Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Hodien metafisika, Amelie Nothomb / Garazi Arrula Ruiz (Igela, 2017
)
eu
Begiratzen duenak erabakitzen du arreta gauza batean ezartzea, eta, beraz, nahitaez, bere ikus eremuan dagoen gainontzekoa arretatik kanpo uztea.
es
El que mira decide fijarse en algo en concreto y, por consiguiente, a la fuerza elige excluir su atenci?n del resto de su campo visual.
fr
Celui qui regarde d?cide de se fixer sur telle chose et donc forc?ment d'exclure de son attention le reste de son champ de vision.
en
SEEING INVOLVES CHOICE. Whoever looks at something has decided to fix his attention on that one thing, to the exclusion of other things.
eu
Horregatik da begirada, bizitzaren esentzia ere badena, lehenik eta behin uko bat.
es
?sa es la raz?n por la cual la mirada, que constituye la esencia de la vida, es, en primera instancia, un rechazo.
fr
C'est en quoi le regard, qui est l'essence de la vie, est d'abord un refus.
en
That is why sight, the very essence of life, first and foremost constitutes a rejection.
eu
Bizitzeak ukazioa esan nahi du.
es
Vivir significa rechazar.
fr
Vivre signifie refuser.
en
Therefore, to live means to reject.
eu
Guztia onartzen duenak ez du konketako zuloak baino bizitza oparoagoa.
es
Aquel que todo lo acepta vive igual que el desag?e de un lavabo.
fr
Celui qui accepte tout ne vit pas plus que l'orifice du lavabo.
en
Anyone who looks at everything at once is as alive as a toilet bowl.
eu
Bizitzeko, norberak gai izan behar du maila berean ez jartzen, bere gainetik, amatxo eta sabaia.
es
Para vivir, es necesario ser capaz de no situar al mismo nivel, por encima de uno, a mam? y el techo.
fr
Pour vivre, il faut ?tre capable de ne plus mettre sur le m?me plan, au-dessus de soi, la maman et le plafond.
en
Living means making a distinction between, for example, the mother and the ceiling-things that are overhead.
eu
Bietako bati uko egin beharko zaio, izan amatxorengan izan sabaian interesa jartzeko.
es
Hay que renunciar a uno de los dos y elegir interesarse o bien por mam? o bien por el techo.
fr
Il faut refuser l'un des deux pour choisir de s'int?resser soit ? la maman soit au plafond.
en
One must choose to be interested in one or the other, either the mother or the ceiling.
eu
Hautu oker bakarra hauturik ez egitea da.
es
La ?nica mala elecci?n es la ausencia de elecci?n.
fr
Le seul mauvais choix est l'absence de choix.
en
The only wrong choice is the absence of choice.
eu
Jainkoak ez zion deusi uko egin, ez zuelako deus hautatu.
es
Dios no hab?a rechazado nada porque no hab?a elegido nada.
fr
Dieu n'avait rien refus? parce qu'il n'avait rien choisi.
en
God hadn't refused because it hadn't made a choice.
eu
Horregatik ez zen bizi.
es
Por eso no viv?a.
fr
C'est pourquoi il ne vivait pas.
en
That was why it wasn't alive.
eu
Niniek, sortzen diren unean, oihu egiten dute.
es
En el momento de su nacimiento, los beb?s gritan.
fr
Les b?b?s, au moment de leur naissance, crient.
en
When babies are born, their howl of pain is, in and of itself, a revolt;
eu
Min ulu hori matxinatze bat da bere horretan; matxinatze hori, ukazio bat.
es
Ese grito de dolor ya es en s? mismo una rebeli?n y esa rebeli?n ya constituye un rechazo.
fr
Ce hurlement de douleur est d?j? une r?volte, cette r?volte d?j? un refus.
en
and a revolt is, in and of itself, a rejection.
eu
Horregatik hasten da bizitza sortze egunean, eta ez lehenago, batzuek diotena gorabehera.
es
?sa es la raz?n por la cual la vida empieza el d?a del nacimiento y no antes, pese a lo que puedan decir algunos.
fr
C'est pourquoi la vie commence au jour de la naissance, et non avant, quoi qu'en disent certains.
en
Hence life begins on the day of birth-not before, as some believe.
eu
Hodiak ez zuen dezibel ahulena ere egin ama hartaz erditu zenean.
es
El tubo no hab?a emitido ni el m?s leve decibelio el d?a del parto.
fr
Le tube n'avait pas ?mis le moindre d?cibel lors de l'accouchement.
en
God had not emitted a single sound, of course, not the faintest decibel since the second it emerged from the mother's womb.
eu
Hala ere, medikuek esan zuten ez zela ez gorra, ez mutua, ez itsua.
es
Sin embargo, los m?dicos hab?an determinado que no era ni sordo, ni mudo, ni ciego.
fr
Les m?decins avaient pourtant d?termin? qu'il n'?tait ni sourd, ni muet, ni aveugle.
en
Yet the specialists had determined it was not deaf, nor blind, nor dumb.
eu
Buxona falta zuen konketa besterik ez zen.
es
Era simplemente un lavabo al que le faltaba el tap?n.
fr
C'?tait seulement un lavabo auquel manquait le bouchon.
en
It was like a sink without a stopper.
eu
Hitz egin ahal izan balu, tai gabe errepikatu izanen zukeen hitz bakan hau: "bai".
es
Si hubiera podido hablar, habr?a repetido sin cesar esta ?nica palabra: "s?".
fr
S'il avait pu parler, il e?t r?p?t? sans tr?ve ce mot unique : "oui".
en
Had it been able to speak, it would have endlessly repeated the same word-"yes."
eu
Jendeak kultu ematen dio erregulartasunari.
es
La gente rinde culto a la regularidad.
fr
Les gens vouent un culte ? la r?gularit?.
en
HUMANITY HAS FORMED a cult around normalcy.
eu
Maite du pentsatzea eboluzioa prozesu normal eta natural baten ondorio dela; halako barne fatalitate biologiko batek gobernatuko luke giza espeziea, eta horrek bultzatuko luke umea, urtebete duenean, lau hankatan ibiltzeari uztera, edo bultzatuko luke gizakia zenbait milurteko eta gero lehen urratsak ematera.
es
Les gusta creer que la evoluci?n es el resultado de un proceso normal y natural; la especie humana estar?a regida por una especie de fatalidad biol?gica interna que la ha llevado a dejar de andar a cuatro patas hacia la edad de un a?o o a dar sus primeros pasos tras varios milenios.
fr
Ils aiment ? croire que l'?volution r?sulte d'un processus normal et naturel ; l'esp?ce humaine serait r?gie par une sorte de fatalit? biologique int?rieure qui l'a conduite ? cesser de marcher ? quatre pattes vers l'?ge d'un an ou ? faire ses premiers pas apr?s quelques mill?naires.
en
We want to believe that our evolution was the result of a natural and normal process, that our species has been guided by a biological inevitability that led us, after many millennia, to stop crawling at the age of one and begin moving upright.
eu
Inork ez ditu istripuak sinetsi nahi. Istripuak, bai kanpo fatalitate baten adierazle-gogaikarria ere badena-, bai zoriaren adierazle direnean-oraindik ere okerragoa-, giza iruditeriatik kanpo geratzen dira.
es
Nadie desea creer en los accidentes. ?stos, ya sean la expresi?n de una fatalidad exterior-lo cual ya de por s? resulta cargante-o del azar-lo que todav?a es peor-, son rechazados por el imaginario humano.
fr
Personne ne veut croire aux accidents. Ces derniers, expression soit d'une fatalit? ext?rieure, ce qui est d?j? f?cheux, soit du hasard, ce qui est pire, sont bannis de l'imaginaire humain. Si quelqu'un osait dire :
en
We prefer not to believe in accidents, for they are expressions either of an exterior force, which is bothersome enough, or of pure chance, which is worse, and hence banished from our thoughts.
eu
Norbait halakoak esaten ausartuko balitz, "Istripuz egin nituen, urtebete ingururekin, lehenengo urratsak" edo "Istripuz hartu zuen gizakiak, egun batean, oinbiko jarrera", erotzat joko lukete berehala.
es
Si alguien se atreviera a decir: "A la edad de un a?o di mis primeros pasos accidentalmente" o "Un d?a el hombre jug? a ser b?pedo accidentalmente", le tomar?an inmediatamente por chiflado.
fr
"C'est par accident que, vers l'?ge d'un an, j'ai fait mes premiers pas" ou : "C'est par accident qu'un jour, l'homme a jou? au bip?de", il serait aussit?t consid?r? comme fou.
en
Were some-one to dare utter, "I took my first steps about the age of one by accident," or, "man became bipedal by accident," he would be considered a lunatic.
eu
Istripuen teoria onartezina da, gauzak bestela gerta izan zitezkeela pentsatzera garamatzalako.
es
La teor?a de los accidentes resulta inaceptable, ya que permite suponer que las cosas habr?an podido suceder de un modo distinto.
fr
La th?orie des accidents est inacceptable car elle laisse supposer que les choses auraient pu se passer autrement.
en
The accident theory is unacceptable because it permits thinking that things didn't have to turn out the way they have.
eu
Jendeak ez du onartzen urtebeteko nini batek ibiltzeko burutazioa ez izatea;
es
La gente no admite que un ni?o de un a?o no tenga el pensamiento de andar;
fr
Les gens n'admettent pas l'id?e qu'un enfant d'un an n'ait pas l'id?e de marcher ;
en
People can't conceive of the notion that an infant doesn't want to talk.
eu
izan ere, horrek onartzea lekarke bazitekeela gizakiak bi hankatan ibiltzeko burutazioa inoiz ez izatea.
es
eso equivaldr?a a admitir que podr?a ser que el hombre nunca hubiera tenido intenci?n de andar sobre dos patas.
fr
cela reviendrait ? admettre que l'homme aurait pu ne pas avoir l'id?e de marcher sur deux pattes.
en
It would be like admitting that man might never have gotten the idea of walking upright.
eu
Eta nork sinetsiko du halako espezie distiratsu batek gisako zerbait ez pentsatzea bazitekeenik?
es
?Y qui?n podr?a creer que a una especie tan brillante no habr?a podido ocurr?rsele algo as??
fr
Et qui pourrait croire qu'une esp?ce aussi brillante aurait pu n'y pas songer ?
en
A gifted species as ours might never have thought of walking upright? Unthinkable.
eu
Hodia, bi urterekin, ez zen lau hankatan ibiltzen saiatu, ezta, bide batez, keinurik txikiena egiten ere.
es
A los dos a?os, el tubo ni siquiera hab?a intentado el cuadrupedismo, ni el movimiento, por otra parte.
fr
Le tube, ? deux ans, n'avait m?me pas essay? le quadrup?disme, ni d'ailleurs le mouvement.
en
By the age of two, the Tube hadn't attempted to crawl, nor even made a move in that direction.
eu
Soinu egiten ere sekula saiatu gabea zen.
es
Tampoco hab?a probado el sonido.
fr
Il n'avait jamais essay? le son non plus.
en
Nor, still, made a peep.
eu
Helduek ondorioztatu zuten haren garapenean blokeoren bat zegoela.
es
Los adultos dedujeron que exist?a un bloqueo en su evoluci?n.
fr
Les adultes en d?duisaient qu'il y avait un blocage dans son ?volution. Jamais ils n'auraient pu en d?duire que le b?b? n'avait pas encore connu d'accident ;
en
The adults-the parents, the doctors, and the nanny-decided there must be some kind of developmental blockage.
eu
Ez zitzaien sekula bururatuko ninia oraindik istripurik ezagutu gabea izatea; zeren, nork sinets lezake gizakiak, istripurik gabe, zeharo geldi jarraituko zukeela?
es
Nunca se les habr?a ocurrido deducir que el beb? no hab?a conocido accidente alguno, ya que ?qui?n iba a pensar que, sin accidente, el hombre permanecer?a perfectamente inerte?
fr
car qui pourrait croire que, sans accident, l'homme resterait parfaitement inerte ?
en
It would never have occurred to them that what was wrong with the child might not be physical in nature, for who could have believed that, barring some accident of fate, man might have preferred to remain as inert as a larva?
eu
Badaude istripu fisikoak eta badaude buru istripuak.
es
Existen los accidentes f?sicos y los accidentes mentales.
fr
Il y a les accidents physiques et les accidents mentaux.
en
There are, of course, physical accidents and mental accidents.
eu
sekula ez dira eboluzioaren eragiletzat hartzen.
es
nunca nos referimos a ellos como motor de la evoluci?n.
fr
on n'en parle jamais comme moteur de l'?volution.
en
People dismiss the latter out of hand as far as evolution goes.
eu
Baina giza garapenean ez dago buru istripuak baino deus funtsezkoagorik.
es
Sin embargo, nada resulta m?s fundamental para el devenir humano que los accidentes mentales.
fr
Or, il n'y a rien d'aussi fondamental dans le devenir humain que les accidents mentaux.
en
Yet nothing could be more fundamental to the human story than mental accidents.
eu
Buru istripua garuneko ostran menturaz sartutako hauts bat da, nahiz eta burezurreko kaxaren maskor itxiek ongi babestu.
es
El accidente mental es una mota de polvo que, por casualidad, penetra en la ostra del cerebro, pese a la protecci?n de las conchas cerradas que representa la caja del cr?neo.
fr
L'accident mental est une poussi?re entr?e par hasard dans l'hu?tre du cerveau, malgr? la protection des coquilles closes de la botte cr?nienne.
en
At some point, deep in the past, a particle of grit lodged itself in an oyster.
eu
Bat-batean, burezurraren muinean bizi den materia biguna aztoratu egiten da, urduri, barnera irristatu zaion gauza arrotz horrek mehatxaturik;
es
De repente, la tierna materia que habita en el coraz?n del cr?neo se ve perturbada, se siente asustada, amenazada por ese cuerpo extra?o que acaba de colarse en su interior;
fr
Soudain, la mati?re tendre qui vit au c?ur du cr?ne est perturb?e, affol?e, menac?e par cette chose ?trang?re qui s'y est gliss?e ;
en
Suddenly the tender, oozy matter inside the shell felt violated by this tiny foreign element that had penetrated its defenses.
eu
ostrak, ordura arte bakean begetatzen ari zenak, alarma jo eta babes-modua bilatzen du.
es
la ostra, que vegetaba pac?ficamente, activa la alarma e intenta defenderse.
fr
l'hu?tre qui v?g?tait en paix d?clenche l'alarme et cherche une parade.
en
The oyster, which had been vegetating quite happily really, sounded the alarm and closed ranks.
eu
Azkenik, substantzia zoragarri bat asmatzen du, nakarra, eta partikula sarkina estaltzen du, biek bat egin, eta horrela perla sortzeko.
es
Inventa una sustancia maravillosa, el n?car, envuelve la part?cula intrusa para incorporarla y as? crear la perla.
fr
Elle invente une substance merveilleuse, la nacre, en enrobe l'intruse particule pour se l'incorporer et cr?e ainsi la perle.
en
It invented a marvelous new substance, nacre, to surround the offending particle, thereby inventing the pearl.
eu
Orobat gerta daiteke buru istripua garunak berak jariatzea:
es
Puede ocurrir que el accidente mental sea secretado por el propio cerebro:
fr
Il peut aussi arriver que l'accident mental soit s?cr?t? par le cerveau lui-m?me :
en
A mental accident can also befall the brain from within.
eu
istripurik misteriotsuenak eta larrienak dira horiek.
es
?sos son los accidentes m?s misteriosos y graves.
fr
ce sont les accidents les plus myst?rieux et les plus graves.
en
These are the most mysterious and serious of all.
eu
Materia griseko zirkunboluzio batek, arrazoirik gabe, ideia izugarri bat sortzen du, pentsamendu ikaragarri bat; segundo baten buruan, akabo betiko izpirituaren lasaitasun oro.
es
Sin motivo, una circunvalaci?n de materia gris da a luz una idea terrible, un pensamiento espeluznante, y, en un segundo, se acab? para siempre la tranquilidad de esp?ritu.
fr
Une circonvolution de mati?re grise, sans motif, donne naissance ? une id?e terrible, ? une pens?e effarante, et en une seconde, c'en est fini pour toujours de la tranquillit? de l'esprit.
en
For no apparent reason, a particular circumlocution of the gray matter gives birth to the grain of a horrific thought-a truly terrifying thought-and in a flash well-being has disappeared.
eu
Birusak bere bidea egiten du.
es
El virus act?a.
fr
Le virus op?re.
en
The virus goes to work.
eu
Ezin geldiarazi. Horrela, halabeharrez eta bortxaz, izakia bere lozorrotik ateratzen da.
es
Imposible detenerlo. Entonces, obligado y a la fuerza, el ser abandona su entorpecimiento.
fr
Alors, contraint et forc?, l'?tre sort de sa torpeur. ? la question affreuse et informulable qui l'a assailli, il cherche et trouve mille r?ponses inad?quates.
en
The infection forces the creature out of its torpor, assailing it with a question to which it must formulate a thousand replies.
eu
Ibilian, hizketan, alferrikako hamaika jarreratan hasten da, egoera berri horretatik nolabait ateratzeko esperantzaz.
es
Empieza a andar, a hablar, a adoptar cientos de actitudes in?tiles mediante las cuales espera salir adelante.
fr
Il se met ? marcher, ? parler, ? adopter cent attitudes inutiles par lesquelles il esp?re s'en sortir.
en
It starts to walk, to speak, and to assume a hundred wholly futile attitudes by which it hopes to escape.
eu
Hortik ez ateratzeaz gainera, egoera okertu egiten du.
es
Pero no s?lo no sale adelante sino que empeora su situaci?n.
fr
Non seulement il ne s'en sort pas, mais il empire son cas.
en
Not only does all this activity not help, it makes matters worse.
eu
Zenbat eta gehiago hitz egin, orduan eta gutxiago ulertzen du, zenbat eta gehiago ibili, orduan eta atzerapauso gehiago egiten.
es
Cuanto m?s habla, menos comprende, y cuanto m?s camina, menos avanza.
fr
Plus il parle, moins il comprend, et plus il marche, plus il fait du surplace.
en
The more the creature talks the less it understands, the more it walks the more ground it has to cover.
eu
Berehala, larba bizitzaren mira izanen du, aitortzera ausartu ez arren.
es
Muy r?pidamente, echar? de menos su vida larval, sin atreverse a confes?rselo.
fr
Tr?s vite, il regrettera sa vie larvaire, sans oser se l'avouer.
en
Soon it starts to miss its former, peaceful, larval state, but without daring to admit this.
eu
Badira, hala ere, eboluzioaren legeak eragiten ez dien izakiak, istripu zorigaiztokorik jasaten ez dutenak.
es
Sin embargo, existen seres que no se sienten afectados por la ley de la evoluci?n, que no sufren ning?n accidente fatal.
fr
Il existe pourtant des ?tres qui ne subissent pas la loi de l'?volution, qui ne rencontrent pas d'accident fatal.
en
There are those who have not been subjected to the laws of evolutionary development.
eu
Lekari klinikoak dira horiek.
es
Son los vegetales cl?nicos.
fr
Ce sont les l?gumes cliniques.
en
These are the clinical vegetables.
eu
Medikuek haien kasua aztertzen dute.
es
Los m?dicos estudian sus casos.
fr
Les m?decins se penchent sur leur cas.
en
The specialists fret over them.
eu
Egiaz, guk izan nahiko genukeena dira.
es
En realidad, son lo que desear?amos ser.
fr
En v?rit?, ils sont ce que nous voudrions ?tre.
en
Yet they are what we want to be.
eu
Bizitza bera hartu beharko litzateke funtzionamendu okertzat.
es
Es la vida lo que deber?a ser considerado un fallo de funcionamiento.
fr
C'est la vie qui devrait ?tre tenue pour un mauvais fonctionnement.
en
They are experiencing life as it would have been lived but for a fateful accident.
eu
es
fr
en
eu
Ez zen ezohiko deus gertatu. Gurasoak guraso lanean zebiltzan, umeak ume larruan, hodia bere bokazio zilindrikoan murgildurik zetzan.
es
No hab?a ocurrido nada especial. Los padres ejerc?an su oficio de padres, los ni?os ejerc?an su misi?n de hijos, el tubo se concentraba en su vocaci?n cil?ndrica.
fr
Il ne s'?tait rien pass? de sp?cial. Les parents exer?aient leur m?tier de parents, les enfants ex?cutaient leur mission d'enfants, le tube se concentrait sur sa vocation cylindrique.
en
AN ORDINARY DAY. The parents were acting like parents, the other children were behaving like children, and the Tube was wrapped up in its cylindrical existence.
