Artikulu hau jatorriz The Conversation argitalpenean aurki daiteke.

Ohikoa da gure bizi konstanteak etengabe neurtzea. Esaterako, ordulari adimendunen bidez, kirola egiten dugun bitartean; edo elektrokardiografoen bidez, ospitalean gaixo gaudenean. Gure errendimendu fisikoa optimizatzeko edo gure bizitza arriskuan jar dezaketen osasun atalaseak detektatzeko balio digu denbora errealeko monitorizazioak. Eta funtsezkoa da, diagnostikoa, tratamendu egokia eta funtzionamendu fisiologikoaren eta errendimenduaren optimizazioa errazten dituelako.

Gizakiarekin gertatzen den moduan, basoen ‘bizi konstanteak’ monitorizatzeak aukera ematen digu basoen arazoak ulertzeko eta horiek zaintzera eta modu jasangarrian kudeatzera bideratutako erabakiak hobeto hartzeko.

Basoen osasuna zaintzea

Basoak zaintzea premiazko erronka bihurtu da. Izan ere, gero eta handiagoak dira basoen zaurgarritasuna eta aurrean dituzten erronkak. Basoen ahultzea fenomeno globala bilakatu da dagoeneko. Zuhaitzak modu masiboan hiltzen dira, eta horrek galera handiak eragiten ditu. Egurra galtzeaz gain, basoek eskaintzen dituzten funtsezko zerbitzu ekosistemikoak galtzen dira, hala nola aldaketa klimatikoa arintzea, uholde handiak prebenitzea, aisialdi guneak...

Hortaz, basoen osasuna zaintzea funtsezkoa da. Horretarako, ingurumen sentsore oso zehatzak ditugu, aldagai mota oro bereizmen handiz neurtzeko. Tresna horiek, ordulari adimendun batek edo elektrokardiografo batek bezala, basoen ‘bizi konstanteak’ monitorizatzea ahalbidetzen digute, landa baldintzetan eta denbora errealean.

Ikertalde askok garatzen eta aplikatzen dituzte sentsoreen erabileran oinarritutako monitoretza teknikak; basoen osasunean gertatzen diren aldaketa garrantzitsuak detektatzea ahalbidetzen dute sentsore horiek.

Hainbat sentsore mota

Egungo ikerketa zientifikoan nabarmentzen diren aurrerapen teknologikoen artean, lurreko eta aireko aldagai klimatikoak neurtzen dituzten sentsoreak daude. Zehaztasun handiz eta etengabe (minutuz minutu ere bai) erregistratzen dituzte faktore giltzarriak, hala nola uraren eskuragarritasuna edo zuhaitzak hazten diren baldintza mikroklimatikoak.

Duten zehaztasun mailagatik potentzial handia duten beste sentsore batzuk dendrometro digitalak dira. Zuhaitzen hazkundea zehaztasun handiz monitorizatzeko aukera ematen digute horiek. Izan ere, oso modu fidagarrian neurtzen dituzte enborren loditze eta uzkurdura aldaketak. Modu jarraituan erregistratzen dituzte zuhaitzen ‘taupadak’, eta horiek klimarekin lotu daitezke.

Beste sentsore batzuk izerdiaren fluxuaren neurtzaileak dira. Horiek gai dira zuhaitzen ‘zirkulazio sistemak’ nola funtzionatzen duen erakusteko, denbora errealean.

Aipatutako guztiaz gain, giza begiak hauteman ezin dituen aldaketak detektatu ditzakegu, espezieen inguruan jarritako kameretako irudietatik eskuratutako indizeen bidez. Adibidez, hostoen kolorearen trantsizio txikiak; horiek informazio garrantzitsua ematen dute errendimendu fotosintetikoaren gainean.

‘Bizi konstanteen’ monitorizazio fin hori beste teknologia aurreratu batzuekin ere erabil daiteke; adibidez, sateliteen eta dronen irudiekin. Hala, eskala espazial handiagoetan detektatu ahal izango lirateke landareen kolore trantsizioak. Modu horretan, banako isolatuak monitorizatzeaz gain, gai izango ginateke teknologia horien potentzial osoa aprobetxatzeko eta eskala handiagoan neurtzeko, hala nola basoetan, eskualdeetan, kontinenteetan edo mundu mailan.

Azkenik, ‘gauzen internet’ aipatu behar dugu. Izan ere, aukera ematen digu sentsoreek eremuan denbora errealean neurtutako datu guztiak gure lantokitik edo etxetik ikusteko, modu erosoan. Eta asko aurrezten da azpiegituretan eta joan-etorrietan.

Osasunaren eta gaixotasunaren arteko lerroa

Zuhaitzen ‘bizi konstanteak’ xehetasunez monitorizatzeak aukera ematen digu horien ‘osasun atalaseak’ detektatzeko. Atalase horiek informazio garrantzitsua ematen dute. Adibidez, zuhaitz batek lurraren zer ur mailatatik behera ezin duen bizi, edo zer tenperaturatatik aurrera uzten dion fotosintesia modu eraginkorrean egiteari.

Gizakien kasuan, gure bizi konstanteak neurtzeak heriotzaren eta biziaren arteko muga ezar dezake, edo domina olinpiko bat irabaztearen eta lesio bat izatearen artekoa. Basoen kasuan, denbora errealeko monitorizazioa funtsezkoa da basoen kudeaketa jasangarrira bideratutako erabakiak hobeto hartzeko. Eta aukera ematen digu basoen kudeaketa eta kontserbazioa hobetzen laguntzeko eta, hortaz, aldaketa klimatikoa arindu eta gure gizartearentzat zerbitzu ekosistemiko giltzarriak eskaintzen jarrai dezaketen baso osasuntsuak izateko.