Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Hodien metafisika, Amelie Nothomb / Garazi Arrula Ruiz (Igela, 2017
)
eu
Gainontzeko ikus-entzuleei bezala, kuxin gogor bana eman ziguten lurrean jarri eta gainean belaunika gintezen.
es
Como el resto de los espectadores, recibimos cada uno un coj?n duro para poder arrodillarnos.
fr
Comme les autres spectateurs, nous re??mes chacun un coussin dur pour nous y agenouiller.
en
Like the other spectators, we were each given a hard cushion on which to kneel.
eu
Txoko zoragarria zen, eta irrikaz nengoen gertakizuna ikusteko.
es
El lugar era muy hermoso y yo me pregunt? qu? iba a ocurrir.
fr
L'endroit ?tait tr?s beau et je me demandais bien ce qui allait se passer.
en
It was a very beautiful spot, I thought, but I wondered what on earth was going to happen here.
eu
Opera hasi zen.
es
La ?pera empez?.
fr
L'op?ra commen?a.
en
The performance began.
eu
Aita ikusi nuen zegokion geldotasun muturrekoaz antzeztokira sartzen.
es
Vi aparecer a mi padre en el escenario con la extremada lentitud requerida.
fr
Je vis mon p?re entrer sur sc?ne avec l'extr?me lenteur requise.
en
My father entered at a deliberate pace.
eu
Jantzi eder-ederra zeraman.
es
Llevaba un vestido precioso.
fr
Il portait un costume superbe.
en
He was wearing a wonderful Japanese costume.
eu
Alimaleko harrotasuna sentitu nuen horren ongi jantzitako guraso bat izateaz.
es
Sent? un inmenso orgullo de tener un progenitor tan bien vestido.
fr
Je ressentis une grande fiert? d'avoir un g?niteur aussi bien v?tu.
en
I felt a surge of pride.
eu
Jarraian, kantatzeari ekin zion.
es
Luego se puso a cantar.
fr
Puis il se mit ? chanter.
en
Then he began to sing.
eu
Izu-ikara gorde nuen.
es
Reprim? una expresi?n de terror.
fr
Je r?primai une expression de terreur.
en
I stifled a cry of horror.
eu
Baina zer ziren haren tripetatik ateratzen ziren soinu bitxi eta beldurgarri haiek?
es
?Qu? eran aquellos extra?os y espantosos sonidos procedentes de su vientre?
fr
Quels ?taient donc ces sons bizarres et effrayants qui sortaient de son ventre ?
en
The most awful sounds came out of his stomach.
eu
Zein zen hizkuntza ulertezin hori?
es
?Cu?l era aquel idioma incomprensible?
fr
Quelle ?tait cette langue incompr?hensible ?
en
His familiar voice been transformed into an unrecognizable howl.
eu
Nondik nora bihurtu zen aitaren ahotsa lantu ezezagun?
es
?Por qu? la voz paterna se hab?a transformado en un lamento irreconocible?
fr
Pourquoi la voix paternelle s'?tait-elle transform?e en cette plainte m?connaissable ?
en
Had something happened to him?
eu
Zer gertatu zitzaion?
es
?Qu? le hab?a ocurrido?
fr
Que lui ?tait-il arriv? ?
en
What was he trying to say?
eu
Negar egiteko gogoz nengoen, istripu bat ikustean gertatzen denez.
es
Sent? deseos de llorar, como si acabara de presenciar un accidente.
fr
J'avais envie de pleurer, comme devant un accident. -Qu'est-ce qu'il a, Papa ?
en
I wanted to cry, just as you would if you had just witnessed an accident.
eu
-xuxurlatu nion amari, eta isiltzeko agindu zidan.
es
-le murmur? a mi madre, que me orden? callar.
fr
chuchotai-je ? ma m?re qui m'ordonna de me taire.
en
My mother had told me my father would be singing.
eu
Nishio-sanek haur kantak abesten zizkidanean, gustatu egiten zitzaidan.
es
Cuando Nishio-san me cantaba canciones infantiles me gustaba.
fr
Quand Nishio-san me chantait des comptines, ?a me plaisait.
en
When Nishio-san sang nursery rhymes, that was nice.
eu
Beste hori, aitaren ahotik ateratzen zen zarata, ezin esan atsegin ote nuen;
es
Ahora, los ruidos que sal?an de la boca de mi padre no sab?a si me gustaban;
fr
L?, les bruits qui sortaient de la bouche de mon p?re, je ne savais si ?a me plaisait ;
en
The sounds emanating from my father's mouth were not pleasing;
eu
nekien gauza bakarra zen ikaratu egiten ninduela, laborriak harturik nengoela, nahiago nukeela beste nonbait egon.
es
s?lo sab?a que me horrorizaban, que me produc?an p?nico, que me habr?a gustado estar en otro lugar.
fr
je savais seulement que ?a m'?pouvantait, que je paniquais, que j'aurais voulu ?tre ailleurs.
en
they scared me out of my wits.
eu
Geroago, askoz geroago, noa maitatzen ikasi nuen, adoratzen, nire egunen sortzaileak bezala, zeinak kantatzen ikasi behar izan baitzuen hura zoratzeraino maitatzeko.
es
M?s tarde, mucho m?s tarde, aprend? a amar el no, a adorarlo, al igual que el responsable de mis d?as, que necesit? aprender a cantarlo para amarlo con locura.
fr
Plus tard, bien plus tard, j'ai appris ? aimer le n?, ? l'adorer, comme l'auteur de mes jours qui eut besoin d'apprendre ? le chanter pour l'aimer ? la folie.
en
I desperately wanted to be somewhere else.
eu
Baina lehenengoz noa aditzen duen ikusle ezjakin eta zintzo batek ezinegon sakona besterik ezin du sentitu, nola japoniar gosari tradizionaleko aran garratz gatzaz marinatua lehenengoz probatzen duen arrotzak.
es
Pero un espectador inculto y sincero que escucha no por vez primera no puede sino sentir un profundo malestar, como el extranjero que prueba por primera vez la ?spera ciruela marinada a la sal que se come en el desayuno tradicional japon?s.
fr
Mais un spectateur inculte et sinc?re qui entend du n? pour la premi?re fois ne peut ?prouver qu'un profond malaise, comme l'?tranger qui mange pour la premi?re fois l'?pre prune marin?e au sel du petit d?jeuner traditionnel japonais.
en
Years later I learned to like Noh, even to adore it, but for any Westerner, however well-intentioned, hearing it for the first time produces profound discomfort, the same sort of discomfort he feels when he first bites into a marinated bitter plum, the traditional Japanese breakfast staple.
eu
Arratsalde beldurgarria izan zen.
es
Viv? una tarde temible.
fr
Je v?cus un apr?s-midi redoutable.
en
It was a long afternoon.
eu
Hasierako izuari asperdurak segitu zion.
es
Al miedo inicial le sucedi? el aburrimiento.
fr
? la peur initiale succ?da l'ennui.
en
After the initial fear came tedium.
eu
Operak lau ordu iraun zuen, zeinetan, zentzu hertsian, ez zen deus gertatu.
es
La ?pera dur? cuatro horas, durante las cuales no ocurri? estrictamente nada.
fr
L'op?ra dura quatre heures, pendant lesquelles il n'arriva strictement rien.
en
The performance dragged on for four hours, during which almost nothing happened.
eu
Neure buruari galdetu nion zergatik geunden han.
es
Me preguntaba qu? hac?amos all?.
fr
Je me demandai pourquoi nous ?tions l?.
en
I wondered why we were there at all.
eu
Bazirudien ez nintzela galdera hori egiten bakarra.
es
No parec?a ser la ?nica en hacerse aquella pregunta.
fr
Je ne semblais pas la seule ? me poser cette question.
en
I didn't seem to be the only one to wonder this.
eu
Hugo eta Andre ageriko egiten zuten asper-asper eginda zeudela.
es
Hugo y Andr? mostraban su mortal aburrimiento.
fr
Hugo et Andr? montraient qu'ils s'emmerdaient.
en
Hugo and Andre were obviously bored out of their minds.
eu
Juliette, berriz, lo seko geratu zen kuxinaren gainean.
es
En cuanto a Juliette, simplemente: se hab?a quedado dormida sobre su coj?n.
fr
Quant ? Juliette, elle s'?tait carr?ment endormie sur son coussin.
en
Juliette had fallen fast asleep on her cushion.
eu
Dohatsu haren bekaitz nintzen.
es
Sent? envidia de aquella bienaventurada.
fr
J'enviais cette bienheureuse.
en
How I envied her for this.
eu
Amari ere kosta egiten zitzaion aharrausi bat edo beste itotzea.
es
Incluso a mi madre le resultaba dif?cil reprimir algunos bostezos.
fr
M?me ma m?re avait du mal ? r?primer quelques b?illements.
en
Even my mother struggled to stifle the occasional yawn.
eu
Bitartean, aita, ez dantzatzeko belauniko, melodia amaiezina salmo-kantuan ari zen.
es
Mi padre, arrodillado para no tener que bailar, salmodiaba su interminable melopeya.
fr
Mon p?re, agenouill? pour ne pas danser, psalmodiait son interminable m?lop?e.
en
My father, kneeling so as not to have to dance, delivered his interminable drone.
eu
Neure buruari galdetu nion zer pentsatzen ariko ote zen.
es
Me preguntaba qu? deb?a de pasar por su cabeza.
fr
Je me demandais ce qu'il se passait dans sa t?te.
en
I wondered what was going on in his head.
eu
Inguruan, japoniar ikus-entzuleek sorgor ziruditen, ongi kantatzen zuen seinale.
es
A mi alrededor, el p?blico japon?s lo escuchaba con impasibilidad, se?al de que cantaba bien.
fr
Autour de moi, le public japonais l'?coutait avec impassibilit?, signe qu'il chantait bien.
en
Around me, the Japanese public listened to him impassively, a sign (as I later learned) that he was singing well.
eu
Ilunsentian bukatu zen azkenean ikusgarria.
es
Al atardecer, el espect?culo termin? por fin.
fr
Au coucher du soleil, le spectacle s'acheva enfin.
en
The show finally ended at sunset.
eu
Artista belgikarra altxatu, eta antzeztokitik atera zen tradizioak baimendutakoa baino hagitzez lasterrago, arrazoi tekniko bat zela eta:
es
El artista belga se levant? y abandon? el escenario mucho m?s deprisa de lo autorizado por la tradici?n, y eso por una raz?n t?cnica:
fr
L'artiste belge se leva et quitta la sc?ne beaucoup plus vite que la tradition ne l'autorisait, et ce pour une raison technique :
en
My blue-eyed father left the stage faster than tradition called for, and for good reason (as I also later learned):
eu
japoniar gorputz batentzat, ordutan belauniko egoteak ez dakar inolako eragozpenik; aitak, ordea, lokarturik zituen hankak.
es
para un cuerpo nip?n, permanecer de rodillas durante horas no plantea ning?n problema, mientras que las piernas paternas se hab?an quedado profundamente dormidas.
fr
pour un corps nippon, rester ? genoux pendant des heures ne pose aucun probl?me, alors que les jambes paternelles s'?taient profond?ment endormies.
en
while the Japanese can remain kneeling for hours on end without any discomfort, the paternal limbs had apparently gone completely numb.
eu
Hegalen atzera joatea beste aukerarik ez zuen, han, begiradetatik salbu, minez lehertzeko.
es
No quedaba otra opci?n que correr hacia los bastidores para desplomarse all? mismo, lejos de las miradas.
fr
Il n'avait pas d'autre choix que de courir vers les coulisses pour s'y effondrer ? l'abri des regards.
en
He had sprinted to the wings before he collapsed.
eu
Nolanahi den, no antzerkian, kantaria ez da berriz taularatzen txaloak jasotzeko, bestela ere gutxitxo izaten dira beti.
es
De todos modos, en el no el cantante no regresa al escenario a recibir los aplausos, que, por otra parte, suelen ser muy poco generosos.
fr
De toute fa?on, au n?, le chanteur ne revient pas sur sc?ne r?colter les applaudissements, lesquels sont d'ailleurs toujours aussi peu nourris.
en
Luckily for him, a singer of Noh does not come back on stage to acknowledge applause, which is generally pretty sparing anyway.
eu
Agurtzera etorritako artista bat bibaka hartzea denik eta gauzarik arruntena zatekeen.
es
Ovacionar a un artista habr?a parecido el colmo de la vulgaridad.
fr
Ovationner un artiste qui viendrait saluer e?t paru du dernier vulgaire.
en
To applaud an artist who has just departed is considered the height of vulgarity.
eu
Arratsean, aitak galdetu zidan zer iruditu zitzaidan emanaldia.
es
Por la noche, mi padre me pregunt? qu? me hab?a parecido la representaci?n.
fr
Le soir, mon p?re me demanda ce que j'avais pens? de la repr?sentation.
en
That evening my father asked me what I had thought of his performance.
eu
Galdera batez erantzun nion:
es
Respond? con otra pregunta:
fr
Je r?pondis par une question :
en
I replied with a question.
eu
-Hori da kontsul izatea?
es
-?En eso consiste ser c?nsul?
fr
-C'est ?a, ?tre consul ?
en
"Is that what a consul does?
eu
Kantatzea?
es
?En cantar?
fr
Il rit.
en
Sing?"
eu
Irri egin zuen.
es
Se puso a re?r.
fr
-Non, ce n'est pas ?a.
en
"Not quite."
eu
-Zer da, orduan, kontsul bat?
es
-?Qu? es, entonces, ser c?nsul?
fr
-C'est quoi, alors, consul ?
en
"So what does being a consul mean?"
eu
-Zaila da azaltzen.
es
-Es m?s dif?cil de explicar.
fr
-C'est difficile ? expliquer.
en
"It's hard to explain.
eu
Koxkortzen zarenean esanen dizut.
es
Te lo dir? cuando seas mayor.
fr
Je te dirai quand tu seras plus grande.
en
I'll tell you when you're older."
eu
"Horrek zerbait ezkutatzen du", pentsatu nuen.
es
"Eso esconde algo", pens?.
fr
"?a cache quelque chose", pensai-je.
en
He's hiding something, I thought.
eu
Jarduera arriskutsutan ibiliko zen.
es
Deb?a de implicar actividades comprometedoras.
fr
Il devait avoir des activit?s compromettantes.
en
He must have to do pretty awful things.
eu
es
fr
en
eu
Belaunen gainean TINTIN bat zabalik nuenean, inork ez zekien irakurtzen ari nintzenik.
es
Cuando permanec?a con un Tint?n abierto sobre las rodillas nadie sab?a que estaba leyendo.
fr
Quand j'avais un Tintin ouvert sur les genoux, personne ne savait que je lisais.
en
NO ONE SUSPECTED that I was reading.
eu
Uste zuten irudiei begiratzearekin aski nuela.
es
Cre?an que me limitaba a mirar los dibujos.
fr
On croyait que je me contentais de regarder les images.
en
When I sat on the floor, a book on my lap, they thought I was looking at the pictures in a Tintin book.
eu
Ezkutuan, Biblia irakurtzen nuen.
es
En secreto, le?a la Biblia.
fr
En secret, je lisais la Bible.
en
Actually, I was reading the Bible.
