Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Ume galduaren historia, Elena Ferrante / Fernando Rey (Igela, 2016
)
eu
Gogoan duzu irakurtzeko utzi nizun nobela hura, eta gustatu ez zitzaizuna?
es
?Te acuerdas de la novela que te pas? para que la leyeras y no te gust??
fr
Tu te souviens du roman que je t'avais fait lire et qui ne t'avait pas plu ?
en
Remember the novel I gave you to read and you didn't like?
eu
Liburu horretan Napolitik dakidana gero Pisan, Florentzian eta Milanen ikasi nuenarekin lotzen saiatu nintzen.
es
En ella trat? de encajar lo que s? de N?poles en lo que despu?s aprend? en Pisa, en Florencia, en Mil?n.
fr
J'avais essay? d'encastrer ce que je sais de Naples ? l'int?rieur de ce que j'ai appris ensuite ? Pise, Florence ou Milan.
en
There I tried to set what I know about Naples within what I later learned in Pisa, Florence, Milan.
eu
Orain argitaletxeari eman diot, eta ona iruditu zaie.
es
La he enviado a la editorial y les ha parecido bien.
fr
Je viens de le donner ? ma maison d'?dition et ils l'ont trouv? bon.
en
Now I've given it to the publisher and he thought it was good.
eu
Argitaratzekotan dira.
es
Me la van a publicar.
fr
Ils vont le publier.
en
It's being published."
eu
Begiak kizkurtu zituen.
es
Ella entrecerr? los ojos.
fr
Elle fit ses yeux tout petits.
en
She narrowed her eyes.
eu
-Esan nizun ez nekiela deus ere nobelez-esan zuen ahots apalean.
es
-Ya te dije que yo no entiendo nada-dijo en voz baja.
fr
" Je t'avais dit que je n'y comprenais rien. "
en
"I told you that I don't understand anything."
eu
Mindu nuela ohartu nintzen.
es
Sent? que la hab?a herido.
fr
Je sentis que je l'avais bless?e.
en
I felt I had wounded her.
eu
Bazirudien honelatsuko zerbait aurpegiratua niola:
es
Era como si le hubiese echado en cara:
fr
C'?tait comme si je lui avais jet? ? la figure :
en
It was as if I had thrown it in her face:
eu
Zuk ezin badituzu bateratu zapaten istorioa eta ordenagailuena, horrek ez du esan nahi egin ezin denik, baliabide egokiak falta dituzula baizik.
es
si t? no logras juntar tu historia de los zapatos con tu historia de los ordenadores, eso no significa que no se pueda hacer, sino que no tienes los instrumentos para hacerlo.
fr
Si toi tu n'arrives pas ? mettre ensemble ton histoire de chaussures et celle des ordinateurs, ?a ne veut pas dire que c'est impossible, ?a veut juste dire que tu n'as pas les outils intellectuels pour le faire.
en
if you can't connect your story of the shoes with the story of the computers, that doesn't mean that it can't be done, it means only that you don't have the tools to do it.
eu
Berehala esan nion:
es
Me apresur? a aclarar:
fr
Je me h?tai d'ajouter :
en
I said hastily:
eu
Ikusiko duzu. Inork liburua erosi ez, eta zuk izanen duzu arrazoia.
es
ya ver?s como nadie compra el libro y al final tendr?s raz?n.
fr
Tu verras, personne ne l'ach?tera, ce livre, et c'est toi qui auras eu raison !
en
You'll see, no one will buy the book and you'll be right.
eu
Gero, itsu-itsuan bota nizkion nire testuari neronek aurkitzen nizkion akatsak, eta zer zen argitaratu baino lehenago lortu edo aldatu nahi nuena.
es
Pas? a enumerarle al azar todos los defectos que yo misma le encontraba a mi texto y lo que quer?a conseguir o cambiar antes de publicarlo.
fr
Puis je lui dressai une liste un peu d?sordonn?e de tous les d?fauts que j'attribuais moi-m?me ? mon texte, de ce que je voulais modifier ou changer avant de le publier.
en
Then I listed somewhat randomly all the defects that I myself attributed to my text, and what I wanted to keep or change before it was published.
eu
Baina Lilak ihes egin zidan, bazirudien berriro gorago egon nahi zuela, ordenagailuez hizketan hasi zen, nolabait azpimarratu nahi balu bezala:
es
Sin embargo, ella escurri? el bulto, fue como si quisiera recuperar altura, se puso a hablar de los ordenadores y lo hizo como para subrayar:
fr
Mais elle esquiva le sujet et sembla chercher un moyen de reprendre la main, se mettant ? parler ordinateurs comme pour souligner :
en
But she escaped, it was as if she wanted to regain altitude, she started talking about computers and she did it as if to point out:
eu
Zuk zure gauzak dituzu, eta nik nireak.
es
t? tienes tus cosas; yo, las m?as.
fr
Tu as tes affaires, moi j'ai les miennes.
en
You have your things, I mine.
eu
Eta esan zien neskatoei:
es
Les pregunt? a las ni?as:
fr
Elle lan?a aux filles :
en
She said to the children:
eu
Ikusi nahi duzue Enzok erosi duen makina berria?
es
?quer?is ver una m?quina nueva que ha comprado Enzo?
fr
Vous voulez voir une nouvelle machine qu'Enzo vient d'acheter ?
en
Do you want to see a new machine that Enzo bought?
eu
Gelatxo batera eraman gintuen.
es
Nos llev? a un cuartito.
fr
Elle nous conduisit dans une pi?ce exigu?.
en
She led us into a small room.
eu
Azalpen hau eman zien Dede eta Elsari:
es
Les dijo a Dede y a Elsa:
fr
Elle expliqua ? Dede et Elsa :
en
She explained to Dede and Elsa:
eu
Makina hau, ordenagailu pertsonala deitzen dena, diru mordoa kostatzen da, baina oso gauza ederrak egin daitezke honekin, begira nola funtzionatzen duen.
es
esta m?quina se llama ordenador personal, cuesta un mont?n de dinero, pero se pueden hacer cosas muy bonitas, mirad c?mo funciona.
fr
Cet engin s'appelle un PC, il co?te tr?s cher mais on peut faire des trucs fantastiques avec, venez voir comment ?a marche !
en
This machine is called a personal computer, it costs a lot of money but it can do wonderful things, look how it works.
eu
Taburete batean eseri zen, eta lehenbizi Tina belaunen gainean jarri zuen, gero pazientziaz hasi zen elementu bakoitza zer zen azaltzen, Dederi, Elsari, txikiari mintzatuz, niri behin ere ez.
es
Se sent? en un taburete y en primer lugar se acomod? a Tina en el regazo; luego, con paciencia, explic? cada elemento dirigi?ndose a Dede, a Elsa, a la peque?a, en ning?n momento a m?.
fr
Elle s'assit sur un tabouret, installa Tina sur ses genoux et entreprit avec patience une minutieuse description de l'ordinateur, s'adressant ? Dede, Elsa ou la petite, jamais ? moi.
en
She sat on a stool and first she settled Tina on her knees, then she began patiently to explain every element, speaking to Dede, to Elsa, to the baby, never to me.
eu
Tinari begira egon nintzen denbora guztian.
es
Observ? todo el tiempo a Tina.
fr
Je ne quittai pas Tina des yeux.
en
I looked at Tina the whole time.
eu
Bere amarekin hitz egiten zuen, galderak egiten zituen seinalatuz:
es
Hablaba con su madre, preguntaba se?alando:
fr
Elle parlait ? Lila, lui demandait " c'est quoi, ?a ?
en
She talked to her mother, asked, pointing:
eu
Zer da hau? Eta amak kasurik egiten ez bazion, tira egiten zion atorraren erpatik, kokotsetik heltzen zion, eta berriz galdetzen:
es
esto qu? es, y si su madre no le prestaba atenci?n, tiraba del dobladillo de su camisa, la agarraba de la barbilla, insist?a:
fr
", et si sa m?re ne l'?coutait pas, elle tirait sur un pan de son chemisier, lui attrapait le menton et insistait :
en
What's this, and if her mother didn't pay attention she tugged on the edge of her shirt, grabbed her chin, insisted:
eu
Amatxo, hau zer da?
es
mam?, esto qu? es.
fr
" maman, c'est quoi ? ".
en
Mamma, what's this.
eu
Lilak heldu bati bezala azaltzen zizkion gauzak.
es
Lila se lo explicaba como si fuera adulta.
fr
Lina lui r?pondait comme ? une adulte.
en
Lila explained it to her as if she were an adult.
eu
Bitartean, Imma gelan barna zebilen, gurditxo gurpildun bati tiraka, eta batzuetan lurrean esertzen zen galduta.
es
Mientras tanto Imma daba vueltas por la habitaci?n, arrastraba un carrito con ruedas, a veces se sentaba desorientada en el suelo.
fr
Pendant ce temps, Imma se promenait dans la pi?ce en tirant un petit chariot ? roulettes, s'asseyant parfois par terre, d?boussol?e.
en
Imma wandered around the room, pulling a little wagon, and sometimes she sat down on the floor, disoriented.
eu
Zatoz, Imma, esan nion behin baino gehiagotan, aditu zer dioen izeba Linak.
es
Ven, Imma, le dije varias veces, escucha lo que dice la t?a Lina.
fr
Viens Imma, l'incitai-je ? plusieurs reprises, viens ?couter ce que raconte tata Lina !
en
Come, Imma, I said, over and over, listen to what Aunt Lina is saying.
eu
Baina berak bere jostetan jarraitu zuen gurditxoarekin.
es
Mi hija no ten?a las cualidades de la hija de Lila.
fr
Ma fille n'avait pas les qualit?s de celle de Lila.
en
My daughter did not have the qualities of Lila's daughter.
eu
Nire alabaren gaitasunak ez ziren Lilarenaren parekoak.
es
Hac?a unos d?as se me hab?a pasado la angustia de que sufriera un retraso en el crecimiento.
fr
Depuis quelques jours, l'angoisse d'un retard de croissance m'avait quitt?e.
en
A few days earlier the anxiety that she was in some way retarded had dissipated.
eu
Hazkuntzako atzerapena izanen ote zuen larrimina izana nuen egun batzuk lehenago, eta pediatra jakintsu batengana eramana nuen, baina umeak ez omen zuen inolako atzerapenik, eta lasaitu nintzen.
es
La hab?a llevado a un buen pediatra; la ni?a no presentaba retrasos de ning?n tipo y yo estaba m?s tranquila.
fr
J'avais emmen? mon enfant chez un p?diatre renomm? et elle ne manifestait aucune esp?ce de retard, j'?tais plus tranquille.
en
I had taken her to a very good pediatrician, the child showed no retardation of any sort. I was reassured.
eu
Hala ere, Imma eta Tina alderatzea gogaikarri samarra zitzaidan betiere.
es
Sin embargo, al comparar a Imma con Tina segu?a sintiendo un ligero disgusto.
fr
Et pourtant, comparer Imma ? Tina continuait ? me procurer un l?ger m?contentement.
en
And yet comparing Imma to Tina continued to make me uneasy.
eu
Zeinen argia zen Tina!
es
Qu? despierta era Tina;
fr
Comme Tina ?tait vive !
en
How lively Tina was:
eu
Poza ematen zuen hura ikusteak, hitz egiten aditzeak.
es
verla, o?rla hablar era una alegr?a.
fr
Quel plaisir c'?tait de la regarder et de l'?couter !
en
to see her, to hear her talk put you in a good mood.
eu
Eta bai hunkigarria amaalabak batera ikustea.
es
Y c?mo me conmov?an la madre y la hija juntas.
fr
Et cela m'?mouvait tellement de voir la m?re et la fille ensemble !
en
And to see mother and daughter together was touching.
eu
Lilak ordenagailuaz hitz egin zuen arte-orduan hasi ginen hitz hori erabiltzen-miretsita egon nintzen biei erreparatzen.
es
Mientras Lila hablaba del ordenador las observ? a ambas con admiraci?n.
fr
Tant que Lila parla du PC-on commen?ait alors ? utiliser ce mot-, je les observai toutes deux avec admiration.
en
As long as Lila talked about the computer-we were starting then to use that word-I observed them both with admiration.
eu
Une hartan zoriontsu sentitzen nintzen, neure buruaz asebeterik, eta horregatik sentitu nuen halaber, oso garbi, zen bezalakoa izateagatik maite nuela nire adiskidea, bere alde on eta akatsekin, denagatik, baita mundura ekarri zuen kreatura txiki harengatik ere.
es
En ese momento me sent?a feliz, satisfecha de m? misma, y por ello sent? tambi?n de forma muy n?tida que quer?a a mi amiga por c?mo era, por sus cualidades y defectos, por todo, incluso por esa criatura que hab?a tra?do al mundo.
fr
? ce moment, j'?tais heureuse et satisfaite de moi, et par cons?quent je sentis aussi, avec une grande nettet?, que j'aimais mon amie telle qu'elle ?tait, avec ses qualit?s et ses d?fauts, pour tout, y compris pour ce petit ?tre qu'elle avait mis au monde.
en
At that moment I felt happy, satisfied with myself, and so I also felt, very clearly, that I loved my friend for how she was, for her virtues and her flaws, for everything, even for that being she had brought into the world.
eu
Tina jakin-minez betea zen, istant batean ikasten zuen edozein gauza, hiztegi zabala zeukan, eta esku-trebetasun harrigarria.
es
La ni?a era muy curiosa, lo aprend?a todo en un santiam?n, ten?a un gran vocabulario y una destreza manual sorprendente.
fr
La gamine manifestait une vive curiosit?, elle apprenait en un ?clair, elle avait d?j? beaucoup de vocabulaire et une habilet? manuelle surprenante.
en
The child was full of curiosity, she learned everything in an instant, she had a large vocabulary and a surprising manual dexterity.
eu
Nire artean esan nuen:
es
Me dije:
fr
Je me dis :
en
I said to myself:
eu
Enzorenik deus gutxi du, Lila bezalakoxea da, begira nola zabaltzen dituen begiak, nola kizkurtzen dituen, begira belarri gingilik gabeko horiei.
es
tiene poco de Enzo, es id?ntica a Lila, f?jate c?mo abre los ojos, f?jate c?mo los entrecierra, f?jate las orejas sin l?bulo.
fr
Elle ressemble peu ? Enzo, c'est le portrait crach? de Lila ! Regarde cette mani?re d'ouvrir grand les yeux puis de les plisser, regarde ces oreilles avec leur lobe minuscule !
en
She has little of Enzo, she's like Lila, look how she widens her eyes, narrows them, look at the ears that have no lobe.
eu
Ez nintzen ausartzen oraindik onartzera Tina gehiago gustatzen zitzaidala nire alaba baino, baina, trebetasun-erakustaldi hura bukatu zenean, ordenagailuarekin berotu nintzen, izugarri goretsi nuen txikia, Immarentzat mingarria izaten ahal zela jakinik ere (bai argia zarela, bai ederra, zeinen ederki hitz egiten duzun, zenbat gauza dakizkizun), konplimendu asko egin nizkion Lilari, nire liburua argitaratzekotan zela jakinaraziz sortu nion deserosotasuna leuntzeko batez ere, eta nire hiru alabek eta harenak ezagutuko zuten etorkizunaren ikuspegi aski baikorra zirriborratu nuen.
es
A?n no me atrev?a a reconocer que Tina me atra?a m?s que mi hija, pero cuando termin? aquella manifestaci?n de competencia, me entusiasm? con el ordenador, elogi? mucho a la peque?a aunque sab?a que Imma pod?a sufrir ("qu? lista eres, qu? guapa eres, qu? bien hablas, cu?ntas cosas aprendes"), felicit? mucho a Lila sobre todo para atenuar la incomodidad que le hab?a causado al anunciarle la publicaci?n de mi libro, y al final esboc? un panorama optimista del futuro que les esperaba a mis tres hijas y a la suya.
fr
Tu parles tellement bien ! Tu sais tellement de choses !), f?licitai chaleureusement Lila, avant tout pour att?nuer le malaise que je lui avais caus? en annon?ant la publication de mon livre, et finis par tracer un portrait optimiste de l'avenir qui attendait mes trois filles et la sienne.
en
I still didn't dare to admit that Tina attracted me more than my daughter, but when that demonstration of skill ended, I was very excited about the computer, and full of praise for the little girl, even though I knew that Imma might suffer from it (How clever you are, how pretty, how well you speak, how many things you learn), I complimented Lila, mainly to diminish the unease I had caused her by announcing the publication of my book, and, finally, I drew an optimistic portrait of the future that awaited my three daughters and hers.
eu
Ikasiko dute, esan nuen, munduan barna bidaiatuko dute, auskalo zer izanen diren.
es
Estudiar?n, dije, viajar?n por el mundo, a saber qu? llegar?n a ser.
fr
Elles ?tudieront, m'exclamai-je, feront le tour du monde, et deviendront tout ce qu'elles voudront !
en
They'll study, I said, they'll travel all over the world, goodness knows what they'll be.
eu
Baina Lilak, Tina musuka jan ondotik-bai, oso argia da-, erantzun zuen garratz:
es
Pero despu?s de besuquear mucho a Tina ("s?, es muy lista"), Lila replic? ?spera:
fr
Mais Lila, apr?s avoir couvert Tina de petits baisers-Oui, elle est tr?s dou?e ! -, r?torqua avec ?pret? :
en
But Lila, after smothering Tina with kisses-yes, she's sooo clever-replied bitterly:
eu
Gennaro ere hagitz argia zen, ongi hitz egiten zuen, irakurtzen zuen, oso ongi ibiltzen zen eskolan, eta begira nolakoa atera den.
es
Gennaro tambi?n era avispado, hablaba bien, le?a, le iba estupendamente en la escuela, y f?jate en lo que se ha convertido.
fr
Gennaro aussi ?tait tr?s ?veill?, il a parl? et lu t?t, il marchait tr?s bien ? l'?cole, et regarde ce qu'il est devenu !
en
Gennaro was clever, too, he spoke well, he read, he was very good in school, and look at him now.
eu
es
fr
en
eu
83
es
83
fr
83
en
83.
eu
Lila Gennaroz gaizki esaka ari zen gau batez, Dedek adorea bildu, eta haren alde egin zuen.
es
Una noche en que Lila hablaba mal de Gennaro, Dede se arm? de valor y lo defendi?.
fr
Un soir o? Lila disait du mal de Gennaro, Dede s'arma de courage et le d?fendit.
en
One night when Lila was speaking disparagingly of Gennaro, Dede gathered her courage and defended him.
eu
Zurbil-zurbil eginik, esan zuen:
es
Se puso l?vida, dijo:
fr
Cramoisie, elle s'?cria :
en
She became red-faced, she said:
eu
Oso-oso argia da.
es
es inteligent?simo.
fr
Il est tr?s intelligent !
en
He's extremely intelligent.
eu
Lilak jakin-minez begiratu, irribarre egin, eta erantzun zion:
es
Lila la mir? con inter?s, le sonri?, replic?:
fr
Lila la regarda avec int?r?t, sourit et dit :
en
Lila looked at her with interest, smiled, replied:
eu
Oso adeitsua zara, haren ama naiz, eta asko gustatu zait esan duzuna.
es
eres muy amable, soy su madre y lo que has dicho me alegra mucho.
fr
Tu es gentille, je suis sa maman et tes paroles me font plaisir.
en
You're very nice, I'm his mamma and what you say gives me great pleasure.
eu
Handik aurrera, Dede baimendua sentitu zen Gennaro noiznahi defenditzeko, baita Lila harekin haserre bizian zegoenean ere.
es
A partir de ese momento Dede se sinti? autorizada a defender a Gennaro en cuanto se le presentaba la ocasi?n, incluso cuando Lila estaba muy enfadada con ?l.
fr
? partir de l?, Dede se sentit autoris?e ? d?fendre Gennaro en toute occasion, m?me lorsque Lila ?tait tr?s remont?e contre lui.
en
From then on Dede felt authorized to defend Gennaro on every occasion, even when Lila was very angry at him.
