Bilaketa aurreratua

Ogi apurrak

Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)


Analak, Tazito / Xabier Amuriza (Klasikoak, 2004 )
aurrekoa | 154 / 101 orrialdea | hurrengoa
eu
Karatakoren emaztea eta alaba atxilotu zituzten eta haren anaiak baldintza gabe entregatu ziren.
es
la esposa y la hija de Carataco fueron capturadas y sus hermanos se rindieron.
fr
on prit la femme et la fille de Caractacus, et ses fr?res se rendirent ? discr?tion.
en
The wife and daughter of Caractacus were taken prisoners. His brother surrendered at discretion.
eu
36. Karatako bera, okerrak gehienik insegurantza baitakar, briganteen erregina Kartimanduaren babesa eskatu zuen arren, kateatua eta garaileei entregatua izan zen, Britaniako gerraren hasieratik bederatzi urtera.
es
36. ?l mismo, como la adversidad ofrece por lo general poca seguridad, tras recurrir a la protecci?n de Cartimandua, la reina de los brigantes, fue apresado y entregado a los vencedores a los nueve a?os de haber comenzado la guerra en Britania.
fr
XXXVI. Le malheur appelle la trahison : Caractacus avait cru trouver un asile chez Cartismandua, reine des Brigantes ; il fut charg? de fers et livr? aux vainqueurs.
en
XXXVI. Caractacus fled for protection to Cartismandua, queen of the Brigantes. But adversity has no friends. By that princess he was loaded with irons, and delivered up to the conqueror.
eu
Hortik iritsi zaitzaion ospea, irlaz handik, inguruko probintzietara hedatua, eta Italian ere zabaldu zena;
es
De ah? que su fama, que hab?a sobrepasado las islas y se hab?a difundido por las provincias pr?ximas, se iba extendiendo igualmente por Italia, y todos ansiaban ver qui?n era aquel que durante tantos a?os se hab?a burlado de nuestro poder?o.
fr
La renomm?e de ce chef, sortie des ?les o? elle ?tait n?e, avait parcouru les provinces voisines et p?n?tr? jusqu'en Italie. On ?tait impatient de voir quel ?tait ce guerrier qui, depuis tant d'ann?es, bravait notre puissance.
en
His fame was not confined to his native island; it passed into the provinces, and spread all over Italy. Curiosity was eager to behold the heroic chieftain, who for such a length of time, made head against a great and powerful empire.
eu
denak irrikaz zeuden, gure boterea hainbeste urtetan arbuiatu zuena nor zen ikusteko.
es
Ni siquiera en Roma era insignificante el nombre de Carataco;
fr
A Rome m?me le nom de Caractacus n'?tait pas sans ?clat ;
en
Even at Rome the name of Caractacus was in high celebrity.
eu
Erroman bertan ere ez zen ezezaguna Karatakoren izena eta Zesarrek, bere buruaren ohorea goratzean, menperatuari aintza gehitu zion.
es
adem?s el C?sar, al intentar ensalzar su propia honra, a?adi? gloria al vencido;
fr
et le prince, en voulant rehausser sa gloire, augmenta celle du vaincu.
en
The emperor, willing to magnify the glory of the conquest, bestowed the highest praise on the valour of the vanquished king.
eu
Izan ere, herriari dei egin zitzaion, ikuskizun itzela bailitzan;
es
y es que, efectivamente, se convoc? al pueblo como para un espect?culo extraordinario.
fr
On convoque le peuple comme pour un spectacle extraordinaire ;
en
He assembled the people to behold a spectacle worthy of their view.
eu
euren koartel aurreetan hedatzen den zelaian, kohorte pretoriarrak armaturik lerrotu ziren.
es
Las cohortes pretorianas formaron en armas en la explanada que se extiende delante del campamento.
fr
les cohortes pr?toriennes sont rang?es en armes dans la plaine qui est devant leur camp.
en
In the field before the camp the praetorian bands were drawn up under arms. The followers of the British chief walked in procession.
eu
Orduan, erregearen klienteak igaro ziren, eta haien dominak, torkeak eta kanpo gerretan konkistaturiko trofeoak desfilarazi zituzten;
es
Entonces, cuando desfilaron los clientes reales, se trasportaron las faleras, los brazaletes y todo cuanto hab?a conquistado en las guerras contra extranjeros;
fr
Alors paraissent les vassaux du roi barbare, avec les ornements militaires, les colliers, les troph?es conquis par lui sur les peuples voisins ;
en
The military accoutrements, the harness and rich collars, which he had gained in various battles, were displayed with pomp.
eu
gero, haren anaiak eta emaztea eta alaba erakutsi zituzten eta, azkenean, berbera.
es
a continuaci?n fueron exhibidos sus hermanos, su esposa y su hija, y por ?ltimo ?l en persona.
fr
viennent ensuite ses fr?res, sa femme et sa fille ;
en
The wife of Caractacus, his daughter and his brother, followed next: he himself closed the melancholy train.
eu
Besteen erreguak doilorrak izan ziren beldurragatik;
es
Las s?plicas de todos los dem?s resultaron indignas por el miedo que ten?an;
fr
enfin lui-m?me est offert aux regards. Les autres s'abaiss?rent par crainte ? des pri?res humiliantes ;
en
The rest of the prisoners, struck with terror, descended to mean and abject supplications.
eu
Karatakok, ostera, ez begirik jaitsi, ez errukirik eskatu gabe, tribunara igotakoan, honela hitz egin zuen:
es
en cambio Carataco no busc? la compasi?n con la mirada baja ni con sus palabras y, cuando compareci? ante el tribunal, habl? de esta manera:
fr
lui, sans courber son front, sans dire un mot pour implorer la piti?, arriv? devant le tribunal, parla en ces termes :
en
With a countenance still unaltered, not a symptom of fear appearing, no sorrow, no condescension, he behaved with dignity even in ruin. Being placed before the tribunal, he delivered himself in the following manner:
eu
37. "Nire noblezia eta fortuna nolakoak izan ziren, nire neurritasuna oparotasunean halakoa izan balitz, hiri honetara, gatibu baino areago, lagun etorriko nintzen, eta ez zenion muzin egingo, arbaso bikainetarik sorturik, hainbeste herriren gainean agindu zuen gizona bakez eta elkartasunez hartzeari.
es
"Si yo hubiese tenido tanta moderaci?n en la prosperidad como nobleza y fortuna, habr?a venido a esta ciudad en calidad de amigo m?s que de prisionero, y t? no habr?as desde?ado recibir en alianza de paz a quien desciende de c?lebres antepasados y manda sobre infinidad de pueblos.
fr
XXXVII. "Si ma mod?ration dans la prosp?rit? e?t ?gal? ma naissance et ma fortune, j'aurais pu venir ici comme ami, jamais comme prisonnier ;
en
XXXVII. "If to the nobility of my birth, and the splendour of exalted station, I had united the virtues of moderation, Rome had beheld me, not in captivity, but a royal visitor, and a friend. The alliance of a prince, descended from an illustrious line of ancestors;
eu
Nire oraingo zoria niretzat tristea bezain aintzatsua da zuretzat.
es
Esta suerte m?a actual es tan espantosa para m? como gloriosa para ti.
fr
et toi-m?me tu n'aurais pas d?daign? l'alliance d'un prince issu d'illustres a?eux et souverain de plusieurs nations.
en
A reverse of fortune is now the lot of Caractacus.
eu
Zaldiak, gizonak, armak, baliabideak izan ditut:
es
Tuve caballos y guerreros, armas y recursos.
fr
Maintenant le sort ajoute ? ta gloire tout ce qu'il ?te ? la mienne.
en
The event to you is glorious, and to me humiliating.
eu
zergatik da harrigarria horiek denak neuk nahi gabe galdu izana?
es
?Qu? hay de extra?o si lo he perdido sin querer?
fr
J'ai eu des chevaux, des soldats, des armes, des richesses :
en
The ambition of Rome aspires to universal dominion:
eu
Zeren, zuek denen gainean agindu nahi duzuelako, denek morrontza onartu behar al dute?
es
Porque, si vosotros quer?is mandar sobre todos, ?la consecuencia ha de ser que todos admitan la esclavitud?
fr
est-il surprenant que je ne les aie perdus que malgr? moi ? Si vous voulez commander ? tous, ce n'est pas une raison pour que tous acceptent la servitude.
en
had I acted otherwise, where, on your part, had been the glory of conquest, and where, on mine, the honour of a brave resistance?
eu
Entregatuaz batera arrastatu banindute hona, ez nire fortuna, ez zure aintza distiratuko ziren.
es
Si me hubiera rendido entreg?ndome enseguida, ni mi fortuna ni tu gloria habr?an adquirido renombre;
fr
Que je me fusse livr? sans combat, ni ma fortune ni ta victoire n'auraient occup? la renomm?e :
en
I am now in your power: if you are bent on vengeance, execute your purpose;
eu
Eta nire suplizioari ahanzturak jarraituko dio;
es
adem?s, tras mi ejecuci?n vendr? el olvido.
fr
et m?me aujourd'hui mon supplice serait bient?t oubli?.
en
the bloody scene will soon be over, and the name of Caractacus will sink into oblivion.
eu
bizirik banaukazu, berriz, zure bihotz onaren etsenplu iraunkorra izango naiz".
es
En cambio, si me mantienes vivo, ser? un ejemplo eterno de tu clemencia".
fr
Mais si tu me laisses la vie, je serai une preuve ?ternelle de ta cl?mence" Claude lui pardonna, ainsi qu'? sa femme et ? ses fr?res.
en
Preserve my life, and I shall be, to late posterity, a monument of Roman clemency."
eu
Hitz horiei Zesarrek berari, emazteari eta anaiei bizia barkatuz erantzun zien.
es
Por tales palabras el C?sar le concedi? el perd?n a ?l, a su esposa y a sus hermanos.
fr
D?gag?s de leurs fers, ils all?rent vers Agrippine, qu'on voyait assise ? une petite distance sur un autre tribunal, et lui rendirent les m?mes hommages et les m?mes actions de gr?ce qu'? l'empereur ;
en
Claudius granted him a free pardon, and the same to his wife, his daughter, and his brother.
eu
Haiek, kateetatik askaturik, beste tribuna batean, ez hain urrun, bistan zegoen Agripinari ere omen egin zioten, printzearenganako gorespen eta esker oneko hitz berdinez.
es
Y ellos, cuando se vieron libres de las cadenas, encomiaron tambi?n a Agripina, a quien se pod?a ver en otro estrado no lejano, con las mismas alabanzas y agradecimientos que al pr?ncipe.
fr
chose nouvelle assur?ment et oppos?e ? l'esprit de nos anc?tres, de voir une femme si?ger devant les enseignes romaines :
en
Released from their fetters, they advanced to another tribunal near at hand, where Agrippina showed herself in state. They returned thanks to her, and paid their veneration in the same style as they had before addressed to the emperor. The sight was altogether new.
eu
Antzinakoen usadioan, benetan zer berria eta ohigabea zen:
es
 
fr
 
en
 
eu
emakume bat erromatar banderen aulkiburu; bere buruarentzat partea eskatzen zuen, bere arbasoek irabazitako inperioan.
es
Era, en verdad, algo nuevo e ins?lito para las costumbres de los antiguos el que una mujer se sentara delante de las ense?as romanas, pero es que ella se consideraba part?cipe de aquel Imperio creado por sus antepasados.
fr
ses a?eux avaient conquis l'empire ; elle en revendiquait sa part.
en
A woman, stationed amidst the ensigns and the armies of Rome, presented a spectacle unknown to the old republic: but in an empire acquired by the valour of her ancestors, Agrippina claimed an equal share.
eu
38. Senatura deitu zutenean, gurasoak luze eta bikain hitz egin zuten Karatakoren atxiloketaz; ez ei zen aintza txikiagokoa, Publio Eszipionek Sifax, Luzio Paulok Perses eta beste buruzagi batzuek, erromatar herriaren aurrean, errege kateatuak aurkeztu zituztena baino.
es
38. Convocados despu?s los senadores, pronunciaron muchos y magn?ficos discursos acerca del apresamiento de Carataco, aludiendo a que aquel espect?culo no hab?a sido menos vistoso que cuando Publio Escipi?n exhibi? a S?fax ante el pueblo romano, Lucio Paulo a Perseo y todos los otros que lo hicieron con reyes encadenados.
fr
XXXVIII. Le s?nat fut ensuite convoqu?, et l'on y fit de pompeux discours sur la prise de Caractacus, que l'on comparait aux anciennes prosp?rit?s du peuple romain, lorsque Scipion, Paul-?mile et les autres g?n?raux montraient ? ses regards Siphax, Pers?e et d'autres rois, captifs et encha?n?s.
en
when Lucius Paulus led Perses in captivity; and when other commanders exhibited to the Roman people kings and princes at their chariot wheels.
eu
Ostoriorentzat, garaipen ohoreak bozkatzen dira;
es
Se conceden a Ostorio las insignias del triunfo;
fr
Les ornements du triomphe furent d?cern?s ? Ostorius.
en
Triumphal ornaments were decreed to Ostorius.
eu
artean, arrakasta izan zuen, baina gero haren zoria lokatu egin zen, dela, Karatako kendurik, gure armadaren diziplina, gerra amaitu balitz bezala, laxotu zelako, dela etsaiek mendeku gogoa sutzen nabari zutelako, hain errege handiaren saminez.
es
aunque hasta entonces la suerte le hab?a sido favorable, m?s tarde se troc? en incierta, ya fuera porque, al eliminar a Carataco, nuestra disciplina se hizo menos rigurosa tal como si se hubiese acabado la guerra, ya porque los enemigos, por conmiseraci?n hacia aquel rey tan grande, se dispusieron con mayor ardor a la venganza.
fr
bient?t sa fortune se d?mentit ; soit que, d?livr? de Caractacus, et croyant la guerre termin?e, il laiss?t la discipline se rel?cher parmi nous ; soit que les ennemis, touch?s du malheur d'un si grand roi, courussent ? la vengeance avec un redoublement d'ardeur.
en
That officer had hitherto seen his operations crowned with success. He began soon after to experience the vicissitudes of fortune. Perhaps the war, by the overthrow of Caractacus, was thought to be at an end, and, in that persuasion, military discipline was relaxed;
eu
Kontua da kanpamentuko prefektua eta silureen lurretan gotorlekuak ezartzeko utzitako legio-kohorteak inguratu egiten dituztela;
es
Cercan al prefecto del campamento y a las cohortes de las legiones que se hab?an quedado a establecer guarniciones entre los s?lures.
fr
Un pr?fet de camp et plusieurs cohortes l?gionnaires, rest?s chez les Silures pour y construire des forts, furent envelopp?s ;
en
perhaps the enemy, enraged by the loss of that gallant chief, fought with inflamed resentment. A camp had been formed in the country of the Silures, and a chain of forts was to be erected.
eu
eta, berria emanaz batera, tropa setiatu haiek inguruko gotorlekuen laguntzarik jaso ez balute, bertan hilko ziren;
es
Y si no se hubiera atendido a los mensajes acudiendo r?pidamente desde los fortines pr?ximos a librar del asedio a aquellas tropas, habr?an sucumbido pasados a cuchillo.
fr
et, si l'on ne f?t promptement accouru des villages et des postes voisins, le massacre e?t ?t? g?n?ral.
en
The Britons in a body surrounded the officer who commanded the legionary cohorts, and, if succours had not arrived in time from the neighbouring garrisons, the whole corps had been cut to pieces.
eu
hala ere, prefektua, zortzi zenturioi eta soldadurik ausartenak jausi ziren.
es
Cayeron, a pesar de todo, el prefecto, ocho centuriones y los m?s valientes de entre los soldados rasos.
fr
Malgr? ce secours, le pr?fet, huit centurions, et les plus braves soldats p?rirent.
en
The prsefect of the camp with eight centurions and the bravest of the soldiers, were killed on the spot.
eu
Handik laster, bazkatan zebiltzan gutarrak eta sorostera bidalitako eskoadroiak desegin zituzten.
es
Y no mucho despu?s ponen en fuga a los nuestros cuando se hallaban forrajeando y a los escuadrones de caballer?a que ten?an la misi?n de protegerlos.
fr
Peu de temps apr?s, nos fourrageurs et la cavalerie envoy?e pour les soutenir furent mis en d?route.
en
A foraging party, and the detachment sent to support them, were soon after attacked, and put to the rout.
eu
39. Orduan, Ostoriok kohorte arinak jarki zizkien, baina ez zuen, hala ere, sakabanatzerik geldiarazten, harik eta, azkenean, legioak guduan sartu arte;
es
39. Entonces Ostorio les hizo frente con las cohortes ligeras;
fr
XXXIX. Ostorius fit sortir alors de l'infanterie l?g?re ; et cependant la fuite ne s'arr?tait pas encore.
en
XXXIX. Ostorius, on the first alarm, ordered the light-armed cohorts to advance against the enemy.
eu
hauen indarrez, borroka berdindu zen eta, gero, parterik onena geuretzat izan zen.
es
pero con ello no habr?a logrado parar la huida, si las legiones no hubiesen entrado en combate.
fr
Il fallut que les l?gions soutinssent le combat.
en
That reinforcement was insufficient, till the legionary soldiers marched to their support.
eu
Etsaiak oker handirik gabe ihes egin zuen, eguna amaitzen ari baitzen.
es
Gracias a su empuje la batalla qued? igualada, y luego se puso m?s a favor nuestro.
fr
Leur masse plus solide r?tablit l'?galit? et bient?t nous donna l'avantage.
en
The battle was renewed, at first on equal terms, but, in the end, to the disadvantage of the Britons.
eu
Borrokak behin eta berriro izan ziren eta, gehienetan, bidelapurren asaltoen antzera:
es
Huyeron los enemigos con pocos da?os, ya que estaba declinando el d?a.
fr
Les ennemis s'enfuirent sans beaucoup de perte, parce que le jour baissait.
en
The approach of night prevented a pursuit. From that time the Britons kept up a cohstant alarm.
eu
sastraka eta zingiretan, bakoitzaren zorte eta kemenaren arabera, inprobisatuki edo pentsatuki, amorruz edo harrapaketa gogoz, aginduta edo, batzuetan, buruzagiek jakin gabe.
es
Hubo a partir de entonces peleas frecuentes y muchas veces en forma de asaltos, por bosques o pantanos, seg?n la suerte o el valor de cada uno, con imprudencia o con premeditaci?n, por odio o por bot?n, siguiendo ?rdenes o a veces sin que lo supieran sus jefes.
fr
Ce ne furent, depuis ce moment, que rencontres fortuites ou cherch?es, et dort la plupart ressemblaient ? des attaques de brigands.
en
in the fens, in the woods, in the narrow defiles; the men, on some occasions, led on by their chiefs and frequently without their knowledge, as resentment, or the love of booty, happened to incite their fury.
eu
Silureen erresistentzia bereziki gogorra zen, sumindurik baitzeuden buruzagi erromatar baten hitzak zabaldu zirelako, esanez ezen, behinola suganbroak ezereztuak edo Galiara aldatuak izan zirenez, silureen izena ere halaxe ezabatu behar zela errotik.
es
Pero la mayor obstinaci?n la mostraron los s?lures, a quienes irritaban unas palabras del general romano que se hab?an divulgado:
fr
On se battait dans les bois, dans les marais, tumultuairement ou avec m?thode, par vengeance ou pour faire du butin, par l'ordre des chefs ou ? leur insu.
en
Of all ifie Britons, the Silures were the most determined. They fought with obstinacy, with inveterate hatred.
eu
Hala, prefektuen gutiziagatik, arretarik gabe arpilaketan ziharduten kohorte laguntzaile bi atzeman zituzten;
es
hab?a dicho que, as? como una vez hab?an sido exterminados o trasladados a la Galia los sicambros, as? hab?a que aniquilar completamente el nombre de los s?lures.
fr
Les plus acharn?s ?taient les Silures, qu'une parole du g?n?ral romain, publiquement r?p?t?e, enflammait de col?re.
en
It seems the Roman general had declared, that the very name of the Silures must be extirpated, like that of the Sigambrians, formerly driven <5ut of Germany, and transplanted into Gaul.
eu
eta, mozkinak eta gatibuak eskuzabal banatuz, beste herriak ere desertziora arrastatzen zituzten;
es
Pues bien, sorprendieron a dos cohortes auxiliares cuando, poco prevenidas por culpa de la avaricia de los prefectos, estaban dedicadas al saqueo.
fr
Il avait dit, en les comparant aux Sicambres, extermin?s jadis et transport?s dans la Gaule, qu'il fallait an?antir aussi jusqu'au nom des Silures.
en
Two auxiliary cohorts, whom the avarice of their officers sent in quest of plunder, were intercepted by that ferocious people, and all made prisoners.
eu
kezken pisuak abaildurik, Ostoriok biziari agur egin zion;
es
Ofreciendo bot?n y prisioneros, ya iban arrastrando tambi?n a los dem?s pueblos a la defecci?n, cuando Ostorio dej? esta vida, abrumado por el peso de las preocupaciones;
fr
ils les enlev?rent ; et, en partageant avec les autres nations, les d?pouilles et les prisonniers, il les entra?naient toutes ? la r?volte, lorsque, d?vor? d'ennuis et d'inqui?tudes, Ostorius mourut.
en
A fair distribution of the spoils, and the captives, drew the neighbouring states into the confederacy. Ostorius, at t)us time,. was worn out with anxiety.
eu
etsaiak poztu ziren, pentsatuz buruzagi ez makal hura, bataila batek ez bazen ere, ziur gerrak akabatu zuela.
es
se alegraron mucho sus enemigos de que a aquel general digno de tenerse en cuenta lo hubiera quitado de en medio, si no una batalla, s? con toda seguridad aquella guerra.
fr
Les ennemis s'en r?jouirent, satisfaits de voir qu'? d?faut de leur ?p?e la guerre du moins e?t consum? les jours d'un g?n?ral qui n'?tait nullement ? m?priser.
en
He sunk under the fatigue, and expired, to the great joy of the Britons, who saw a great and able commander, not, indeed, slain in battle, but overcome by the war.
aurrekoa | 154 / 101 orrialdea | hurrengoa

Nodoa: liferay1.lgp.ehu.eus