Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Izatearen arintasun jasanezina, Milan Kundera / Karlos Cid (Alberdania/Elkar, 2009
)
eu
Stendhal gauerako idazlea da!
es
?Stendhal es un autor nocturno!
fr
Stendhal est un auteur nocturne !
en
Stendhal is a night author!"
eu
Franzek arreta galdurik hartzen du parte gauerako eta egunerako arteari buruzko eztabaidan, zeren Sabina noiz agertuko baino ez baitarabil buruan.
es
Franz participaba en la discusi?n sobre el arte nocturno y diurno sin apenas dedicarle atenci?n, porque no pensaba m?s que en cu?ndo aparecer?a Sabina.
fr
" Franz suivait de tr?s loin le d?bat sur l'art nocturne et diurne, ne songeant qu'au moment o? Sabina ferait son entr?e.
en
Franz's participation in the debate on night art and day art was disturbed by the fact that he was expecting Sabina to show up at any minute.
eu
Biak egun askotan egon ziren hausnartzen Sabinak koktel horretarako gonbita onartu behar zuen ala ez. Bere galeria pribatuan inoiz erakusketa egindako pintore eta eskultore guztientzat antolatu zuen Marie-Claudek koktel hura.
es
Hab?an estado dudando los dos muchos d?as si deb?an aceptar o no la invitaci?n a este c?ctel. Marie-Claude lo organizaba para todos los pintores y escultores que hab?an expuesto alguna vez en su galer?a.
fr
Ils avaient tous les deux r?fl?chi pendant plusieurs jours pour savoir si elle devait ou non accepter l'invitation ? ce cocktail que Marie-Claude donnait en l'honneur de tous les peintres et sculpteurs qui avaient expos? dans sa galerie priv?e.
en
They had spent many days pondering whether or not she should accept the invitation to this cocktail party. It was a party Marie-Claude was giving for all painters and sculptors who had ever exhibited in her private gallery.
eu
Franzekin ezaupideak egin zituenetik, Sabina itzuri egiten zitzaion emazteari.
es
Desde que conoci? a Franz, Sabina evitaba encontrarse con su mujer.
fr
Depuis qu'elle avait fait la connaissance de Franz, Sabina ?vitait sa femme.
en
Ever since Sabina had met Franz, she had avoided his wife.
eu
Hala ere, harrapatuko ote zituen beldur zirenez, azkenean iritzi zioten naturalagoa izango zela, eta ez hain susmagarria, Sabina joatea.
es
Pero ten?an miedo de quedar en evidencia y al final llegaron a la conclusi?n de que ser?a m?s natural y menos sospechoso que ella asistiese.
fr
Mais, redoutant de se trahir, elle d?cida finalement qu'il serait plus naturel et moins suspect de venir.
en
But because they feared being found out, they came to the conclusion that it would be more natural and therefore less suspicious for her to come.
eu
Franzek disimuluan begiratu du atondora eta orduan konturatu da saloiaren beste bukaeran etengabe entzuten ari dela hemezortzi urteko alaba Marie-Anneren ahotsa.
es
Miraba disimuladamente hacia la antesala y entonces se dio cuenta de que en el otro extremo de la sala resonaba constantemente la voz de su hija Marie-Anne, que ten?a dieciocho a?os.
fr
Comme il jetait des regards furtifs en direction de l'entr?e, il s'aper?ut qu'? l'autre bout du salon p?rorait, infatigablement, la voix de Marie-Anne, sa fille de dix-huit ans.
en
While throwing unobtrusive looks in the direction of the entrance hall, Franz heard his eighteen-year-old daughter, Marie-Anne, holding forth at the other end of the room.
eu
Emaztea nagusi den taldetik alaba nagusi den zirkulura joan da.
es
Abandon? el grupo dominado por su mujer para incorporarse al c?rculo dominado por su hija.
fr
Il quitta le groupe o? officiait sa femme pour le cercle o? r?gnait sa fille.
en
Excusing himself from the group presided over by his wife, he made his way to the group presided over by his daughter.
eu
Norbait besaulkian eserita dago, beste batzuk zutik, eta Marie-Anne zoruan eserita. Franz ziur dago Marie-Claude ere, saloiaren kontrako aldean, laster eseriko dela alfonbran.
es
Algunos estaban sentados en sillones, otros de pie; Marie-Anne estaba sentada en el suelo. Franz estaba seguro de que Marie-Claude, al otro extremo del sal?n, tampoco tardar?a mucho en sentarse en la alfombra.
fr
Il y avait quelqu'un assis dans un fauteuil, les autres ?taient debout, Marie-Anne ?tait assise par terre Franz ?tait certain que Marie-Claude, ? l'extr?mit? oppos?e du salon, allait bient?t s'asseoir ? son tour sur le tapis.
en
Some were in chairs, others standing, but Marie-Anne was cross-legged on the floor. Franz was certain that Marie-Claude would soon switch to the carpet on her side of the room, too.
eu
Garai hartan, gonbidatuen aurrean zoruan esertzea keinu bat zen, naturaltasuna, berezkotasuna, aurrerakoitasuna, adiskidantza eta paristartasuna esan nahi zuena.
es
Sentarse en el suelo en presencia de los hu?spedes era en aquella ?poca un gesto que significaba naturalidad, soltura, progresismo, amistosidad y esp?ritu parisino.
fr
? cette ?poque, s'asseoir par terre devant ses invit?s ?tait un geste qui signifiait qu'on ?tait naturel, d?tendu, progressiste, sociable et parisien.
en
Sitting on the floor when you had guests was at the time a gesture signifying simplicity, informality, liberal politics, hospitality, and a Parisian way of life.
eu
Marie-Anne, edonon zela, hainbesteko grinaz esertzen zen zoruan, non Franz beldur zen alaba ez ote zen tabakoa erosten zuen dendako zoruan ere eseriko.
es
Marie-Anne se sentaba en todas partes en el suelo con tal pasi?n que Franz tem?a con frecuencia que se sentase en el suelo en el estanco al que iba a comprar cigarrillos.
fr
Marie-Claude mettait tant de passion ? s'asseoir par terre en tous lieux que Franz redoutait souvent de la trouver assise par terre dans la boutique o? elle allait s'acheter ses cigarettes.
en
The passion with which Marie-Claude sat on all floors was such that Franz began to worry she would take to sitting on the floor of the shop where she bought her cigarettes.
eu
-Zertan ari zara orain lanean, Alan? -galdetu dio Marie-Annek gizon bati, haren oinetara eserita zegoelarik.
es
-?En qu? est? trabajando ahora, Alan? -le pregunt? Marie-Anne al hombre a cuyos pies estaba sentada.
fr
" ? quoi travaillez-vous, Alan, en ce moment ? " demanda Marie-Anne ? l'homme au pied duquel elle ?tait assise.
en
"What are you working on now, Alain?" Marie-Anne asked the man at whose feet she was sitting.
eu
Alan gizon tolesgabe eta zintzoa da, eta egiati erantzun nahi izan dio galeriaren jabearen alabari.
es
Alan era una persona ingenua y honesta y quiso responder con sinceridad a la hija de la due?a de la galer?a.
fr
Alan, gar?on na?f et honn?te, voulut r?pondre sinc?rement ? la fille de la propri?taire de la galerie.
en
Alain was so naive and sincere as to try to give the gallery owner's daughter an honest answer.
eu
Bere pintatzeko modu berria azaltzen hasi zaio, argazki eta olio-pinturaren arteko nahasketa bat. Aski izan da hiru esaldi-edo esatea, eta Marie-Anne txistuka hasi da.
es
Empez? a explicarle su nuevo modo de pintar, que es una uni?n de fotograf?a y pintura al ?leo. No hab?a dicho m?s de tres frases cuando Marie-Anne empez? a silbar.
fr
Il commen?a par lui expliquer sa nouvelle mani?re de peindre qui combinait la photo et la peinture ? l'huile. Il avait ? peine prononc? trois phrases quand Marie-Anne ?mit un sifflement.
en
He started explaining his new approach to her, a combination of photography and oil, but he had scarcely got through three sentences when Marie-Anne began whistling a tune.
eu
Pintoreak, poliki eta kontzentraturik mintzo denez, ez du txisturik entzun.
es
E l pintor hablaba despacio y concentrado, de manera que no oy? los silbidos.
fr
Le peintre parlait avec lenteur et se concentrait sur ce qu'il disait ; il ne l'entendit pas siffler.
en
The painter was speaking slowly and with great concentration and did not hear the whistling.
eu
Franzek xuxurlatu dio alabari:
es
Franz le dijo al o?do:
fr
" Tu peux me dire pourquoi tu siffles ?
en
"Will you tell me why you're whistling?
eu
-Esango al didazu zergatik ari zaren txistuka?
es
-?Me puedes decir por qu? silbas?
fr
 
en
" Franz whispered.
eu
-Ez nagoelako pozik politikaz hitz egiten denean-ozen erantzun du Marie-Annek.
es
-Porque no me gusta cuando hablan de pol?tica-respondi? en voz alta.
fr
-Parce que je d?teste qu'on parle politique ", r?plique tout haut sa fille.
en
"Because I don't like to hear people talk about politics," she answered out loud.
eu
Hala da: zirkulu berean dauden bi gizon Frantziako hurrengo hauteskundeei buruz ari dira.
es
En efecto, dos de los hombres que formaban parte del mismo c?rculo hablaban de las pr?ximas elecciones en Francia.
fr
Effectivement, deux hommes debout dans le m?me groupe parlaient des prochaines ?lections fran?aises.
en
And in fact, two men standing in the same circle were discussing the coming elections in France.
eu
Marie-Annek, dibertsioa gidatzera behartuta sentitzen denez, bi gizonei galdetu die ea hurrengo astean antzerkira joango diren Italiako opera-talde batek Genevan taularatutako Rossiniren opera entzutera.
es
Marie-Anne, que se sent?a obligada a dirigir la diversi?n, les pregunt? a los dos si ir?an la semana pr?xima al teatro a ver la ?pera de Rossini que pon?a en Ginebra una compa??a italiana.
fr
Marie-Anne, qui se sentait tenue de diriger la conversation, demanda aux deux hommes s'ils iraient la semaine prochaine au Grand-Th??tre o? une troupe lyrique italienne devait interpr?ter un op?ra de Rossini.
en
Marie-Anne, who felt it her duty to direct the proceedings, asked the men whether they were planning to go to the Rossini opera an Italian company was putting on in Geneva the following week.
eu
Bitartean, Alan pintorea esamolde gero eta zehatzagoak bilatzen ari da bere pintatzeko modu berria azaltzeko, eta Franz alabaz lotsatzen ari da.
es
Mientras tanto, el pintor Alan buscaba formulaciones cada vez m?s precisas para explicar su nuevo modo de pintar, y Franz se avergonzaba de su hija.
fr
Cependant, Alan le peintre s'obstinait ? chercher des formules de plus en plus pr?cises pour expliquer sa nouvelle mani?re de peindre, et Franz avait honte de sa fille.
en
Meanwhile, Alain the painter sank into greater and greater detail about his new approach to painting. Franz was ashamed for his daughter.
eu
Isil dadin, adierazi du ikaragarri aspertzen zela operan.
es
Para acallarla afirm? que se aburr?a infinitamente en la ?pera.
fr
Pour la faire taire, il dit qu'il s'ennuyait ? mourir, ? l'op?ra.
en
To put her in her place, he announced that whenever she went to the opera she complained terribly of boredom.
eu
-Ikaragarria zara-esan du Marie-Annek, eta zorutik aitaren sabela kolpekatzen saiatu da-. Aktore nagusia ederra da.
es
-Eres terrible-dijo Marie-Anne, tratando desde el suelo de golpear a su padre en la barriga-, el actor principal es hermoso.
fr
" Tu ne comprends rien, dit Marie-Anne, en essayant, sans se lever, de taper sur le ventre de son p?re, l'interpr?te principal est tellement beau !
en
"You're awful," said Marie-Anne, trying to punch him in the stomach from a sitting position.
eu
Oi, zein ederra den!
es
?Ay, qu? hermoso es!
fr
C'est fou ce qu'il est beau !
en
"The star tenor is so handsome.
eu
Birritan ikusi dut, eta maitemindu egin naiz.
es
Lo he visto dos veces y estoy enamorada de ?l.
fr
Je l'ai vu deux fois et, depuis, je flippe ! "
en
So handsome. I've seen him twice now, and I'm in love with him."
eu
Franzek egiaztatu du alabak amaren antz izugarria duela.
es
Franz constat? que su hija se parec?a terriblemente a su madre.
fr
Franz constatait que sa fille ressemblait atrocement ? sa m?re.
en
Franz could not get over how much like her mother his daughter was.
eu
Aukeran, zergatik ez du aitaren antzik?
es
?Por qu? no se parece a ?l?
fr
Pourquoi n'?tait-ce pas ? lui qu'elle ressemblait ?
en
But there was nothing he could do about it.
eu
Ez dago zereginik: ez du bere antzik.
es
No hay nada que hacer, no se le parece.
fr
C'?tait sans espoir, elle ne lui ressemblait pas.
en
She was not like him.
eu
Ezin konta ahala aldiz entzun dio Marie-Clauderi honako edo harako pintore, kantari, idazle edo politikariarekin maiteminduta dagoela, eta behin baita txirrindulari batekin ere.
es
Ha o?do ya a Marie-Claude innumerables veces decir que est? enamorada de tal O cual pintor, cantante, escritor, pol?tico y una vez hasta de un ciclista.
fr
Il avait d?j? entendu Marie-Claude proclamer des milliers de fois qu'elle ?tait amoureuse de ce peintre-ci ou de ce peintre-l?, d'un chanteur, d'un ?crivain, d'un homme politique, et m?me une fois d'un coureur cycliste.
en
How many times had he heard Marie-Claude proclaim she was in love with this or that painter, singer, writer, politician, and once even with a racing cyclist?
eu
Hura, noski, afari eta kokteletako erretorika hutsa zen, baina batzuetan Franzek, horrelakoetan, gogoratzen zuen behin, hogei urte lehenago, berari buruz gauza bera esan zuela emazteak, eta buru-hilketarekin mehatxu egin ziola.
es
Por supuesto que aquello era pura ret?rica de cenas y c?cteles, pero a veces, en esos momentos, ?l se acordaba de que una vez hace veinte a?os dijo lo mismo de ?l mientras lo amenazaba con suicidarse.
fr
Ce n'?tait ?videmment que rh?torique de d?ners en ville et de cocktails, mais il se souvenait parfois qu'une vingtaine d'ann?es plus t?t elle avait dit exactement la m?me chose ? propos de lui en le mena?ant en prime de se suicider.
en
Of course, it was all mere cocktail party rhetoric, but he could not help recalling now and then that more than twenty years ago she had gone about saying the same thing about-him and threatening him with suicide to boot.
eu
Une horretan, Sabina sartu da saloira.
es
En ese momento entr? Sabina en el sal?n.
fr
Juste ? ce moment-l?, Sabina entra.
en
At that point, Sabina entered the room.
eu
Marie-Claudek, ikusi eta, harengana jo du.
es
Marie-Claude la vio y fue a su encuentro.
fr
Marie-Claude l'aper?ut et s'avan?a ? sa rencontre.
en
Marie-Claude walked up to her.
eu
Alabak Rossiniri buruz hitz egiten dihardu, baina Franzek bi emakumeen solasari baino ez dio erreparatzen.
es
Su hija segu?a hablando de Rossini, pero Franz s?lo prestaba atenci?n a lo que se dec?an las dos mujeres.
fr
Sa fille continuait la conversation sur Rossini, mais Franz n'avait d'oreille que pour ce que se disaient les deux femmes.
en
While Marie-Anne went on about Rossini, Franz trained his attention on what the two women were saying.
eu
Ongi-etorrizko esaldi adiskidantzazko batzuen ostean, Marie-Claudek Sabinak lepoan esekita daraman zeramikazko apaingarria hartu eta oso ozen esan du: -Zer duzu hor, gero?
es
Despu?s de unas frases amistosas de bienvenida, Marie-Claude cogi? un colgante de cer?mica que Sabina llevaba al cuello y dijo en voz muy alta: -Y esto ?qu? es?
fr
Apr?s quelques phrases polies de bienvenue, Marie-Claude prit entre ses doigts le pendentif en c?ramique que Sabina portait autour du cou et dit d'une voix tr?s forte :
en
After a few friendly words of greeting, Marie-Claude lifted the ceramic pendant from Sabina's neck and said in a very loud voice, "What is that?
eu
Ze itsusia!
es
?Es muy feo!
fr
C'est affreux !
en
How ugly!"
eu
Esaldi hark atentzioa eman dio Franzi.
es
Aquella frase llam? la atenci?n de Franz.
fr
" Franz ?tait fascin? par cette phrase.
en
Those words made a deep impression on Franz.
eu
Ez da erasotzeko asmoz ahoskatu: alderantziz, irri ozen batek berehala argitu nahi izan du apaingarria arbuiatzeak ez duela ezertan ere aldatzen Marie-Claudek pintorearenganako sentitzen duen adiskidantza, baina, hala ere, esaldi hori ez dator bat Marie-Claudek besteekin hitz egiteko duen moduarekin.
es
No fue pronunciada con agresividad, por el contrario, una sonora risa pretend?a aclarar inmediatamente que el rechazo al colgante no cambiaba en nada la amistad que Mari-Claude sent?a por la pintora, pero era sin embargo una frase que no cuadraba con la forma en que Marie-Claude hablaba con los dem?s.
fr
Elle n'avait pas ?t? prononc?e d'un ton agressif, au contraire, le rire claironnant devait indiquer aussit?t que le rejet du pendentif ne changeait rien ? l'amiti? de Marie-Claude pour le peintre, mais, quand m?me, cette phrase n'?tait pas dans le ton habituel de Marie-Claude avec les autres.
en
They were not meant to be combative; the raucous laughter immediately following them made it clear that by rejecting the pendant Marie-Claude did not wish to jeopardize her friendship with Sabina. But it was not the kind of thing she usually said.
eu
-Neronek egin dut-esan du Sabinak.
es
-Lo he hecho yo misma-dijo Sabina.
fr
" Je l'ai fait moi-m?me, dit Sabina.
en
"I made it myself," said Sabina.
eu
-Itsusia da, benetan-errepikatu du Marie-Claudek oso ozen-:
es
-Es feo, de verdad-repiti? Marie-Claude en voz muy alta-:
fr
-Je trouve ?a affreux, sinc?rement, r?p?ta tr?s haut Marie-Claude.
en
"That pendant is ugly, really!" Marie-Claude repeated very loudly.
eu
Ez zenuke jantzi beharko!
es
No deber?as llevarlo.
fr
Tu ne devrais pas le porter !
en
"You shouldn't wear it."
eu
Franzek badaki emazteari ez zaiola inola ere interesatzen apaingarria ederra den ala ez.
es
Franz sab?a que a su mujer no le importaba nada que el colgante fuese feo o no.
fr
Franz savait que ?a n'int?ressait aucunement sa femme qu'un bijou f?t laid ou joli.
en
Franz knew his wife didn't care whether the pendant was ugly or not.
eu
Emazteak itsusi ikusi nahi zuena zen itsusia; eder ikusi nahi zuena, ederra.
es
Feo era aquello que ella quer?a ver feo, hermoso era lo que quer?a ver hermoso.
fr
?tait laid ce qu'elle voulait voir laid, joli ce qu'elle voulait voir joli.
en
An object was ugly if she willed it ugly, beautiful if she willed it beautiful.
eu
Adiskideen apaingarriak a priori ederrak ziren.
es
Los adornos de sus amigos eran hermosos a priori.
fr
Les bijoux de ses amies ?taient beaux ? priori.
en
Pendants worn by her friends were a priori beautiful.
eu
Eta itsusiak irudituko balitzaizkio ere, ez luke txintik aterako, zeren laudorioa aspaldi bihurtu baitzitzaion bere bigarren izaera.
es
Pero aunque, pese a todo, los encontrase feos, se lo callar?a, porque hac?a tiempo que el halago se hab?a convertido en su segunda personalidad.
fr
Elle pouvait les trouver laids, elle le cachait soigneusement, la flatterie ?tant depuis longtemps devenue sa seconde nature.
en
And even if she did find them ugly, she would never say so, because flattery had long since become second nature to her.
eu
Horrenbestez, zergatik erabaki du emazteak itsusitzat jo behar duela Sabinak egindako apaingarria?
es
Entonces ?por qu? hab?a decidido que el colgante que Sabina se hab?a hecho iba a ser feo?
fr
Alors, pourquoi avait-elle d?cid? de trouver laid le bijou que Sabina avait fait elle-m?me ?
en
Why, then, did she decide that the pendant Sabina had made herself was ugly?
eu
Franzi argi eta garbi egin zaio hori bat-batean:
es
Franz lo tiene completamente claro:
fr
Pour Franz, tout ? coup, c'?tait absolument ?vident :
en
Franz suddenly saw the answer plainly:
eu
Marie-Claudek esan dio Sabinari apaingarria itsusia dela bere buruari opa ahal diolako hala esatea.
es
Marie-Claude dijo que el colgante de Sabina era feo porque se lo pod?a permitir.
fr
Marie-Claude avait d?clar? que le bijou de Sabina ?tait laid parce qu'elle pouvait se le permettre.
en
Marie-Claude proclaimed Sabina's pendant ugly because she could afford to do so.
eu
Marie-Claudek Sabinari apaingarria itsusia dela esan badio, honako hau argi eta garbi uzteko izan da: bere buruari opa ahal diola esatea Sabinari apaingarria itsusia dela.
es
Para ser m?s preciso: Marie-Claude dijo que el colgante de Sabina era feo para que quedase claro que se pod?a permitir decirle a Sabina que su colgante era feo.
fr
Encore plus pr?cis?ment, Marie-Claude avait proclam? que le bijou de Sabina ?tait laid pour bien montrer qu'elle pouvait se permettre de dire ? Sabina que son bijou ?tait laid.
en
Or to be more precise: Marie-Claude proclaimed Sabina's pendant ugly to make it clear that she could afford to tell Sabina her pendant was ugly.
eu
Sabinaren aurreko urteko erakusketak ez zuen arrakasta handirik izan, eta Marie-Claude ez zen gehiegi arduratzen Sabinaren estimuaz.
es
La exposici?n de Sabina, hace un a?o, no tuvo gran ?xito y a Marie-Claude no le interesaba demasiado ganarse el favor de Sabina.
fr
L'ann?e derni?re, l'exposition de Sabina n'avait pas ?t? un gros succ?s et Marie-Claude ne se souciait gu?re de la sympathie de Sabina.
en
Sabina's exhibition the year before had not been particularly successful, so Marie-Claude did not set great store by Sabina's favor.
eu
Sabinak, aldiz, bazuen zertan irabazi Marie-Clauderen estimua.
es
Por el contrario, Sabina ten?a motivos para desear ganarse el favor de Marie-Claude.
fr
Au contraire, Sabina avait toutes les raisons du monde de rechercher la sympathie de Marie-Claude.
en
Sabina, however, had every reason to set store by Marie-Claude's.
eu
Sabinaren jarreran, ordea, ez zen halakorik ikusten.
es
Sin embargo, su actitud no daba esa impresi?n.
fr
Sa conduite n'en laissait pourtant rien para?tre.
en
Yet that was not at all evident from her behavior.
eu
Bai, dena argi eta garbi geratu zaio Franzi:
es
S?, Franz lo ten?a completamente claro:
fr
Oui, Franz le comprenait tr?s clairement :
en
Yes, Franz saw it plainly:
