Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Sargazo itsaso zabala, Jean Rhys / Txomin Arratibel (Alberdania/Elkar, 2005
)
eu
-Hemen eman duzue kasik bizitza osoa, eta ez dakizue deus jende horretaz.
es
-Parece mentira, hab?is vivido aqu? casi toda vuestra vida y todav?a no sab?is c?mo es esa gente.
fr
-Avoir pass? la plus grande partie de votre vie ici, et ne rien conna?tre aux gens !
en
'Live here most of your life and know nothing about the people.
eu
Harrigarria da.
es
Son como ni?os, incapaces de matar una mosca.
fr
Mais voyons, ce sont des enfants...
en
It's astonishing.
eu
Horiek haurrak bezalakoak dira, ez liokete egingo minik ezta euli bati ere.
es
La t?a Cora dijo:
fr
Ils ne feraient pas de mal ? une mouche.
en
They are children-they wouldn't hurt a fly.'
eu
-Haurrek, zoritxarrez, egiten diete min euliei-erantzun zuen izeba Corak.
es
-Desgraciadamente, los ni?os matan moscas.
fr
-Les enfants malheureux font du mal aux mouches, dit Tante Cora.
en
'Unhappily children do hurt flies,' said Aunt Cora.
eu
Aurpegi ilunaz sartu zen berriro Myra, beti ohi zuen bezala, nahiz eta irribarrea ateratzen zitzaion, infernuaz ari zen bakoitzean.
es
Myra volvi? a entrar con expresi?n l?gubre, como siempre, aunque sonre?a cuando hablaba del infierno.
fr
Myra revint en faisant une figure d'enterrement comme toujours ; elle souriait pourtant quand elle parlait de l'Enfer ;
en
Myra came in again looking mournful as she always did though she smiled when she talked about hell.
eu
Infernura joaten zirela denak esan zidan. Beraren sektakoa izan behar omen zen, salbatzeko, eta are orduan ere, hobe seguruegi ez egotea.
es
Me dijo que todo el mundo iba al infierno, y, para salvarse, hac?a falta pertenecer a su secta, aun cuando, ni siquiera entonces se pod?a estar seguro.
fr
elle me disait que tout le monde allait en Enfer, qu'il fallait appartenir ? sa secte pour ?tre sauv?e, et encore !...
en
Everyone went to hell, she told me, you had to belong to her sect to be saved and even then-just as well not to be sure.
eu
Beso meheak zituen, eta esku eta oin handiak. Eta buruan zeraman zapia zuria zen beti.
es
Ten?a los brazos delgados y las manos y los pies grandes. El pa?uelo que llevaba en la cabeza era siempre blanco.
fr
Elle avait des bras minces, de grandes mains et de grands pieds et le mouchoir qu'elle portait autour de la t?te ?tait toujours blanc.
en
She had thin arms and big hands and feet and the handkerchief she wore round her head was always white.
eu
Sekula ez marraduna edo kolore alaikoa.
es
Nunca a rayas o de un alegre color.
fr
Jamais ? rayures ni de couleur vive.
en
Never striped or a gay colour.
eu
Beraz, kendu harengandik, eta neure margolan maiteenean landatu nituen begiak. Errotariaren Alaba zen, neskatxa ingeles zoragarri bat: ile-kiribil marroiak eta begi urdinak;
es
Por esto, apart? la vista de ella, y la fij? en mi cuadro preferido, La hija de Miller, que representaba a una bella muchacha inglesa con rizos casta?os y ojos azules, y un vestido que parec?a resbalarle de los hombros.
fr
Mon regard se d?tourna donc d'elle pour se porter sur mon tableau pr?f?r?, " La Fille du Meunier ", une adorable jeune Anglaise aux boucles brunes et aux yeux bleus, avec une robe qui lui glissait des ?paules.
en
So I looked away from her at my favourite picture, 'The Miller's Daughter', a lovely English girl with brown curls and blue eyes and a dress slipping off her shoulders.
eu
soinekoa, erdi erorian. Gero, mahai zapi zuriaz eta arrosa horien ontziaz bestaldean, Mason jauna dakusat, lasai, bere buruaz ziur, batere zalantzarik gabe ingelesa.
es
Luego, cruzando mi mirada por encima del blanco mantel y del jarr?n con las rosas amarillas, mir? al se?or Mason, tan seguro de s? mismo, tan indubitablemente ingl?s.
fr
Puis je regardai, par-del? la nappe blanche et le vase de roses jaunes. M. Mason, si s?r de lui, si indubitablement anglais.
en
Then I looked across the white tablecloth and the vase of yellow roses at Mr Mason, so sure of himself, so without a doubt English.
eu
Eta, haren alboan, ama, batere zalantzarik gabe ez-ingelesa, baina ezta beltz zuria ere.
es
Y mir? a mi madre tambi?n tan indubitablemente no inglesa, aunque tampoco era una negra blanca.
fr
Et ma m?re, si indubitablement non-anglaise, mais pas une n?gresse blanche.
en
And at my mother, so without a doubt not English, but no white nigger either.
eu
Ez gure ama.
es
No, no lo era.
fr
Pas ma m?re.
en
Not my mother.
eu
Sekula ez zen izan.
es
Nunca lo hab?a sido.
fr
Jamais elle ne l'avait ?t?.
en
Never had been.
eu
Sekula ez zen izango.
es
Nunca podr?a serlo.
fr
Jamais elle n'aurait pu l'?tre.
en
Never could be.
eu
Bai, ama hil egingo zen, pentsatu nuen, ez balu ezagutu Mason jauna.
es
S?, pens?, mi madre hubiera muerto, si no hubiese conocido al se?or Mason.
fr
Oui, elle serait morte, pensai-je, si elle n'avait pas rencontr? M. Mason.
en
Yes, she would have died, I thought, if she had not met him.
eu
Eta, lehenbiziko aldiz, esker ona nion, eta begi ona, gizon hari.
es
Y, por primera vez, le tuve simpat?a al se?or Mason y me sent? agradecida.
fr
Et, pour la premi?re fois, j'?prouvai de la reconnaissance et de l'affection pour lui.
en
And for the first time I was grateful and liked him.
eu
Bide bat baino gehiago da zoriontsu izateko, eta hobe, agian, bakean, aserik eta babesturik sentitzea, orain bezala, hobe bakean bizitzea urtetan eta urte luzetan, eta, gero, salbatuko naiz nola edo hala, Myrak dioena dioela.
es
Hay muchas maneras de ser feliz, y quiz? m?s valga sentirse en paz, satisfecha y protegida, como me sent?a ahora, vivir en paz durante a?os, durante largos a?os, y, despu?s, salvar al alma, a pesar de lo que dec?a Myra.
fr
Il y a plus d'une mani?re d'?tre heureuse, mieux valait peut-?tre ?tre paisible et satisfaite et prot?g?e, comme je l'?tais ? pr?sent, paisible pendant de longues, longues ann?es, et apr?s peut-?tre que je serais sauv?e, quoi qu'en dit Myra.
en
There are more ways than one of being happy, better perhaps to be peaceful and contented and protected, as I feel now, peaceful for year and long years, and afterwards I may be saved whatever Myra says.
eu
(Galdetu nionean Christophineri ea zer gertatzen zen hiltzen ginenean, ihardetsi zidan: "Zuk gehiegi jakin nahi, umea"). Gogoan izan nuen musu bat ematea aitaordeari lotara joan aurretik.
es
(Cuando pregunt? a Christophine qu? le ocurr?a a una al morir, me contest?: "Quieres saber demasiado".) Recuerdo que aquella noche me desped? de mi padrastro con un beso.
fr
" Tu veux en savoir trop ! ") En souhaitant bonne nuit ? mon beau-p?re, je pensai ? l'embrasser. Une fois, Tante Cora m'avait dit :
en
(When I asked Christophine what happened when you died, she said, 'You want to know too much.') I remembered to kiss my stepfather goodnight.
eu
Izan ere, izeba Corak esana zidan behin: -Oso minduta hura, inoiz ez diozu ematen musurik eta.
es
La t?a Cora me hab?a dicho: -Est? muy disgustado porque nunca le das un beso.
fr
-Il est tr?s pein? parce que tu ne l'embrasses jamais.
en
Once Aunt Cora had told me, 'He's very hurt because you never kiss him.'
eu
-Oker handia, oso, itxurez fidatzea-hark-.
es
-Pues no pone cara de disgustado.
fr
-Il n'en a pas l'air, d'?tre pein?, ergotai-je.
en
'He does not look hurt,' I argued.
eu
Oker handia hori, alde batera edo bestera.
es
-Es un grave error juzgar por la cara, en uno u otro sentido.
fr
-On se trompe grandement si l'on se fie aux apparences, dit-elle, dans un sens comme dans l'autre.
en
'Great mistake to go by looks.' she said, 'one way or the other.'
eu
Pierreren logelara joan nintzen, nirearen hurrengoa baitzen, eta etxeko azkena.
es
Fui al cuarto de Pierre, que estaba al lado del m?o, y era el ?ltimo de la casa.
fr
J'entrai dans la chambre de Pierre qui ?tait contigu? ? la mienne, la derni?re au bout de la maison.
en
I went into Pierre's room which was next to mine, the last one in the house.
eu
Banbuak haren leihoaren kanpoan zeuden.
es
Los bamb?es crec?an junto a la ventana.
fr
Les bambous se trouvaient devant sa fen?tre.
en
The bamboos were outside his window.
eu
Kasik uki zitezkeen.
es
Casi se pod?an tocar.
fr
On pouvait presque les toucher.
en
You could almost touch them.
eu
Hark sehaska zeukan, artean, eta gero eta lo gehiago eta gehiago egiten zuen, ia denbora guztian.
es
Pierre todav?a dorm?a en la cuna, y cada d?a dorm?a m?s y m?s, dorm?a casi todo el d?a.
fr
Il avait encore un lit de petit enfant et il dormait de plus en plus, presque tout le temps.
en
He still had a crib and he slept more and more, nearly all the time.
eu
Hain argala zegoen, aise jaso bainezakeen.
es
Estaba tan delgado que pod?a levantarlo sin esfuerzo.
fr
Il ?tait si maigre que je pouvais facilement le soulever.
en
He was so thin that I could lift him easily.
eu
Mason jaunak agindua zuen Ingalaterrara eramango zuela, aurrerago.
es
El se?or Mason hab?a prometido llevarlo a Inglaterra, m?s adelante, en donde le curar?an, quedando como los dem?s ni?os.
fr
M. Mason avait promis de l'emmener un peu plus tard en Angleterre, o? on le soignerait, le rendrait semblable aux autres...
en
Mr Mason had promised to take him to England later on, there he would be cured, made like other people.
eu
Sendatu egingo omen zuten han, besteak bezalako bihurtuko.
es
Al besarle, pens?: "?Te gustar??
fr
" Mais est-ce que tu aimeras ?a ? pensai-je en l'embrassant.
en
'And how will you like that' I thought, as I kissed him.
eu
"Gustatuko al zaizu hori?", egin nuen isilik, nebatxoari musu ematen niola.
es
?Te gustar? ser exactamente igual que los dem?s?" Dormido, parec?a feliz.
fr
Est-ce que tu aimeras d'?tre absolument semblable aux autres ? " Il paraissait heureux, endormi.
en
'How will you like being made exactly like other people?' He looked happy asleep.
eu
"Gustatuko al zaizu besteak bezalakoxe bihur zaitzaten?".
es
Pero esto ocurrir? m?s adelante.
fr
" Mais ce sera plus tard.
en
But that will be later on.
eu
Pierrek zoriontsu zirudien lotan.
es
M?s adelante.
fr
Plus tard.
en
Later on.
eu
Eta nik, atzera:
es
Ahora, duerme.
fr
Dors pour le moment.
en
Sleep now.
eu
"Baina hori geroago izango da.
es
Entonces fue cuando o? que los bamb?es volv?an a gemir, y tambi?n o? un ruido como un murmullo.
fr
" C'est alors que j'entendis les bambous craquer de nouveau et un bruit ressemblant ? un chuchotement.
en
It was then I heard the bamboos creak again and a sound like a whispering.
eu
Geroago. Egin lo orain".
es
Me obligu? a mirar por la ventana.
fr
Je me for?ai ? regarder par la fen?tre.
en
I forced myself to look out of the window.
eu
Leihotik begirarazi nion neure buruari. Ilbetea zegoen, baina ez nuen ikusi deus, itzalak bakarrik.
es
Hab?a luna llena. No vi a nadie, no vi nada, s?lo sombras.
fr
C'?tait la pleine lune, mais je ne vis personne, rien que des ombres.
en
There was a full moon but I saw nobody, nothing but shadows.
eu
Neure ohe ondoko aulkian utzi argia, eta Christophine noiz etorriko egon nintzen, hura ikusi nahi izaten bainuen azkena.
es
Dej? la vela sobre la silla, junto a mi cama, y esper? la llegada de Christophine, porque me gustaba verla, antes de dormirme.
fr
Je laissai une lumi?re sur la chaise pr?s de mon lit et attendis Christophine, car j'aimais bien la voir en dernier lieu.
en
I left a light on the chair by my bed and waited for Christophine, for I like to see her last thing.
eu
Baina ez zetorren, eta, kandela erre ahala, bazihoakidan barruko lasaitasuna.
es
Pero no ven?a, y, a medida que la vela se consum?a, la sensaci?n de segura paz me fue abandonando.
fr
Mais elle ne vint pas, et quand la chandelle fut presque enti?rement br?l?e, le paisible sentiment de s?curit? me quitta.
en
But she did not come, and as the candle burned down, the safe peaceful feeling left me.
eu
Nahiago nukeen kubatar zakur handi bat eduki banu ohe ondoan etzanda, babesletzat; nahiago nukeen banbu multzoaren ondoko hots hura aditu ez banu, edo gaztea izan banintz berriro, neure makilan sinesten bainuen txikitan.
es
Deseaba tener un perro cubano, grande, para que yaciera junto a mi cama y me protegiese, deseaba no haber o?do el ruido de los bamb?es, y volver a ser muy peque?a porque entonces ten?a fe en mi palo.
fr
J'aurais bien voulu avoir un gros chien cubain couch? pr?s de mon lit pour me prot?ger, j'aurais bien voulu ne pas avoir entendu de bruit pr?s du bouquet de bambous, ou ?tre de nouveau une toute petite fille, car alors j'avais confiance dans mon b?ton.
en
I wished I had a big Cuban dog to lie by my bed and protect me, I wish I had not heard a noise by the bamboo clump, or that I were very young again, for then I believe in my stick.
eu
Ez zen makila-makila, baizik egur zati luze eta estu bat, mutur batean bi iltze ageri zituena, listoi bat agian.
es
Era una pieza de madera larga y delgada, con dos clavos que lo atravesaban al final, y cuyas puntas sobresal?an.
fr
Ce n'?tait pas un b?ton, mais un morceau de bois long et ?troit, avec deux clous saillant ? l'extr?mit?, un bardeau, peut-?tre.
en
It was not a stick, but a long narrow piece of wood, with two nails sticking out at the end, a shingle, perhaps.
eu
Gure zaldia hil zutenetik gutxira aurkitu nuen, eta pentsatu: "Honen laguntzaz borrokatuko naiz; okerrena badator, honen laguntzaz borrokatuko naiz eginahal guztian, nahiz eta guduetan onenak erortzen diren beti, baina hori beste istorio bat da".
es
Lo recog? poco despu?s de que mataran a nuestro caballo, y pens?: "Con el palo podr? luchar, si las cosas se ponen mal, con el palo podr? luchar a brazo partido, aunque en las guerras siempre caen los mejores, lo cual siempre hay que tener en cuenta".
fr
Je l'avais ramass? aussit?t apr?s qu'ils eurent tu? notre cheval ; je pensais qu'avec ?a je pourrais me battre, jusqu'au bout, m?me sachant que ce sont les meilleurs qui tombent, mais ?a, c'est une autre histoire.
en
I picked it up soon after they killed our horse and I thought I can fight with this, if the worse comes to the worst I can fight to the end though the best ones fall and that is another song.
eu
Iltzeak atera zizkion Christophinek, baina listoia edukitzen utzi zidan, eta nik maitasun handia hartu nion, eta nengoen inork ezin zidala egin minik hura ondoan nuenean, eta hura galtzea zorigaitz handia zatekeela.
es
Christophine le arranc? los clavos, pero me dej? conservar el palo, al que tom? gran cari?o, y pensaba que nadie podr?a hacerme da?o si ten?a el palo cerca, y que perderlo ser?a una gran desdicha.
fr
Christophine en arracha les clous, mais elle me permit de garder le bardeau et je me mis ? beaucoup y tenir ; j'?tais persuad?e que personne ne pouvait me faire de mal tant que je l'avais sous la main, que le perdre serait pour moi un grand malheur.
en
Christophine knocked the nails out, but she let me keep the shingle and I grew very fond of it, I believed that no one could harm me when it was near me, to lose it would be a great misfortune.
eu
Hori guztia aspaldi izan zen, artean haurra nintzela, gauza guztiak biziduntzat neuzkanean, ez soilik ibaia edo euria, baita aulkiak, ispiluak, kikarak, platertxoak eta gainerakoak ere.
es
De esto hac?a mucho tiempo, puesto que ocurri? cuando yo era a?n peque?a y cre?a que todo estaba vivo, no s?lo el r?o y la lluvia, sino tambi?n las sillas, los espejos, los vasos, los platos, todo.
fr
Cela, c'?tait il y a longtemps, quand j'?tais encore toute petite et que je croyais que tout ?tait vivant, non seulement la rivi?re et la pluie, mais les chaises, les miroirs, les tasses, les soucoupes, tout.
en
All this was long ago, when I was still babyish and sure that everything was alive, not only the river or the rain, but chairs, looking-glasses, cups, saucers, everything.
eu
Iratzarri nintzen, eta gaua zen artean, eta ama dakusat ohe ondoan.
es
Cuando despert? a?n era negra noche, y mi madre estaba al lado de la cama.
fr
Je me suis r?veill?e et il faisait encore nuit et ma m?re ?tait l?.
en
I woke up and it was still night and my mother was there.
eu
Esan zidan: -Jaiki, jantzi, eta hator behera agudo. Jantzita zegoen, baina ilea jaso gabe zeukan, eta txirikordetako bat, aske.
es
Dijo: -Lev?ntate, v?stete y baja, corriendo. Iba vestida, pero no se hab?a recogido el cabello. Llevaba suelta una de las trenzas.
fr
" L?ve-toi et habille-toi et descends vite en bas. " Elle ?tait habill?e, mais elle n'avait pas relev? ses cheveux et l'une de ses nattes ?tait d?faite.
en
She said, 'Get up and dress yourself, and come downstairs quickly.' She was dressed, but she had not put up her hair and one of her plaits was loose.
eu
-Agudo-esan zidan atzera, eta Pierreren logelan sartu zen, hurrengo atetik.
es
Volvi? a decir:-Corriendo. Y se fue al cuarto de Pierre, al lado.
fr
" Vite ", dit-elle de nouveau, puis elle alla dans la chambre de Pierre, la porte ? c?t?.
en
'Quickly,' she said again, then she went into Pierre's room, next door.
eu
Zerbait esan zion Myrari, eta Myrak, berehala erantzun.
es
O? que hablaba con Myra y que Myra le contestaba.
fr
Je l'entendis parler ? Myra et Myra lui r?pondre.
en
I heard her speak to Myra and I heard Myra answer her.
eu
Han nentzan ni, erdi lo, komoda gaineko kandela piztuari so, harik eta logela txikian zarata bat entzun nuen arte, aulkiren bat erori balitz bezala edo, eta orduantxe jaiki eta jantzi nintzen.
es
Segu? yacente, en cama, con la vista fija en la vela sobre la c?moda, hasta que o? un ruido, como si una silla se hubiera ca?do, y, entonces me levant?.
fr
Je restai ?tendue, ? demi endormie, regardant la chandelle allum?e sur la commode, jusqu'au moment o? j'entendis un bruit, comme si une chaise s'?tait renvers?e dans la petite chambre ;
en
I lay there, half asleep, looking at the lighted candle on the chest of drawers, till I heard a noise as though a chair had fallen over in the little room, then I got up and dressed.
eu
Etxeak garaiera desberdinak zituen.
es
La casa ten?a varios niveles.
fr
La maison comportait diff?rents niveaux.
en
The house was on different levels.
eu
Hiru maila jaitsi behar ziren, nire logelatik eta Pierrerenetik jantokira joateko, eta handik beste hiru jaitsita, etxearen gainerakoa zegoen, guk "behea" deitzen genuena.
es
Descendiendo tres pelda?os se iba de mi dormitorio y del de Pierre al comedor, y, de ah?, bajando tres pelda?os m?s, se iba al resto de la casa, a aquella parte que llam?bamos "abajo".
fr
Il y avait trois marches ? descendre pour aller de ma chambre et de celle de Pierre ? la salle ? manger, puis trois autres pour aller de la salle ? manger dans le reste de la maison, que nous appelions " en bas ".
en
There were three steps down from my bedroom and Pierre's to the dining-room and then three steps from the dining-room to the rest of the house, which we called 'downstairs'.
eu
Jantokiko ate tolesgarriak ez zeuden itxita, eta ikusten dut jendez beteta zegoela egongela handia.
es
Las puertas plegables del comedor no estaban cerradas, y vi que la gran sala de estar se encontraba atestada.
fr
Les portes ? deux battants de la salle ? manger n'?taient pas ferm?es et je vis que le grand salon ?tait plein de monde :
en
The folding doors of the dining-room were not shut and I could see that the big drawing-room was full of people.
eu
Mason jauna, ama, Christophine, Mannie eta Sass.
es
All? estaban el se?or Mason, mi madre, Christophine, Mannie y Sass.
fr
M. Mason, ma m?re, Christophine, Mannie et Sass.
en
Mr Mason, my mother, Christophine and Mannie and Sass.
