1. IKERKETA-ILDOA. BIZTANLERIA OROKORRAREN INGURUMEN-ESPOSIZIOEN ZENBATESPENA ETA DESKRIBAPENA
1.1. ILDOA.- Giza biomonitorizazioa
Giza Biomonitorizazioak (HBM) substantzia kimikoekiko esposizioa neurtzen du, gernua, odola edo ilea bezalako matrize biologikoen bidez. Funtsezko tresna da osasun publikoan, aukera ematen baitu esposizio-iturriak, geografia- eta denbora-joerak, talde kalteberak eta ingurumen-politikak identifikatzeko. B-EHRG taldeak bi ikerketa-azpilerro ikertzen ditu:
1.1.1. HBM haurdunaldian, haurtzaroan eta nerabezaroan
Ildo honetan INMA proiektuak (Infancia y Medio Ambiente) jaio aurreko eta jaio osteko kutsatzaileen ondorioak aztertzen ditu haurren osasunean. Ikerketa honek 3900 parte-hartzaile izan ditu Espainiako sei kohortetan, eta hainbat faktore aztertu ditu, hala nola airearen kutsadura, ura, metalak eta tabakoa, neurogarapenean, arnasketa-osasunean, obesitatean eta gehiagotan izandako inpaktuak neurtuz. Aurkikuntza garrantzitsuenetako bat zilbor-hesteko metilmerkurioarekiko esposizio-maila altuak izan ziren. Jaioberrien % 68k EPAk (Environmental Protection Agency) haurren neuro-garapenean ondorio kaltegarriak babesteko ezarritako maila gainditzen zituen. Aurkikuntza horren ondorioz, arraina kontsumitzeko jarraibideak berrikusi ziren jaio aurreko eta jaio ondoko faseetan.
1.1.2. HBM biztanleria orokorrean
Helduen populazioari dagokionez, ikerketa taldeak Europako bi ekimenetan parte hartzen du, hala nola HBM4EU (European Human Biomonitoring Initiative) eta PARC (Partnership for the Assessment of Risk from Chemicals) ekimenetan. Bi ekimenek kontinenteko esposizio kimikoa ebaluatzen dute. Gipuzkoan hiri-hondakinak errausteko instalazio bat jartzeak airearen kalitatean eta herritarren osasunean izan dezakeen eragina ebaluatzeko metodologia ere landu du taldeak. Metodologia horren barruan sartzen dira aire-kutsatzaileen mailak neurtzea, populazioaren esposizio-maila neurtzea kutsatzaileen gorputz-karga eta lurzoruan eta tokian ekoitzitako elikagai-kontzentrazioak neurtuz, eta, gainera, populazioaren epe laburreko eta luzeko osasun-egoera ebaluatzea.
1.2 ILDOA.- Hiri-inguruneari lotutako ingurumen- eta gizarte-faktoreen zenbatespena
Ildo honek hiri-inguruneko ingurumen- eta gizarte-faktoreak eta horiek osasunean duten eragina aztertzen ditu. Europako Ingurumen Agentziak "Urban Environment" txostenean adierazi duenez, Europako biztanleriaren % 80 hiri-inguruneetan biziko da 2020an. Hiri-inguruneen hedapenaren ondorioz, areagotu egin dira atmosferaren kutsadurarekiko, zaratarekiko, giro ez oso atsegin edo bortitzekiko, ingurune berde txikiekiko, gizarte-kohesioaren eta elkarreraginen kalitate txarragoarekiko eta desberdintasun sozial nabarmenekiko eraginarekiko esposizioak.
Ildo horrek, hainbat proiekturen bidez, hiri-inguruneko ingurumen-esposizioa ebaluatzen du biztanleria kalteberarengan.
1.2.1. Hiri-ingurunearekiko ingurumen-esposizioaren estimazioa talde kalteberetan
Haurdun dauden emakumeen eta haurren kasuan, INMA eta UGARE (Urban Green Activity Reproductive Effects) proiektuek hiri-ingurunearen kalitatea ebaluatu dute airearen kutsadura, uretan dauden kutsatzaileak, eremu elektromagnetikoak, zarata eta bizitegi-berdetasuna neurtuz. INMA-Gipuzkoa proiektuak biztanleria-dentsitate txikiko eta industria-jarduera handiko hiri-eremuak hartzen ditu. Donostian eta Bartzelonan garatzen den UGARE proiektuak ibilgarritasuna eta kutsadura atmosferikoa ebaluatzen ditu, baita osasun mentalarekin, jarduera fisikoarekin eta erditzearen konplikazioekin duen lotura ere. Bilboko eskola-inguruneetan egindako “Muro Verde” proiektuak eskoletako jolastokietako airearen kutsadura eta zarata ebaluatu ditu, bai eta ikasleek kutsatzaile horiei buruz duten pertzepzioa ere.
1.2.2. Hiri-ingurunearekiko ingurumen-esposizioaren estimazioa
Biztanleria orokorrari dagokionez, EAEko Osasun Inkestak (EAEOI) osasunaren egoerari eta bilakaerari, osasunaren determinatzaileei eta osasun-zerbitzuen erabilerari buruzko informazioa ematen du, erkidegoaren ikuspegitik. Inkesta honek osasunari eta gizarte-baldintzatzaileei buruzko datuak biltzen ditu, hiri-ezaugarriak barne, hala nola zarata, berdeguneak eta ibilerraztasuna. 14,000 pertsonako lagin batekin, ikerketa-taldeak osasun-joerak eta lotutako arrisku-faktoreak aztertzen ditu, hiri- eta osasun-politiken plangintza hobetzeko.