Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Zalditeria Gorria, Isaac Babel / Olga Mtz. de Marigorta, Roberto Serrano (Elkar/Alberdania, 2006
)
eu
areago, esan behar dut, egin zenuen zentzugabekeria kontuan izanik, begiak zeure larruaz lausotu eta boltxebikeen gure Alderdi Komunistatik irten baitzinen. Gure Alderdi Komunista, kamarada Khlebnikov, gudari-multzo burdinazkoa da, aurreneko lerroan odola ematen duten gudariak, alegia;
es
Las caderas estrechas de los rabinos est?n ce?idas con correas. Y bajo sus rostros ciegos se retuerce la l?nea de piedra de sus barbas ondulantes.
fr
" Inchangeable camarade Khlebnikov-ce qui est de ta lettre ?crite pour moi, c'est tr?s louable pour la cause commune, d'autant plus dire apr?s ton imb?cillit?, quand tu te mettais devant les yeux l'int?r?t de ta peau et que tu sortais de notre parti communiste des bolch?viks.
en
My true and dear Comrade Khlebnikov, Which letter you wrote me is very commendable for the Common Cause, all the more after your foolishness when the good of your own hide made your eyes blind and you de-joined our Communist Party of the Bolsheviks.
eu
eta burdinari odola darionean, kamarada, ez da txantxetakoa, garaipena ala heriotza da.
es
A un lado, debajo de una encina partida por un rayo, la c?pula funeraria del rabino Asriel, a quien mataron los cosacos de Bogdan Chmelnitski.
fr
Notre parti communiste, c'est, camarade Khlebnikov, une rang?e de fer de combattants, donnant leur sang en premi?re ligne, et quand le sang coule du fer, vous devez savoir, camarades, que ce n'est pas des foutaises, mais la victoire ou la mort.
en
Our Communist Party, Comrade Khlebnikov, is an iron column of fighters sacrificing their blood in the front lines, and when blood flows from iron, then it is no joke, Comrade, but victory or death.
eu
Hori berori esan dezaket guztien ongiari dagokionez, zeinaren loraldia ikusteko irrikan bainago; borrokaldiak astunak dira oso eta bi astean behin aldatu behar dut agintarien koadroa.
es
Cuatro generaciones yacen en esa sepultura, miserable como la choza del aguador. En la l?pida, enverdecida de musgo, se entona una plegaria beduina y palabrera:
fr
La m?me chose relativement ? la cause commune, dont comme quoi je ne verrai pas l'aurore, ?tant donn? que les combats sont durs et je change les chefs au moins une fois tous les quinze jours.
en
The same goes for the Common Cause, the dawn of which I do not expect to see because the fighting is heavy and I have to change commanding officers every two weeks.
eu
Badira hogeita hamar egun erretagoardian borrokatzen naizela, Lehen Zalditeria menderaezina hesolez babesten;
es
 
fr
 
en
 
eu
eta etsaien fusil, artilleria zein aireplanoen benetako suaren pean nago.
es
Asriel, hijo de Chana?as, labio de Jehov?.
fr
?a va faire trente jours que je me bats en arri?re-garde, prot?geant l'invincible Ire Cavarm?e, et me trouvant sous le feu effectif de la fusillade, de l'artillerie et des a?roplanes de l'ennemi.
en
Thirty days I have been fighting in the rear guard, covering the retreat of the invincible First Red Cavalry, and finding myself facing powerful gunfire from airplanes and artiUery.
eu
Hilik dago Tardi, hilik dago Lukhmannikov, hilik dago Likoshenko, hilik dago Gulevoi, hilik dago Trunov, eta zaldiko zuria jadanik ez dago nire azpian.
es
El?as, hijo de Asriel, cerebro que recogi? el desaf?o con el olvido.
fr
Tardy est tu?, Loukhmanikov est tu?, Lykochenko est tu?, Goul?vo? est tu?, Trounov est tu?, et l'?talon blanc n'est plus sous moi, de sorte que, conform?ment au changement de la fortune des armes, ne t'attends pas, camarade Khlebnikov, ? revoir ton bien-aim? chefdiv Savitsky, mais on se reverra, ? franchement dire, dans le royaume des cieux, quoique, d'apr?s les bruits qui courent, le vieux de l?-haut ne tient pas un royaume, mais un bordel dans les r?gles, et comme on a d?j? assez de chaude-pisse dans ce monde, il y a des chances qu'on ne se revoie pas.
en
Tardy was killed, Likhmanikov was killed, Gulevoy was killed, Trunov was kiUed, and the white stallion is no longer under me, so with the change in our fortunes of war, Comrade Khlebnikov, do not expect to see your beloved Division Commander Savitsky ever again.
eu
Beraz, gerraren zoriaren aldaketak ikusita, ez ezazu igurika Savitski dibisio-buru maitea berriz ikustea, kamarada Khlebnikov;
es
Wolf, hijo de El?as, pr?ncipe que fuiste arrebatado a la Tora en la decimonovena primavera.
fr
Sur quoi, je te dis adieu, camarade Khlebnikov. "
en
To tell you the truth, we shall meet again in the Kingdom of Heaven, although, from what people say, the old man up there in heaven isn't running a kingdom, but an all-out whorehouse, and as it is we have enough clap down here on earth-so, who knows, we might not get to see each other after all.
eu
elkar ikusiko dugu, argi hitz eginda, zeruetako erreinuan;
es
Jehuda, hijo de Wolf, rabino de Cracovia y de Praga.
fr
Galicie, septembre 1920.
en
Farewell, Comrade Khlebnikov.
eu
baina, esamesen arabera, zaharrak zeruan daukana erreinu bat baino putetxe bat omen da lege-legera, eta gonokozia nahikoa eta sobera dugunez mundu honetan, baliteke berriro elkar ez ikustea ere. Agur egiten dizut, beraz, kamarada Khlebnikov".
es
?Oh Muerte, oh ladrona codiciosa y voraz! ?Por qu? no nos perdonaste siquiera una vez?
fr
 
en
 
eu
ALARGUNA
es
LA VIUDA
fr
LA VEUVE
en
THE WIDOW
eu
Elbarrien organ hiltzear dago Sheveliov, erregimentu-burua.
es
En el coche sanitario se muere el comisario del regimiento, Scheveliof.
fr
SUR un line?ka d'ambulance, Ch?v?liov, chef de r?giment, se meurt.
en
Shevelyov, the regimental captain, is dying in an ambulance cart.
eu
Emakume bat dago haren oinen parean eserita.
es
A sus pies est? sentada una mujer.
fr
Une femme est assise ? ses pieds.
en
A woman is sitting at his feet.
eu
Gana, kanoikaden islek zeharkaturik, hil-hurrenaren gainean makurtzen da.
es
La noche, iluminada por el resplandor de los ca?onazos, desciende sobre ?l, y Lievka, el cochero del comandante de la divisi?n, revuelve la comida en el cacharro de la cocina.
fr
La nuit, transperc?e par les ?clats de la canonnade, s'est toute vo?t?e sur l'agonisant.
en
Night, pierced by the flashes of the cannonade, is stooping over the dying man.
eu
Liovka, dibisio-buruaren kotxe-gidaria, janaria ari da berotzen lapiko batean.
es
El mech?n de Lievka cae encima del fuego.
fr
Levka, le cocher du chefdiv, r?chauffe dans une marmite le souper.
en
Lyovka, the division commander's driver, is warming up food in a pot.
eu
Liovkaren kopeta-ilea dilindan dago suaren gainean;
es
 
fr
 
en
 
eu
katigatutako zaldiak kraskaka ari dira zuhaixken artean.
es
En el soto corren los caballos en reata.
fr
Une m?che pend de son front sur le b?cher. Les chevaux entrav?s font craquer les broussailles.
en
Lyovka's forelock is hanging over the fire, the hobbled horses are crackling in the bushes.
eu
Adar batez eragiten dio Liovkak lapikoaren barrukoari eta Sheveliovi mintzatzen zaio, elbarrien organ etzanik baitago:
es
Lievka revuelve con una rama el contenido del cacharro y dice a Scheveliof, tendido en el coche sanitario:
fr
Levka remue la soupe du bout d'une branche et parle ? Ch?v?liov, allong? sur la voiture :
en
Lyovka is stirring the pot with a twig and talking to Shevelyov, who is stretched out in the ambulance cart.
eu
-Nik lan egiten nuen, kamaradatxo, Tiumrek hirian zaldi-lasterketetan, eta pisu arinen atleta probetan.
es
-Yo he trabajado en la ciudad de Temryuk, compa?ero, como corredor y como atleta. Las ciudades peque?as, naturalmente, son bastante fastidiosas para una mujer.
fr
-Je travaillais, mon camarade, ? Temriouk la ville, je faisais l'?quitation de voltige, et aussi l'athl?te de poids plume.
en
"I worked in the town of Temryuk, Comrade, as a circus rider and also as a lightweight wrestler.
eu
Jakina, gogaikarria da hiritxoa emakumeentzat;
es
Apenas me hab?an visto all? las damiselas, cuando ya se bamboleaba la pared:
fr
La localit? est ennuyeuse, bien s?r, pour les femmes... Des petites dames me voient, elles montent ? l'assaut...
en
The women in a small town like that get very bored, so when the little ladies saw me, all the walls came tumbling down.
eu
damatxoek ni ikusi bezain pronto, paretak erori egiten ziren... Liov Gavrilitx, ez errefusatu gose-pizgarri aukerako hau, ez hartu damurik atzera egingo ez duen denbora galduaz...
es
"Lief Gavrilytsch, no nos rechace usted una merienda ? la carte. No se quejar? usted de haber perdido el tiempo...
fr
Lev Gavrilytch, acceptez donc un casse-cro?te ? la carte, vous ne regretterez pas le temps perdu irr?m?diablement... Nous voil?, moi avec une, chez le traiteur.
en
'Lev Gavrilich,' they'd say to me, 'surely you won't turn down a little a la carte appetizer-you won't find it a waste of your time.' So I went with one of them to a tavern.
eu
Ostatu batera jo dut andre batekin. Bi plater txahalki eskatu ditugu, eta botila erdi bat;
es
Fui con una cualquiera a un restaurante. Pedimos dos raciones de ternera y media botella de aguardiente.
fr
On demande du veau, deux portions, on demande une demi-bouteille, de la bonne... On est assis avec elle tout tranquillement, on boit...
en
We order two portions of veal, we order a jug of vodka, we sit there nice and quiet, we drink, I look, and what do I see?
eu
lasai asko aritu gara bertan biok edanean...
es
Nos sentamos muy tranquilos uno al lado del otro y bebemos...
fr
 
en
 
eu
Bat-batean ikusi dut jaun bat datorrela niregana, dotore jantzita, garbi-garbi, baina irudimen handia hautematen dut nik harengan, eta aitzur ederra harrapatu duela...
es
De pronto advierto que un desconocido, no mal vestido y bastante decente, se me acerca. Est? sereno, y en toda su persona noto una gran presunci?n.
fr
Je regarde, un certain monsieur s'introduit vers moi, v?tu pas mal, proprement, mais, dans sa personnalit?, je remarque une grande imagination et il a l'air, lui-m?me, piqu?...
en
Some sort of gentleman bustling over toward me, nicely dressed, clean, but I notice that he is full of himself, not to mention that he was two sheets to the wind.
eu
"-Barka iezadazu-dio-, zein da zure herritartasuna?
es
-Perdone-me dice-, quisiera saber de qu? nacionalidad es usted.
fr
-Je m'excuse-qu'il dit,-mais quelle est, entre autres, votre nationalit???
en
" 'If you will pardon me,' he says to me, 'what, if I may ask, is your nationality?'
eu
"-Zer dela eta-galdetzen diot nik-aipatzen didazu, jauna, herritartasuna, areago dama baten konpainia ederrean nagoelarik?
es
-?C?mo se le ocurre-pregunto yo-molestarme a causa de mi nacionalidad, precisamente estando en compa??a de una se?ora?
fr
-Pour quelle cause-je demande,-que vous me touchez, monsieur, par ma nationalit?, d'autant plus que quand je me trouve dans la soci?t? d'une dame??
en
" 'For what reason are you touching me about my nationality when I am in the company of a lady?' I ask him.
eu
"Eta berak:
es
Y ?l responde:
fr
Et lui :
en
"And he:
eu
"-Zu bai atleta zu... -esaten du-.
es
-?Usted pretende ser un atleta...?
fr
-C'est-il ?a-qu'il dit,-un athl?te??...
en
'You? You are an athlete?' he says.
eu
Borroka frantsesean zu lakoekin lastaira-zaku behin betikoa egin ohi dute.
es
Con el boxeo franc?s se zurra sencillamente a la gente como usted con un movimiento de mano.
fr
Dans la lutte ? la fran?aise, des types comme vous, on vous les aplatit ? perp?tuit?...
en
'In French wrestling they'd finish you off in the twinkle of an eye.
eu
Erakuts ezazu zeure herritartasuna!...
es
Pru?beme usted su nacionalidad...
fr
 
en
 
eu
"...Ni, ordea, ez natzaio oraindik joka hasten. "-Zure izen-deituren berri ere ez daukat.
es
Yo sigo sin hacer caso. -Yo no conozco siquiera su nombre ni su apellido.
fr
D?montrez-moi votre appartenance, comme nation... Bon, pourtant, je ne cogne pas encore.
en
Show me your nationali-' Yet I, believe it or' not, still don't catch what's going on.
eu
Zergatik ari zara kalapitan, norbait oraintxe bertan nahitaez hiltzeko kinkan jartzeraino?
es
?A qu? viene un desaf?o que no conducir?a, inevitablemente, m?s que a que uno cayese aqu? en seguida o, con otras palabras, se tumbase a exhalar su ?ltimo suspiro?
fr
-Pourquoi que vous-je dis,-que je ne sais pas comment pr?nommer, vous provoquez ici un tel malentendu que quelqu'un doit maintenant, obligatoirement, perdre l'existence, autrement dit rester sur le carreau jusqu'? son dernier souffle??
en
"So I ask him, 'Why do you-I don't even know your name-why do you try to provoke the kind of misunderstanding where one man or the other will have to lose his life, in other words, lie flat on his back awaiting his last breath?"'
eu
Edo, bestela esanda, azken hatsa emateraino etzanarazi? ""Azken hatsa emateraino etzanarazi..errepikatzen du Liovkak suharki, eta zerurantz luzatzen ditu besoak, bere burua gauaz inguratzen duelarik, argi-koroa bat bailitzan.
es
-?El ?ltimo suspiro! -repiti? entusiasmado Lievka levantando las manos al cielo y desperez?ndose en la noche.
fr
Jusqu'? son dernier...
en
"Lie flat on his back awaiting his last breath!" Lyovka repeats enthusiastically, stretching his arms up to the sky, letting the night envelop him like an aura.
eu
Haize nekaezina, gaueko haize garbia, kantari, soinuz betetzen da eta arimak kulunkarazten ditu.
es
El viento infatigable, el puro viento de la noche, canta, se hincha de tonalidades y conmueve las almas.
fr
-r?p?te Levka, transport?, tendant les bras vers le ciel, s'enveloppant de t?n?bres comme d'un nimbe.
en
The tireless wind, the clean wind of the night, sings, fills itself with sound, and gently rocks the soul.
eu
Izarrak garretan daude iluntasunean, ezkon-eraztunak iduri; Liovkaren gainera amildu, haren ileen artean katramilatu eta iraungi egiten dira haren buru matazatuan.
es
Las estrellas brillan en la oscuridad como anillos de esponsales, y caen sobre Lievka, se le enredan en el pelo y se apagan en su enmara?ada cabellera.
fr
Un vent infatigable, le pur vent de la nuit, chante, se gonfle de sonneries et ballotte les ?mes.
en
The stars, blazing in the darkness like wedding rings, fall on Lyovka, become entangled in his hair, and expire on his tousled head.
eu
-Liov! -xuxurlatzen dio tupustean Sheveliovek, ezpainak urdinduta-.
es
-Lief, ven aqu?-murmur? repentinamente Scheveliof con los labios azulencos-.
fr
Des ?toiles flambent dans l'obscurit? comme des anneaux de noces, tombent sur Levka, se prennent dans ses cheveux et s'?teignent dans sa tignasse ?bouriff?e.
en
"Lyovka, come here,' Shevelyov suddenly whispers to him with blue lips.
eu
Hator hona!
es
El oro que tengo pertenece a Saschka;
fr
-Lev-chuchote soudain Ch?v?liov, de l?vres bleues,-viens l?...
en
"The gold I have is for Sashka," the wounded man whispers.
eu
Urrea, dagoen guztia, Sashkarentzat-dio zaurituak-, eraztunak, uhaleria, dena berarentzat.
es
los anillos, los arreos del caballo, todo es de ella.
fr
L'or que j'ai, pour Sachka,-dit le bless?,-les bagues, le harnais, tout ? elle.
en
"The rings, the harness-everything's hers.
eu
Ahal bezala bizi izan gaituk... ordaina zor zioat.
es
Hemos vivido lealmente juntos y quiero recompensarla por ello.
fr
On a v?cu comme on pouvait, faut la r?compenser...
en
We did our best to get by, I want to reward her.
eu
Arropak, galtzazpiak, heroikotasun suharraren ordena ene amari bidali, Terekera.
es
Los trajes, los calzoncillos y la orden del hero?smo inquebrantable, m?ndalo a Terek, a mi madre.
fr
Les v?tements, les dessous, la d?coration pour h?ro?sme intr?pide, ? ma m?re, sur le T?rek.
en
My clothes, my underwear, my medal for selfless heroism, are for my mother on the Terek.
eu
Gutun batekin batera bidal iezazkiok, eta idatz ezak hau gutunean:
es
M?ndaselo con una carta y escribe en ella:
fr
Envoie avec une lettre et ?cris dans la lettre :
en
Send them to her with a letter and write in the letter:
eu
"Komandanteak agur egiten dizu, ez ezazu negarrik egin.
es
El comandante te saluda y no tienes que llorar.
fr
" Le commandant te salue, et ne pleure pas...
en
The regimental captain sends his regards, and don't cry.
eu
Etxola zuretzat da, atsoa, bizi zaitez bertan.
es
La isba te pertenece a ti, madre; vive en ella.
fr
 
en
 
eu
Norbaitek gogaitarazten bazaitu, esaiozu Budionniri Shevelioven amatxoa zarela...".
es
Si alguien te molesta, vete en seguida a ver a Budienny y dile que eres la madre de Scheveliof...
fr
La chaumi?re est ? toi, vieille, t?che de vivre.
en
The house is yours, old woman, enjoy it.
eu
Abramka zaldia erregimentuari uzten zioat;
es
 
fr
 
en
 
eu
zaldia ematen dizuet nire arimaren oroigarri... -Zaldiarena ulertu dut-xuxurlatzen du Liovkak, eta mehatxuka eragiten die besoei-.
es
El caballo Abamka se lo dejo al regimiento en recuerdo de mi alma... -Lo del caballo lo he entendido-murmur? Lievka palmoteando-.
fr
Si on te touche, galope trouver Boudienny : je suis, tu diras, la m?re ? Ch?v?liov...
en
If anyone lays a finger on you, go straight to Budyonny and tell him, 'I'm Shevelyov's mama!' My horse, Abramka, I offer to the regiment, I am offering the horse in memory of my soul.'
eu
Sash! -egiten dio oihu emakumeari-.
es
Saschka-grit? a la mujer-, ?has o?do lo que ha dicho?
fr
" Mon cheval Abramka, au r?giment...
en
"Don't worry, I'll see to the horse,' Lyovka mumbles.
eu
Entzun al dun zer dioen?... Hitzeman ezan haren aurrean!
es
 
fr
Je le l?gue au r?giment pour la m?moire et le repos de mon ?me...
en
 
eu
Emango dion atsoari berea ala ez dion emango?...
es
Confiesa delante de ?l si vas a dar a la vieja lo suyo o no.
fr
-Compris pour le cheval-marmonne Levka, et il agite ses bras.
en
"Sashka!" he yells to the woman, waving to her.
eu
-Doala pikutara ama!
es
-?A m? qu? me importa su madre!
fr
-Sach-crie-t-il ? la femme,-t'as entendu ce qu'il dit??...
en
"You heard what he said?
eu
-erantzuten du Sashkak, eta zuhaixketara urruntzen da zuzen-zuzen, itsu bat bezala.
es
-contest? Saschka, y se march? derecha como una ciega al soto.
fr
Reconnais devant lui, tu donneras-t-il son bien ? la vieille, ou non??
en
Swear before him-win you be sure to give the old woman what's hers or won't you?'
eu
-Emango al dion umezurtz gajoari bere partea?
es
-?Le vas a dar su parte?
fr
-On s'en fout, de ta vieille-r?pond Sachka, et elle s'?carte dans les broussailles, marchant droite comme une aveugle.
en
"I you-know-what the old woman!" Sashka says, and walks off into the bushes, holding her head high like a blind woman.
