Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Parmako kartusia, Stendhal / Jon Muñoz (Elkar/Alberdania, 2007
)
eu
soldadu ausart horrek-erantsi zuen kondesak, zaldien buruan zegoen jendarmeari hitz eginez-emango dizu noski kalexara igotzeko baimena.
es
Ese soldado tan bueno-a?adi? dirigi?ndose al gendarme apostado a la cabeza de los caballos-tendr? a bien permitirte subir a la calesa.
fr
ce brave soldat, ajouta-t-elle en parlant au gendarme plac? ? la t?te des chevaux, vous permettra bien de monter en cal?che.
en
This gallant soldier," she went on, addressing the constable who was posted at the horses' heads, "will surely allow you to get into the carriage."
eu
Fabrice hara-hona zebilen zalgurdiaren inguruan, baina berehala hurbildu zen kalexara neskari igotzen laguntzera.
es
Fabricio, que estaba paseando en torno al coche, ayud? a la mocita a subir.
fr
Fabrice, qui r?dait autour de la voiture, s'approcha pour aider la jeune fille ? monter.
en
Fabrizio, who was wandering round the vehicle, came up to help the girl to get in.
eu
Ointokian jarria oina, igotzen ari zen jadanik neska, Fabricek besotik eusten ziola, eta hara non gizon beldurgarriak garrasi egin zuen, duin izateko borondatez ozendua ahotsa, ibilgailua baino sei oin atzeragotik:
es
?sta hab?a puesto ya el pie en el estribo, apoyando su brazo en el de Fabricio, cuando el hombre imponente que se hallaba a seis pasos del carruaje grit? con una voz muy gruesa por querer ser m?s digna:
fr
Celle-ci s'?lan?ait d?j? sur le marchepied, le bras soutenu par Fabrice, lorsque l'homme imposant, qui ?tait ? six pas en arri?re de la voiture, cria d'une voix grossie par la volont? d'?tre digne:
en
Her foot was already on the step, her arm supported by Fabrizio, when the imposing man, who was six yards behind the carriage, called out in a voice magnified by the desire to preserve his dignity:
eu
-Gelditu errepidean! Ez igo zurea ez den ibilgailura!
es
-?Qu?dese en la carretera y no suba a un carruaje que no le pertenece!
fr
-Restez sur la route, ne montez pas dans une voiture qui ne vous appartient pas.
en
"Stay in the road; don't get into a carriage that does not belong to you!"
eu
Fabricek ez zuen agindu hura entzun.
es
Fabricio no oy? esta orden:
fr
Fabrice n'avait pas entendu cet ordre;
en
Fabrizio had not heard this order;
eu
Kalexara igo ordez, berriz jaitsi nahi izan zuen neskak, baina, Fabrice oraindik bera eusten ari zenez, gure heroiaren besoetan erori zen azkenean neska.
es
 
fr
 
en
 
eu
Fabricek irribarre egin zion; neska, berriz, izugarri gorritu zen.
es
la mocita, en vez de subir a la calesa, quiso bajar del estribo, y como Fabricio segu?a sosteni?ndola, la joven cay? en sus brazos.
fr
la jeune fille, au lieu de monter dans la cal?che, voulut redescendre, et Fabrice continuant ? la soutenir elle tomba dans ses bras.
en
the girl, instead of climbing into the carriage, tried to get down again, and, as Fabrizio continued to hold her up, fell into his arms.
eu
Elkarri begira gelditu ziren biak une batez, neska Fabriceren besartetik askatu ondoren. "Lagun xarmanta espetxerako!
es
Sonri? ?l, ella se sonroj? vivamente y ambos se miraron todav?a un instante cuando ya la muchacha se hab?a desprendido de sus brazos.
fr
Il sourit, elle rougit profond?ment; ils rest?rent un instant ? se regarder apr?s que la jeune fille se fut d?gag?e de ses bras.
en
she blushed a deep crimson; they stood for a moment looking at one another after the girl had disengaged herself from his arms.
eu
-egin zuen bere artean Fabricek-:
es
"Ser?a una deliciosa compa?era de prisi?n-se dijo Fabricio-;
fr
"Ce serait une charmante compagne de prison, se dit Fabrice:
en
"She would be a charming prison companion," Fabrizio said to himself.
eu
a zer pentsaera sakona begitarte horren atzean!
es
?qu? profundidad bajo su frente!
fr
quelle pens?e profonde sous ce front!
en
"What profound thought lies behind that brow!
eu
Ederki jakingo du neska horrek maitatzen".
es
Seguramente sabr?a amar."
fr
elle saurait aimer."
en
She would know how to love."
eu
Zalditeriako ofizialordea agintari-itxuran hurbildu zitzaien:
es
El sargento se aproxim? con un empaque autoritario.
fr
Le mar?chal des logis s'approcha d'un air d'autorit?:
en
The serjeant came up to them with an air of authority:
eu
-Dama horietatik nor da Clelia Conti?
es
-?Cu?l de estas damas se llama Clelia Conti?
fr
-Laquelle de ces dames se nomme Cl?lia Conti?
en
"Which of these ladies is named Clelia Conti?"
eu
-Ni-erantzun zion neska gazteak.
es
-Yo-dijo la joven.
fr
-Moi, dit la jeune fille.
en
"I am," said the girl.
eu
-Ni, berriz-oihukatu zuen adineko gizonak-, Fabio Conti jenerala nauzu, bere gorentasun txit ohoragarri Parmako printze monsinorearen xanbelana.
es
-Y yo-exclam? el caballero de edad-soy el general Fabio Conti, chambel?n de S.A.S. monse?or el pr?ncipe de Parma;
fr
-Et moi, s'?cria l'homme ?g?, je suis le g?n?ral Fabio Conti, chambellan de S.A.S. monseigneur le prince de Parme;
en
"And I," cried the elderly man, "am General Fabio Conti, Chamberlain to H.S.H. the Prince of Parma;
eu
Eta ez zait batere egokia iruditzen nire gisako gizona lapurra bezala itxuratxarki estutzea eta zanpatzea.
es
par?ceme harto inconveniente que a un hombre de mi calidad se le persiga como a un bandolero.
fr
je trouve fort inconvenant qu'un homme de ma sorte soit traqu? comme un voleur.
en
I consider it most irregular that a man in my position should be hunted down like a thief."
eu
-Herenegun, Comoko portuan ontziratu zinenean, ez al zenuen zuk polizia-inspektorea pikutara bidali, hark pasaportea eskatu zizunean?
es
-Cuando se dispon?a a embarcar anteayer en el puerto de Como, ?no mand? a paseo al inspector de polic?a que le ped?a el pasaporte?
fr
-Avant-hier, en vous embarquant au port de C?me, n'avez-vous pas envoy? promener l'inspecteur de police qui vous demandait votre passeport?
en
"The day before yesterday, when you embarked at the harbour of Como, did you not tell the police inspector who asked for your passport to go away?
eu
Hara bada! Gaur, hura ari zaizu zuri pikoka.
es
Pues bien, hoy el inspector de polic?a le impide pasearse.
fr
Eh bien! aujourd'hui il vous emp?che de vous promener.
en
Very well, his orders today are that you are not to go away."
eu
-Txalupan urruntzen ari nintzen jadanik; presaka nenbilen, ekaitza zetorren eta. Uniformerik gabeko gizon batek portura itzultzeko egin zidan kaitik garrasi;
es
-Yo hab?a zarpado ya con mi barca y ten?a prisa porque el tiempo amenazaba tormenta; un hombre sin uniforme me grit? desde el muelle que volviera al puerto, le dije mi nombre y segu? mi viaje.
fr
-Je m'?loignais d?j? avec ma barque, j'?tais press?, le temps ?tant ? l'orage; un homme sans uniforme m'a cri? du quai de rentrer au port, je lui ai dit mon nom et j'ai continu? mon voyage.
en
"I had already pushed off my boat, I was in a hurry, there was a storm threatening, a man not in uniform shouted to me from the quay to put back into harbour, I told him my name and went on."
eu
nik, berriz, nire izena esan nion, eta aurrera jarraitu nuen.
es
 
fr
 
en
 
eu
-Eta gaur goizean ez al duzu Comotik ihes egin?
es
-Y esta ma?ana huy? usted de Como.
fr
-Et ce matin vous vous ?tes enfui de C?me?
en
"And this morning you escaped from Como."
eu
-Milandik aintzira ikustera joateko, ez du pasaportearen beharrik ni bezalako gizonak.
es
-Un hombre como yo no saca pasaporte para ir de Mil?n a ver el lago.
fr
-Un homme comme moi ne prend pas de passeport pour aller de Milan voir le lac.
en
"A man like myself does not take a passport when he goes from Milan to visit the lake.
eu
Atean atxilotuko nindutela esan didate gaur goizean, Comon. Oinez irten naiz alabarekin, Milanera eramango ninduen ibilgailuren bat aurkituko nuelakoan bidean;
es
Esta ma?ana, en Como, me dijeron que ser?a detenido en la puerta: sal? a pie con mi hija;
fr
Ce matin, ? C?me, on m'a dit que je serais arr?t? ? la porte, je suis sorti ? pied avec ma fille;
en
This morning, at Como, I was told that I should be arrested at the gate. I left the town on foot with my daughter;
eu
eta Milanera heldu orduko, probintziako komandante nagusiari egingo diot, zaude ziur, aurreneko bisita, hark nire kexua entzun dezan.
es
esperaba encontrar en el camino alg?n carruaje que me llevara a Mil?n, donde mi primera visita ser? por cierto para quejarme al general que manda la provincia.
fr
j'esp?rais trouver sur la route quelque voiture qui me conduirait jusqu'? Milan, o? certes ma premi?re visite sera pour porter mes plaintes au g?n?ral commandant la province.
en
I hoped to find on the road some carriage that would take me to Milan, where the first thing I shall do will certainly be to call on the General commanding the Province and lodge a complaint."
eu
Bazirudien sekulako zama kendu ziotela zalditeriako ofizialordeari.
es
El sargento pareci? aliviado de un gran peso.
fr
Le mar?chal des logis parut soulag? d'un grand poids.
en
A heavy weight seemed to have been lifted from the serjeant's mind.
eu
-Tira ba!, jenerala, atxilotuta zaude, eta Milanera eramango zaitut.
es
-?Pues bien!, general, queda usted detenido y soy yo el que voy a conducirle a Mil?n.
fr
-Eh bien! g?n?ral, vous ?tes arr?t?, et je vais vous conduire ? Milan.
en
"Very well, General, you are under arrest and I shall take you to Milan.
eu
Eta zu, berriz, nor zaitugu? -esan zion ofizialordeak Fabriceri.
es
?Y usted qui?n es? -dijo a Fabricio.
fr
Et vous, qui ?tes-vous? dit-il ? Fabrice.
en
And you, who are you?" he said to Fabrizio.
eu
-Nire semea-erantzun zion kondesak-: Ascagne, Pietranera dibisio-jeneralaren semea.
es
-Mi hijo-contest? la condesa-, Ascanio, hijo del general de divisi?n Pietranera.
fr
-Mon fils, reprit la comtesse: Ascagne, fils du g?n?ral de division Pietranera.
en
"My son," replied the Contessa; "Ascanio, son of the Divisional General Pietranera."
eu
-Pasaporterik gabe, kondesa andrea? -esan zion zalditeriako ofizialordeak, askoz ere baretuago.
es
-?Sin pasaporte, se?ora condesa? -observ? el sargento mucho m?s suave.
fr
-Sans passeport, madame la comtesse? dit le mar?chal des logis fort radouci.
en
"Without a passport, Signora Contessa?" said the serjeant, in a much gentler tone.
eu
-Bere adinean, ez du inoiz erabili pasaporterik;
es
-A su edad, nunca lo ha llevado todav?a;
fr
-A son ?ge il n'en a jamais pris;
en
"At his age, he has never had one;
eu
sekula ez du bakarrik bidaiatzen, nirekin joaten da beti.
es
no viaja nunca solo, va siempre conmigo.
fr
il ne voyage jamais seul, il est toujours avec moi.
en
he never travels alone, he is always with me."
eu
Beste biak hizketan ari zirela, jendarmeen aurrean tinko zirauen Conti jeneralak, bere duintasun gero eta laidotuagoan.
es
Durante este di?logo, el general Conti representaba con los gendarmes la dignidad cada vez m?s ofendida.
fr
Pendant ce colloque, le g?n?ral Conti faisait de la dignit? de plus en plus offens?e avec les gendarmes.
en
During this colloquy General Conti was standing more and more on his dignity with the constables.
eu
-Akabo berriketak! -esan zion jendarmeetatik batek-. Atxilotuta zaude, eta kitto!
es
-?Menos conversaci?n! -le interrumpi? uno de ellos-, queda detenido, y se acab?.
fr
-Pas tant de paroles, lui dit l'un d'eux, vous ?tes arr?t?, suffit!
en
"Not so much talk," said one of them; "you are under arrest, that's enough!"
eu
-Pozik egoteko zaude-esan zion zalditeriako ofizialordeak-, nekazariren bati zaldia alokatzeko baimena emango dizugu eta;
es
-Se dar? por muy contento-dijo el sargento-con que le permitamos alquilar un caballo de alg?n campesino;
fr
-Vous serez trop heureux, dit le mar?chal des logis, que nous consentions ? ce que vous louiez un cheval de quelque paysan;
en
"You will be glad to hear," said the serjeant, "that we allow you to hire a horse from some contadino;
eu
bestela, hautsa eta beroa gorabehera, eta Parmako xanbelan zaren arren, oinez joan beharko duzu gure zaldien erdian.
es
de otro modo, a pesar del polvo y del calor, y de su grado de chambel?n de Parma, ir? muy bien a pie en medio de nuestros caballos.
fr
autrement, malgr? la poussi?re et la chaleur, et le grade de chambellan de Parme, vous marcherez fort bien ? pied au milieu de nos chevaux.
en
otherwise, never mind all the dust and the heat and the Chamberlain of Parma, you would have to put your best foot foremost to keep pace with our horses."
eu
Jenerala biraoka hasi zen.
es
El general comenz? a jurar.
fr
Le g?n?ral se mit ? jurer.
en
The General began to swear.
eu
-Isilduko al zara! -bota zion jendarmeak-.
es
-?Basta de palabras! -cort? el gendarme-.
fr
-Veux-tu bien te taire! reprit le gendarme.
en
"Will you kindly be quiet!" the constable repeated.
eu
Non duzu jeneral-uniformea?
es
?D?nde est? tu uniforme de general?
fr
O? est ton uniforme de g?n?ral?
en
"Where is your general's uniform?
eu
Edozeinek esan dezake bera jeneral dela!
es
?Acaso no puede cualquiera decir que es general?
fr
Le premier venu ne peut-il pas dire qu'il est g?n?ral?
en
Anybody can come along and say he's a general."
eu
Haserre latzean zegoen jenerala.
es
El general estaba cada vez m?s furioso.
fr
Le g?n?ral se f?cha de plus belle.
en
The General grew more and more angry.
eu
Bitartean, askoz egongiro hobea zegoen kalexan.
es
Mientras tanto, en la calesa iban mucho mejor los asuntos.
fr
Pendant ce temps les affaires allaient beaucoup mieux dans la cal?che.
en
Meanwhile things were looking much brighter in the carriage.
eu
Bere morroiak balira bezalaxe gobernatzen zituen kondesak jendarmeak.
es
La condesa manejaba a los gendarmes como si fueran sus criados.
fr
La comtesse faisait marcher les gendarmes comme s'ils eussent ?t? ses gens.
en
The Contessa kept the constables running about as if they had been her servants.
eu
Ezkutu bat eman berri zion haietako bati ardo bila eta, batez ere, ur fresko bila joan zedin handik berrehun pausora ageri zen etxetxo batera.
es
Acababa de dar un escudo a uno de ellos para ir a comprar vino y, sobre todo, agua fresca a una casita que se ve?a a doscientos pasos de all?.
fr
Elle venait de donner un ?cu ? l'un d'eux pour aller chercher du vin et surtout de l'eau fra?che dans une cassine que l'on apercevait ? deux cents pas.
en
She had given a scudo to one of them to go and fetch wine, and, what was better still, cold water from a cottage that was visible two hundred yards away.
eu
Fabrice lasaitzeko beta ere hartua zuen izebak, mutila kosta ahala kosta ihes egin nahian baitzebilen muinoa estaltzen zuen basoan barrena.
es
Ya hab?a tenido tiempo de calmar a Fabricio, que se quer?a escapar a todo trance por los bosques que cubr?an la colina. "Tengo buenas pistolas", dec?a.
fr
Elle avait trouv? le temps de calmer Fabrice, qui, ? toute force, voulait se sauver dans le bois qui couvrait la colline.
en
She had found time to calm Fabrizio, who was determined, at all costs, to make a dash for the wood that covered the hill.
eu
Kondesak orobat lortu zuen jeneral haserretuak zalgurdira igotzen alabari uztea.
es
La condesa consigui? del irritado general que dejase a su hija montar en la calesa.
fr
"J'ai de bons pistolets", disait-il.
en
"I have a good brace of pistols," he said.
eu
Egokieraz baliaturik, berari buruz eta bere familiaz hitz egin zalea baitzen, jeneralak dama haiei jakinarazi zien bere alabak ez zituela hamabi urte baizik, 1803an jaioa baitzen, urriaren 27an;
es
El general, que gustaba hablar de ?l y de su familia, aprovech? la ocasi?n para hacer saber a aquellas damas que su hija ten?a s?lo doce a?os, pues hab?a nacido el 27 de octubre de 1803;
fr
Elle obtint du g?n?ral irrit? qu'il laisserait monter sa fille dans la voiture.
en
She obtained the infuriated General's permission for his daughter to get into the carriage.
eu
mundu guztiak, ordea, hamalau-hamabost urtekotzat zeukan neska, hain baitzen zentzuduna.
es
pero ten?a tanto juicio que todo el mundo la cre?a de catorce o quince.
fr
A cette occasion, le g?n?ral, qui aimait ? parler de lui et de sa famille, apprit ? ces dames que sa fille n'avait que douze ans, ?tant n?e en 1803, le 27 octobre; mais tout le monde lui donnait quatorze ou quinze ans, tant elle avait de raison.
en
On this occasion the General, who loved to talk about himself and his family, told the ladies that his daughter was only twelve years old, having been born in 1803, on the 27th of October, but that, such was her intelligence, everyone took her to be fourteen or fifteen.
eu
Ondo gizon arrunta, esaten zioten kondesaren begiek markesa andreari.
es
Un hombre completamente vulgar, dec?an a la marquesa los ojos de la condesa.
fr
"Homme tout ? fait commun", disaient les yeux de la comtesse ? la marquise.
en
"A thoroughly common man," the Contessa's eyes signalled to the Marchesa.
eu
Ordubeteko berriketaren ondoren, konpondua zen dena, kondesari esker.
es
Gracias a ?sta todo se arregl? al cabo de una hora de discusi?n.
fr
Gr?ce ? la comtesse, tout s'arrangea apr?s un colloque d'une heure.
en
Thanks to the Contessa, everything was settled, after a colloquy that lasted an hour.
eu
Ondoko herrian zereginen bat egokitu zitzaiola eta, jendarme batek bere zaldia alokatu zion Conti jeneralari, kondesaren hitz hauek entzun ondoren: "Hamar libera irabaziko dituzu".
es
Un gendarme que de pronto se dio cuenta de que ten?a que hacer en el pueblo vecino, alquil? su caballo al general Conti cuando la condesa le dijo que se le pagar?an diez francos.
fr
Un gendarme, qui se trouva avoir affaire dans le village voisin, loua son cheval au g?n?ral Conti, apr?s que la comtesse lui eut dit:
en
A constable, who discovered that he had some business to do in the neighbouring village, lent his horse to General Conti, after the Contessa had said to him:
