Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Parmako kartusia, Stendhal / Jon Muñoz (Elkar/Alberdania, 2007
)
eu
"Gorroto dut printzea iruzur egin didalako, bai modurik koldarrenean iruzur egin ere;
es
y para eso se la hab?a prestado uno de sus hombres.
fr
"Je hais le prince parce qu'il m'a tromp?e, et tromp?e de la fa?on la plus l?che;
en
"I hate the Prince because he has betrayed me, and betrayed me in the most dastardly fashion;
eu
barkamen-oharraren ondoren, Bolonian bahiarazi du mutil gaixoa, eta abar.
es
"Odio al pr?ncipe porque me ha enga?ado, y de la manera m?s cobarde, despu?s de su carta de perd?n mand? secuestrar al pobre mozo en Bolonia, etc.
fr
apr?s son billet de pardon, il a fait enlever le pauvre gar?on ? Bologne, etc.
en
after his written pardon, he had the poor boy seized at Bologna, and all that.
eu
Kontu hori konponduko da, ordea".
es
Pero ya arreglaremos esa cuenta."
fr
Mais ce compte se r?glera."
en
But I shall settle that account."
eu
Goizeko bostetan, saminaldi luze hark zeharo jota, dukesak neskameei deitu zien. Neskameek garrasi egin zuten:
es
A eso de las cinco de la ma?ana, la duquesa, derrumbada por tan largo acceso de desesperaci?n, llam? a sus doncellas, que, al entrar, lanzaron un grito.
fr
Vers les cinq heures du matin, la duchesse, an?antie par ce long acc?s de d?sespoir, sonna ses femmes; celles-ci jet?rent un cri.
en
About five o'clock in the morning, the Duchessa, crushed by this prolonged fit of despair, rang for her women, who screamed.
eu
etxekoandrea ohean ikusita, erabat jantzia, diamanteak eta guzti, izarak bezain zurbil eta begiak itxita, hil-ohean hantxe zerraldo denen agerian jarria zegoela iruditu zitzaien.
es
Al hallarla tendida en su lecho completamente vestida, con sus diamantes, blanca como las s?banas y con los ojos cerrados, creyeron verla expuesta en el lecho mortuorio.
fr
En l'apercevant sur son lit, toute habill?e, avec ses diamants, p?le comme ses draps et les yeux ferm?s, il leur sembla la voir expos?e sur un lit de parade apr?s sa mort.
en
Seeing her on her bed, fully dressed, with her diamonds, pale as the sheet on which she lay and with closed eyes, it seemed to them as though they beheld her laid out in state after death.
eu
Kordea galdua zuela usteko zuten neskameek, baldin eta konturatu ez baziren etxekoandreak berak deitu berri ziela.
es
La habr?an cre?do completamente desmayada de no recordar que acababa de tocar la campanilla.
fr
Elles l'eussent crue tout ? fait ?vanouie, si elles ne se fussent pas rappel? qu'elle venait de les sonner.
en
They would have supposed that she had completely lost consciousness had they not remembered that she had just rung for them.
eu
Malko bakan-bakan batzuk isurtzen ziren tartean behin dukesaren masail sorretan behera.
es
Algunas l?grimas, muy pocas, corr?an de vez en cuando por sus mejillas insensibles;
fr
Quelques larmes fort rares coulaient de temps ? autre sur ses joues insensibles;
en
A few rare tears trickled from time to time down her insentient cheeks;
eu
Etxekoandrearen keinu baten ondoren ulertu zuten neskameek bera ohean sartzen laguntzea nahi zuela.
es
las doncellas comprendieron por una se?a que quer?a que la metieran en la cama.
fr
ses femmes comprirent par un signe qu'elle voulait ?tre mise au lit.
en
her women gathered from a sign which she made that she wished to be put to bed.
eu
Zurla ministroaren etxeko gaualdiaz geroztik, kondea bi aldiz agertua zen dukesaren etxean;
es
Desde la velada del ministro Zurla, el conde se hab?a presentado dos veces en casa de la duquesa;
fr
Deux fois apr?s la soir?e du ministre Zurla, le comte s'?tait pr?sent? chez la duchesse:
en
Twice that evening after the party at the Minister Zurla's, the Conte had called on the Duchessa;
eu
bietan sarrera galarazi ziotenez, beretzat aholku bat eskatu nahi ziola idatzi zion kondeak dukesari:
es
como se negara a recibirle, le escribi? que ten?a que pedirle un consejo referente a ?l mismo.
fr
toujours refus?, il lui ?crivit qu'il avait un conseil ? lui demander pour lui-m?me:
en
being refused admittance, he wrote to her that he wished to ask her advice as to his conduct.
eu
"Bere karguan jarraitu behar al zuen, dukesari ausardia handiz egin zioten laidoaren ondoren?". Hau eransten zuen kondeak:
es
"?Deb?a conservar su cargo despu?s de la afrenta que hab?an osado infligirle?" El conde a?ad?a:
fr
"Devait-il garder sa position apr?s l'affront qu'on osait lui faire?" Le comte ajoutait:
en
Ought he to retain his post after the insult that they had dared to offer him? The Conte went on to say:
eu
"Errugabea da mutikoa;
es
"El muchacho es inocente;
fr
"Le jeune homme est innocent;
en
"The young man is innocent;
eu
baina, bera erruduna balitz ere, niri ezer esan gabe atxilotu behar al zuten, mutikoaren ageri-ageriko babesle izanik ni?". Biharamuna arte ez zuen dukesak gutun hura irakurri.
es
mas, aunque fuera culpable, ?se le deb?a detener sin advertirme a m?, su protector declarado?" La duquesa no ley? esta carta hasta el d?a siguiente.
fr
mais f?t-il coupable, devait-on l'arr?ter sans m'en pr?venir, moi, son protecteur d?clar??" La duchesse ne vit cette lettre que le lendemain.
en
but, were he guilty, ought they to arrest him without first informing me, his acknowledged protector?" The Duchessa did not see this letter until the following day.
eu
Kondeak ez zuen bertuterik;
es
El conde no era virtuoso;
fr
Le comte n'avait pas de vertu;
en
The Conte had no virtue;
eu
esan ere daiteke, bestalde, iruzur hutsa iruditzen zitzaiola kondeari liberalek bertutetzat daukatena (gehienen zoriona bilatzea);
es
se puede incluso a?adir que lo que los liberales entienden por virtud (procurar la felicidad de los m?s) le parec?a una filfa;
fr
l'on peut m?me ajouter que ce que les lib?raux entendent par vertu (chercher le bonheur du plus grand nombre) lui semblait une duperie;
en
one may indeed add that what the Liberals understand by virtue (seeking the greatest happiness of the greatest number) seemed to him silly;
eu
lehenik eta behin Mosca della Rovere kondearen zoriona bilatzera behartua sentitzen zen bera; baina zintzotasun osoz eta barru-barrutik mintzo zen bere dimisioa aipatzen zuenean.
es
?l se cre?a obligado a procurar ante todo la felicidad del conde Mosca della Rovere, pero obraba con arreglo al honor y con toda sinceridad cuando hablaba de su dimisi?n.
fr
il se croyait oblig? ? chercher avant tout le bonheur du comte Mosca della Rovere; mais il ?tait plein d'honneur et parfaitement sinc?re lorsqu'il parlait de sa d?mission.
en
he believed himself bound to seek first and foremost the happiness of Conte Mosca della Rovere; but he was entirely honourable, and perfectly sincere when he spoke of his resignation.
eu
Sekula ez zion gezurrik esan dukesari.
es
No hab?a dicho jam?s una mentira a la duquesa;
fr
De la vie il n'avait dit un mensonge ? la duchesse;
en
Never in his life had he told the Duchessa a lie;
eu
Emakume hark ez zion, gainerakoan, batere jaramonik egin kondearen gutunari;
es
por lo dem?s, la duquesa no prest? la menor atenci?n a aquella carta;
fr
celle-ci du reste ne fit pas la moindre attention ? cette lettre;
en
she, as it happened, did not pay the slightest attention to this letter;
eu
dukesak hartua zuen erabakia, ondo erabaki nekeza, alajaina: Fabrice ahaztu zuelako itxurak egitea;
es
su decisi?n, y una decisi?n bien penosa, estaba ya tomada: fingir que olvidaba a Fabricio.
fr
son parti, et un parti bien p?nible, ?tait pris, feindre d'oublier Fabrice;
en
her attitude, and a very painful attitude it was, had been adopted: to pretend to forget Fabrizio;
eu
eginahal neketsu haren ondoren, bost axola zitzaion gainerako guztia.
es
Despu?s de este esfuerzo, todo lo dem?s le era indiferente.
fr
apr?s cet effort, tout lui ?tait indiff?rent.
en
after that effort, nothing else mattered to her.
eu
Biharamunean, eguerdi aldera, harrera egin zioten azkenean kondeari, ordurako hamar aldiz etorria baitzen Sanseverina jauregira.
es
Al d?a siguiente, a eso del mediod?a, el conde, que hab?a estado diez veces en el palacio Sanseverina, fue por fin recibido;
fr
Le lendemain, sur le midi, le comte, qui avait pass? dix fois au palais Sanseverina, enfin fut admis;
en
Next day, about noon, the Conte, who had called ten times at the palazzo Sanseverina, was at length admitted;
eu
Dukesa ikustean, izututa gelditu zen gizona...
es
qued? aterrado al ver a la duquesa...
fr
"Elle a quarante ans!
en
"She looks forty!" he said to himself;
eu
"Berrogei urte ditu!
es
 
fr
 
en
 
eu
-egin zuen bere artean-Atzo, ordea, arras distira betean! Arras gazte sasoikoa...!
es
"?Tiene cuarenta a?os-se dijo-, y ayer tan brillante, tan joven!...
fr
se dit-il, et hier si brillante! si jeune!...
en
"and yesterday she was so brilliant, so young!...
eu
Mundu guztiak esan dit Ginak gazte-gaztea zirudiela eta inoiz baino seduzitzaileago ageri zela Clelia Contirekin luzaroan solastatu zen artean".
es
Todo el mundo dice que, durante su larga conversaci?n con Clelia Conti, parec?a tan joven como ella y mucho m?s seductora."
fr
Tout le monde me dit que, durant sa longue conversation avec la Cl?lia Conti, elle avait l'air aussi jeune et bien autrement s?duisante."
en
Everyone tells me that, during her long conversation with Clelia Conti, she looked every bit as young and far more attractive."
eu
Itxura bezain harrigarriak zituen dukesak ahotsa eta doinua.
es
La voz y el tono de la duquesa eran tan extra?os como la estampa de su persona.
fr
La voix, le ton de la duchesse ?taient aussi ?tranges que l'aspect de sa personne.
en
The Duchessa's voice, her tone were as strange as her personal appearance.
eu
Zurbil-zurbil eginda utzi zuen doinu hark kondea, batere grinarik gabea, giza interesik gabea eta haserrerik gabea baitzen;
es
Aquel tono, despojado de toda su pasi?n, de todo inter?s humano, de toda c?lera, hizo palidecer al conde;
fr
Ce ton, d?pouill? de toute passion, de tout int?r?t humain, de toute col?re, fit p?lir le comte;
en
This tone, divested of all passion, of all human interest, of all anger, turned the Conte pale;
eu
bere adiskideetako baten gogo-aldartea ekarri zion kondeari dukesak gogora, duela hilabete gutxi izan baitzuen harekin egoteko egokiera, hura hilzorian zegoela, eta hartuak jadanik sakramentuak.
es
le record? a un amigo suyo que, pocos meses antes, a punto de morir y ya sacramentado, hab?a querido hablar con ?l.
fr
il lui rappela la fa?on d'?tre d'un de ses amis qui, peu de mois auparavant, sur le point de mourir, et ayant d?j? re?u les sacrements, avait voulu l'entretenir.
en
it reminded him of the manner of a friend of his who, a few months earlier, when on the point of death, and after receiving the Last Sacrament, had sent for him to talk to him.
eu
Minutu batzuen ondoren, dukesa hitz egiteko gauza izan zen.
es
Al cabo de unos minutos, la duquesa pudo hablarle.
fr
Apr?s quelques minutes, la duchesse put lui parler.
en
After some minutes the Duchessa was able to speak to him.
eu
Kondeari begiratu zion, baina itzalita zirauten haren begiek:
es
Le mir?, y sus ojos permanecieron apagados.
fr
Elle le regarda, et ses yeux rest?rent ?teints:
en
She looked at him, and her eyes remained dead.
eu
-Banandu gaitezen, konde laztana-esan zion dukesak ahots ahul baina ondo ebakiz, eta ahotsari doinu goxoa emateko ahaleginez-;
es
-Debemos separarnos, querido conde-le dijo con voz d?bil, pero bien articulada y que la duquesa se esforzaba en hacer amable-;
fr
-S?parons-nous, mon cher comte, lui dit-elle d'une voix faible, mais bien articul?e, et qu'elle s'effor?ait de rendre aimable;
en
"Let us part, my dear Conte," she said to him in a faint but quite articulate voice which she tried to make sound friendly;
eu
banandu gaitezen, hala behar du!
es
debemos separarnos, es necesario.
fr
s?parons-nous, il le faut!
en
"let us part, we must!
eu
Zerua lekuko harturik diotsut ezen, bost urtetik hona, akats gabekoa izan dela nik zurekin izan dudan jokabidea.
es
El cielo me es testigo de que, en cinco a?os, mi conducta con usted ha sido irreprochable.
fr
Le ciel m'est t?moin que, depuis cinq ans, ma conduite envers vous a ?t? irr?prochable.
en
Heaven is my witness that, for five years, my behaviour towards you has been irreproachable.
eu
Zuk bizimodu bikaina eman didazu, Griantako gazteluan halabeharrez jasan beharko nuen asperraldiaren ordez;
es
Me ha proporcionado una existencia brillante en lugar del tedio que me estaba destinado en el castillo de Grianta:
fr
Vous m'avez donn? une existence brillante, au lieu de l'ennui qui aurait ?t? mon triste partage au ch?teau de Grianta;
en
You have given me a brilliant existence, in place of the boredom which would have been my sad portion at the castle of Grianta;
eu
zu gabe, urte batzuk lehentxeago ezagutuko nuen nik zahartzaroa...
es
a no ser por usted, hubiera llegado a la vejez unos a?os m?s pronto...
fr
sans vous j'aurais rencontr? la vieillesse quelques ann?es plus t?t...
en
without you I should have reached old age several years sooner....
eu
Zuri zoriona aurkitzen laguntzea izan da, berriz, nire zeregin bakarra.
es
Por mi parte, no he tenido otra ocupaci?n que procurar hacerle feliz.
fr
De mon c?t?, ma seule occupation a ?t? de chercher ? vous faire trouver le bonheur.
en
For my part, my sole occupation has been to try to make you find happiness.
eu
Maite zaitudalako proposatzen dizut hain zuzen onez oneko banantze hau, Frantzian esango luketen bezala.
es
Precisamente porque le quiero le propongo esta separaci?n ? l'amiable, como dicen en Francia.
fr
C'est parce que je vous aime que je vous propose cette s?paration ? l'amiable, comme on dirait en France.
en
It is because I love you that I propose to you this parting ? l'amiable, as they say in France."
eu
Kondeak ez zion ulertzen;
es
 
fr
 
en
 
eu
dukesak behin eta berriz errepikatu behar izan zion esandakoa.
es
El conde no comprend?a, y la duquesa se vio obligada a repetir varias veces.
fr
Le comte ne comprenait pas; elle fut oblig?e de r?p?ter plusieurs fois.
en
The Conte did not understand; she was obliged to repeat her statement several times.
eu
Hiltzera doanaren tankeran zurbildu zitzaion kondeari aurpegia, eta, kondesaren ohe ondora belauniko eroriz, harridurarik sakonenak eta, gero, etsipenik minenak gizon buruargi eta grinaren grinez maiteminduari esanaraz diezaiokeen guztia bota zion kondeak.
es
Una palidez mortal le cubri? el rostro, y, cayendo de rodillas al pie de su lecho, dijo todo lo que el desconcierto m?s profundo y luego la desesperaci?n m?s viva pueden inspirar a un hombre inteligente perdidamente enamorado.
fr
Il devint d'une p?leur mortelle, et, se jetant ? genoux aupr?s de son lit, il dit tout ce que l'?tonnement profond, et ensuite le d?sespoir le plus vif, peuvent inspirer ? un homme d'esprit passionn?ment amoureux.
en
He grew deadly pale, and, flinging himself on his knees by her bedside, said to her all the things that profound astonishment, followed by the keenest despair, can inspire in a man who is passionately in love.
eu
Une oro eskaintzen zion kondeak dukesari dimisioa ematea eta bere adiskide laztanaren atzetik joatea Parmatik mila legoako erretiroan.
es
Insist?a a cada momento en presentar la dimisi?n y seguir a su amiga a cualquier lugar retirado a mil leguas de Parma.
fr
A chaque moment il offrait de donner sa d?mission et de suivre son amie dans quelque retraite ? mille lieues de Parme.
en
At every moment he offered to hand in his resignation and to follow his mistress to some retreat a thousand leagues from Parma.
eu
-Ausart aipatzen didazu hemendik joatea, Fabrice hemen egonik! -garrasika ekin zion dukesak, erdi-altxatuz.
es
-?Se atreve a hablarme de partir dejando aqu? a Fabricio! -exclam? por fin la duquesa incorpor?ndose a medias.
fr
-Vous osez me parler de d?part, et Fabrice est ici! s'?cria-t-elle enfin en se soulevant ? demi.
en
"You dare to speak to me of departure, and Fabrizio is here!" she at length exclaimed, half rising.
eu
Konturatu baitzen, ordea, Fabriceren izena entzutea mingarria gertatzen zitzaiola kondeari, hau gaineratu zuen, atsedenalditxo baten ondoren eta kondearen eskua arinki estutuz-:
es
Pero al notar que el nombre de Fabricio produc?a una impresi?n penosa, a?adi? al cabo de un momento de reposo y apret?ndole ligeramente la mano-:
fr
Mais comme elle aper?ut que ce nom de Fabrice faisait une impression p?nible, elle ajouta apr?s un moment de repos et en serrant l?g?rement la main du comte:
en
But seeing that the sound of Fabrizio's name made a painful impression, she added after a moment's quiet, gently pressing the Conte's hand:
eu
Ez, adiskide laztana, ez dizut esango maite izan zaitudanik hogeita hamar urte bete ondoren nire ustez jadanik sentitzen ez diren grina eta bihotz-bulkada horiekin, aspaldi baitu, izan ere, adin hori gainditu nuela.
es
?No, querido amigo, no le dir? que le he amado con esa pasi?n y esos delirios que no se sienten, a mi juicio, pasados los treinta a?os, y yo estoy ya muy lejos de esa edad.
fr
-Non, cher ami, je ne vous dirai pas que je vous ai aim? avec cette passion et ces transports que l'on n'?prouve plus, ce me semble, apr?s trente ans, et je suis d?j? bien loin de cet ?ge.
en
"No, dear friend, I am not going to tell you that I have loved you with that passion and those transports which one no longer feels, it seems to me, after thirty, and I am already a long way past that age.
eu
Esango zizuten noski Fabricez maitemindua nengoela, bai baitakit barra-barra zabaldu dela zurrumurru hori gorte zital honetan. -Zital hitza esatean, aurreneko aldiz distiratu zuten dukesaren begiek solasaldi hartan-.
es
Le habr?n dicho que yo amaba a Fabricio, pues ya s? que ese rumor ha corrido por esta corte perversa-los ojos le brillaron por primera vez en esta conversaci?n al pronunciar la palabra perversa-.
fr
On vous aura dit que j'aimais Fabrice, car je sais que le bruit en a couru dans cette cour m?chante.
en
They will have told you that I was in love with Fabrizio, for I know that the rumour has gone round in this wicked court."
eu
Zin degizut Jainkoaren aurrean, eta Fabriceren bizitzaren gainean, sekula ez dela beraren eta nire artean deusik gertatu, hirugarren baten begiak jasan ez zezakeenik.
es
Le juro por Dios y por la vida de Fabricio que entre ?l y yo no ha pasado jam?s absolutamente nada que no pudieran ver los ojos de un tercero.
fr
(Ses yeux brill?rent pour la premi?re fois dans cette conversation, en pronon?ant ce mot m?chante.) Je vous jure devant Dieu, et sur la vie de Fabrice, que jamais il ne s'est pass? entre lui et moi la plus petite chose que n'e?t pas pu souffrir l'?il d'une tierce personne.
en
(Her eyes sparkled for the first time in this conversation, as she uttered the word wicked.) "I swear to you before God, and upon Fabrizio's life, that never has there passed between him and me the tiniest thing which could not have borne the eyes of a third person.
eu
Ez dizut esango, ezta ere, arreba batek bezala maite dudanik mutila;
es
No le dir? tampoco que le quiero exactamente como una hermana;
fr
Je ne vous dirai pas non plus que je l'aime exactement comme ferait une s?ur;
en
Nor shall I say to you that I love him exactly as a sister might;
eu
senez maite dut nik Fabrice, nolabait esateko.
es
le quiero instintivamente, por decirlo as?.
fr
je l'aime d'instinct, pour parler ainsi.
en
I love him instinctively, so to speak.
eu
Beraren kemena maite dut nik mutikoarengan, hain baita soila eta betegina, non esan baitaiteke bera ere ez dela kemen horretaz konturatzen;
es
Amo su arrojo, tan sencillo y tan perfecto, que puede decirse que ?l mismo no lo nota;
fr
J'aime en lui son courage si simple et si parfait, que l'on peut dire qu'il ne s'en aper?oit pas lui-m?me;
en
I love in him his courage, so simple and so perfect that, one may say, he is not aware of it himself;
eu
gogoan dut mirespen mota hori Fabrice Waterlootik etorri berritan hasi zitzaidala.
es
recuerdo que esta clase de admiraci?n comenz? al volver ?l de Waterloo.
fr
je me souviens que ce genre d'admiration commen?a ? son retour de Warterloo.
en
I remember that this sort of admiration began on his return from Waterloo.
