Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Ilargi-harria, Wilkie Collins / Antton Olano (Elkar/Alberdania, 2008
)
eu
-Oilo-ipurdia jarri didazu.
es
-Me haces poner la carne de gallina.
fr
 
en
 
eu
(Nota bene:
es
(Nota bene:
fr
" Vous me faites frissonner.
en
(NOTA BENE:
eu
emakumeek atsegin dituzte laudorio ttikiok).
es
a las mujeres les agradan estos peque?os cumplimientos).
fr
" Notez que toutes les femmes aiment ces petits compliments ? sensation.
en
Women like these little compliments.)
eu
Bada, indiarrak "para ezak eskua" esan zuenean, mutilak atzera egin, eta, buruarekin ezetz eginez, hori ez zuela gogoko esan zuen.
es
Pues bien, cuando el hind? dijo: "Extiende tu mano", el muchacho retrocedi? y sacudi? negativamente la cabeza, respondiendo que no le agradaba tal cosa.
fr
-Eh bien, reprit-elle, lorsque l'Indien eut r?p?t? : " ?tends la main, "l'enfant recula, secoua la t?te, et dit qu'il n'aimait pas cela.
en
Well, when the Indian said, "Hold out your hand," the boy shrunk back, and shook his head, and said he didn't like it.
eu
Berehala galdetu zion indiarren buruzagiak mutilari, baina ez, inolaz ere, zakarki, ea nahiago ote zuen atzera Londresera bidaltzea eta hantxe uztea bera, aurkitu zuten lekuan bertan, merkatu batean, zare huts batean lo, goseak, zarpa zahar batzuk jantzita eta abandonatuta.
es
El hind? le pregunt? en seguida, no muy ?speramente, si le gustar?a ser enviado de regreso a Londres y al lugar donde lo hab?an encontrado dormido en un cesto que se hallaba en un mercado...
fr
Alors le jongleur lui demanda (sans aucune duret?) s'il aimerait mieux retourner ? Londres, y ?tre abandonn? l? o? on l'avait recueilli, dormant sur un vieux panier dans le march?, en haillons et mourant de faim.
en
The Indian, thereupon, asked him (not at all unkindly), whether he would like to be sent back to London, and left where they had found him, sleeping in an empty basket in a market-a hungry, ragged, and forsaken little boy.
eu
Antza denez, mutikoaren eragozpenak lautu zituzten hitz haiek. Mutil koskorrak eskua paratu zuen, gogoz kontra bazen ere.
es
hambriento, haraposo y abandonado. Esto bast?, al parecer, para eliminar su resistencia.
fr
Cela, para?t-il, trancha la difficult?, et le pauvre petit tendit sa main, quoique ? regret.
en
This, it seems, ended the difficulty. The little chap unwillingly held out his hand.
eu
Orduan, indiarrak paparretik botilatxo bat atera, eta tinta antzeko gai beltz bat isuri zuen mutikoaren esku barruan.
es
El hind? extrajo entonces una botella de su pecho y verti? cierta cantidad de una sustancia negra como la tinta en la mano del muchacho.
fr
L'Indien, tirant une bouteille de ses v?tements, versa une sorte d'encre noire dans le creux de la main de l'enfant ;
en
Upon that, the Indian took a bottle from his bosom, and poured out of it some black stuff, like ink, into the palm of the boy's hand.
eu
Aurrena mutikoaren burua eskuarekin ukitu, eta gero haren gain zeinu batzuk airean egin ondoren, honela esan zion:
es
Luego de rozar con su mano la cabeza de este y hacer algunos signos por encima de ella, en el aire, dijo:
fr
apr?s quelques passes myst?rieuses faites en l'air, il lui dit : " Regarde ;
en
The Indian-first touching the boy's head, and making signs over it in the air-then said, "Look."
eu
"Begiraiok". Mutila zurrun-zurrun geratu zen, estatua bihurtuta bezala, esku barruko tintari begira-begira.
es
-Mira. El muchacho se puso enteramente r?gido y adquiri? la apariencia de una estatua, con la vista clavada en la tinta vertida en el hueco de su mano.
fr
" le gar?on devint immobile, et, raide comme une statue, regarda l'encre contenue dans sa main.
en
The boy became quite stiff, and stood like a statue, looking into the ink in the hollow of his hand.
eu
(Ordu arte, hura dena eskujoko hutsa iruditu zitzaidan niri, eta tinta alferrik galtzeko modu zentzugabea.
es
(Hasta aqu? todo esto no me pareci? m?s que un simple juego de manos, acompa?ado de un est?pido despilfarro de tinta.
fr
Jusqu'? pr?sent, le tout me parut ? moi une sorte de jonglerie avec perte de bonne encre, et le sommeil m'envahissait de nouveau, lorsque la suite du r?cit de P?n?lope attira mon attention.
en
(So far, it seemed to me to be juggling, accompanied by a foolish waste of ink.
eu
Berriz lokartu nintzen, baina, bat-batean, erne-erne jarri ninduten Peneloperen hurrengo hitzek).
es
Comenzaba a dormirme de nuevo, cuando las pr?ximas palabras de Pen?lope vinieron a despertarme del todo).
fr
Les Indiens explor?rent encore une fois la route des yeux, puis, s'adressant ? l'enfant, leur chef reprit :
en
I was beginning to feel sleepy again, when Penelope's next words stirred me up.)
eu
Indiarrek errepidearen alde batera eta bestera berriro begiratu, eta taldearen buru egiten zuenak honela hitz egin zion orduan mutilari:
es
Los hind?es miraron una vez m?s de arriba abajo el camino... Y entonces su jefe le dijo estas palabras al muchacho:
fr
" Vois-tu le seigneur anglais qui vient de l'?tranger ?
en
The Indians looked up the road and down the road once more-and then the chief Indian said these words to the boy;
eu
-Ikusten al duk atzerritik etorritako jaun ingelesa?
es
-Mira hacia los caballeros ingleses que regresan del extranjero.
fr
" L'enfant r?pondit : " Je le vois.
en
"See the English gentleman from foreign parts."
eu
-Bai, ikusten dut-esan zuen mutilak.
es
El muchacho respondi?:-Estoy vi?ndolos.
fr
" L'Indien demanda :
en
The boy said, "I see him."
eu
-Etxe horretara doan bidetik, eta ez beste batetik, etorriko da gaur jaun ingelesa? -esan zuen indiarrak.
es
-?Ser? por el camino que se dirige a esta casa y no por otro por donde habr? de pasar hoy el caballero ingl?s? Y el muchacho replic?:
fr
" Est-ce sur le chemin de cette maison que voyagera aujourd'hui l'Anglais, et ne voyagera-il sur aucun autre ? "
en
The Indian said, "Is it on the road to this house, and on no other, that the English gentleman will travel to-day?"
eu
-Etxe horretara doan bidetik, eta ez beste batetik, etorriko da gaur jaun ingelesa-esan zuen mutilak.
es
-Ser? por el camino que se dirige a esta casa y no por otro por donde habr? de pasar hoy el caballero ingl?s.
fr
Le gar?on r?pond : " Oui, sur cette route et sur aucune autre. "
en
The boy said, "It is on the road to this house, and on no other, that the English gentleman will travel to-day."
eu
Pixka batean itxaron ondoren, beste galdera bat egin zion indiarrak mutikoari.
es
El hind? hizo una segunda pregunta, luego de un breve intervalo.
fr
Alors l'Indien, apr?s quelques moments de silence reprend :
en
The Indian put a second question-after waiting a little first.
eu
Esan zion:
es
 
fr
 
en
He said:
eu
-Aldean dakar jaun ingelesak zera hori?
es
-?Vendr? el caballero ingl?s con eso?
fr
" Le seigneur anglais l'a-t-il sur lui ?
en
"Has the English gentleman got It about him?"
eu
Mutilak ere pixka batean itxaron, eta honela erantzun zion:
es
 
fr
 
en
 
eu
-Bai.
es
-dijo.
fr
" Apr?s avoir ? son tour laiss? passer un instant, l'enfant dit : " Oui. "
en
The boy answered-also, after waiting a little first-"Yes."
eu
Indiarrak beste galdera bat egin zion, hirugarrena eta azkena:
es
El muchacho respondi?:
fr
Enfin le jongleur pose une troisi?me et derni?re question :
en
The Indian put a third and last question:
eu
-Eguzkia sartzean, hona etorriko al da, agindu bezala, jaun ingelesa?
es
-No puedo afirmarlo.
fr
" Le voyageur anglais viendra-t-il ici aujourd'hui, et vers la chute du jour, comme il l'a promis ? "
en
"Will the English gentleman come here, as he has promised to come, at the close of day?"
eu
-Ez dakit-erantzun zion mutilak.
es
El hind? le pregunt? por qu?.
fr
L'enfant reprend : " Je ne puis le dire.
en
The boy said, "I can't tell."
eu
Zergatia galdetu zion indiarrak mutilari.
es
Y el muchacho repuso:
fr
" Et pourquoi ?
en
The Indian asked why.
eu
-Nekatuta nago-erantzun zion mutilak-.
es
-Estoy cansado.
fr
" Le petit ajoute :
en
The boy said, "I am tired.
eu
Lausotua dut burua, eta erabat nahasia nago.
es
La niebla que rodea mi cabeza me confunde.
fr
" Je suis fatigu?, le brouillard s'?l?ve dans ma t?te, et me d?route ;
en
The mist rises in my head, and puzzles me.
eu
Gaurkoz, ezin dut gehiago ikusi.
es
No puedo ver m?s por hoy.
fr
je ne puis plus rien voir en ce moment.
en
I can see no more to-day."
eu
Horrenbestez, hantxe amaitu ziren galde-erantzunak.
es
Con esto termin? el interrogatorio.
fr
Ainsi finit cet interrogatoire myst?rieux.
en
With that the catechism ended.
eu
Indiarren buruzagiak beste biei hitz batzuk esan beren hizkuntzan, eta hatza luzatu zuen bai mutilaren aldera eta bai ostatu hartua zuten (aurrerago jakin ahal izan genuenez) hiriaren aldera. Indiarrak, orduan, mutilari buruan zeinu gehiago egin ondoren, hari kopetan putz egin eta ikaratan esnatu zuen mutila.
es
El jefe hind? les dijo algo en su propia lengua a sus dos compa?eros, se?alando al muchacho y apuntando con su mano hacia la ciudad, en la que, como descubrimos m?s tarde, se alojaban todos ellos.
fr
L'Indien parla ? ses compagnons dans leur langue : il d?signait le jeune gar?on, et indiquait du geste la ville, o?, comme nous le d?couvr?mes plus tard, ils ?taient log?s.
en
The chief Indian said something in his own language to the other two, pointing to the boy, and pointing towards the town, in which (as we afterwards discovered) they were lodged.
eu
Horrenbesterekin, hirirako bidea hartu zuten indiarrek, eta neskek ez zituzten gehiago ikusi.
es
Entonces, y luego de trazar nuevos signos sobre la cabeza del muchacho, sopl? en la frente de este, que se despert? estremecido.
fr
Enfin, apr?s quelques passes, il souffla sur le front de l'enfant, et celui-ci s'?veilla en sursaut.
en
He then, after making more signs on the boy's head, blew on his forehead, and so woke him up with a start.
eu
Gertaera gehienek beren irakaspena omen dute.
es
En seguida reanudaron su marcha hacia la ciudad, y desde ese momento las muchachas no hab?an vuelto a verlos.
fr
Ils s'achemin?rent ensuite tous ensemble vers la ville, et les jeunes filles ne les virent bient?t plus.
en
After that, they all went on their way towards the town, and the girls saw them no more.
eu
Jakin egin behar, ordea, irakaspena ateratzen.
es
Seg?n se dice, casi todos los hechos sugieren alguna moraleja solo que hace falta saber extraerla.
fr
Toute chose contient, dit-on, sa moralit?, pour peu qu'on se donne la peine de la chercher.
en
Most things they say have a moral, if you only look for it.
eu
Zer irakaspen atera zitekeen, bada, gertaera hartatik?
es
?Cu?l era la que se desprend?a de lo antedicho?
fr
Quelle ?tait la morale de tout cela ?
en
What was the moral of this?
eu
Hauxe zen, nire ustez, irakaspena: lehendabizi, Franklin jauna etxe hartara etortzekoa zela kanpoaldean lanean ari ziren mirabeen solasetatik jakin, eta hortik sos batzuk irabazteko bidea ikusia zuela eskujokarien buruzagiak.
es
En mi opini?n era la siguiente: primero, el jefe de los escamoteadores hab?a o?do hablar puertas afuera, a la servidumbre, respecto al arribo de Mr. Franklin, y descubri? la manera de hacer alg?n dinero a costa de ello.
fr
Je pensai, premi?rement, que le jongleur en chef avait entendu parler de l'arriv?e de M. Franklin par les serviteurs du dehors, et qu'il cherchait ? attraper de lui quelque argent.
en
The moral was, as I thought: First, that the chief juggler had heard Mr. Franklin's arrival talked of among the servants out-of-doors, and saw his way to making a little money by it.
eu
Bigarrenik, indiarren buruzagiak, haren gizonek, eta mutilak (sos horiek irabazteko asmoz) aldez aurretik pentsatua zutela han inguruan ibiltzea eta, Verinder andrea etxerako bidean ikustean, atzera itzuli eta Franklin jaunaren etorrera iragartzea magiaz baliaturik.
es
Segundo, tanto ?l como sus dos subalternos y el muchachito (con vistas a obtener esa peque?a ganancia a que nos hemos referido) se dispusieron a errar por all? hasta el momento del arribo de mi ama, con el prop?sito de retornar entonces y predecir, en forma m?gica, la llegada de Mr.
fr
Deuxi?mement, que dans ce but, lui et ses acolytes, voulaient r?der sur le domaine, guetter le retour de Milady, et lui annoncer l'arriv?e de M. Franklin, sous couleur de sorcellerie ;
en
Second, that he and his men and boy (with a view to making the said money) meant to hang about till they saw my lady drive home, and then to come back, and foretell Mr. Franklin's arrival by magic.
eu
Hirugarrenik, beren iruzurraren proba-saioak egiten entzun zituela Penelopek indiarrak, antzerki-lan bat entseatzen ari ziren antzezleak balira bezalaxe.
es
Franklin. Tercero, lo que Pen?lope hab?a o?do no era m?s que el ensayo de sus tretas, tal como cuando los actores ensayan una obra.
fr
troisi?mement, que P?n?lope les avait surpris r?p?tant leurs r?les pour la farce ? jouer ;
en
Third, that Penelope had heard them rehearsing their hocus-pocus, like actors rehearsing a play.
eu
Laugarrenik, hobeko nuela baxeraren saskiari gau hartan begirik ez kendu.
es
Cuarto, har?a yo bien en no perder de vista esa noche el cesto de la vajilla.
fr
quatri?mement, que je ferais bien de veiller ce soir sur l'argenterie ;
en
Fourth, that I should do well to have an eye, that evening, on the plate-basket.
eu
Bosgarrenik, hobe zuela Penelopek lasaitu eta eguzkitan lo-kuluxka bat egiten berriro utzi niri, bere aitari.
es
Quinto, Pen?lope no pod?a hacer otra cosa mejor que apagar su vehemencia y dejarme a m?, su padre, que me adormeciera de nuevo bajo el sol.
fr
cinqui?mement, que P?n?lope ferait bien, elle aussi, de se calmer et de laisser son p?re se reposer au soleil.
en
Fifth, that Penelope would do well to cool down, and leave me, her father, to doze off again in the sun.
eu
Hori zen gertatutakoari buruz azalpenik zentzuzkoena, nire ustez. Neska gazteen jokaeraz ezer baldin badakizu, ez zaitu batere harrituko entzuteak Penelopek ez zuela aintzat hartu ere egin nire azalpena.
es
Esto es lo que me parec?a m?s conveniente. Si tienen ustedes alguna experiencia respecto a las jovencitas, no habr?n de sorprenderse cuando les diga que Pen?lope no hizo nada de eso.
fr
Ces divers points de vue me semblaient tous rationnels mais si vous connaissez quelque chose ? la mani?re de raisonner des jeunes femmes, vous ne serez pas surpris d'apprendre que P?n?lope ne voulut accepter aucune de ces hypoth?ses.
en
That appeared to me to be the sensible view. If you know anything of the ways of young women, you won't be surprised to hear that Penelope wouldn't take it.
eu
Gertaera hartatik atera beharreko irakaspena ez zen, gero, txantxetako gauza nire alabarentzat.
es
Seg?n ella, los hechos eran de mucha gravedad.
fr
? en croire ma fille, la conclusion ? tirer de l'incident ?tait des plus graves.
en
The moral of the thing was serious, according to my daughter.
eu
Penelopek bereziki gogorarazi zidan indiarren buruzagiaren hirugarren galdera: "Jaun ingelesak aldean al dakar zera hori?".
es
Sobre todo me hizo reparar en la tercera pregunta hecha por el hind?: "?Vendr? el caballero ingl?s con eso?".
fr
Elle me ramena ? la troisi?me question de l'Indien : " Le voyageur anglais l'a-t-il sur lui ?
en
She particularly reminded me of the Indian's third question, Has the English gentleman got It about him?
eu
-O, aita! -esan zidan Penelopek, ukabilak estutuz-, ez hori txantxetan hartu, gero.
es
-?Oh, padre! -dijo Pen?lope, enlazando fuertemente sus manos-, ?no te burles!
fr
" Oh, mon p?re, dit P?n?lope, joignant les mains, ne plaisantez pas l?-dessus !
en
"Oh, father!" says Penelope, clasping her hands, "don't joke about this.
eu
Zer esan nahi ote du "zera" horrek?
es
?Qu? significa eso?
fr
Que peut signifier l'a-t-il ?
en
What does 'It' mean?"
eu
-Franklin jaunari galdetu beharko diogu, laztana-erantzun nion nik alabari-, Franklin jauna etorri arte itxaroteko gauza baldin bazara, behinik behin.
es
-Se lo preguntaremos a Mr. Franklin, querida-le dije-, si es que puedes aguardar hasta su arribo.
fr
-Ma ch?re enfant, nous le demanderons ? M. Franklin lorsqu'il sera ici, si vous pouvez attendre jusqu'? son arriv?e.
en
"We'll ask Mr. Franklin, my dear," I said, "if you can wait till Mr. Franklin comes."
eu
Begia kliskatu nion, txantxetan ari nintzela alabari adierazteko. Penelopek serio hartu, ordea, nire imintzioa. Niri grazia egin zidan alabatxoaren seriotasunak.
es
Le gui?? un ojo, para demostrarle que tomaba la cosa en broma. Pen?lope la tomaba en serio. Su vehemencia me divert?a.
fr
Je pris un air moqueur pour lui faire voir que je riais, mais P?n?lope ne perdant pas son s?rieux, commen?a ? m'agacer les nerfs.
en
I winked to show I meant that in joke. Penelope took it quite seriously. My girl's earnestness tickled me.
eu
-Nola arraio nahi duzu Franklin jaunak hori jakitea? -galdetu nion alabari.
es
-?Qu? diablos puede saber de esto Mr. Franklin? -inquir?.
fr
-Que voulez-vous que M. Franklin en sache, au nom du bon Dieu, lui demandai-je ?
en
"What on earth should Mr. Franklin know about it?" I inquired.
