Artikulu hau jatorriz The Conversation argitalpenean aurki daiteke.

Batzuetan bihotzaren taupadak sumatzen baditugu ere, oro har, ez dakigu zer gertatzen den gure barnean. Normalena da ez hautematea, adibidez, neuronen mugimendua, ezta giltzurrunen gatzen eta uraren joan-etorria ere. Prozesu horien azpian dauden fisika eta kimika dira metabolismo basala osatzen dutenak, bizirik mantentzen gaituztenak. Horietan gastatzen dugun energia da une oro bizirik egoteagatik ordaintzen dugun prezioa, eta erabiltzen dugun guztiaren % 50 eta % 70 bitartekoa da.

Beste prozesu fisiko eta kimiko batzuek hitz egitea, ibiltzea eta lan egitea ahalbidetzen digute. Luzera, bizitzeko ere behar ditugu, baina ez beti; dagokion jarduera metabolikoa jarduera fisiko horiei lotuta dago. Errutinako edo ohiko metabolismo esaten diogu bi zatien baturari.

Haurren eta helduen metabolismoa

Fase fetalean, bizia da metabolismoa. Alde batetik, organismo txikiek oso jarduera metaboliko handia dute berez; fenomeno biologiko unibertsal bat da. Eta, bestetik, fetua hazten ari den organismo bat da. Haren barruan organo eta ehun berriak sortzen ari dira azkar-azkar, eta jarduera hori metabolikoki garestia da. Hala ere, tamainaren efektua kenduz gero, txikienen guztizko intentsitate metabolikoa ez da hain handia; helduen intentsitatearen azpitik ere egongo litzateke. Amaren umetokian jarduera fisikoa oso mugatuta egoteak eragiten du, ulergarria denez.

Jaio ondoren, bi maila metabolikoak, basala eta ohikoa, oso azkar igotzen dira eta, bizitzako lehen urtearen bueltan, gehieneko balioetara iristen dira. Adin horretako haurren metabolismoa, lehen aipatutako tamainaren efektua kenduta, helduena baino % 50 biziagoa da. Hazteak dakarren ehun berriaren ekoizpen handia metabolismo hain handi horren oinarrian dago. Hori alderdi garrantzitsu bat da; izan ere, jarduera metabolikoa zenbat eta biziagoa izan, orduan eta elikagai gehiago eman behar zaio garatzen ari den umetxoari.

Jaio eta 15 hilabetetik aurrera, metabolismoa jaitsi egiten da 20 urtera arte, eta gero ia konstante mantentzen da bosgarren edo seigarren hamarkadara arte. Adin horren inguruan, berriz ere jaisten da maila metabolikoa, eta badirudi zahartzearekin lotutako narriadura organikoarekin lotuta dagoela. Fase fetalean izan ezik –jarduerari lotutako metabolismoa txikiagoa da–, bizitzaren gainerakoan bi zati horiek, bizi-mantentzeari dagokiona eta jarduera fisikoari lotutakoa, nahiko paraleloak dira.

Zahartzaroaren efektua

Jarduera metaboliko basalean adinarekin gertatzen den beherakada, neurri handi batean, organo guztien jarduera biologikoa murrizten delako gertatzen da, eta, bereziki, metabolikoki aktiboenak direnena (entzefaloa eta gibela). Eta muskulu-jarduerarekin lotutako osagaiarena, 5 eta 10 urte bitartean balio maximoak lortu ondoren, azkar jaisten delako 18 urtera arte; gero, egonkortu egiten da, eta berriz jaisten da poliki 45 urtetik aurrera, gutxi gorabehera.

Laburbilduz, intentsitate metaboliko basal handieneko bizi-aldia bizitzako lehen urtea da, metabolikoki oso aktiboak diren organoak asko hazten direlako. Jarduera fisiko handienekoa pubertaroaren aurreko urteak dira. Gutxieneko intentsitate metabolikoa adin aurreratuetan lortzen da, 70 urteak pasata, metabolismoaren bi osagaietarako, organo eta ehunen jarduera zein muskulu-sistemarena gainbeheran daudelako jada urte batzuk lehenagotik.

Artikulu honen jatorrizko bertsioa UPV/EHUren Cuaderno de Cultura Científican argitaratu zen.