Psikolinguistika irakasgaia, Filologia, Euskal Ikasketak eta Ingeles Ikasketak Graduetan ematen den 3. eta 4. mailako (zehaztugabea) hautazko irakasgaia da. Hizkuntzalaritza Minorraren baitan kokatzen da.

Irakasgai honek sarrera egiten dio psikolinguistikaren ikerketa alorrari. Ikerketa esparru honek hizkuntza zientzia kongnitiboaren barnean ikertzen du, hots, hizkuntza gogoan nola itxuratzen den, hizkuntza erabiltzen dugunean nola prozesatzen den, gure lehen hizkuntza eta bigarren edo hirugarren hizkuntzak nola ikasten ditugun, buruan hiztegia nola antolatzen den, zer diren hizkuntza patologiak eta beste hainbat oinarrizko gai hartzen ditu barne.

Hizkuntza zientzia kognitiboaren ikuspegitik hartuta, oinarri enpiriko eta metodologikoak jorratuko ditugu.



Ikastaroaren helburuak hauexek dira:



1.Hizkuntza, gogoa eta garunaren arteko harremana aztertu.

2.Hizkuntzaren oinarri biologikoak, hiztegiaren antolaera mentala, perpausen prozesamendua, elebitasuna eta hizkuntza patologiei buruzko oinarrizko ezagutza garatu.

3.Alorraren metodología esperimentala jorratu.

4.Metodologia horien bitartez lortutako emaitzak ebidentzia gisa interpretatzeko gaitasuna landu.

5.Alorraren oinarrizko terminología ezagutzea.



Irakasgaiaren ondoren, ikasleek jakingo dute:

1.Garunean hizkuntzari lotuta dauden eremu nagusiak zein diren eta zer egiten duten.

2.Hitzen hautematean, perpausen prozesamenduan, hizkuntzaren jabekuntzan eta elebitasunean azken urteotan egin diren aurkikuntza nagusiak zein diren.

3.Hiztegiaren antolamenduaz, perpausen prozesamenduaz eta hizkuntzaren jabekuntzaz zabaldu diren eredu teoriko nagusiak zein diren.





Gaitasunak:

1. Psikolinguistikaren esparruan ohikoena den terminologı́a erabiltzeko gaitasuna (Euskal Ikasketetako M14CM01, G002, G003, G008rekin bateragarria, eta baita Ingeles ikasketetako M16CM01, zein G003, G007, G009rekin ere).

2. Ikasleek psikolinguistikaren esparruko edukiak osatu, hautatu, jarrera kritikoarekin interpretatzeko gaitasuna eta ondoren psikolinguistikaz ikasitakoak azaltzeko gai izatea norbanaka zein taldean argudioak aurkeztu eta arazoak behar bezala konpontzeko gauza direla erakutsiaz (Ingeles ikasketetako MEC1,MEC2, MEC3, MEC4 y MEC5, M16CM03, G004 eta G008rekin bateragarria, Euskal Ikasketetako M01CM03, G003, G004, G005, G007 eta G008rekin, eta Filologiako M01CM03 eta G008rekin).

3. Hizkuntzaren jabekuntza, ekoizpen eta ulermen prozesuak nola gertatzen diren azaltzeko hipotesi nagusiak ezagutu eta hipotesi berriak formulatzeko ahalmena garatzea. Hipotesiak zalantzan jartzeko jarrera kritikoa garatzea, eta teoria ezberdinak esperimentalki testeatzeko beharrezkoak diren metodologia esperimental nagusiak ezagutzea eta baliatzea. (MEC1, MEC2, MEC3, MEC4, MEC5-ekin bateragarria, baita Euskal Ikasketetako M14CM02, M14CM4, M14CM5 eta G002, G003, G007, G008rekin ere, zein Ingeles Ikasketetako M16CM02 eta M16CM04, M16CM05 eta G007, G008, G009 rekin, eta Filologiako M01CM04, G005, G006, G009 eta G010rekin).

4. Psikolinguistika ikasketekin zerikusia duen edukiak eta ideiak hartzaile aditu zein aditu ez direnei helarazteko gai izatea, Euskal Herriko hizkuntza ofizialetako bat edo gehiagotan (Euskal ikasketetako M14CM06, G001, G003, G004rekin bateragarria, eta baita Ingeles ikasketetako M16CM06, G007, G009 eta G010ekin zein Filologiako M01CM01, G003 eta G007rekin).

Irakasgai honetan eskola magistralak, eztabaidak eta ariketak nahastuko dira. Ikasleen parte-hartzea kontuan hartuko da.



1. Zer da Psikolinguistika?

a. Alorraren helburuak

b. Historia

c. Psikolinguistika Zientzia Kognitiboan

2. Hizkuntzaren garapena: erritmoa, hotsak, gramatika

a. Jaioberriek hizkuntzaz dakitena

b. Lehenengo hilabeteetan ikasten dutena

c. Erritmoa, maiztasuna eta sintaxiaren arteko lotura

3. Hitzak bilatzen eta erabiltzen

a. Buruan dugun hiztegia

b. Hitzak nola esaten ditugun (hizkuntzaren ekoizpena)

c. Hitzak nola ulertzen ditugun (hizkuntzaren ulermena)

4. Perpausak prozesatzen

a. Prozesamendu mekanismoak

b. Anbiguotasuna, ez-gramatikaltasuna eta perpaus konplexuen prozesamendua

c. Gramatikaren prozesamendua ikertzeko metodoak

5. Hizkuntza burmuinean

a. Hizkuntzaren neuroanatomia

b. Hizkuntza neuroirudietan

c. Afasia

6. Elebitasuna

a. Elebidunak eta elebakarrak

b. Elebidunek hitzak nola prozesatzen dituzte eta nola aldatzen dute hizkuntza?

c. Ba ote dute abantailarik elebidunek?

Ebaluazio-sistema jarraitua izango da nagusiki, zenbait proba eta ariketa bidez bideratua, baina hala nahi duten ikasleak azken proba idatziaren bidez soilik ebaluatuko dira. (Ikus UPV/EHUko 2016-12-15eko erabakia (2017-3-13ko EHAA)). Ebaluazio jarraitua bi eratara egingo da: alde batetik, klaseetan parte hartzea eta egin beharko diren zeregin praktikoak, banaka, talde txikian gelan zein gelatik kanpo egitekoak (emaitzaren %50a), eta bestetik, nahitaezko amaierako azterketa idatzia (emaitzaren %50a). Azken probaren bidez soilik ebaluatuko diren ikasleen kasuan, proba idatziak %100 balioko du.



Ebaluazio irizpideak (zereginaren izaeraren arabera egokituko direnak):

- Erantzunen egokitasuna

- Zuzentasun ortografiko eta gramatikala

- Diskurtsoaren osotasuna

- Argumentazio egokia

- Hizkera teknikoaren eta hiztegi bereziaren erabilera egokia

- Informazio iturrien aipamen zuzena



• Aurkeztu gabeko ariketa, lan edo azterketa bakoitzeko ikasleak ZEROko nota jasoko du zeregin horretan.

• Ikasleak ez ditu gainditu behar ebaluazio jarraituan egindako zereginak azken probara aurkezteko.



Nolanahi ere, ikasleek aukera izango dute ebaluazio jarraituari uko egin eta ebaluaketa notaren %100 azken proba bakarraren bidez egiteko, ebaluazio jarraitua hasi eta gero ere. Ebaluaketa mota hau nahi duen ikasleak idatziz helarazi behar dio dagokion irakasleari ebaluazio jarraituari uko egin eta azken proba bidezko ebaluaketa egiteko eskaria, ikasturtea hasten denetik 9 astera (ikus EHAA, 50 zenb., 2017/03/13) (tramiteetarako ikus.: https://www.ehu.eus/eu/web/letren-fakultatea/idazkaritza-tramiteak).

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 50
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 50

Ikasleek aukera izango dute deialdiari uko egiteko. Ebaluazio jarraitua egiten duten ikasleen kasuan, ohiko deialdian aurkezteari uko egiteko, eskolak amaitu baino hilabete lehenago aurkeztu beharko diote uko-eskaria irakasgaiko irakasleari.

Azken ebaluazioaren kasuan, azterketa egun ofizialean egin beharreko probara ez aurkezte hutsak ekarriko du automatikoki kasuan kasuko deialdiari uko egitea (EHAA, 2017/03/13, II kap., 12. art., 3 puntua).

Ohiko deialdian irakasgaia gainditu ez edo ohiko deialdian aurkezteari uko egindako ikasleek aukera izango dute ez-ohiko deialdian aurkezteko. Proba bakarraren bidez ebaluatuko da notaren %100ekoa.

Warren, P. (2013). Introducing Psycholinguistics. New York: Cambridge University Press.

Oinarrizko bibliografia

Euskaraz

Azkoaga, J., eta Erdozia, K. (2016). Euskal perpausen hurrenkeren prozesamendua kasu-sistemaren argitan. UZTARO, 96, 23-47.



Erdozia, K. (2009). burmuineko aktibitate elektrikoa hizkuntz gaitasuna neurtzeko. Ekaia: Euskal Herriko Unibertsitateko zientzi eta teknologi aldizkaria, 22, 131-143



Erdozia, K., Santesteban, M., and Zawiszewski, A., editors (2021). Bi hizkuntza garun bakarrean: euskal psikohizkuntzalaritzaren ekarpenak eta erronkak. UEU eta

UPV/EHU, Bilbo.



Laka, I. (2008). Hizkuntzaren sustrai biologikoen inguruan Ekaia: Euskal Herriko Unibertsitateko zientzi eta teknologi aldizkaria, 21, 141-161



Laka, I. (2008). Senezkotasuna hizkuntzan: Gramatika Unibertsalaren inguruko hausnarketa. IN Artiagoitia, X. eta Lakarra J. Gramatika Jaietan. Patxi Goenagaren omenez, ASJU, Bilbo.



Pinker, S. (1994). The Language Instinct. Euskaraz: 2010. Hizkuntza-sena. ZIO bilduma.



Zawiszewski, A. (2014). Hizkuntzaren ekoizpena eta ulermena. EKAIA, 27, 315-327



+ Eskuliburuak gaztelaniaz:



Belinchón, M., Igoa, J. M. y Rivière, A. (2009). Psicologı́a del lenguaje. Investigación y teorı́a. Madrid: Trotta (9 a edición).



Carreiras, M. (1997). Descubriendo y procesando el lenguaje. Trotta, Madrid.



Carroll, D. W. (2006). Psicologı́a del Lenguaje. 4 a edición. Revisión técnica: Peraita, H. y Quilis, Y. Ed. Thomson.



Cuetos, F. (Ed.) (2012). Neurociencia del lenguaje. Bases neurológicas e implicaciones clı́nicas. Ed. Médica Panamericana, S.A., Madrid.



Cuetos, F., González, J., y De Vega, M. (2015) Psicologı́a del Lenguaje. Ed. Médica Panamericana, S.A., Madrid.



De Vega, M. y Cuetos, F. (1999). Psicolinguı́stica en español. Trotta, Madrid.



Dieguez-Vide, F. y Peña-Casanova, J. (2012). Cerebro y lenguaje. Sintomatologı́a neurolingüı́stica. Ed. Médica Panamericana, S.A., Madrid.



Harley, T.A. (2013). Psicologı́a del Lenguaje. De los datos a la teorı́a. Ed. McGraw Hill Education. Madrid.



+ Eskuliburuak ingelesez:



Altmann, G.T.M. (2001). The mechanics of language: Psycholinguistics in review. The British Journal of Psychology, 92, 129–170.



Carreiras, M., and Clifton, C. 2004. The on-line study of sentence comprehension. Psychology Press, New York and Hove.



Eysenck, Michael W., and Keane, Mark. 2000. Cognitive Psychology: A Student’s Handbook. (4th Edition). Psychology Press, New York.



Field, J. 2004. Psycholinguistics: The key concepts. Routledge, London and New York.



Gaskell, M. Gareth, ed., (2007). The Oxford handbook of psycholinguistics. Oxford: Oxford University Press.



Goldrick, M., Ferreira, V., & Miozzo, M. (2014). The Oxford handbook of language production. Oxford: Oxford University Press.



Harley, T. 2008 (3rd ed.). The Psychology of Language From Data to Theory. Psychology Press, Hove and New York.



Pulvermuller, F. 2001. The Neuroscience of Language. Cambridge University Press, Cambridge.



Traxler, Matthew. 2012. Introduction to Psycholinguistics: Understanding language science. Willey-Blackwell.



Warren, P. (2013). Introducing Psycholinguistics. New York: Cambridge University Press.



+ Elebitasuna:

Costa, A. (2017) El cerebro bilingüe. Madrid: Debate.



Bhatia, T., and Ritchie, W., (eds.). 2004. The Handbook of Bilingualism. Blackwell Publishing,



Kroll, J., and De Groot, A. 2005. Handbook of Bilingualism, Psycholinguistic Approaches. Oxford University Press, NY.



Schwieter J. W. (2016). Cognitive control and consequences of multilingualism. John Benjamins, Amsterdam.



+ Orokorrak:



Kahneman, Daniel. (2011). Thinking, Fast and Slow. Farrar, Straus and Giroux, New York.



Fabbro, F. (eds.). (1999). Concise Encyclopedia of Language Pathology. Elsevier, Oxford.



Moro, A. (2010). The Boundaries of Babel: The Brain and the Enigma of Impossible Languages. The IT Press, Cambridge (MA).

Gehiago sakontzeko bibliografia

Sedivy, J. (2014). Language in Mind: An introduction to Psycholinguistics. Sinauer Associates, Massachusetts.

Stemmer, B., and Whitaker, H. 2008. The Handbook of Neuroscience of Language. Academic Press, Amsterdam.

Aldizkariak

Journal of Memory and Language
Language and Cognitive Processes (orain Language, Cognition and Neuroscience)
Bilingualism: Language and Cognition
Frontiers in Psychology
Cognition
Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory and Cognition
Applied Psycholinguistics
Brain and Language
International Journal of Bilingualism
Lingua
Cognitiva

Web helbideak

International Association for the Study of Child language
http://iascl.talkbank.org/
The National Aphasia Association
http://www.aphasia.org/news_and_events/news_and_events.html
American speech hearing association
http://www.asha.org/public/hearing/disorders/understand-apd-child.htm
Asociación para el estudio de la adquisición del lenguaje
http://www.aeal.eu/origenes.html