Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Izatearen arintasun jasanezina, Milan Kundera / Karlos Cid (Alberdania/Elkar, 2009
)
eu
Estreinako unean, Teresak irudipena izan zuen gustu txarreko zaratongatik Tomasek bota egin behar zuela, baina ez:
es
Al comienzo tuvo la sensaci?n de que por culpa de esos sonidos de mal gusto ? l iba a echarla, pero la abraz?.
fr
Elle crut d'abord qu'il allait la flanquer dehors ? cause de ces bruits incongrus, mais il la prit dans ses bras.
en
For the first few seconds, she was afraid he would throw her out because of the crude noises she was making, but then he put his arms around her.
eu
Teresa eskerturik zegoen sabel-zorri hotsari muzin egiteagatik, eta horregatik grinaz musukatzen zuen Tomas eta lauso zituen begiak.
es
Ella se sent?a agradecida de que no hiciera caso de sus ruidos y por eso lo besaba apasionadamente y se le nublaba la vista.
fr
Elle lui savait gr? d'?tre indiff?rent ? ses borborygmes, et elle l'embrassait avec d'autant plus de passion, ses yeux voil?s de brume.
en
She was grateful to him for ignoring her rumbles, and kissed him passionately, her eyes misting.
eu
Ez zen minutu bat ere igaro eta amodioa egiten ari ziren.
es
No hab?a pasado un minuto y ya estaban haciendo el amor.
fr
Au bout d'une minute ? peine, ils faisaient l'amour.
en
Before the first minute was up, they were making love.
eu
Amodioa egitearekin batera, Teresa oihuka ari zen.
es
Mientras hac?an el amor ella gritaba.
fr
Et dans l'amour, elle criait.
en
She screamed while making love.
eu
Ordurako, sukarra zuen.
es
En ese momento ya ten?a fiebre.
fr
Elle avait d?j? de la fi?vre.
en
She had a fever by then.
eu
Gripeak jota zegoen.
es
Era una gripe.
fr
Elle ?tait gripp?e.
en
She had come down with the flu.
eu
Oxigenoa biriketara daraman tutu malguaren ahoa buxaturik eta gorri zegoen.
es
La embocadura de la manguera que lleva el ox?geno a los pulmones estaba taponada y enrojecida.
fr
L'extr?mit? de l'amen?e d'air aux poumons ?tait rouge et bouch?e.
en
The nozzle of the hose supplying oxygen to the lungs was stuffed and red.
eu
Gero bigarrenez heldu zen, bere gauza guztiak paketatu zitueneko maleta astun batekin, hiri txikira sekula ez itzultzea erabakirik.
es
Despu?s lleg? por segunda vez con una pesada maleta en la que hab?a metido todas sus cosas, decidida a no volver nunca m?s a la peque?a ciudad.
fr
Puis elle revint une autre fois avec une lourde valise o? elle avait entass? toutes ses affaires, r?solue ? ne plus jamais retourner dans la petite ville de province.
en
When she traveled to Prague a second time, it was with a heavy suitcase. She had packed all her things, determined never again to return to the small town.
eu
Teresak hotel merke batean egin zuen lo.
es
La invit? a que fuera a su casa al d?a siguiente.
fr
Il l'invita chez lui pour le lendemain soir.
en
He had invited her to come to his place the following evening.
eu
Biharamunean, tren geltokiko zaindegira eraman zuen maleta eta gero egun osoa igaro zuen Pragan alderrai, besapean Ana Karenina zeramala.
es
Durmi? en un hotel barato y por la ma?ana llev? la maleta a la consigna de la estaci?n y el resto del d?a lo pas? vagando por Praga con Ana Karenina bajo el brazo.
fr
Le matin, elle d?posa sa lourde valise ? la consigne de la gare, et toute la journ?e, elle tra?na dans les rues de Prague avec Anna Kar?nine sous le bras.
en
In the morning, she carried her heavy suitcase to the station, left it there, and roamed the streets of Prague the whole day with Anna Karenina under her arm.
eu
Arratsean jo zuen txirrina, Tomasek atea ireki, eta Teresak ez zuen liburua eskutik askatu, liburu hura Tomasen munduan sartzeko txartela balitz bezala.
es
A la noche toc? el timbre, ?l abri? la puerta y ella no solt? el libro de la mano, como si fuera la entrada al mundo de Tom?s.
fr
Le soir, elle sonna, il ouvrit ; elle ne l?chait pas le livre.
en
Not even after she rang the doorbell and he opened the door would she part with it. It was like a ticket into Tomas's world.
eu
Teresa ohartzen zen ez zuela txartel gaixo bakar hori besterik, eta horrek negargura eragin zion.
es
Era consciente de que no ten?a nada m?s que esta m?sera entrada y le daban ganas de llorar.
fr
Comme si c'?tait son billet d'entr?e dans l'univers de Tomas. Elle comprenait qu'elle n'avait pour passeport que ce mis?rable ticket, et ?a lui donnait envie de pleurer.
en
She realized that she had nothing but that miserable ticket, and the thought brought her nearly to tears.
eu
Negarrik ez egiteko, berritsu zegoen, ozen mintzo zen eta barre egiten zuen.
es
Para no llorar, hablaba m?s que de costumbre, en voz m?s alta y re?a.
fr
Pour ?viter de pleurer, elle ?tait volubile, parlait fort et riait.
en
To keep from crying, she talked too much and too loudly, and she laughed.
eu
Eta Tomasek, Teresa iritsi eta gutxira, berriz ere besoetan hartu, eta amodioa egin zuten.
es
Y nuevamente la tom? en sus brazos a poco de llegar e hicieron el amor.
fr
Mais comme l'autre fois, ? peine eut-elle franchi le seuil, il la prit dans ses bras et ils firent l'amour.
en
And again he took her in his arms almost at once and they made love.
eu
Teresa ezer ikusten uzten ez zuen laino batean sartu zen:
es
Penetr? en una niebla en la que no se ve?a nada, s?lo se la o?a gritar a ella.
fr
Elle glissa dans un brouillard o? il n'y avait rien ? voir, rien ? entendre que son cri.
en
She had entered a mist in which nothing could be seen and only her scream could be heard.
eu
es
fr
en
eu
13
es
13
fr
13
en
13
eu
Ez ZIREN HASPERENAK, ez erostak ere: oihuak ziren, bene-benetan. Hainbeste oihukatzen zuen Teresak, non Tomasek haren aurpegitik bereizi baitzuen bere burua.
es
Aquello no era un suspiro, no era un gemido, era realmente un grito. Gritaba tanto que Tom?s separ? la cabeza de su cara.
fr
Ce n'?tait pas un hal?tement, ce n'?tait pas un r?le, c'?tait vraiment un cri.
en
It was no sigh, no moan; it was a real scream.
eu
Iruditzen zitzaion bere belarriaren ondo-ondoan entzuten zen ahotsak tinpanoa hondatuko ziola.
es
Cre?a que la voz que sonaba justo al lado de su o?do le iba a romper el t?mpano.
fr
Elle criait si fort que Tomas ?loignait sa t?te de son visage, comme si cette voix hurlant ? son oreille allait lui crever le tympan.
en
She screamed so hard that Tomas had to turn his head away from her face, afraid that her voice so close to his ear would rupture his eardrum.
eu
Oihu haiek ez ziren haragikoitasunaren adierazle.
es
Aquel grito no era una expresi?n de sensualidad.
fr
Ce cri n'?tait pas une expression de sensualit?.
en
The scream was not an expression of sensuality.
eu
Haragikoitasuna zentzumenen mobilizazio handiena da:
es
La sensualidad es la m?xima movilizaci?n de los sentidos:
fr
La sensualit?, c'est la mobilisation maximum des sens :
en
Sensuality is the total mobilization of the senses:
eu
gizabanako batek beste bati adi-adi behatzen dio eta haren hotsak oro entzuten ditu.
es
una persona observa atentamente a la otra y escucha cada uno de los sonidos que produce.
fr
on observe l'autre intens?ment et on ?coute ses moindres bruits.
en
an individual observes his partner intently, straining to catch every sound.
eu
Oihugilea bere maitasunaren idealismo tolesgabea zen.
es
En cambio su grito pretend?a aturdir a los sentidos para que no vieran ni oyeran.
fr
Le cri de Tereza voulait au contraire anesth?sier les sens pour leur interdire de voir et d'entendre.
en
But her scream aimed at crippling the senses, preventing all seeing and hearing.
eu
Eta bere maitasun horrek kontraesan guztiak ezeztatu nahi zituen, gorputz eta arimaren dualtasuna, eta agian baita denbora ere.
es
Quien gritaba era el propio idealismo ingenuo de su amor que quer?a ser la superaci?n de todas las contradicciones, la superaci?n de la dualidad entre el cuerpo y el alma y qui?n sabe si la superaci?n del tiempo.
fr
Ce qui hurlait en elle, c'?tait l'id?alisme na?f de son amour qui voulait ?tre abolition de toutes les contradictions, abolition de la dualit? du corps et de l'?me, et peut-?tre m?me abolition du temps.
en
What was screaming in fact was the naive idealism of her love trying to banish all contradictions, banish the duality of body and soul, banish perhaps even time.
eu
Itxita al zeuzkan Teresak begiak?
es
?Ten?a los ojos cerrados?
fr
Avait-elle les yeux clos ?
en
Were her eyes closed?
eu
Ez, baina ez zuen haiekin inora begiratzen. Sabaiaren hutsari tinko begira zeuzkan.
es
No, pero no miraba con ellos hacia parte alguna, los ten?a fijos en el vac?o del techo. Por momentos giraba bruscamente la cabeza hacia uno y otro lado.
fr
Non, mais ses yeux ne regardaient nulle part, ils fixaient le vide du plafond et, par instants, elle tournait violemment la t?te tant?t d'un c?t?, tant?t de l'autre.
en
No, but they were not looking anywhere. She kept them fixed on the void of the ceiling. At times she twisted her head violently from side to side.
eu
Tarteka, burua zakar jiratzen zuen alde batetik bestera.
es
Cuando se acab? el grito, se durmi? a su lado y le tuvo la mano cogida durante toda la noche.
fr
Quand son cri s'apaisa, elle s'endormit au c?t? de Tomas et garda toute la nuit sa main dans la sienne.
en
When the scream died down, she fell asleep at his side, clutching his hand. She held his hand all night.
eu
Oihuak bukatu zirenean, Teresak Tomasen ondoan hartu zuen lo, eta gau osoan heldu zion eskutik.
es
Desde los ocho a?os se dorm?a ya con las manos entrelazadas, imaginando que ten?a cogido al hombre que amaba, al hombre de su vida.
fr
D?j?, ? l'?ge de huit ans, elle s'assoupissait une main press?e contre l'autre, s'imaginant tenir ainsi l'homme qu'elle aimait, l'homme de sa vie.
en
Even at the age of eight she would fall asleep by pressing one hand into the other and making believe she was holding the hand of the man whom she loved, the man of her life.
eu
Loaldian Tomasen eskuari halako setaz oratzea aise uler dezakegu:
es
Podemos entender ahora que apretara la mano de Tom?s con tal terquedad:
fr
Il est donc bien compr?hensible qu'elle serre avec un tel ent?tement la main de Tomas dans son sommeil :
en
So if in her sleep she pressed Tomas's hand with such tenacity, we can understand why:
eu
txikitatik prestatu eta entrenatu zen Teresa horretarako.
es
desde la infancia se hab?a estado preparando y entrenando para ello.
fr
elle s'y pr?pare, elle s'y entra?ne depuis l'enfance.
en
she had been training for it since childhood.
eu
es
fr
en
eu
14
es
14
fr
14
en
14
eu
"ZERBAIT GORAGO" iritsi beharrean mozkorrei garagardoa zerbitzatu eta neba-arrebei igandeetan arropa zikina garbitu behar dien neska batek bizitasun-erreserba handia bil dezake bere baitan, unibertsitatean ikasi eta liburuen gainean aharrausi egiten duen jendeak amestu ere egin ezin duena.
es
Una chica que, en lugar de llegar "m?s alto", tiene que servir cerveza a borrachos y los domingos lavarles la ropa sucia a sus hermanos acumula dentro de s? una reserva de vitalidad que no podr?an ni so?ar las personas que van a la universidad y bostezan en las bibliotecas.
fr
Une jeune fille qui doit, au lieu de " s'?lever ", servir de la bi?re ? des ivrognes et passer le dimanche ? laver le linge sale de ses fr?res et s?urs, amasse en elle une immense r?serve de vitalit?, inconcevable pour des gens qui vont ? l'universit? et b?illent devant des bouquins.
en
A young woman forced to keep drunks supplied with beer and siblings with clean underwear-instead of being allowed to pursue "something higher"-stores up great reserves of vitality, a vitality never dreamed of by university students yawning over their books.
eu
Teresa haiek baino irakurriagoa zen, haiek baino gehiago ikasia zuen bizitzari buruz, baina inoiz ez da horretaz jakitun egongo.
es
Teresa hab?a le?do m?s que ellos, hab?a aprendido de la vida m?s que ellos, pero nunca ser? consciente de eso.
fr
Tereza en avait lu plus qu'eux, en savait plus long qu'eux sur la vie, mais ne s'en rendrait jamais compte.
en
Tereza had read a good deal more than they, and learned a good deal more about life, but she would never realize it.
eu
Ikasi duen gizakia autodidaktarengandik bereizten duena ez da jakite-maila, baizik eta bizitasun eta autokonfiantza maila jakin bat.
es
Lo que diferencia a la persona que ha cursado estudios de un autodidacta no es el nivel de conocimientos, sino cierto grado de vitalidad y confianza en s? mismo.
fr
Ce qui distingue celui qui a fait des ?tudes de l'autodidacte, ce n'est pas l'ampleur des connaissances, mais des degr?s diff?rents de vitalit? et de confiance en soi.
en
The difference between the university graduate and the autodidact lies not so much in the extent of knowledge as in the extent of vitality and self-confidence.
eu
Teresa Pragara bizitzera joanarazi zuen berotasuna aldi berean bortitza eta ezegonkorra zen.
es
El entusiasmo con el cual Teresa se lanz? a vivir en Praga era al mismo tiempo feroz y fr?gil.
fr
La ferveur avec laquelle Tereza, une fois ? Prague, s'?lan?a dans la vie, ?tait ? la fois vorace et fragile.
en
The elan with which Tereza flung herself into her new Prague existence was both frenzied and precarious.
eu
Bazirudien Teresa zain zegoela egunen batean norbaitek honako hau esango ote zion: "Hi ez haiz bertokoa!
es
Como si esperara que alg?n d?a alguien le dijera: "?T? no tienes nada que hacer aqu?!
fr
Elle semblait redouter qu'on p?t lui dire un jour : " Tu n'es pas ? ta place ici !
en
She seemed to be expecting someone to come up to her any day and say, "What are you doing here?
eu
Itzul hadi etorritako bidetik!".
es
?Regresa por donde has venido!".
fr
Retourne d'o? tu es venue ! " Tout son app?tit de vivre ?tait suspendu ? un fil :
en
Go back where you belong!" All her eagerness for life hung by a thread:
eu
Haren bizi-gogo osoa hari bakar batetik esekita zegoen: Tomasen ahotsetik. Ahots horrek behin irtenarazi zuen gora Teresaren arima, erraietan herabez ezkutatua.
es
Todas sus ganas de vivir pend?an de un hilo: de la voz de Tom?s que una vez hizo que saliese a la superficie su alma t?midamente escondida en sus entra?as.
fr
la voix de Tomas, qui avait fait remonter vers les hauteurs l'?me timidement cach?e dans les entrailles de Tereza.
en
Tomas's voice. For it was Tomas's voice that had once coaxed forth her timorous soul from its hiding place in her bowels.
eu
Teresak lanpostu bat lortu zuen astekari grafikoaren argazki-laborategian, baina ez zuen aski:
es
Teresa consigui? un puesto en el laboratorio fotogr?fico, pero eso no le bastaba.
fr
Elle trouva une place dans un magazine, ? la photo, mais elle ne pouvait s'en contenter.
en
Tereza had a job in a darkroom, but it was not enough for her.
eu
argazkiak egin nahi zituen.
es
Quer?a ser ella misma quien hiciera las fotograf?as.
fr
Elle voulait faire elle-m?me des photos.
en
She wanted to take pictures, not develop them.
eu
Tomasen adiskide Sabinak argazkilari ospetsu batzuen hiruzpalau monografia utzi zizkion, harekin kafe-etxe batean elkartu zen eta liburu ireki batzuen aurrean azaldu zion zer zegoen interesgarri argazki haietan.
es
Sabina, la amiga de Tom?s, le prest? tres o cuatro libros de fot?grafos famosos, qued? con ella en una cafeter?a y le fue explicando lo que hab?a de interesante en las fotograf?as de cada libro.
fr
L'amie de Tomas, Sabina, lui pr?ta des monographies de photographes c?l?bres, la retrouva dans un caf? et lui expliqua devant des livres ouverts ce que ces photos avaient d'original.
en
Tomas's friend Sabina lent her three or four monographs of famous photographers, then invited her to a cafe and explained over the open books what made each of the pictures interesting.
eu
Ikasleen aurpegietan irakasle gutxik ikusitako kontzentrazio isilaz entzun zion Teresak.
es
Teresa la escuchaba con una silenciosa concentraci?n, como la que pocos profesores han visto jam?s en las caras de sus alumnos.
fr
Tereza l'?coutait avec une attention silencieuse, comme un professeur en voit rarement sur le visage de ses ?tudiants.
en
Tereza listened with silent concentration, the kind few professors ever glimpse on their students' faces.
eu
Sabinari esker, Teresak argazkigintzaren eta pinturaren arteko ahaidetasuna ulertu zuen, eta Pragan ziren erakusketa guztietara elkarrekin joatera behartu zuen Tomas.
es
Gracias a Sabina comprendi? el parentesco entre la fotograf?a y la pintura, obligando a Tom?s a que la acompa?ara a todas las exposiciones que hab?a en Praga.
fr
Gr?ce ? Sabina, Tereza comprit la parent? de la photographie et de la peinture et obligea Tomas ? l'accompagner ? toutes les expositions.
en
Thanks to Sabina, she came to understand the ties between photography and painting, and she made Tomas take her to every exhibit that opened in Prague.
eu
Laster lortu zuen bere argazkiak astekarian argitara zitezela, eta egun batean laborategitik aldizkariko argazkilari profesionalen artera pasatu zen.
es
Pronto consigui? colocar en el semanario sus propias fotos y un d?a pas? del laboratorio al equipo de fot?grafos profesionales de la revista.
fr
Elle r?ussit bient?t ? publier ses propres photos dans le magazine et quitta le laboratoire pour travailler parmi les photographes professionnels du journal.
en
Before long, she was placing her own pictures in the illustrated weekly where she worked, and finally she left the darkroom for the staff of professional photographers.
eu
Arrats hartan haren maila-igoera ospatzera joan ziren lagun batzuekin taberna batera.
es
Esa misma noche fueron a celebrar su ascenso con los amigos a un bar y estuvieron bailando.
fr
Ce soir-l?, ils all?rent avec des amis f?ter sa promotion dans un cabaret ; ils dans?rent.
en
On the evening of that day, she and Tomas went out to a bar with friends to celebrate her promotion.
eu
Dantza egin zuten bertan. Tomas umore txarreko jarri zen eta Teresa jo eta ke aritu zitzaion zer zuen esateko. Azkenean, behin etxean, aitortu zion jeloskor jarri zela aldizkariko lankide batekin dantzan ikusi zuenean. -Benetan?
es
Tom?s se puso de mal humor y, al insistir ella en que le dijese qu? hab?a pasado, termin? confes?ndole, cuando llegaron a casa, que hab?a sentido celos al verla bailar con su compa?ero.
fr
Tomas se rembrunit et, comme elle insistait pour savoir ce qu'il avait, il lui avoua, quand ils furent enfin de retour, qu'il ?tait jaloux parce qu'il l'avait vue danser avec son coll?gue.
en
Everyone danced. Tomas began to mope. Back at home, after some prodding from Tereza, he admitted that he had been jealous watching her dance with a colleague of his.
eu
Jeloskor jarri al zara? -galdetu zion Teresak hamar aldiz-edo, ezin sinetsirik, Nobel saria lortu duela iragarriko balitzaio bezala.
es
"?De verdad que tuviste celos?" le pregunt? casi diez veces, como si le estuviera comunicando que le hab?an dado el premio N?bel y ella no pudiera cre?rselo.
fr
" C'est vrai que je t'ai rendu jaloux ? " Elle r?p?ta ses mots une dizaine de fois, comme s'il e?t annonc? qu'elle avait re?u le prix Nobel et qu'elle e?t refus? de le croire.
en
"You mean you were really jealous?" she asked him ten times or more, incredulously, as though someone had just informed her she had been awarded a Nobel Prize.
eu
Gero Teresak gerri ingurutik hartu zuen eta dantzan hasi ziren gelan barrena.
es
Luego le cogi? por la cintura y empez? a bailar con ?l por la habitaci?n.
fr
Elle le prit par la taille et se mit ? danser avec lui dans la chambre.
en
Then she put her arm around his waist and began dancing across the room.
eu
Ez zen aretoko dantza, ordubete lehenago tabernan egindakoa bezalakoa.
es
Aqu?l no era un baile como el que hab?a bailado una hora antes en el bar.
fr
Ce n'?tait pas du tout la danse mondaine de tout ? l'heure sur la piste du bar.
en
The step she used was not the one she had shown off in the bar.
eu
Lauhazkan egindako baserritar tankerako dantza bat zen, salto egite ero bat: Teresak zangoak gora-gora altxatu, jauzi trakets handiak egin, eta Tomas herrestan zeraman gelan barrena, harat-honat.
es
Era como una especie de bailoteo de aldea, un brincar enloquecido durante el cual levantaba las piernas en el aire, daba grandes saltos desma?ados y lo arrastraba por la habitaci?n de un lado a otro.
fr
Elle levait tr?s haut la jambe, ex?cutait de grands sauts maladroits et l'entra?nait aux quatre coins de la pi?ce.
en
It was more like a village polka, a wild romp that sent her legs flying in the air and her torso bouncing all over the room, with Tomas in tow.
