DESKRIBAPENA



Giza Nutrizioko irakasgaiak gure gorputzak elikagaien bitartez hartzen dituen nutrieneteen erabilera aztertzen du. Modu honetan erabilera honetan zerikusia duten ahoratze, liseriketa, xurgapen, garraiotze, banaketa, metabolizazio eta iraizte prozesuak aztertzen ditu.



BESTE IRAKASGAI BATZUEKIKO ERLAZIOA

Giza Nutrizioko irakasgaia Giza Nutrizioko eta Dietetika Graduko beste irakasgai batzuekin zeharkako erlazio izan dezake. Horien artean Fisología, Biologia Zelularra, Biokimika eta Bromatologia topa ditzakegu besteak beste. Azpimarratzeko da ere irakasgai honek beste irakasgai batzuentzako ezagutzak finkatzen dituela, hala nola Dietetika Orokorra eta Aplikatua, Komunitate Elikadura, Dietoterapia eta Talde Espezifikoen Nutrizioa eta Dietetika.

GAITASUNAK



• Diagnosi nutrizionala interpretatu, historia klinikoaren alderdi nutrizionalak balioetsi eta ekintza dietetikorako plana egitea

• Dietista eta nutrizionistaren lanbidearen funtsezko elementuak ezagutzea, printzipio etikoak, lege-erantzukizunak eta lanbidearen jarduna barne, gizarte-justiziaren printzipioa jardun profesionalari aplikatuta eta pertsonekiko, berauen ohitura, sinismen eta kulturekiko errespetuan

• Egoera nutrizionala balioesteko protokoloak diseinatu eta burutzea, arrisku nutrizionalaren faktoreak identifikatuz.

• Elikadura eta nutrizioaren arteko hartu-emanak integratu eta balioestea, egoera osasuntsuetan nola egoera patologikoetan

• Elikagaiak ezagutzea, organismoan duten eginkizuna, biodisponibilitatea, premiak eta gomendioak eta oreka energetiko eta nutrizionalaren oinarriak jakitea.

• Elikagaien osaerari buruzko taula eta datu-baseak osatu, interpretatu eta erabiltzea.

• Fisiologiaren, fisiopatologiaren, nutrizioaren eta elikaduraren jakintza espezifikoak banakoen eta kolektibitateen plangintza eta aholkularitza dietetikoari aplikatzea, bizi-ziklo osoan eta osasun nola gaixotasunean.

• Ikerkuntza-jardunerako oinarrizko hezkuntza bereganatzea, hipotesiak egiteko, problemak ebazteko informazioa metodo zientifikoari jarraituta bildu eta interpretatzeko gai izanik eta pentsamendu zientifikoak osasun eta nutrizioaren arloan duen garrantzia eta mugak osotasunean ulertuta.

• Lanbidea osasunaren beste profesional guztiekiko errespetuan garatzea, taldean lan egitek gaitasunak berenganatuz.

• Lanbidearen eta bere gaitasunaren mugak jakitea, diziplina arteko tratamendua edo beste profesional batengana noiz bideratu behar den ongi jakinda.

• Lanbide-gaitasunari eutsi eta eguneratzeko premia aitortzea, garrantzia berezia eskainiz, nutrizioan eta elikaduran sortutako jakintza, produktu eta teknika berrien ikaskuntza autonomo eta etengabeari eta kalitatearekiko motibazioari.

• Nutrizio, elikadura, bizi-estilo eta alderdi sanitarioei buruzko informazio-iturriak jakin, kritikoki balioetsi eta erabiltzen eta aplikatzen jakitea.

• Osasuna bultzatu eta nutrizioarekin eta bizi-estiloekin erlazionatutako arazo eta gaixotasunak prebenitzeko jardueretan parte hartzeko gaitasuna izatea, populazioaren elikadura eta nutrizio-hezkuntza garatuz.

• Pertsonekiko, osasunaren profesional edo industriarekiko eta hedabideekiko komunikazio eraginkorra egitea, bai ahoz bai idatziz, nutrizio, bizimodu eta ohiturei buruzko informazio eta komunikaziorako teknologiak behar bezala erabiliz.







IKASKUNTZA EMAITZAK



-Nutrienteen funtzioak, erabilera, giza-beharrizanak, iturriak eta gehiegizko eta gabezien arriskuak zehazki ezagutzea

- Beharrizan nutritiboak adin-talde bakoitzeko eta zenbait egoera bereziren (haurdunaldia, eta edoskitzaroa) ezaugarri fisiologikoekin erlazionatzea.

- Egoera nutrizionala, gorputz-konposizioa, oinarrizko metabolismo eta gastu energetiko osoa estimatzeko teknikak ezagutzea.

- Osasun-egoera egokirako,elikadura anitza eta orekatuaren garrantziaz jabetzea

EGITARAU TEORIKOA

1. NUTRIZIO IKASKETARI SARRERA.

Kontzeptuak eta edukia. Historia. Beste ikasgai batzuekin lotura. Bibliografía.



2. NUTRIZIOAREN OINARRI FISIOLOGIKO ETA BIOKIMIKOAK

Nutrienteen irenstea, liseriketa eta xurgapena, eta haien erregulazioa. Nutrienteen eta haien metabolitoen garraioa, metaketa eta irazketa, eta haien erregulazioa.

Zeluletako prozesu nutritiboak: Nutrieenten garraioa mintzen zehar eta haien erabilera zeluletan. Metabolismoa: oinarrizko kontzeptuak eta erregulazioa.



3. KARBOHIDRATOAK

Definizioa, sailkapena eta konposizio. Funtzioak. Erabilera nutritiboa. Gomendio dietetikoak. Iturriak. Lotutako gaixotasunak



4. PROTEINAK

Definizioa, sailkapena eta konposizio. Funtzioak. Erabilera nutritiboa. Proteinen kalitatearen ebaluaketa. Gomendio dietetikoak. Iturriak. Lotutako gaixotasunak.



5. LIPIDOAK

Definizioa, sailkapena eta konposizio. Funtzioak. Erabilera nutritiboa. Gomendio dietetikoak. Iturriak. Lotutako gaixotasunak.



6. BITAMINAK

Alde orokorrak: Sarrera. Definizioa eta sailkaoena. Bitamina liposolugarriak (A, D, E eta K): Izendatze. Ezaugarri fisiko-kimikoak. Unitateak eta ebaluaketa. Funtzioak. Erabilera nutritiboa. Antibitaminak. Gomendio dietetikoak. Iturriak. Lotutako gaixotasunak. Bitamina hidrosolugarriak (C bitamina eta B konplexua): Izendatze. Ezaugarri fisiko-kimikoak. Unitateak eta ebaluaketa. Funtzioak. Erabilera nutritiboa. Antiibitaminak. Gomendio dietetikoak. Iturriak. Lotutako gaixotasunak.



7. MINERALAK

Alde Orokorrak: definizioa, sailkapena eta gorputz-banaketa. Funtzio orokorrak. Makromineralak (Ca, P, Mg, S, Na, K eta Cl): Funtzioak. Erabilera nutritiboa. Gomendio dietetikoak. Iturriak. Lotutako gaixotasunak. Mikromineralak (Fe, I, F, Cu, Zn, Cr, Co, Se, Mn, Mo, Si, Va, Ni, e.a): Funtzioak. Erabilera nutritiboa. Gomendio dietetikoak. Iturriak. Lotutako gaixotasunak.



8. URA

Gorputz-uraren banaketa eta barne-gunea. Funtzioak. Xurgapena eta irazketa. pH-ren erregulazioa eta barne- ingururuaren osmolaritatea. Gomendio dietetikoak. Elikagai-iturriak eta barruko ura. Lotutako gaixotasunak.



9. ZUNTZA

Definizioa, sailkapena, konposizio eta ezaugarri fisko-kimikoak: Funtzioak. Gomendio dietetikoak. Iturriak. Lotutako gaixotasunak.



10. ALKOHOLA

Sarrera. Erabilera nutritiboa. Balio energetikoa. Iturriak. Gainontzeko nutrienteen metabolismoaren elkar-eragina eta alkoholismoaren aldaketa nutritiboak.



11. NUTRIZIOAN INTERESA DUTEN BESTE KONPOSATU BATZUK

Bitaminoideak edo pseudobitaminak. Karnitina. Kolina eta fosfatidilkolina. Karotenoideak eta flabonoideak. Homozisteina, zisteina eta taurina.



12. METABOLISMO ENERGETIKOA

Gasto energetikoaren definizioa eta banaketa. Oinarrizko metabolismoa: definizio eta modulatzen duten aldagaiak. Elikagaien ekintza termogenikoa: definizioa eta faktoreak. Gastu energetikoaren kalkulua: Metodo Praktikoak eta teorikoak. Arnashartze-Kozientea eta bere esanahi nutritiboa. Energiaren gomendio dietetikoak. Oreka energetikoa.



13. GORPUTZ-KONPOSIZIO ETA PISUA

Gorputz- konposizio erabakitzaileak. Gorputz- konposizio kalkutzeko metodo praktiko eta teorikoak. Gorpuzkera, pisua eta gorputz- konposizio: esanahi nutritiboa. Pisu egokia, gainpisua eta pisu-eza.



14. NUTRIZIOA ADIN TARTE EZBERDINETARA EGOKITUTA.

Haur-Nutrizioa: Nutrizio-fisiologia eta jaioberriaren eta bularreko umearen beharrizan nutritiboak. Nutrizioa hazkuntza garaian zehar: haurtzaroa eta nerabezaroa. Adineko pertsonen nutrizioa.



15. NUTRIZIOA ETA HAURDUNALDIA

Aldaketa nutrizionalak eta beharrizan nutritiboak. Egoera nutritiboaren eragina fetuaren garapenean. Haurdunaldiekin lotutako arazo nutrizionalak.



16. NUTRIZIOA ETA EDOSKITZAROA

Bularemailearen ezaugarri eta beharrizan nutritiboak. Edoskitzaroarekin lotutako arazo nutrizionalak.



17. ELIKAGAIEN BALIO NUTRITIBOA

Kontzeptu orokorrak. Elikagaien konposizio-taulak. Elikagaiak elkar-trukatzeko taulak. Elikagaien kalitate nutritiboa neurtzeko indizeak. Elikagaien oinarrizko taldeak.



18. EGOERA NUTRITIBOAREN EBALUAKETA

Definizioa. Ebaluaketa biokimikoa (datu analitikoak)



EGITARAU PRAKTIKOA



1. Proteinen kalitate nutritiboaren ebaluazioa.

2. Karbohidratoen kalitate nutritiboaren ebaluazioa: Indize Gluzemikoa

3. Ur eta mineralen ingestioaren eragina oreka hidroelektrolitikoan.

4. Karbohidratoen metabolismoa: liseriketa (listu amilasa), biltegiratzea (gibeleko glukogeno maila).

5. Diabetean agertzen diren nutriente-erabileren aldaketa metabolikoak.

6. C bitaminaren iraizketa beharrizan fisiologikoen arabera.

7. Nerabe-hazkuntzaren ebaluaketa. Amaierako altueraren iragartzea.

8. Gastu energetikoaren eta nahaste metabolikoaren neurketa.

9. Gorputz-konposizioren neurketa. Antropometria eta inpedanziometroren bidez..

10. Dietatik eskuratzen den burdin dietetikoaren eta bere xurgatze mailaren neurketa

11. Egoera nutritiboaren ebaluazioa: triglizeridoen eta kolesterol ezberdinen neurketa plasman.

12. Etanolak eragindako gibel aldaketak.

Gutxi gorabehera irakasgaiaren %30 ikasketa metodologia aktiboen bitartez irakatsiko da (PBL, problem based learning)

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 45
  • Test motatako proba (%): 15
  • Ahozko defentsa (%): 5
  • Praktikak egitea (ariketak, kasuak edo buruketak) (%): 10
  • Banakako lanak (%): 7
  • alde lanak (arazoen ebazpenak, proiektuen diseinuak) (%): 10
  • Lanen, irakurketen... aurkezpena (%): 8

Ebaluazio metodoa jarria izango da. Ebaluaketa sistemaren ezaugarriak hauek izango dira:

-Idatzizko azterketak (galdera laburra eta puntu negatiboko galdetegia) nota orokorraren % 60 suposatuko du (derrigorrezko jarduera). Aurrez aurreko ebaluaziorik egiterik ez badago, ebaluazioa sistema ez presentzialaz informatuko zaio ikaslegoari.

-Praktiketako txostenak nota orokorraren %5 suposatuko du (derrigorrezko jarduera).

- Proposatutako metodologia aktiboko jarduerek nota orokorraren %35 suposatuko dute (derrigorrezko jarduera).



Jarduera bakoitzean minimo bezala 4 puntu 10tik eskatzen da irakasgaia gainditzeko.



Graduko Titulazio Ofizialetako Ikasleen Ebaluaziorako Arautegiko 12.2 artikuluaren arabera, deialdiari uko egiteko, nahikoa izango da idatzizko probara ez aurkeztea azken kalifikazioa

<> izan dadin



Derrigorrezko jarduera bezala zehaztutako jarduera batera ez aurkeztea deialdiaren uko egite bezala ulertuko da.

Derrigorrezko EZ den jarduera betera ez aurkezteak, dagokion behin-betiko notaren portzentaje galera ekarriko du.



Ebaluaketa EZ JARRAIA: EHUko arautegia jarraituz, ebaluaketa modu jarrai baten egiterik ez daukaten ikasleen kasuan , amaierako azterketa praktiko (amaierako notaren %10a) eta teoriko (amaierako notaren %90a) bakarra egiteko aukera izango dute.





Etengabeko ebaluazioari (edo jarraiari) uko egin: ikasleek uko egin ahal izango diote etengabeko ebaluazioari (edo jarraiari) eta azken ebaluazioa aukeratu, etengabeko ebaluazioan parte hartu zein ez hartu (2017ko martxoaren 13ko EHAA, 50. zk, 8.3 artikulua). Ikasleak etengabeko ebaluazioari (edo jarraiari) uko egiteko idatzi bat aurkeztu beharko dio irakasgaiaren ardura duen irakasleari, ezarritako prozedurari jarraituta eta epeen barruan (8.3 artikulua).

Ohiko deialdiaren irizpide berberak kontutan hartuko dira:

(1) Azterketa teorikoan 5ko nota bat 10tik eta ebaluaketa jarraia jarraitu dueneko ikasleari, gainontzeko jardueretan ateratako kalifikazioak mantenduko zaizkio ikasturte berdinerako.

(2) Ebaluaketa jarraia jarraitu dueneko ikasle batek 4bat baino gutxiago (10tik) lortu badu derrigorrezkoa den ebaluaketa jardueraren baten, ebaluaketa ez jarraiaren irizpideak aplikatuko zaizkio.

Bata eta kalkulagailua eskola praktikoetara eramatea derrigorrezkoa da.

Oinarrizko bibliografia

RODRÍGUEZ VM y SIMÓN E (2008). Bases de la Alimentación Humana. Editorial Netbiblo. La Coruña.



MARTÍNEZ JA y PORTILLO MP (2011). Fundamentos de Nutrición y Dietética. Editorial Panamericana. Madrid.



GIL A (2010). Tratado de Nutrición (2ª edición). Editorial Panamericana. Madrid.

- Tomo I: Bases Fisiológicas y Bioquímicas de la Nutrición

- Tomo II: Composición y Calidad Nutritiva de los Alimentos

- Tomo III: Nutrición Humana en el Estado de Salud

- Tomo IV: Nutrición Clínica



SIMÓN E ETA BITTOR RODRÍGUEZ B (2007). Giza Nutrizioaren Eta Dietetikaren Oinarriak.

Elhuyar Argitaletxea .



SIMÓN E, BITTOR RODRÍGUEZ B, LABAYEN I (2007). Elikagaiak, Elikadura Eta Dietetika.

UEU Argitaletxea.



MACARULLA MT (2016). Manual de Prácticas de Nutrición. Servicio Editorial de la Universidad del País Vasco.



MAHAN LK y ESCOTT-STUMP S (2008). Nutrición y Dietoterapia de Krause. Editorial McGraw-Hill Interamericana. México.



MATAIX J (2009). Nutrición y Alimentación Humana (2ª edición). Editorial Ergon. Madrid.



SALAS-SALVADÓ J y colaboradores (2000). Nutrición y Dietética Clínica. Editorial Masson. Barcelona.



SHILS ME (2002). Nutrición en Salud y Enfermedad. Editorial McGraw-Hill Interamericana. Méjico.

Gehiago sakontzeko bibliografia

KOHLMEIER M (2003). Nutrient metabolism. Editorial Academic Press-Elsevier Ltd, The Netherlands.

GIBNEY MJ, MACDONALD HM (2003). Nutrition and Metabolism. Editorial Blackwell Science, Oxford, United Kingdown.

Aldizkariak

Actividad Dietética
Nutrición Hospitalaria
Nutrición Clínica y Dietética

Web helbideak

www.aedn.es
www.eufic.org
www.fao.org
www.fennutricion.org
www.fesdnad.org
www.nlm.nih.gov/medlineplus/spanish/healthtopics
www.nutricion.org
www.nutrition.gov
www.nutrition.org
www.senba.es
www.sennutricion.org
www.who.int/es