Bilaketa aurreratua

Ogi apurrak

Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)


Historiak, Tazito / Xabier Amuriza (Klasikoak, 2005 )
aurrekoa | 87 / 28 orrialdea | hurrengoa
eu
 
es
 
fr
esp?rer, un ?tat insupportable.
en
He was sick of delay and too impatient to live on hope.
eu
41. Egun berean, zubi-lanean ziharduen Zezinarengana pretoriar kohorteen bi tribuno heldu ziren, harekin elkarrizketa eske.
es
41 Ese mismo d?a llegaron dos tribunos de las cohortes pretorianas solicitando una entrevista con C?cina, que estaba ocupado con las obras del puente.
fr
XLI. Le m?me jour, pendant que C?cina surveillait les travaux du pont, deux tribuns des cohortes pr?toriennes se pr?sentent et lui demandent un entretien.
en
On that same day, while Caecina was busy with the bridge-building 41 operations, two officers of the Guards came and demanded an interview.
eu
Proposamenak entzutera eta erantzutera zihoala, esploratzaile batzuek, arrapaladan, etsaia bazetorrela iragarri zuten.
es
Se dispon?a a escuchar sus condiciones y darles respuesta cuando unos exploradores se presentaron a toda prisa con la noticia de que el enemigo se aproximaba.
fr
Il se pr?parait ? entendre leurs conditions et ? proposer les siennes, quand des ?claireurs accourent ? pas pr?cipit?s et annoncent l'ennemi.
en
He was preparing to hear and answer their proposals, when some scouts burst in with the news that the enemy were close at hand.
eu
Tribunoen azalpena etenda gelditu zen eta, horrela, ez zen ziur jakin azpikerian edo traizioan ala plan zintzoan saiatu ziren.
es
La conversaci?n con los tribunos se interrumpi?, y por eso no est? claro si pretend?an tender una trampa o pasarse al enemigo, o si tra?an intenciones honestas.
fr
Le discours des tribuns fut interrompu, et il resta douteux si c'?tait une ruse de guerre, un projet de d?fection, ou quelque louable dessein qui les avait amen?s.
en
The officers' conversation was thus interrupted, and it was left uncertain whether they were broaching a hostile plot or a piece of treachery, or some honest plan.
eu
Zezinak, tribunoak bidalirik, kanpamendura itzultzean, borrokarako seinalea Valenteren aginduz emana eta soldadua armetan aurkitu zuen.
es
Despu?s de despedir a los tribunos, C?cina regres? al campamento y se encontr? que Fabio Valente hab?a dado orden de combatir y los soldados hab?an aprestado las armas.
fr
C?cina cong?die les tribuns, retourne au camp, et trouve le signal du combat donn? par Valens et le soldat sous les armes. Pendant qu'on tire au sort le rang de chaque l?gion, la cavalerie s'?lance en avant ;
en
Caecina, dismissing the officers, rode back to the camp, where he found that Valens had given orders to sound for battle, and the troops were already under arms.
eu
Legioek abantzuaren ordena zotz egin bitartean, zaldizkoek eraso egin zuten eta, bai harrigarria, otondar bakan batzuek oholesiaren aurka ezetsiak izatetik italiar legioaren kemenak libratu zituen;
es
Mientras las legiones echaban a suertes sus posiciones en la formaci?n, la caballer?a sali? al galope y, aunque resulte incre?ble, s?lo el valor de la Legi?n It?lica pudo evitar que un n?mero m?s peque?o de otonianos los estampasen contra la empalizada:
fr
et, chose ?tonnante, une poign?e d'Othoniens la rejetait sur les palissades, si le courage de la l?gion italique n'e?t arr?t? sa fuite :
en
While the legions were balloting for the order in which they were to take the field, the cavalry rode out and charged.
eu
honek, altzairuak airean, menperatuak itzultzera eta borroka berrastera behartu zituen.
es
La formaci?n de las legiones vitelianas se despleg? sin nerviosismo, y es que, a pesar de que el enemigo estaba cerca, la espesura de la vegetaci?n imped?a la visi?n de las armas.
fr
ces braves la re?oivent ? la pointe de l'?p?e, lui font faire volte-face, et la contraignent de retourner ? la charge. Les l?gions vitelliennes firent leurs dispositions sans aucun d?sordre : l'ennemi ?tait tout pr?s ;
en
Strange to say, they would have been hurtled back upon the trenches by a smaller force of Othonians, had not the Italian legion bravely stopped them by drawing their swords and forcing them to go back and resume the fight.
eu
Viteliar legioen lerroa arrapalada gabe eratu zen, zeren, etsaia hur izanik ere, armen ikustea zuhaitzen trinkoak eragozten baitzuen.
es
Entre los otonianos, los jefes estaban asustados, los soldados irritados con los jefes.
fr
Chez les Othoniens, les chefs ?taient d?concert?s, les soldats anim?s contre les chefs, les chariots et les vivandiers m?l?s avec les troupes ;
en
The Vitellian legions formed without any disorder, for though the enemy were close at hand, thick plantations hid the approaching force.
eu
Otondarren artean, buruzagiak beldurti ziren, soldadua buruzagiekin haserre, ibilgailuak eta urketariak nahastean, eta, lubakiak bi aldeetatik amilean, zutabe lasaiarentzat ere bide estua.
es
Carruajes y proveedores colapsaban una v?a que, aparte de las profundas zanjas que la flanqueaban, ya hubiera sido estrecha para un contingente al que nada acuciara.
fr
enfin la route, bord?e de deux tranch?es profondes, ?tait trop ?troite m?me pour une marche paisible.
en
their march was hindered by carts and camp-followers, and the high road, with its deep ditches on either side, was too narrow even for a peaceful march.
eu
Batzuek euren banderak inguratzen zituzten, beste batzuek bilatzen.
es
Unos se manten?an agrupados en tomo a sus estandartes, otros los buscaban;
fr
Les uns environnent leurs drapeaux, d'autres les cherchent.
en
Some of the men formed round their standards, others went searching for their place:
eu
Bazen nondinahi lasterka iristen zirenen eta harahona lasterkatzen zirenen oihuteria nahasi bat.
es
un confuso clamor de carreras y llamadas lo llenaba todo:
fr
Ce ne sont de toutes parts que clameurs confuses de gens qui accourent ou s'appellent ;
en
on every side there was an uproar as men ran about shouting to each other:
eu
Bakoitzaren ausardia edo beldurra bide, lehen lerrora oldartzen edo azkenekora atzeratzen ziren.
es
seg?n sintiesen el impulso del coraje o del miedo, irrump?an en primera fila o reculaban hasta la ?ltima.
fr
chacun, suivant son audace ou sa frayeur, se pr?cipite aux premiers rangs ou recule aux derniers.
en
the boldest kept pressing on to the front, while the tide of the timid ebbed to the rear.
eu
42. Bat-bateko izuak onetik ateratako gogoak funts gabeko poz batek abailmenera eraman zituen, armadak Viteliorengandik desertatu zuelako gezurra iragarri baitzuten batzuek.
es
42 Una alegr?a infundada vino a adormecer las mentes ofuscadas por tan repentino desconcierto: aparecieron unos asegurando que el ej?rcito de Vitelio hab?a renegado de ?l.
fr
XLII. A cet ?tourdissement d'une terreur soudaine succ?da une fausse joie qui alanguit les courages :
en
Amid the confusion of this sudden panic somebody invented a story 42 that Vitellius' army had abandoned his cause, whereupon an unwarrantable glee relaxed their efforts.
eu
Zurrumurru hori, Vitelioren esploratzaileek zabaldua, edo, Otonen alderdian bertan, dela iruzurrez, dela halabeharrez, sortu ote zen, gutxi frogaturik dago.
es
No se sabe con certeza si esta mentira fue divulgada por infiltrados vitelianos o surgi? de entre los propios otonianos aposta o por casualidad.
fr
un bruit se r?pand que l'arm?e de Vitellius vient de l'abandonner. Ce mensonge fut-il imagin? par les espions de Vitellius ?
en
It was never fully known whether this report was spread by Vitellian scouts or whether it was started on Otho's side, either by treachery or chance.
eu
Borrokaren beroa utzirik, otondarrek agurtu ere egin zituzten beste aldekoak;
es
El caso es que los de Ot?n perdieron el entusiasmo guerrero e incluso prorrumpieron en saludos al enemigo.
fr
mais, leur feu s'?teignant tout ? coup, ils se mettent ? saluer l'ennemi, qui r?pond par un cri de guerre.
en
Losing all their thirst for battle the Othonians actually broke into a cheer.
eu
eta oihu etsaikorrez hartuak izan ziren, eta euretar askorengan, agurraren arrazoia zein zen ez jakinik, traizioaren beldurra sortu zen.
es
Y como la respuesta fiie un rumor hostil y muchos de sus propios camaradas ignoraban a qu? ven?an los saludos, suscitaron sospechas de traici?n.
fr
La plupart des leurs ignoraient pourquoi ce salut et se crurent trahis. En cet instant l'arm?e vitellienne les charge avec l'avantage de l'ordre, de la force et du nombre.
en
The enemy answered with angry shouts, and most of Otho's soldiers, having no idea what caused the cheering, feared treachery.
eu
Orduan etsaien lerroak indar osoz jo zuen, indarrez eta kopuruz gehiago zirela.
es
Entonces se vino encima la formaci?n enemiga en perfecto orden, superior en fuerza y en n?mero.
fr
Les Othoniens, ?pars, moins nombreux, fatigu?s, ne laiss?rent pas d'engager une lutte vigoureuse.
en
At this point the Vitellian line charged. They were fresh, and in good order, stronger and more numerous.
eu
Otondarrek, nahiz eta sakabanaturik, gutxiago eta nekaturik, borrokari suharki heldu zioten, hala ere.
es
Los otonianos, pese a la dispersi?n, la inferioridad y el cansancio, repelieron con fiereza el ataque.
fr
Le champ de bataille, embarrass? d'arbres et de vignes, offrait un spectacle vari? :
en
However, the Othonians, despite their disorder, fewer numbers, and fatigue, offered a stubborn resistance.
eu
Eta zuhaitz eta mahatsengatik sargaitz ziren lekuetatik, borrokaren aurpegia ez zen bakarra:
es
Trabada por terrenos sembrados de frutales y vi?as, la batalla no tuvo s?lo una cara:
fr
on s'attaque et de pr?s et de loin, par masses ou en pointe ;
en
The ground was encumbered with orchards and vineyards, and the character of the battle varied accordingly.
eu
hurretik, urrundik, multzoan eta zirian esesten zuten;
es
se enfrentaban d? cerca y de lejos, en tromba o respetando el orden t?ctico.
fr
sur la chauss?e, on se joint, on se bat corps ? corps, on se heurte du bouclier ;
en
They fought now from a distance, now at close quarters, and charged sometimes in detachment, sometimes in column.
eu
galtzadaren zoruan, eskuetaraino iritsirik, gorputzekin eta ezkutuekin sakatzen zioten elkarri; pikak jaurtitzeari utzirik, kaskoak eta korazak ezpataz eta aizkoraz birrintzen zituzten;
es
En la calzada, hombro contra hombro, se empujaban con cuerpos y escudos y, renunciando a lanzar las jabalinas, se reventaban a hachazos cascos y corazas.
fr
aucun ne pense ? lancer sa javeline ; la hache et l'?p?e fendent les casques, percent les cuirasses.
en
On the raised high-road they fought hand to hand, using the weight of their bodies and their shields.
eu
elkar ezagutzean, besteen ikusgai, gerra osoaren amairako gudukatzen ziren.
es
Reconoci?ndose entre s? y bajo la mirada del resto, peleaban para decidir la guena entera.
fr
L?, connu de ses camarades, en vue au reste de l'arm?e, chacun des soldats combat comme s'il ?tait responsable du succ?s de la guerre.
en
They gave up throwing their javelins and cut through helmet and breastplate with sword and axe.
eu
 
es
 
fr
 
en
Each man knew his foe;
eu
43. Hain zuzen, Pado eta bidearen artean, bi legiok zelai irekian elkar jo zuten.
es
43 La casualidad enfrent? a campo abierto, entre el Po y la ruta, a dos legiones:
fr
XLIII. Le hasard mit deux l?gions aux prises dans une plaine d?couverte entre le P? et la route.
en
It happened that two legions met in the open fields between the high road and the Po.
eu
Vitelioren aldetik, XXI.a, Harrapari ezizenekoa, aspaldiko aintzagatik ospetsua;
es
por Vitelio, la XXIa, apodada Rapax y de antigua fama;
fr
C'?tait du c?t? de Vitellius la vingt et uni?me appel?e Rapax, d?s longtemps signal?e par ses exploits, et du c?t? d'Othon la premi?re Adjutrix, n'ayant jamais paru en bataille rang?e, mais pleine d'ardeur, et pour qui la gloire avait tout l'attrait de la nouveaut?.
en
for Vitellius the Twenty-first, commonly called Rapax, a regiment of old renown;
eu
Otonen aldetik, Lehen Laguntzailea, artean inoiz gudura eraman gabea, baina suhar eta ohore berriaren gose.
es
del lado de Ot?n, la Ia, Adiutrix, nunca antes movilizada, pero aguerrida y ansiosa por estrenar triunfos.
fr
Celle-ci culbute les premiers rangs de la vingt et uni?me et lui enl?ve son aigle.
en
and for Otho the First Adiutrix, which had never been in battle before, but was full of spirit and eager to win its first laurels.
eu
Lehenekoek, XXI.eko aurrelariak eraitsirik, arranoa kendu zieten;
es
Los de la Ia arrollaron la vanguardia de la XXIa y les arrebataron el ?guila.
fr
La vingt et uni?me, outr?e de cet affront, repousse ? son tour la premi?re, tue Orphidius B?nignus son commandant, et lui prend beaucoup d'enseignes et de drapeaux.
en
Their charge overthrew the front ranks of the Twenty-first, and they carried off its eagle.
eu
legioak, irain horrek amorraturik, Lehenekoei atzerantz eragin zieten, Orfidio Benigno legatua hilez, eta etsaiei bandera eta zutoihal asko kendu zieten.
es
La humillaci?n enardeci? a la legi?n, que contraatac? y rechaz? a los de la Ia, mat? al legado Orfidio Benigno y se apoder? de numerosas ense?as y estandartes del enemigo.
fr
D'un autre c?t? la treizi?me l?gion fut enfonc?e par le choc de la cinqui?me, et le d?tachement de la quatorzi?me fut entour? par des forces sup?rieures.
en
Fired with indignation, the Twenty-first rallied and charged the front of the enemy, killing the commanding officer, Orfidius Benignus, and capturing many of their colours.
eu
Beste leku batean, XIII. legioa Varen erasoak uxatua izan zen, XIV eko indar askoren iritsierak inguraturik.
es
En otra parte, la XIIIa Legi?n fue desbaratada por el ataque de la Va, mientras la XIVa quedaba acorralada por efectivos m?s numerosos.
fr
Les g?n?raux d'Othon ?taient depuis longtemps en fuite, tandis que C?cina et Valens faisaient sans cesse avancer de nouvelles troupes.
en
The Fourteenth were surrounded by the numbers that attacked them. Otho's generals had long ago fled.
eu
Eta Otonen buruzagiak aspaldi ihes eginak zirela, Zezinak eta Valentek euretarrak erreserbako tropaz indartzen zituzten.
es
Y ya con los jefes otonianos en faga, C?cina y Valente segu?an apuntalando su ventaja con refuerzos.
fr
Un renfort important leur arriva : c'?tait Alph?nus avec les cohortes bataves qui venaient de d?faire les gladiateurs.
en
Caecina and Valens began to bring up the reserves to the support of their men, and, as a fresh reinforcement, there arrived Varus Alfenus with his Batavians.
eu
Azken sorospena iritsi zen, Varo Alfeno batavoekin, gladiadoreen kontingentea desegindakoan, zeina, untzietan translatua, kohorteek, aurrean jarririk, ibaian bertan akabatu baitzuten.
es
El ?ltimo en llegar fae Alfeno Varo con los b?tavos, despu?s de liquidar a un grupo de gladiadores que hab?an embarcado y las cohortes de la orilla opuesta hab?an diezmado en el propio r?o:
fr
Comme ce corps passait le P? sur des barques, elles l'avaient re?u de la rive oppos?e, et massacr? sur le fleuve m?me ; ainsi victorieuses, elles se port?rent sur le flanc de l'ennemi.
en
They had routed the gladiators by confronting them and cutting them to pieces in the river before their transports could land, and flushed by their victory came charging in upon the flank of the enemy.
eu
Hala garaile, etsaien alboaren aurka jaurti zituzten.
es
ya vencedores se abalanzan sobre el flanco del enemigo.
fr
XLIV. Rompus par leur centre, les Othoniens s'enfuirent en d?sordre pour regagner B?driac.
en
Their centre broken, the Othonians fled in disorder, making for Bedriacum.
eu
 
es
 
fr
L'espace ?tait immense, les chemins obstru?s de morts :
en
The distance was immense;
eu
44. Eta lerroa erditik hautsirik, otondarrek eragabe ihes egin zuten, Bediakrorantz eginez.
es
44 Cuando el centro de sus l?neas se derrumb?, los otonianos se retiraron en desbandada con intenci?n de llegar a Bedr?aco.
fr
ce qui donna le temps de tuer davantage ;
en
the road encumbered with heaps of dead.
eu
Distantzia izugarria bera, bideak gorputzen pilaketaz trabaturik gelditu ziren, horrekin sarraskia aeragotuz, gerra zibiletan atxiloak ez baitira harrapaki bihurtzen.
es
La distancia era enorme y montones de cad?veres atascaban los caminos, donde m?s muertes hubo:
fr
car dans les guerres civiles on ne compte pas sur les prisonniers pour enrichir la victoire.
en
This made the slaughter all the greater, for in civil war captives cannot be turned to profit.
eu
Suetonio Paulinok eta Lizinio Prokulok kanpamendua ibilbide apartatuetatik saihestu zuten.
es
en las guerras civiles los prisioneros no traen cuenta.
fr
Su?tonius et Proculus, par des routes diverses, ?vit?rent le camp.
en
Suetonius Paulinus and Licinius Proculus avoided the camp at Bedriacum by diverse routes.
eu
Vedio Akila, XIII.
es
Suetonio Paulino y Licinio Pr?culo evitaron el campamento por rutas apartadas.
fr
Entr?, encore de grand jour, dans les retranchements, il est assailli par les clameurs des s?ditieux et des fuyards.
en
It was still broad daylight when he entered the camp.
eu
legioko legatua, beldur itsuak soldaduen amorrura bota zuen.
es
Un miedo insensato expuso al legado de la XIIIa Legi?n, Vedio ?quila, a las iras de los soldados:
fr
Outrages, violences, rien ne lui est ?pargn? ;
en
Immediately a crowd of mutinous fugitives came clamouring round him.
eu
Barrutian oraindik egun argiz sartu zelarik, sediziogile eta ihestunen oihuek erasaten diote;
es
cruz? la empalizada en pleno d?a y le recibi? un abucheo atronador de rebeldes y fugitivos que, despu?s de los insultos, pasaron a las manos.
fr
les mots de d?serteur et de tra?tre retentissent ? son oreille : non qu'il f?t plus coupable qu'un autre ;
en
They spared neither abuse nor violence, assailing him as a deserter and a traitor.
eu
ez irainez, ez eskuz abstenitzen dira;
es
Le acusaban de desertor y traidor sin tener la menor culpa, pero es h?bito de la chusma recriminar a los otros sus propias infamias.
fr
mais, quand tout le monde a failli, chacun rejette sur autrui sa honte personnelle.
en
They could bring no special charge against him, but the mob always lay their own disgrace on some one else.
eu
desertore eta traidoretzat salatzen dute, ez ezein hoben bereziki bereagatik, baizik, bulgoaren ohituran, bakoitzak bere lotsagarrikeria besteei gaitzetsiz.
es
A Ticiano y a Celso los ayud? la noche, cuando ya estaban en sus puestos los centinelas y los soldados bajo control:
fr
La nuit favorisa Celsus et Titianus : ils trouv?rent les sentinelles pos?es et le tumulte assoupi.
en
Night came to the aid of Titianus and Celsus, for Annius Gallus had already placed sentinels on guard and got the men under control.
eu
Tiziano eta Zelsori gauak lagundu zien, guardiak jada banaturik eta soldaduak geldiarazirik, zeintzuk Annio Galok aholkuz, erreguz, autoritatez konbentzitu baitzituen ez zitezela, gudu galtzailearen hondamenaren ondoren, elkarren arteko sarraskian anker:
es
a base de cordura, ruegos y autoridad, Annio Galo hab?a conseguido que se calmaran y no a?adiesen con su crueldad m?s muertes propias a las ya causadas por el desastre de la derrota.
fr
Gallus, ? force de pri?res, de conseils, de fermet?, avait su persuader aux soldats "de ne pas aggraver les d?sastres d'un combat malheureux en tournant leur furie contre eux-m?mes ;
en
Using remonstrances, prayers, and commands, he had induced them not to add to the disaster of their defeat by murdering their own friends.
aurrekoa | 87 / 28 orrialdea | hurrengoa

Nodoa: liferay1.lgp.ehu.eus