Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)

Zintzoak zaharra nahi dik, eta zaharrak iraun dezan.

El bueno quiere las cosas viejas, y que se conserven.

L'homme bon d?sire les choses vieilles et que les choses vieilles soient conserv?es.

The old, wanteth the good man, and that the old should be conserved.

Baina ez duk jatorraren arriskua zintzo bihurtzea, baizik eta ozar, isekati eta deuseztatzaile.

Pero el peligro del noble no es volverse bueno, sino insolente, burl?n, destructor.

Mais le danger de l'homme noble n'est pas qu'il devienne bon, mais insolent, railleur et destructeur.

But it is not the danger of the noble man to turn a good man, but lest he should become a blusterer, a scoffer, or a destroyer.

Ai, ezagutu dizkiat beren itxaropenik garaiena galdu duten jatorrak, eta harrez gero itxaropen garai guztiak belztu dizkiate.

Ay, yo he conocido nobles que perdieron su m?s alta esperanza. Y desde entonces calumniaron todas las esperanzas elevadas.

H?las! j'ai connu des hommes nobles qui perdirent leur plus haut espoir.

Ah! I have known noble ones who lost their highest hope. And then they disparaged all high hopes.

Harrez gero, ozar bizi dituk atsegin laburretan eta egun bakarraz haraindi nekez ezartzen ditek helbururik.

Desde entonces han vivido insolentemente en medio de breves placeres, y apenas se trazaron metas de m?s de un d?a.

D?s lors ils v?curent, effront?s, en de courts d?sirs, et ? peine se sont-ils trac? un but d'un jour ? l'autre.

Then lived they shamelessly in temporary pleasures, and beyond the day had hardly an aim.

"Izpiritua irrits ere bada"-hala esaten ziaten.

"El esp?ritu es tambi?n voluptuosidad"-as? dijeron.

"L'esprit aussi est une volupt?"-ainsi disaient-ils.

"Spirit is also voluptuousness,"-said they.

Eta orduan beraien izpirituari hegalak hautsi zitzaizkiean:

Y entonces se le quebraron las alas a su esp?ritu:

Alors leur esprit s'est bris? les ailes:

Then broke the wings of their spirit;

hau orain alde batetik bestera zebilek, eta karraskatzean lohitu egiten dik.

?ste se arrastra ahora de un sitio para otro y mancha todo lo que roe.

maintenant il ne fait plus que ramper et il souille tout ce qu'il d?vore.

and now it creepeth about, and defileth where it gnaweth.

Behiala heroi izatearen ametsa egiten zitean:

En otro tiempo pensaron convertirse en h?roes:

Jadis ils songeaient ? devenir des h?ros:

Once they thought of becoming heroes;

baina irriskoi besterik ez dituk orain.

ahora son libertinos.

maintenant ils ne sont plus que des jouisseurs.

but sensualists are they now.

Gaitzizkoa eta laborria duk beraientzat heroia.

Pesadumbre y horror es para ellos el h?roe.

L'image du h?ros leur cause de l'affliction et de l'effroi.

A trouble and a terror is the hero to them.

Baina neure maitasun eta itxaropenarengatik zin egiten diat:

Mas por mi amor y mi esperanza te conjuro:

Mais par mon amour et par mon espoir, je t'en conjure:

But by my love and hope I conjure thee:

ez ezak jaurtiki heure ariman daukaan heroia!

?no arrojes al h?roe que hay en tu alma!

ne jette pas loin de toi le h?ros qui est dans ton ?me!

cast not away the hero in thy soul!

Santu gorde ezak heure itxaropen gorena! -

?Conserva santa tu m?s alta esperanza!

Sanctifie ton plus haut espoir!

Maintain holy thy highest hope!

Honela mintzatu zen Zaratustra.

-As? habl? Zaratustra.

-

-Thus spake Zarathustra.

HERIOTZAREN PREDIKARIEZ

De los predicadores de la muerte

Ainsi parlait Zarathoustra.

IX. THE PREACHERS OF DEATH.

Badira heriotzaren predikariak:

Hay predicadores de la muerte:

DES PR?DICATEURS DE LA MORT

There are preachers of death:

eta lurra halakoz beterik dago, zeinei bizitzatik aldentzeko predikatu behar baitzaie.

y la tierra est? llena de seres a quien hay que predicar que se alejen de la vida.

Il y a des pr?dicateurs de la mort et le monde est plein de ceux ? qui il faut pr?cher de se d?tourner de la vie.

and the earth is full of those to whom desistance from life must be preached.

Beterik dago lurra soberakinez, hondaturik dago bizitza gehiegiaz.

Llena est? la tierra de superfluos, corrompida est? la vida por los demasiados.

La terre est pleine de superflus, la vie est g?t?e par ceux qui sont de trop.

Full is the earth of the superfluous; marred is life by the many-too-many.

On litzateke "betiko bizitzaren" apeuaz norbaitek bizitza honetatik aterako balitu!

?Ojal? los saque alguien de esta vida con el atractivo de la "vida eterna"!

Qu'on les attire hors de cette vie, par l'app?t de la "vie ?ternelle"!

May they be decoyed out of this life by the "life eternal"!

"Horiak":

"Amarillos":

"Jaunes":

"The yellow ones":

honela deitzen zaie heriotzaren predikariei, edo "beltzak".

as? se llama a los predicadores de la muerte, o "negros".

c'est ainsi que l'on d?signe les pr?dicateurs de la mort, ou bien on les appelle "noirs".

so are called the preachers of death, or "the black ones."

Baina nik oraindik beste kolore batzuekin aurkeztu nahi dizkizuet.

Pero yo quiero mostr?roslos todav?a con otros colores.

Mais je veux vous les montrer sous d'autres couleurs encore.

But I will show them unto you in other colours besides.

Hor daude beldurgarriak, beren baitan piztia harraparia daramatenak eta hautakizunik ez dutenak:

Ah? est?n los seres terribles, que llevan dentro de s? el animal de presa y no pueden elegir m?s que o placeres o autolaceraci?n.

Ce sont les plus terribles, ceux qui portent en eux la b?te sauvage et qui n'ont pas de choix, si ce n'est entre les convoitises et les mortifications.

There are the terrible ones who carry about in themselves the beast of prey, and have no choice except lusts or self-laceration.

irritsa edo beren buruaren hildura.

E incluso sus placeres contin?an siendo autolaceraci?n.

Et leurs convoitises sont encore des mortifications.

And even their lusts are self-laceration.

Oraindik gizon ere ez dira egin beldurgarri hauek:

A?n no han llegado ni siquiera a ser hombres, esos seres terribles:

Ils ne sont pas encore devenus des hommes, ces ?tres terribles:

They have not yet become men, those terrible ones:

predikatuko ahal dute bizitzatik aldentzea eta berek alde egingo ahal dute!

?ojal? prediquen el abandono de la vida y ellos mismos se vayan a la otra!.

qu'ils pr?chent donc l'aversion de la vie et qu'ils s'en aillent!

may they preach desistance from life, and pass away themselves!

Hor daude arimazko hetikatsuak:

Ah? est?n los tuberculosos del alma:

Voici les phtisiques de l'?me:

There are the spiritually consumptive ones:

ozta jaioak dira eta, eta dagoeneko hasiak dira hiltzen, eta unadura eta ukapenezko dotrinen irrikia dute.

apenas han nacido y ya han comenzado a morir, y anhelan doctrinas de fatiga y de renuncia.

? peine sont-ils n?s qu'ils commencent d?j? ? mourir, et ils aspirent aux doctrines de la fatigue et du renoncement.

hardly are they born when they begin to die, and long for doctrines of lassitude and renunciation.

Pozik egongo lirateke hilik, eta guk berretsi egin beharko genuke beren nahia!

?Querr?an estar muertos, y nosotros deber?amos aprobar su voluntad!

Ils aimeraient ? ?tre morts et nous devons sanctifier leur volont?!

They would fain be dead, and we should approve of their wish!

Gorde ditzagun geure buruak hildako hauek piztetik eta zerraldo bizi hauek bortxatzetik!

?Guard?monos de resucitar a esos muertos y de lastimar a esos ata?des vivientes!

Gardons-nous de ressusciter ces morts et d'endommager ces cercueils vivants.

Let us beware of awakening those dead ones, and of damaging those living coffins!

Gaixo bat edo agure bat edo gorpu batekin topo egiten dutenean, laster esaten dute: "Bizitza ezeztaturik dago!"

Si encuentran un enfermo, o un anciano, o un cad?ver, enseguida dicen: "?la vida est? refutada!"

S'ils rencontrent un malade ou bien un vieillard, ou bien encore un cadavre, ils disent de suite "la vie est r?fut?e"!

They meet an invalid, or an old man, or a corpse-and immediately they say: "Life is refuted!"

Baina beraiek soilik dira ezeztatuak eta beraien begia, izatearen aurpegi bakarra besterik ikusten ez duena.

Pero s?lo est?n refutados ellos, y sus ojos, que no ven m?s que un solo rostro en la existencia.

Mais eux seuls sont r?fut?s, ainsi que leur regard qui ne voit qu'un seul aspect de l'existence.

But they only are refuted, and their eye, which seeth only one aspect of existence.

Melankolia loditan murgildurik, eta heriotza ekartzen duten ezbehar txikien irrikaz:

Envueltos en espesa melancol?a, y ?vidos de los peque?os incidentes que ocasionan la muerte:

Envelopp?s d'?paisse m?lancolie, et avides des petits hasards qui apportent la mort:

Shrouded in thick melancholy, and eager for the little casualties that bring death:

itxaron egiten dute eta hortzak estutzen dituzte.

as? es como aguardan, con los dientes apretados.

ainsi ils attendent en serrant les dents.

thus do they wait, and clench their teeth.

Beste batzuetan gozokietarantz luzatzen dituzte eskuak eta berek iseka egiten dute umekeria horrengatik:

O: extienden la mano hacia las confituras y, al hacerlo, se burlan de su ni?er?a:

Ou bien encore, ils tendent la main vers des sucreries et se moquent de leurs propres enfantillages:

Or else, they grasp at sweetmeats, and mock at their childishness thereby:

lasto bat den bizitzatik zintzilik daude eta iseka egiten dute artean lasto batetik zintzilik daudelako.

penden de esa ca?a de paja que es su vida y se burlan de seguir todav?a pendientes de una ca?a de paja

ils sont accroch?s ? la vie comme ? un brin de paille et ils se moquent de tenir ? un brin de paille.

they cling to their straw of life, and mock at their still clinging to it.

Beraien zuhurtasunak dio:

Su sabidur?a dice:

Leur sagesse dit:

Their wisdom speaketh thus:

"Tentela bizitzen jarraitzen duena, baina gu ere horrelakoxe tentelak gara!

"?tonto es el que contin?a viviendo, mas tambi?n nosotros somos as? de tontos!

"Est fou qui demeure en vie, mais nous sommes tellement fous!

"A fool, he who remaineth alive; but so far are we fools!

Eta hauxe da bizitzako gauzarik tentelena!" -

?Y ?sta es la cosa m?s tonta en la vida!" -

Et ceci est la plus grande folie de la vie!" -

And that is the foolishest thing in life!"

"Bizitza pairatzea besterik ez da"-honela diote beste batzuek;

"La vida no es m?s que sufrimiento"-esto dicen otros, y no mienten:

"La vie n'est que souffrance"-pr?tendent-ils, et ils ne mentent pas:

"Life is only suffering": so say others, and lie not.

eta ez diote gezurrik:

?as?, pues, procurad acabar vosotros!

faites donc en sorte que vous cessiez d'?tre!

Then see to it that YE cease!

Beraz, ahalegin zaitezte eten dadin, pairatzea besterik ez baita!

?As?, pues, procurad que acabe esa vida que no es m?s que sufrimiento!

Faites donc cesser la vie qui n'est que souffrance!

See to it that the life ceaseth which is only suffering!

Eta zuen bertutearen dotrina ere entzun bedi:

Y diga as? la ense?anza de vuestra virtud:

Et voici l'enseignement de votre vertu:

And let this be the teaching of your virtue:

"Zeure burua hil behar duzu!

"?t? debes matarte a ti mismo!

"Tu dois te tuer toi-m?me!

"Thou shalt slay thyself!

Zeure buruari ihes egin behar diozu!"-

?T? debes quitarte de en medio a ti mismo!" -

Tu dois t'esquiver toi-m?me!"

Thou shalt steal away from thyself!" -

"Irritsa bekatu da"-esaten dute heriotzaren predikari batzuek-"alden gaitezen elkarrengandik eta ez dezagun seme-alabarik sor!"

"La voluptuosidad es pecado,-as? dicen los unos, que predican la muerte-?apart?monos y no engendremos hijos!"

"La luxure est un p?ch?,-disent les uns, en pr?chant la mort-mettons-nous ? l'?cart et n'engendrons pas d'enfants!"

"Lust is sin,"-so say some who preach death-"let us go apart and beget no children!"

"Erditzea mingarria da"-esaten dute beste batzuek-"zertarako erdi gehiago?

"Dar a luz es cosa ardua,-dicen los otros-?para qu? dar a luz?

"L'enfantement est p?nible, disent les autres,-pourquoi enfanter encore?

"Giving birth is troublesome,"-say others-"why still give birth?

Dohakabeak soilik erditzen dira!" Eta hauek ere heriotzaren predikari dira.

?No se da a luz m?s que seres desgraciados!" Y tambi?n ?stos son predicadores de la muerte.

On n'enfante que des malheureux!" Et eux aussi sont des pr?dicateurs de la mort.

One beareth only the unfortunate!" And they also are preachers of death.