es
me refiero al se?or Goriot. Al o?r este nombre, el conde, que estaba atizando el fuego, arroj? las tenazas a la lumbre, como si le hubieran quemado las manos, y se puso en pie.
fr
A ce nom enjoliv? du mot p?re , le comte, qui tisonnait, jeta les pincettes dans le feu, comme si elles lui eussent br?l? les mains, et se leva.
en
At the sound of this name, and the prefix that embellished it, the Count, who was stirring the fire, let the tongs fall as though they had burned his fingers, and rose to his feet.
eu
-Jauna, Goriot jauna erran zenezakeen bederen!
es
La condesa palideci? al ver la impaciencia de que daba muestras su marido;
fr
-Monsieur, vous auriez pu dire monsieur Goriot! s'?cria-t-il.
en
"Sir," he cried, "you might have called him 'Monsieur Goriot'!"
