Komunitate Elikadura irakasgaia, Giza nutrizioko eta dietetikako graduko irakasgaia dugu. Gradua moduluetan eta irakasgaietan egituratua dago, zehazki M05 moduluko irakasgaia dugu, 3º kurtsoan ematen dena, 1º lauhilabetean, Nahitaezkoa izanik, 6 kreditukoa.



Irakasgai honetan lantzen dena: Pertsonen jokabidearen, jarreren eta ikaskuntzaren oinarri psikosozialak eta jokabidea aldatzeko teknikak aztertuko ditugu, osasun-heziketarako eta esku-hartze soziokomunitariorako programen diseinuan, plangintzan eta ebaluazioan aplikatzeko, elikadura-jokabide osasungarriak izateko joerak sustatzearen arloan.

-Elikadura-jokabideari eragiten dioten faktore psikologikoak, sozialak eta kulturalak ezagutzea eta identifikatzea. Faktore horiek bizimodu-estiloari, sinesmenei, jarrerei eta elikadurarekiko jokabideari eragiten diote. Esku-hartze komunitariorako ereduak aplikatzea da helburua.

-Sinesmenak, jarrerak eta jokabideak aldatzeko eredu psikosozialak prebentziorako eta heziketan eta elikadura komunitarioan esku hartzeko programetan aplikatzea.

-Esku-hartze komunitariorako talde-teknikak ezagutzea eta erabiltzen jakitea.

-Osasunean eta gizartearen hezkuntzan esku hartzeko programak diseinatzea, planifikatzea eta ebaluatzea elikaduraren arloan, faseak eta ebaluazio motak ezarriz.

I.- TESTUINGURU KONTZEPTUALA



1.- OSASUN KOMUNITARIOA ETA ELIKADURA: JARDUERA EREMUA MUGATZEA

Komunitatearen formulazioak, komunitatearen zentzu psikologikoa. Eredu komunitarioa versus eredu klinikoa. Osasun komunitarioa eta bizitza kalitatea.



2.. NUTRIZIO HEZKUNTZA.

Osasunerako hezkuntza: definizioa, oinarri teorikoak, jokabidearen zehaztaileak. Osasunaren sustapena: aplikazio-eremuak. Elikadura eta nutrizio-arloko hezkuntza. Dietista-nutrizionistaren zeregina.



II.- OSASUNAREN ETA ELIKADURAREN ARLOAN JOKABIDEAK ALDATZEA



3.- ELIKADURA JOKABIDEEN OINARRI PSIKOSOZIALAK:

EREDU PSIKOSOZIALAK: JARRERA ETA JOKABIDE ALDAKETA:

Osasun sinesmenen eredua. Ekintza arrazoituaren eta planifikatuaren teoria. Maticka-Tyndaleren eredu hedatua. Ikaskuntza soziala. Informazio-mezuak eta komunikabideak.



4.- ELIKADURA JOKABIDEAK ETA IKASKUNTZA EREDUAK

Definizioa eta historia. Baldintzapen klasikoa: terminoak, prozedurak eta legeak. Baldintzapen instrumentala: eragiketak eta finkapena, baldintzapeneko oinarrizko paradigmak eta terminoak.



5.- JOKABIDE ALDAKETAREN OINARRI TEORIKOAK ETA METODOLOGIKOAK

Ikuspegi heterogeneoa ezagutzea. Elikadura ohituretan esku hartzea definitzen duten eragiketa terapeutikoak. Jokabide aldaketaren ezaugarriak. Oinarrizko gaitasun terapeutikoak: jarrerak eta trebeziak komunikazioan.



6.- ELIKADURA JOKABIDEAREN NAHASTEAK. Aurrekariak, prebalentzia eta gizartearen aldaketak. Komunikabideak eta gorputzaren irudia. Elikadura-jokabidearen nahasteen sailkapena eta deskribapena.



III.- HEZKUNTZA ETA ELIKADURA KOMUNITARIOAREN METODOLOGIA



7.- OSASUN HEZKUNTZAKO ETA ESKU HARTZE SOZIOKOMUNITARIOKO PROGRAMEN DISEINUA, PLANGINTZA ETA EBALUAZIOA. Esku-hartzeak eta faseak diseinatzea (arazoa, plangintza, xede diren taldeak eta diseinua finkatzea). Prozesua eta ezartzea (kontzeptua, prozesua, testuinguru komunitarioa, hasierako ezarpena, berrikuntzak eta mantentze-lanak). Ebaluazioa (ebaluazio motak eta ebaluazioa faseen-beharren arabera, diseinua, prozesua, eraginak eta emaitzak).



8.- ESKU HARTZEKO METODOLOGIA ETA TEKNIKAK. Talde-teknikak (eztabaidarako taldeak, nominala, panelak, taldeko elkarrizketa. ereduak eta rolak egitea eta beste teknika batzuk). Jokabidea behatzeko teknikak. Osasun-hezkuntzari aplikatutako elkarrizketak eremu komunitarioan.



IV.- ESKU HARTZE PROGRAMAK EREMUKA



9.- OSASUN HEZKUNTZAKO PROGRAMAK APLIKAZIO EREMUEN ARABERA SAILKATUTA: Eskola, herritar bereziak, jarduera fisikoa eta kirola, elikadura-jokabidearen nahastea prebenitzeko esku-hartzeak gazteekin.





PROGRAMA PRAKTIKOA



1. Hasierako praktikak, aurkezpena (ikasgela + ordenagailu-gela)

1.1. Aurkezpena. Taldearen kohesioa lortzeko ariketak.

1.2. Neurri handiak DVDa ikusi eta ondoren, kritika.

1.3. Elikadurari, osasunari eta edertasunari buruzko sinesmenak: Komunikabideetako publizitate-iragarkien eta estereotipo birtualen azterketa. Gorputzaren eredu estetikoak dituen eraginei buruzko galdera-sorta.

1.4. Internet: honakoekin lotutako orriak bilatu: elikadura, elikadura-jokabidearen nahasteak, dietak eta mirarizko produktuak, laguntza-taldeak eta abar. Ikasle bakoitzak aukeratutakoari buruzko iruzkin laburra.



2. Osasun-hezkuntzarako tailerretan aplikatzeko dinamikak eta talde-teknikak:

2.1. Balioak argitzea: prebentzio-jokabide baten versus arrisku-jokabidearen eragozpenak eta alternatibak aztertzea Balioak ezartzea, alternatiben sarea, ondorioei aurrea hartzea. Praktika osasungarrien eredua. Erabakiak hartzea.

2.2. Ereduak (simulazioa): jokabidea hautatu, erakutsi, errepikatu, feedbacka eta jarraipena.

2.3. Rolak egitea: egoera arazotsu bat hautatzea, papera egitea eta egindakoa aztertzea.



3. Jokabidearen elkarrizketa.

3.1. Elkarrizketa egiteko gidoi bat taldean egin eta entseatzea (elkarrizketatzailea-elkarrizketatua-behatzailea) taldeka. Materiala: Elikadura-ohiturei buruzko jokabidearen elkarrizketa egiteko gida, elikadurari buruzko autoerregistroa, esku-hartzearen helburuak, jarraipenerako lanen zerrenda.

3.2. Elkarrizketaren eszenaratzea eta behaketa talde handian. Materiala: Jokabidea behatzea, jokabidea ebaluatzeko sistema. Entsegua eta behaketa talde handian/ebaluazioa eta behaketa

3.3. Komunikazio subjektiboen azterketa: “Sandraren egunerokoa”



4. Bideoa: PA1 bideoa ikusi eta taldeka aztertu. Anorexia edo bulimia kasu bat. Ikasgela.



5. Erlaxatzeko teknikak. Entseguak



6. Erregistroak eta ebaluatzeko tresnak.

6.1. Jarduera fisikoaren erregistroak eta ETQ pentsamenduak: Aurreko astean jarduera fisikoaren auto-erregistroa egitea, beteta ekartzea, gainerako erregistroei erantzutea, txosten bat egitea taldeka, talde bakoitzetik bi pertsona aukeratzea eta rolak-elkarrizketak egitea ariketa fisikoari buruz.

6.2. Instrumentos de evaluación en Trastornos del Comportamiento. Material. Raich, R. Sánchez-Carra

Ikasgai honetan metodologia mota ezberdinak uztartzen dira:

Programa teorikoa: klase magistralak.

Programa praktikoa: Praktiketara joatea nahitaezkoa (laborategiko praktikak eta ordenagailuko praktikak).



Laborategiko praktikak: Etengabeko ebaluazioa bertaratzean, parte hartzean eta jarduera bakoitzari dagozkion erregistroak zein txostenak entregatzean oinarrituta.





Ordenagailuko praktikak: Etengabeko ebaluazioa bertaratzean eta ariketak egitean oinarrituta. Amaierako txosten idatzi bat entregatu behar da.





Ikasgelako eta ordenagailuko praktikak: Taldeko lan bat egitea prebentzio-programa bati buruz. Ikasgelan jendaurrean defendatzea.

Azterketa idatzia. 40 galderako test objektiboa eta galdera irekia(praktiketan aztertutako gaien eta ariketen artetik bi aukeratu behar dira). Ezinbestekoa da azterketako bi atalak gainditzea.

• Ebaluazio Jarraituaren Sistema
• Azken Ebaluazioaren Sistema
• Kalifikazioko tresnak eta ehunekoak:
  • Garatu beharreko proba idatzia (%): 30
  • Test motatako proba (%): 60
  • alde lanak (arazoen ebazpenak, proiektuen diseinuak) (%): 10

"Etengabeko ebaluazioaren kasuan, azken probaren pisua bada irakasgaiko kalifikazioaren %40 baino handiagoa, nahikoa izango da proba horretara ez aurkeztea azken kalifikazioa "aurkezteke" izan dadin. Aldiz, azken probaren pisua bada irakasgaiko kalifikazoaren % 40 edo hori baino txikiagoa, deialdiari uko egin nahi dioten ikasleek kasuan kasuko irakasgaiaren irakaskuntza aldia bukatu baino, gutxienez, hilabete lehenago egin beharko dute eskaria. Eskari hori idatziz aurkeztu beharko zaio irakasgaiaren ardura duen irakasleari.

3.- Azken ebaluazioaren kasuan, azterketa egun ofizialean egin beharreko probara ez aurkezte hutsak ekarriko du automatikoki kasuan kasuko deialdiari uko egitea" (12.2 art.).

Ezohiko deialdian ikasgaia gainditzeko baldintzak lehen deialdiko berak izango dira. Azterketak osaera berekoak izango da, eta ikasleek lauhilekoan zehar ebaluazio ''jarraitu''aren baitan irabaziriko puntuak aintzat hartuko dira ezohiko deialdian ere (ez, ordea, hurrengo deialdietan).

Oinarrizko bibliografia

Aranceta, J. (2001). Nutrición Comunitaria. Barcelona, Masson.

Blanco, A. Y Rodríguez-Marín, J. (Eds.) (2007). Intervención psicosocial. Madrid, Pearson/Prentice-Hall.

Raich, R. Sánchez-Carracedo, D. y Mora, M. (2003). "Instrumentos de evaluación en trastornos del comportamiento alimentario y obesidad". En T. Gutiérrez et al. (Eds.). Instrumentos de evaluación en Psicología de la Salud. Madrid: Alianza.

Rochon, A. (1992). Educación para la salud. Barcelona, Masson.

Gehiago sakontzeko bibliografia

Basabe, N., (2003). Salud y Cultura. En D. Paez (ed). Psicología social, cultura y educación. Madrid: Prentice-Hall.
Buceta, J.M. & Bueno, A.M. (1996). Tratamiento psicológico de hábitos y enfermedades. Madrid, Pirámide.
Costa, M. y López, E. (1986). Salud Comunitaria. Barcelona, Martínez Roca.
Caballo, V. (2000). Manual de evaluación y entrenamiento de las habilidades sociales. Madrid, S. XXI.
Fernández, F. & Turón, V. (2001). "Un caso clínico paso a paso". En F. Fernández & V. Turón (Eds.). Trastornos de la alimentación. Barcelona, Masson.
Garner, D.M. (1998). EDI2-Inventario de Trastornos de la Conducta Alimentaria. Madrid, TEA-Ed.
Saldaña, C., et al. (1998). Evaluación de las conductas de control del peso: un estudio piloto. Revista de Psicología de la Salud, 10(1), 97-113.)
Saldaña, C. (1994). Evaluación conductual de la obesidad. En J.L. Graña (Ed.). Conductas adictivas. Madrid, Debate.
Unión Internacional de promoción de la Salud y Educación para la Salud (2000). La Evidencia de la Eficacia de la Promoción de la Salud. Madrid, Comisión Europea, Ministerio de Sanidad y Consumo.