Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Parmako kartusia, Stendhal / Jon Muñoz (Elkar/Alberdania, 2007
)
eu
Egia da, ordea, horrelako gauzarik ez dela jadanik egiten beste grina guztien gainetik iraun duen grina bat eta bakarra dirua den erresumetan:
es
Verdad es que cosas como ?stas ya no se hacen en un pa?s en que la ?nica pasi?n que sobrevive a todas las dem?s es el dinero, un medio de vanidad.
fr
Il est vrai que des choses de cette sorte ne se font plus dans un pays o? l'unique passion survivante ? toutes les autres est l'argent, moyen de vanit?.
en
It is true that things of this sort are no longer done in a country where the sole passion that has outlived all the rest is that for money, as an excuse for vanity.
eu
dirua, harrokeriaren erakusgarria.
es
su casa era, sin comparaci?n, la m?s agradable de la ciudad.
fr
sa maison fut sans comparaison la plus agr?able de la ville.
en
her house was beyond comparison the most attractive in the town.
eu
Orain artean kontatutakoak gertatu eta handik hiru hilabetera, Parmako gortea harrituta zeukan Sanseverina-Taxis dukesak, emakume adeitsu eta xaloa baitzen, gogo-barea eta prestua bezainbat;
es
 
fr
 
en
 
eu
haren etxea zen, alde handiz, hiriko atseginena, hala baitzion agindua Mosca kondeak bere nagusiari.
es
Esto es lo que el conde Mosca hab?a prometido a su se?or.
fr
C'est ce que le comte Mosca avait promis ? son ma?tre.
en
This was what Conte Mosca had promised his master.
eu
Ranuce-Ernest IV.ak, erreinatzen zuen printzeak, eta beraren emazte printzesak berebiziko harrera egin zioten Sanseverina-Taxis dukesari, erresuma hartako dama gailenetako bik emakume hura aurkeztu zietenean.
es
Ranucio Ernesto IV, el pr?ncipe reinante, y la princesa, su esposa, a los que fue presentada por dos de las m?s altas damas del pa?s, le dispensaron una acogida muy honrosa.
fr
Ranuce-Ernest IV, le prince r?gnant, et la princesse sa femme, auxquels elle fut pr?sent?e par deux des plus grandes dames du pays, lui firent un accueil fort distingu?.
en
Ranuccio-Ernesto IV, the Reigning Prince, and the Princess his Consort, to whom she was presented by two of the greatest ladies in the land, gave her a most marked welcome.
eu
Jakin-min handiz zegoen dukesa printze hura ikusteko, hura baitzuen bere patuaren jaun eta jabe berak maite zuen gizonak; printzearen gogoko izaten ahalegindu zen Sanseverina-Taxis dukesa berria, eta bai lortu ere, zin-zinez.
es
La duquesa sent?a curiosidad por conocer a aquel pr?ncipe, due?o de la suerte del hombre a quien ella amaba; quer?a serle grata, y lo consigui? con exceso.
fr
La duchesse ?tait curieuse de voir ce prince ma?tre du sort de l'homme qu'elle aimait, elle voulut lui plaire et y r?ussit trop.
en
The Duchessa was curious to see this Prince, master of the destiny of the man she loved, she was anxious to please him, and in this was more than successful.
eu
Dukesak aurrez aurre zeukan gizona altua zen, baina gizen samarra;
es
Se encontr? con un hombre de elevada estatura, pero un poco grueso;
fr
Elle trouva un homme d'une taille ?lev?e, mais un peu ?paisse;
en
She found a man of tall stature but inclined to stoutness;
eu
bere kortesanoen iritzian, horail eta eder zituen subiranoak ilea, bibotea eta masail aldeko bizar handia;
es
su pelo, sus bigotes, sus enormes patillas, eran de un rubio muy hermoso seg?n los cortesanos;
fr
ses cheveux, ses moustaches, ses ?normes favoris ?taient d'un beau blond selon ses courtisans;
en
his hair, his moustache, his enormous whiskers were of a fine gold, according to his courtiers;
eu
beste edonon, ordea, iztupa hitz zitalarekin izendatuko zuten ilaje hura, margula baitzen, inondik ere.
es
en otra parte, habr?an provocado, por su color desva?do, la innoble palabra de estopa.
fr
ailleurs ils eussent provoqu?, par leur couleur effac?e, le mot ignoble de filasse.
en
elsewhere they had provoked, by their faded tint, the ignoble word flaxen.
eu
Sudurtxoa, berriz, ia emakumezkoarena zuen, eta ezer gutxi nabarmentzen zitzaion aurpegi lodiaren erdian.
es
En medio de una cara muy gruesa, emerg?a apenas una peque??sima nariz casi femenina.
fr
Au milieu d'un gros visage s'?levait fort peu un tout petit nez presque f?minin.
en
From the middle of a plump face there projected to no distance at all a tiny nose that was almost feminine.
eu
Dukesa berehala konturatu zen, ordea, banan-banan aztertzen ibili beharra zegoela printzearen hazpegi bakoitza itsuskeria haren arrazoi guztiak sumatzeko;
es
Pero la duquesa observ? que para percibir todos estos elementos de fealdad, hab?a que ponerse a detallar los rasgos del pr?ncipe.
fr
Mais la duchesse remarqua que pour apercevoir tous ces motifs de laideur, il fallait chercher ? d?tailler les traits du prince.
en
But the Duchessa observed that, in order to notice all these points of ugliness, one had first to attempt to catalogue the Prince's features separately.
eu
guztira, adimen erneko eta nortasun sendoko gizona zirudien printzeak.
es
En conjunto, daba la impresi?n de un hombre inteligente y de un car?cter firme.
fr
Au total, il avait l'air d'un homme d'esprit et d'un caract?re ferme.
en
Taken as a whole, he had the air of a man of sense and of firm character.
eu
Ezin esan printzearen itxurak, beraren jarrerak, handientzarik ez zuenik, baina, askotan, larderia erakutsi nahi izaten zion bere solaskideari, eta, halakoetan, bera aztoratu azkenean, eta hantxe ekiten zion hanka batetik besterako kulunka ia etengabeari.
es
El porte del pr?ncipe, su continente, no carec?an de majestad, pero a menudo procuraba imponer a su interlocutor; entonces se turbaba ?l mismo y comenzaba a balancearse casi sin parar de una pierna a otra.
fr
Le port du prince, sa mani?re de se tenir n'?taient point sans majest?, mais souvent il voulait imposer ? son interlocuteur; alors il s'embarrassait lui-m?me et tombait dans un balancement d'une jambe ? l'autre presque continuel.
en
His carriage, his way of holding himself were by no means devoid of majesty, but often he sought to impress the person he was addressing; at such times he grew embarrassed himself, and fell into an almost continuous swaying motion from one leg to the other.
eu
Gainerakoan, sarkorra eta menderatzailea zuen begirada;
es
Aparte de esto, Ernesto IV ten?a un mirar penetrante y dominador;
fr
Du reste, Ernest IV avait un regard p?n?trant et dominateur;
en
For the rest, Ernesto IV had a piercing and commanding gaze;
eu
handikitasuna zerien besoen keinuei, eta neurritsuak eta laburrak ziren aldi berean haren hitzak.
es
los ademanes de sus brazos eran nobles, y sus palabras, a la vez mesuradas y concisas.
fr
les gestes de ses bras avaient de la noblesse, et ses paroles ?taient ? la fois mesur?es et concises.
en
his gestures with his arms had nobility, and his speech was at once measured and concise.
eu
Aldez aurretik ohartu zion Moscak dukesari Luis XIV.aren zutikako erretratu bat eta scagliolazko florentziar mahai txit eder bat zeuzkala printzeak jendea audientzian hartzen zuen areto handian.
es
Mosca hab?a advertido a la duquesa que el pr?ncipe ten?a en el gran gabinete de audiencias un retrato de Luis XIV en pie y una mesa muy bella de Scagliola de Florencia.
fr
Mosca avait pr?venu la duchesse que le prince avait, dans le grand cabinet o? il recevait en audience, un portrait en pied de Louis XIV, et une table fort belle descagliola de Florence.
en
Mosca had warned the Duchessa that the Prince had, in the large cabinet in which he gave audiences, a full-length portrait of Louis XIV, and a very fine table by Scagliola of Florence.
eu
Dukesari txundigarria iruditu zitzaion imitazioa;
es
La imitaci?n le pareci? patente;
fr
Elle trouva que l'imitation ?tait frappante;
en
She found the imitation striking;
eu
nabarmen ezagun zuen printzeak Luis XIV.aren begirada eta solas jasoa antzeratu nahian zebilela, eta Josef II.aren itxura berean agertzeko eran bermatzen zen scagliolazko mahaian. Dukesari aurreneko hitzak esan, eta eseri egin zen printzea; hala, bere mailari zegokion aulkia erabiltzeko aukera ematen zion dama hari.
es
saltaba a la vista que el pr?ncipe buscaba la mirada y la palabra noble de Luis XIV y se apoyaba en la mesa de Scagliola procurando adoptar el gesto de Jos? II. Pronunciadas las primeras palabras que dirigi? a la duquesa, el pr?ncipe se sent?, a fin de darle la ocasi?n de hacer uso del taburete que correspond?a a su rango.
fr
?videmment il cherchait le regard et la parole noble de Louis XIV, et il s'appuyait sur la table descagliola, de fa?on ? se donner la tournure de Joseph II. Il s'assit aussit?t apr?s les premi?res paroles adress?es par lui ? la duchesse, afin de lui donner l'occasion de faire usage du tabouret qui appartenait ? son rang.
en
evidently he sought to copy the gaze and the noble utterance of Louis XIV, and he leaned upon the Scagliola table so as to give himself the pose of Joseph II. He sat down as soon as he had uttered his greeting to the Duchessa, to give her an opportunity to make use of the tabouret befitting her rank.
eu
Gorte horretan, dukesak, printzesak eta Espainiako handikien emazteak baino ez dira esertzen bakarrik;
es
En esta corte, las duquesas, las princesas y las esposas de los grandes de Espa?a son las ?nicas que se sientan;
fr
A cette cour, les duchesses, les princesses et les femmes des grands d'Espagne s'assoient seules;
en
At this court, duchesses, princesses, and the wives of Grandees of Spain alone have the right to sit;
eu
gainerako emakumeak zain egoten dira printzeak edo printzesak esertzeko beta eman arte; eta, mailen arteko aldea azpimarratzeko, pertsona agurgarri horiek kontu handiz uzten dute beti bitartetxo bat, dukesak ez diren damak esertzera gonbidatu aurretik.
es
las otras damas esperan a que el Pr?ncipe o la princesa las inviten a hacerlo, y, para marcar la diferencia de las categor?as, estas augustas personas se cuidan siempre de dejar pasar un peque?o intervalo antes de invitar a las damas no duquesas a sentarse.
fr
les autres femmes attendent que le prince ou la princesse les y engagent; et, pour marquer la diff?rence des rangs, ces personnes augustes ont toujours soin de laisser passer un petit intervalle avant de convier les dames non duchesses ? s'asseoir.
en
other women wait until the Prince or Princess invites them; and, to mark the difference in rank, these August Personages always take care to allow a short interval to elapse before inviting the ladies who are not duchesses to be seated.
eu
Dukesaren iritzian, printzeak nabarmentxo imitatzen zuen une jakin batzuetan Luis XIV.a;
es
A la duquesa le pareci? que, en ciertos momentos, la imitaci?n de Luis XIV resultaba un poco excesiva en el pr?ncipe;
fr
La duchesse trouva qu'en de certains moments l'imitation de Louis XIV ?tait un peu trop marqu?e chez le prince;
en
The Duchessa found that at certain moments the imitation of Louis XIV was a little too strongly marked in the Prince;
eu
adibidez, burua atzera bota eta ontasunez irribarre egiteko moduan.
es
por ejemplo, en la manera de sonre?r con bondad sin dejar de levantar mucho la cabeza.
fr
par exemple, dans sa fa?on de sourire avec bont? tout en renversant la t?te.
en
for instance, in his way of smiling good-naturedly and throwing back his head.
eu
Parisko modako fraka zuen jantzia Ernest IV.ak.
es
Ernesto IV llevaba un frac de moda venido de Par?s;
fr
Ernest IV portait un frac ? la mode arrivant de Paris;
en
Ernesto IV wore an evening coat in the latest fashion, that had come from Paris;
eu
Hilabetero bidaltzen zioten printzeari frak, lebita eta kapela bana berarentzat gorrotagarria zen hiri hartatik.
es
de esta ciudad, que aborrec?a, le enviaban todos los meses un frac, una levita y un sombrero.
fr
on lui envoyait tous les mois de cette ville, qu'il abhorrait, un frac, une redingote et un chapeau.
en
every month he had sent to him from that city, which he abhorred, an evening coat, a frock coat, and a hat.
eu
Janzki-nahasketa bitxi bat zela medio, ordea, dukesa audientzian hartu zuen egunean honelaxe zegoen jantzita printzea: galtza gorria, zetazko galtzerdiak eta oinetako arrunt estaliak, Josef II.aren erretratuetako ereduen araberakoak.
es
Pero, por una extra?a mezcolanza de indumentaria, el d?a en que recibi? a la duquesa, llevaba pantal?n rojo, medias de seda y zapatos muy abotinados, cuyos modelos pueden verse en los retratos de Jos? II.
fr
Mais, par un bizarre m?lange de costumes, le jour o? la duchesse fut re?ue il avait pris une culotte rouge, des bas de soie et des souliers fort couverts, dont on peut trouver les mod?les dans les portraits de Joseph II.
en
But by an odd blend of costume, on the day on which the Duchessa was received he had put on red breeches, silk stockings and very close-fitting shoes, models for which might be found in the portraits of Joseph II.
eu
Printzeak gogo onez hartu zuen Sanseverina andrea;
es
Recibi? con amabilidad a la duquesa Sanseverina, le dijo cosas ingeniosas y finas;
fr
Il re?ut Mme Sanseverina avec gr?ce; il lui dit des choses spirituelles et fines;
en
He received Signora Sanseverina graciously; the things he said to her were shrewd and witty;
eu
asmamenez eta fintasunez mintzatu zitzaion, baina kondesak aise igarri zion harrera ona zela hura, bai, baina ez neurriz gainekoa. -Badakizu zergatik?
es
pero la duquesa observ? que no se exced?a en la buena recepci?n. -?Sabe por qu??
fr
mais elle remarqua fort bien qu'il n'y avait pas exc?s dans la bonne r?ception.
en
but she saw quite plainly that there was no superfluity of warmth in his reception of her.
eu
-esan zion Mosca kondeak Sanseverina andreari audientziatik itzultzean-, bada, Parma baino hiri handiagoa eta ederragoa delako Milan.
es
-le dijo el conde Mosca a la salida de la audiencia-. Porque Mil?n es una ciudad m?s grande y m?s bella que Parma.
fr
-Savez-vous pourquoi? lui dit le comte Mosca au retour de l'audience, c'est que Milan est une ville plus grande et plus belle que Parme.
en
-"Do you know why?" said Conte Mosca on her return from the audience, "it is because Milan is a larger and finer city than Parma.
eu
Beldurrez zegoen printzea ez ote zen barregarri geratuko, hiriburutik etorritako dama ederra ikusi eta hari liluraz begira dagoen abarkadunaren itxuran, baldin eta berak hala esan zidanez nik espero izandako harrera egiten bazizun.
es
Recibi?ndola como yo cre?a y como ?l me hab?a hecho esperar, habr?a temido parecer un provinciano en ?xtasis ante las gracias de una hermosa dama llegada de la capital.
fr
Il e?t craint, en vous faisant l'accueil auquel je m'attendais et qu'il m'avait fait esp?rer, d'avoir l'air d'un provincial en extase devant les gr?ces d'une belle dame arrivant de la capitale.
en
He was afraid, had he given you the welcome that I expected and he himself had led me to hope, of seeming like a provincial in ecstasies before the charms of a beautiful lady who has come down from the capital.
eu
Eta zuri esaten ausartzera ez naizen beste zertzelada batek ere haserre dauka, inondik ere, gizona:
es
Seguramente le contrar?a tambi?n una particularidad que no me atrevo a decirle:
fr
Sans doute aussi il est encore contrari? d'une particularit? que je n'ose vous dire:
en
No doubt, too, he is still upset by a detail which I hardly dare mention to you;
eu
printzeak ez du bere gortean ikusten edertasunean zurekin lehian ari daitekeen emakumerik.
es
el pr?ncipe no ve en su corte ninguna mujer que pueda compararse a usted en belleza.
fr
le prince ne voit ? sa cour aucune femme qui puisse vous le disputer en beaut?.
en
the Prince sees at his court no woman who can vie with you in beauty.
eu
Atzo arratsean, oheratu aurretxoan, hori izan zuen gai bakarra bere gelazain nagusiarekin izandako solasaldian;
es
?ste ha sido ayer, al acostarse, el ?nico tema de su conversaci?n con Pernice, su primer ayuda de c?mara, que es muy amable conmigo.
fr
Tel a ?t? hier soir, ? son petit coucher, l'unique sujet de son entretien avec Pernice, son premier valet de chambre, qui a des bont?s pour moi.
en
Yesterday evening, when he retired to bed, that was his sole topic of conversation with Pernice, his principal valet, who is good enough to confide in me.
eu
Pernice deritza nirekin ondo konpontzen den gelazain horri.
es
Preveo una peque?a revoluci?n en el protocolo.
fr
Je pr?vois une petite r?volution dans l'?tiquette;
en
I foresee a little revolution in etiquette;
eu
Aldez aurretik sumatzen dut iraultzatxo bat izango dela etiketan.
es
 
fr
 
en
 
eu
Fabio Conti jenerala esaten dioten txepel bat dut nik etsairik handiena gorte honetan.
es
Mi mayor enemigo en esta corte es un mentecato que se llama el general Fabio Conti.
fr
mon plus grand ennemi ? cette cour est un sot qu'on appelle le g?n?ral Fabio Conti.
en
my chief enemy at this court is a fool who goes by the name of General Fabio Conti.
eu
Egizu kontu egun bakarra pasatuko zuela, asko jota, xelebre horrek gerran, eta, aitzakia hori dela medio, hor dabil Frederiko Handiaren itxurak antzeratzen.
es
Imag?nate un original que ha hecho la guerra acaso un solo d?a en su vida y que se apoya en esto para imitar el continente de Federico el Grande.
fr
Figurez-vous un original qui a ?t? ? la guerre un jour peut-?tre en sa vie, et qui part de l? pour imiter la tenue de Fr?d?ric le Grand.
en
Just imagine a creature who has been on active service for perhaps one day in his life, and sets out from that day to copy the bearing of Frederick the Great.
eu
Horrez gainera, tematuta dago Lafayette jeneralaren jendetasun prestua ere irudikatzen, eta zergatik?, bada, bera delako hemengo alderdi liberalaren buruzagia (Jainkoak daki zer-nolako liberalak!).
es
Adem?s, se esfuerza tambi?n en reproducir la afabilidad noble del general La Fayette, y esto porque es el jefe del partido liberal (?Dios sabe qu? liberal es!).
fr
De plus, il tient aussi ? reproduire l'affabilit? noble du g?n?ral Lafayette, et cela parce qu'il est ici le chef du parti lib?ral. (Dieu sait quels lib?raux!)
en
In addition to which, he aims also at copying the noble affability of General La Fayette, and that because he is the leader, here, of the Liberal Party (God knows what sort of Liberals!)."
eu
-Badakit nor den Fabio Conti delako hori-esan zion dukesak-; Comotik gertu egin nuen beraren ezagutza, jendarmeekin liskarrean ari zela.
es
-Conozco a ese Fabio Conti-dijo la duquesa-, le he visto cerca de Como disputando con los gendarmes-y cont? la peque?a aventura que acaso recuerde el lector.
fr
-Je connais le Fabio Conti, dit la duchesse; j'en ai eu la vision pr?s de C?me; il se disputait avec la gendarmerie.
en
"I know your Fabio Conti," said the Duchessa; "I had a good view of him once near Como; he was quarrelling with the police."
eu
-Irakurleak beharbada gogoratuko duen abenturatxoa kontatu zion dukesak Moscari.
es
 
fr
Elle raconta la petite aventure dont le lecteur se souvient peut-?tre.
en
She related the little adventure which the reader may perhaps remember.
eu
-Jakingo duzu egunen batean, andrea, baldin eta gure etiketaren gorabehera sakonez jabetzea noizbait lortzen baduzu, ezkondu arte ez direla neska gazteak gortean agertzen.
es
-Alg?n d?a sabr?, se?ora m?a, si su inteligencia consigue penetrar las profundidades de nuestra etiqueta, que las j?venes no aparecen en la corte hasta que se casan.
fr
-Vous saurez un jour, madame, si votre esprit parvient jamais ? se p?n?trer des profondeurs de notre ?tiquette, que les demoiselles ne paraissent ? la cour qu'apr?s leur mariage.
en
"You will learn one day, Signora, if your mind ever succeeds in penetrating the intricacies of our etiquette, that young ladies do not appear at court here until after their marriage.
eu
Hala bada, hain abertzaletasun sutsuz uste du printzeak bere Parma hiria beste guztiak baino gehiago dela, non egingo bainuke apustu baietz aurkitu printzeak modu bat bere aurrean aurkez diezaioten Clelia Conti txikia, gure Lafayetteren alaba.
es
Pues bien, el pr?ncipe profesa un patriotismo tal por la superioridad de su ciudad de Parma sobre todas las dem?s, que yo apostar?a que va a encontrar un medio de hacer que le sea presentada la peque?a Clelia Conti, hija de nuestro La Fayette.
fr
Eh bien, le prince a pour la sup?riorit? de sa ville de Parme sur toutes les autres un patriotisme tellement br?lant, que je parierais qu'il va trouver un moyen de se faire pr?senter la petite Cl?lia Conti, fille de notre Lafayette.
en
At the same time, the Prince has, for the superiority of his city of Parma over all others, a patriotism so ardent that I would wager that he will find some way of having little Clelia Conti, our La Fayette's daughter, presented to him. She is charming, upon my soul she is;
eu
Xarmagarria da, alafede, neska hori, eta, duela zortzi egun arte bera zen denen ustean printzearen Estatuetako emakumerik ederrena.
es
Es sin duda encantadora y hasta hace ocho d?as pasaba por ser la criatura m?s bella de los estados del pr?ncipe.
fr
Elle est ma foi charmante, et passait encore, il y a huit jours, pour la plus belle personne des Etats du prince.
en
and was still reckoned, a week ago, the best-looking person in the States of the Prince.
eu
"Nik ez dakit-jarraitu zuen kondeak-, iritsi ote zaizkizun Griantako gazteluraino subiranoaren etsaiek berari buruz zabaldu dituzten izugarrikeriak;
es
"No s?-continu? el conde-si los horrores que los enemigos del soberano han propalado a cuenta suya habr?n llegado al castillo de Grianta;
fr
"Je ne sais, continua le comte, si les horreurs que les ennemis du souverain ont publi?es sur son compte sont arriv?es jusqu'au ch?teau de Grianta;
en
"I do not know," the Conte went on, "whether the horrors that the enemies of our Sovereign have disseminated against him have reached the castle of Grianta;
eu
munstroa, gizon bihozgabea omen, nonbait, gure printzea.
es
le han presentado como un monstruo, como un ogro.
fr
on en a fait un monstre, un ogre.
en
they make him out a monster, an ogre.
eu
Kontua da Ernest IV.a bertutetxoz betea dagoela; eta, areago esango nuke, agintarien eredu litzateke oraindik ere, baldin eta ezin zaurituzko gizona balitz, Akiles bezala.
es
La verdad es que Ernesto IV ten?a muchas peque?as virtudes, y puede a?adirse que, de haber sido invulnerable como Aquiles, habr?a continuado siendo el modelo de los potentados.
fr
Le fait est qu'Ernest IV avait tout plein de bonnes petites vertus, et l'on peut ajouter que, s'il e?t ?t? invuln?rable comme Achille, il e?t continu? ? ?tre le mod?le des potentats.
en
The truth is that Ernesto IV was full of dear little virtues, and one may add that, had he been invulnerable like Achilles, he would have continued to be the model of a potentate.
eu
Baina asperraldiak eta haserrealdiak hartu zuen batean, Ernest IV.ak bi liberal urkarazi zituen behin batean, eta baita ere Luis XIV.aren nolabaiteko imitazioz, errege hark la Fronde-ko auskalo zer heroiari burua moztu baitzion Versailles ondoko etxalde batean atzeman zutelarik gizon hura, hantxe bizi baitzen lasai eta lotsarik gabe gizona, la Fronde-koa gertatu eta handik berrogeita hamar urtera.
es
Pero en un momento de fastidio y de c?lera, y tambi?n un poco por imitar a Luis XIV cuando mand? decapitar a no s? qu? h?roe de la Fronda que fue descubierto viviendo tranquila e insolentemente en una finca cercana a Versalles, cincuenta a?os despu?s de la Fronda, Ernesto IV hizo que ahorcaran en un d?a a dos liberales.
fr
Mais dans un moment d'ennui et de col?re, et aussi un peu pour imiter Louis XIV faisant couper la t?te ? je ne sais quel h?ros de la Fronde que l'on d?couvrit vivant tranquillement et insolemment dans une terre ? c?t? de Versailles, cinquante ans apr?s la Fronde, Ernest IV a fait pendre un jour deux lib?raux.
en
But in a moment of boredom and anger, and also a little in imitation of Louis XIV cutting off the head of some hero or other of the Fronde, who was discovered living in peaceful solitude on a plot of land near Versailles, fifty years after the Fronde, one fine day Ernesto IV had two Liberals hanged.
eu
Egun jakin batean biltzen omen ziren bi zuhurtziagabe haiek, eta han aritzen omen ziren printzeaz gaizki esaka eta Zeruari erregu sutsuak eginez, Parmara izurria bidaliz tiranoarengandik libra zitzan.
es
Parece ser que aquellos imprudentes se reun?an en d?as fijos para hablar mal del pr?ncipe y dirigir al cielo ardientes votos, porque la peste viniera a Parma y los librara del tirano.
fr
Il para?t que ces imprudents se r?unissaient ? jour fixe pour dire du mal du prince et adresser au ciel des v?ux ardents, afin que la peste p?t venir ? Parme, et les d?livrer du tyran.
en
It seems that these rash fellows used to meet on fixed days to speak evil of the Prince and address ardent prayers to heaven that the plague might visit Parma and deliver them from the tyrant.
eu
Tirano hitza esan izana frogatu zitzaien.
es
La palabra tirano qued? probada.
fr
Le mot tyran a ?t? prouv?.
en
The word tyrant was proved.
eu
Rassik konspirazio deitu zion horri;
es
Rassi llam? a esto conspirar;
fr
Rassi appela cela conspirer;
en
Rassi called this conspiracy;
eu
heriotzara kondenatu bi gizonak, eta haietako baten exekuzioa, L*** kondearena, ikaragarria izan zen.
es
hizo que los condenaran a muerte, y la ejecuci?n de uno de ellos, el conde L***, fue atroz.
fr
il les fit condamner ? mort, et l'ex?cution de l'un d'eux, le comte L..., fut atroce.
en
he had them sentenced to death, and the execution of one of them, Conte L-., was atrocious.
