Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Latinoamerikaren zain urratuak, Eduardo Galeano / Iñaki Alegria (UEU, 2021
)
eu
Nekazaritza-erreformaren promesak disolbatu ziren berandu baino lehen instituzioen laino artean.
es
Las promesas de reforma agraria no demoraron en disolverse en una nebulosa institucionalista.
fr
Les promesses de r?forme agraire ne tard?rent pas ? se dissoudre en une n?buleuse institutionnaliste.
en
Promises of agrarian reform soon disappeared in a fog of "institutionalism."
eu
Bere ezkontza egunean, jaia eten behar izan zuen Zapatak:
es
El d?a de su matrimonio, Zapata tuvo que interrumpir las fiestas:
fr
Le jour de son mariage, Zapata dut interrompre la f?te :
en
On his wedding day, Zapata had to interrupt the party:
eu
gobernuak Victoriano Huerta jeneralaren tropak bidali zituen zanpatzera.
es
el gobierno hab?a enviado a las tropas del general Victoriano Huerta para aplastarlo.
fr
le gouvernement avait envoy? les troupes du g?n?ral Victoriano Huerta pour l'?craser.
en
the government had sent General Victoriano Huerta's troops to crush him.
eu
Heroia "bidelapur" bihurtu zen, hiriko doktoreen arabera.
es
El h?roe se hab?a convertido en "bandido", seg?n los doctores de la ciudad.
fr
Le h?ros ?tait devenu un " bandit ", selon les docteurs de la ville.
en
According to the learned pundits in the city, the hero had become a "bandit."
eu
1911ko azaroan, Ayala Plana aldarrikatu zuen Zapatak, halako iragarpenarekin batera:
es
En noviembre de 1911, Zapata proclam? su Plan de Ayala, al tiempo que anunciaba:
fr
En novembre 1911, Zapata proclama son plan d'Ayala, en m?me temps qu'il annon?ait :
en
In November 1911 Zapata proclaimed the Plan de Ayala and wrote:
eu
"Guztiaren eta guztien aurka borrokatzeko prest nago".
es
"Estoy dispuesto a luchar contra todo y contra todos".
fr
" Je suis dispos? ? lutter contre tout et contre tous.
en
"I am resolved to struggle against everything and everybody."
eu
Planak ohartarazten zuen "Zapaltzen duten lurra baino ez dute Mexikoko herri eta herritar gehienek", eta iraultzaren etsaien ondasunak erabat nazionalizatzearen alde egiten zuen, baita latifundisten erauntsiak usurpatutako lurrak beren jabe legitimoei itzultzearen eta gainerako jabe handien lurren heren bat desjabetzearen alde ere.
es
El plan advert?a que "la inmensa mayor?a de los pueblos y ciudadanos mexicanos no son m?s due?os que del terreno que pisan" y propugnaba la nacionalizaci?n total de los bienes enemigos de la revoluci?n, la devoluci?n a sus leg?timos propietarios de las tierras usurpadas por la avalancha latifundista y la expropiaci?n de una tercera parte de las tierras de los hacendados restantes.
fr
" Le plan affirmait : " L'immense majorit? des paysans et des citoyens mexicains ne sont m?me pas ma?tres de la terre qu'ils foulent ", il stipulait la nationalisation des biens des ennemis de la r?volution, la restitution ? leurs l?gitimes possesseurs des sols usurp?s par l'avalanche latifondiste et l'expropriation du tiers de leurs terres des autres propri?taires.
en
The Plan noted that "the overwhelming majority of Mexican communities and citizens are owners of no more than the land they walk on," and proposed that the property of enemies of the revolution be nationalized, that lands usurped by the latifundista avalanche be returned to their legal owners, and that a third of the remaining hacendados' lands be expropriated.
eu
Ayala Plana eutsi ezinezko iman bihurtu zen, eta milaka eta milaka nekazari erakarri zituen buruzagi landatarraren lerroetara.
es
El plan de Ayala se convirti? en un im?n irresistible que atra?a a millares de campesinos a las filas del caudillo agrarista.
fr
Le plan d'Ayala se r?v?la un aimant irr?sistible qui attira des milliers et des milliers de paysans derri?re le chef agrarien.
en
The Plan de Ayala became a magnet, drawing thousands upon thousands of peasants into Zapata's ranks.
eu
Zapatak salatu zuenez "gurari zitala" zen dena mugatzea gobernuko pertsonen aldaketara:
es
Zapata denunciaba "la infame pretensi?n" de reducirlo todo a un simple cambio de personas en el gobierno:
fr
Zapata d?non?ait " l'inf?me pr?tention " de tout r?duire ? un simple changement de personnes au gouvernement :
en
Zapata denounced "the infamous pretension" of reducing everything to a mere change of men in government:
eu
iraultza ez zen horretarako egiten.
es
la revoluci?n no se hac?a para eso.
fr
ce n'?tait pas pour cela qu'on faisait la r?volution.
en
the revolution was not being made for that.
eu
Hamar urte inguru iraun zuen borrokak. Diazen aurka, Maderoren aurka, Huerta hiltzailearen aurka geroago, eta Venustiano Carranzaren aurka beranduago.
es
Cerca de diez a?os dur? la lucha. Contra D?az, contra Madero, luego contra Huerta, el asesino, y m?s tarde contra Venustiano Carranza.
fr
La lutte dura pr?s de dix ans. Contre D?az, contre Madero, puis contre Huerta l'assassin et, plus tard, contre Venustiano Carranza.
en
The struggle went on for nearly ten years-against Diaz, against Madero, against Huerta the assassin, and later against Venustiano Carranza.
eu
Gerraren aldi luzea Ipar Amerikako etengabeko esku-hartzeen garai batekin batera gertatu zen:
es
El largo tiempo de la guerra fue tambi?n un per?odo de intervenciones norteamericanas continuas:
fr
Cette longue p?riode de guerre fut aussi marqu?e par de continuelles interventions nord-am?ricaines :
en
The long war years were also years of continual U.S. intervention:
eu
marineek bi lehorreratze eta hainbat bonbardaketa egin zuten, agente diplomatikoak hainbat azpilan politikotan aritu ziren, eta Henry Lane Wilson enbaxadoreak arrakastaz antolatu zuen Madero presidentearen eta bere bigarrenaren krimena.
es
los marines tuvieron a su cargo dos desembarcos y varios bombardeos, los agentes diplom?ticos urdieron conjuntas pol?ticas diversas y el embajador Henry Lane Wilson organiz? con ?xito el crimen del presidente Madero y su vice.
fr
les marines eurent ? leur actif deux d?barquements et divers bombardements, les agents diplomatiques ourdirent plusieurs complots politiques et l'ambassadeur Henry Lane Wilson organisa avec succ?s l'assassinat du pr?sident Madero et de son vice-pr?sident.
en
the Marines staged two landings and several bombardments, diplomatic agents framed a variety of political plots, and Ambassador Henry Lane Wilson successfully organized the murder of President Madero and his vice president.
eu
Boterean gertatutako ondoz ondoko aldaketek ez zuten aldatzen, nolanahi ere, erasoen sumina Zapata eta bere indarren aurka, hauek baitziren iraultza nazionalaren alde sakonean zegoen klase-borrokaren adierazpen maskaratugabea: benetako arriskua.
es
Los cambios sucesivos en el poder no alteraban, en todo caso, la furia de las agresiones contra Zapata y sus fuerzas, porque ellas eran la expresi?n no enmascarada de la lucha de clases, en lo hondo de la revoluci?n nacional: el peligro real.
fr
Les changements successifs au pouvoir n'alt?raient en rien la fureur des agressions contre Zapata et ses hommes, tant ils ?taient l'expression non dissimul?e de la lutte de classes au plus profond de la r?volution nationale :
en
The successive shifts of power did not dilute the fury of the attacks against Zapata and his forces, for they were the real danger, the open expression of the class struggle deeply imbedded in the national revolution.
eu
Morelosko jeneralaren "horda bandalikoen" aurka egiten zuten orro gobernuek eta egunkariek.
es
Los gobiernos y los diarios bramaban contra "las hordas vand?licas" del general Morelos.
fr
le vrai danger. Gouvernements et journaux tonitruaient contre " les hordes du vandale " de Morelos.
en
Governments and newspapers clamored against "the vandal hordes" of the general from Morelos.
eu
Gudaroste ahaltsuak bidali ziren, bata bestearen atzetik, Zapataren aurka.
es
Poderosos ej?rcitos fueron enviados, uno tras otro, contra zapata.
fr
Des r?giments puissants furent envoy?s successivement pour r?duire Zapata.
en
Powerful armies were sent, one after the other, against him.
eu
Suteak, sarraskiak, herrien suntsiketa; denak izan ziren alferrikakoak, behin eta berriro.
es
Los incendios, las matanzas, la devastaci?n de los pueblos, resultaron, una y otra vez, in?tiles.
fr
Les incendies, les massacres, la d?vastation des villages se r?v?l?rent inutiles.
en
Fire, massacre, and the devastation of villages proved equally futile.
eu
Gizonak, emakumeak eta haurrak hiltzen zituzten fusilatuta edo urkatuta "zelatari zapatistak" zirelakoan, eta triskantzen atzetik garaipenaren iragarpenak zetozen:
es
Hombres, mujeres y ni?os mor?an fusilados o ahorcados como "esp?as zapatistas" y a las carnicer?as segu?an los anuncios de victoria:
fr
Hommes, femmes et enfants, accus?s d'?tre des " espions zapatistes ", mouraient fusill?s ou pendus et aux carnages succ?daient les victorieux coups de clairon :
en
Men, women, and children were shot or hanged as "Zapatista spies," with proclamations of victory following the butcheries:
eu
garbiketa arrakastatsua izan da.
es
la limpieza ha sido un ?xito.
fr
le nettoyage avait ?t? un succ?s.
en
the clean-up has succeeded!
eu
Baina handik gutxira sutzarrak pizten ziren atzera hegoaldeko mendietako kanpaleku iraultzaile transhumanteetan.
es
Pero al poco tiempo volv?an a encenderse las hogueras en los trashumantes campamentos revolucionarios de las monta?as del sur.
fr
Mais bient?t, dans les campements nomades r?volutionnaires des montagnes du Sud, les foyers recommen?aient ? s'allumer.
en
But in the nomadic revolutionaries' mountain camps in the south, bonfires soon blazed up again.
eu
Hainbatetan Zapataren indarrek arrakasta zuten hiriburuko aldirietan egindako kontraerasoetan.
es
En varias oportunidades, las fuerzas de Zapata contraatacaban con ?xito hasta los suburbios de la capital.
fr
? plusieurs reprises, les forces de Zapata pouss?rent leurs contre-attaques jusque dans les faubourgs de la capitale.
en
More than once Zapata's forces counterattacked successfully up to the suburbs of the capital.
eu
Huertaren erregimenaren erorketaren ondoren, Emiliano Zapata eta Pancho Villa, "Hegoaldeko Atila" eta "Iparraldeko Zentauroa", sartu ziren Mexiko hirira irabazle tankera zutela, eta boterea partekatu zuten aldi labur batez.
es
Despu?s de la ca?da de r?gimen de Huerta, Emiliano Zapata y Pancho Villa, el "Atila del Sur" y el "Centauro del Norte", entraron en la ciudad de M?xico a paso de vencedores y fugazmente compartieron el poder.
fr
Apr?s la chute de Huerta, Emiliano Zapata et Pancho Villa-" l'Attila du Sud " et " le Centaure du Nord "-entr?rent dans Mexico et prirent momentan?ment le pouvoir.
en
After the fall of Huerta's regime, Zapata and Pancho Villa-the "Attila of the South" and the "Centaur of the North"-entered Mexico City as conquerors and arranged a temporary division of power.
eu
1914 urtearen amaieran, bake-ziklo labur bat hasi zen, eta Ayala Planean iragarritakoa baino erradikalagoa zen nekazaritza-erreforma ezarri ahal izan zuen Zapatak Morelosen.
es
A fines de 1914, se abri? un breve ciclo de paz que permiti? a Zapata poner en pr?ctica, en Morelos, una reforma agraria a?n m?s radical que la anunciada en el Plan de Ayala.
fr
? la fin de 1914, une br?ve p?riode de paix permit ? Zapata de mettre en pratique, ? Morelos, une r?forme agraire encore plus radicale que celle annonc?e par le plan d'Ayala.
en
At the end of 1914, a brief period of peace enabled Zapata to put into force, in Morelos, an agrarian reform even more radical than that outlined in the Plan de Ayala.
eu
Alderdi Sozialistaren sortzaileak eta zenbait militante anarkosindikalistek eragin handia izan zuten prozesu horretan:
es
El fundador del partido Socialista y algunos militantes anarcosindicalistas influyeron mucho en este proyecto:
fr
Le fondateur du parti socialiste et quelques militants anarcho-syndicalistes intervinrent efficacement dans cette r?alisation :
en
The founder of the Socialist Party and some anarchosyndicalist militants considerably influenced this process;
eu
mugimenduaren buruzagiaren ideologia erradikalizatu zuten, bere sustrai tradizionalak zauritu gabe, eta ezinbesteko antolaketa-gaitasuna eman zioten.
es
radicalizaron la ideolog?a del l?der del movimiento, sin herir sus ra?ces tradicionales, y le proporcionaron una imprescindible capacidad de organizaci?n.
fr
ils accentu?rent l'id?ologie du leader du mouvement, sans meurtrir ses racines traditionnelles, et lui communiqu?rent une indispensable capacit? d'organisation.
en
they radicalized the leader's ideology without weakening his traditionalist roots, and afforded him indispensable organizational know-how.
eu
Nekazaritza-erreformaren xedea zen "lurraren monopolio bidegabea errotik eta betiko suntsitzea, estatu sozial bat sortzeko asmoz, non gizaki orok bere biziraupenarentzat eta familiarenarentzat beharrezko lur-azalera erabat ziurtatuko duen eskubide naturala bermatuko baita".
es
La reforma agraria se propon?a "destruir de ra?z y para siempre el injusto monopolio de la tierra, para realizar un estado social que garantice plenamente el derecho natural que todo hombre tiene sobre la extensi?n de tierra necesaria a su propia subsistencia y a la de su familia".
fr
La r?forme agraire se proposait de " d?truire ? la base et d?finitivement l'injuste monopole de la terre, en vue d'?tablir un ?tat social garantissant pleinement le droit naturel de tout homme au sol qui lui est n?cessaire pour assurer sa subsistance et celle de sa famille ".
en
The agrarian reform proposed to "destroy at the roots and forever the unjust monopoly of land, in order to realize a social state which guarantees fully the natural right which every man has to an extension of land necessary for his own subsistence and that of his family."
eu
1856ko desamortizaziolegearen bidez desjabetutako komunitateei eta gizabanakoei itzuli zitzaizkien lurrak, lur-azalerei gehienezko mugak ezartzen zitzaizkien klimaren eta kalitate naturalaren arabera, eta jabetza nazionalaren parte izendatzen ziren iraultzaren etsaien onibarrak.
es
Se distribu?an las tierras a las comunidades e individuos despojados a partir de la ley de desamortizaci?n de 1856, se fijaban l?mites m?ximos a los terrenos seg?n el clima y la calidad natural, y se declaraban de propiedad nacional los predios de los enemigos de la revoluci?n.
fr
Les terres ?taient restitu?es aux communaut?s indig?nes et aux particuliers d?poss?d?s depuis la loi de desamortizaci?n de 1856, les limites maximales des exploitations ?taient fix?es en fonction du climat et de la qualit? du terrain ; les domaines des ennemis de la r?volution ?taient d?clar?s propri?t? nationale.
en
Lands taken from communities and individuals since the deamortization law of 1856 were restored; maximum limits were laid down for holding sizes, according to climate and fertility; and the lands of enemies of the revolution were declared national property.
eu
Azken xedapen politiko horrek, Artigasen nekazaritza-erreformak bezalaxe, esanahi ekonomiko argia zuen:
es
Esta ?ltima disposici?n pol?tica ten?a, como en la reforma agraria de Artigas, un claro sentido econ?mico:
fr
Cette derni?re disposition politique avait, comme la r?forme agraire d'Artigas, un sens ?conomique ?vident :
en
This last political decision had, as in the Artigas agrarian reform, a clear economic meaning:
eu
etsaiak latifundistak ziren.
es
los enemigos eran los latifundistas.
fr
les ennemis ?taient les latifondistes.
en
the latifundistas were the enemy.
eu
Teknikariak trebatzeko eskolak, erremintak egiteko fabrikak eta nekazariei zuzendutako banku bat ere sortu ziren, lantegiak eta destilategiak nazionalizatu ziren, zerbitzu publiko bihurtuta.
es
Se formaron escuelas de t?cnicos, f?bricas de herramientas y un banco de cr?dito rural; se nacionalizaron los ingenios y las destiler?as, que se convirtieron en servicios p?blicos.
fr
On cr?a des ?coles techniques, des fabriques d'outillages et une banque de cr?dit agricole ; les raffineries et les distilleries furent nationalis?es et devinrent des services publics.
en
Technical schools, tool factories, and a rural credit bank were established; sugarmills and distilleries were nationalized and became public services.
eu
Tokiko demokrazietan oinarritutako sistemak herriaren eskuetan jartzen zituen botere politikoaren iturriak eta euskarri ekonomikoa.
es
Un sistema de democracia locales colocaba en manos del pueblo las fuentes del poder pol?tico y el sustento econ?mico.
fr
Un syst?me de d?mocraties locales pla?ait entre les mains du peuple les sources du pouvoir politique et l'?volution ?conomique.
en
A system of local democracy put the reins of political power and of economic maintenance in the people's hands.
eu
Eskola zapatistak jaio eta hedatu ziren, herri-batzarrak antolatu ziren printzipio iraultzaileak defendatzeko eta sustatzeko, benetako demokrazia bat ari zen forma eta indarra hartzen.
es
Nac?an y se difund?an las escuelas zapatistas, se organizaban juntas populares para la defensa y la promoci?n de los principios revolucionarios, una democracia aut?ntica cobraba forma y fuerza.
fr
Les ?coles zapatistes naissaient et se propageaient, des juntes populaires pour la d?fense et la promotion des id?es r?volutionnaires se constituaient, une d?mocratie authentique prenait forme et s'affirmait.
en
Zapatista schools sprouted and spread, popular juntas were organized for defense and the promotion of revolutionary principles, and an authentic democracy took shape and gained in strength.
eu
Udalerriak gobernu-unitate nuklearrak ziren eta jendeak aukeratzen zituen agintariak, auzitegiak eta polizia.
es
Los municipios eran unidades nucleares de gobierno y la gente eleg?a sus autoridades, sus tribunales y su polic?a.
fr
Les municipios ?taient des unit?s de gouvernement, et la population ?lisait ses responsables, ses tribunaux et sa police.
en
The municipalities were nuclear units of government and the people elected their leaders, courts, and police.
eu
Nagusi militarrak antolatutako populazio zibilen borondatearen mende zeuden. Ekoizpensistema eta bizimodua ez zuten jeneralek eta burokratek inposatzen.
es
Los jefes militares deb?an someterse a la voluntad de los bur?cratas y los generales la que impon?a los sistemas de producci?n y de vida.
fr
Les chefs militaires devaient se soumettre aux organisations des populations civiles. Ce n'?tait pas la volont? des bureaucrates ni des g?n?raux qui imposait les syst?mes de vie et de production.
en
Military leaders had to submit to the wishes of organized civilian communities. Bureaucrats and generals no longer imposed methods of production and of living.
eu
Iraultza tradizioarekin zegoen lotuta, eta aritzen zen "herri bakoitzaren ohituraren eta usadioaren arabera..., hau da, herri jakin batek sistema komunala nahi badu horrela egingo da, eta beste batek lurra zatitu nahi badu jabetza txikiak aitortzeko, horrela egingo da".
es
La revoluci?n se enlazaba con la tradici?n y operaba "de conformidad con la costumbre y usos de cada pueblo..., es decir, que si determinado pueblo pretende el sistema comunal as? se llevar? a cabo, y si otro pueblo desea el fraccionamiento de la tierra para reconocer su peque?a propiedad, as? se har?.".
fr
La r?volution respectait la tradition et agissait " conform?ment aux us et coutumes de chaque village... c'est-?-dire que si tel village r?clame l'organisation communale, on la lui accordera, comme on accordera ? tel autre, s'il le d?sire, le morcellement des terres en petites propri?t?s ".
en
The revolution tied itself to tradition and functioned "in conformity with the customs and usage of each pueblo ... that is, if a certain pueblo wants the communal system, so it will be executed, and if another pueblo wants the division of land in order to admit small property, so it will be done."
eu
1915eko udaberrian Morelosko soro guztietan laborantzan ari ziren, artoarekin eta beste elikagai batzuekin batez ere.
es
En la primavera de 1915, ya todos los campos de Morelos estaban bajo cultivo, principalmente con ma?z y otros alimentos.
fr
Au printemps 1915, tous les champs de l'?tat de Morelos ?taient d?j? cultiv?s, et le ma?s y dominait parmi beaucoup d'autres plantes nourrici?res.
en
In the spring of 1915 all the fields of Morelos were under cultivation, mostly with corn and food crops.
eu
Mexiko Hiriak, bitartean, gosearen berehalako mehatxua pairatzen zuen elikagai faltagatik.
es
La ciudad de M?xico padec?a, mientras tanto, por falta de alimentos, la inminente amenaza del hambre.
fr
? la m?me ?poque, la ville de Mexico souffrait du manque d'aliments et la famine mena?ait.
en
Meanwhile food was short and hunger loomed in Mexico City.
eu
Venustiano Carranzak lehendakaritza erdietsi zuen, eta nekazaritza-erreforma bat diktatu zuen bere aldetik, baina bere nagusiek ez zuten etekinen jabetzea atzeratu nahi izan;
es
Venustiano Carranza hab?a conquistado la presidencia y dict?, as u vez, una reforma agraria, pero sus jefes no demoraron en apoderarse de sus beneficios:
fr
Venustiano Carranza avait conquis la pr?sidence et dictait ? son tour une r?forme agraire, mais ses officiers ne tard?rent pas ? s'en approprier les b?n?fices ;
en
Carranza, who had won the presidency, also ordered a land reform, but his henchmen speedily cornered all its benefits.
eu
1916an oldartu ziren Morelosko hiriburu Cuernavacaren aurka, baita gainerako eskualde zapatisten aurka ere.
es
en 1916 se abalanzaron, con buenos dientes, sobre Cuernavaca, capital de Morelos, y las dem?s comarcas zapatistas.
fr
en 1916, ils se jet?rent, de toutes leurs dents, sur Cuernavaca, la capitale de Morelos, et sur les autres r?gions contr?l?es par Zapata.
en
In 1916 Morelos's capital, Cuernavaca, and the Zapatista district were threatened by powerful forces.
eu
Laboreak berriz ere emandako fruituak, mineralak, larruak eta hainbat aparatu harrapakin bikainak izan ziren ofizialentzat, aurrera zihoazelarik inguruko guztia erretzen, eta aldarrikatzen, aldi berean, "berreraikuntzaren eta aurrerapenaren aldeko lana".
es
Los cultivos, que hab?an vuelto a dar frutos, los minerales, las pieles y algunas maquinarias, resultaron un bot?n excelente para los oficiales que avanzaban quemando todo a su paso y proclamando, a la vez, "una obra de reconstrucci?n y progreso".
fr
Les cultures qui renaissaient, les mines, les cuirs et quelques machines agricoles constitu?rent un excellent butin pour ceux qui avan?aient en br?lant tout sur leur passage, en m?me temps qu'ils proclamaient " faire ?uvre de reconstruction et de progr?s ".
en
Crops now coming to fruition, minerals, hides, and machines were attractive booty for the advancing officers, who set fires as they came, and proclaimed "a work of reconstruction and progress."
eu
1919an estratagema eta traizio banak bizia kendu zioten Emiliano Zapatari. Enboskatutako mila gizonek deskargatu zituzten fusilak haren gorputzaren gainean.
es
En 1919 una estratagema y una traici?n terminaron con la vida de Emiliano Zapata. Mil hombres emboscados descargaron los fusiles sobre su cuerpo.
fr
En 1919, un stratag?me et une trahison mirent fin ? la vie de Zapata. Mille hommes embusqu?s d?charg?rent sur lui leurs fusils.
en
A stratagem and a betrayal ended Zapata's life in 1919. A thousand men lying in ambush fired into his body.
eu
Che Guevararen adin berean hil zen.
es
Muri? a la misma edad que el Che Guevara.
fr
Il mourut au m?me ?ge que Che Guevara.
en
He died at the same age as Che Guevara.
eu
Kondairak iraun zion bizirik: zaldi beilegia, bakarrik lauhazkatzen, hegoalderantz, mendietan barrena.
es
Lo sobrevivi? la leyenda: el caballo alaz?n que galopaba solo, hacia el sur, por las monta?as.
fr
La l?gende lui surv?cut : son cheval galopait seul vers le sud, dans les montagnes.
en
The legend of a sorrel horse, galloping alone southward through the mountains, survived him.
eu
Baina ez bakarrik kondairak.
es
Pero no solo la leyenda.
fr
Mais il n'y eut pas que la l?gende.
en
But not only the legend:
eu
Morelos osoa prestatu zen "erreformatzailearen lana azken burura eramateko, martiriaren odola mendekatzeko eta heroiaren adibideari jarraitzeko", eta herrialde osoan izan zuen oihartzuna.
es
Todo Morelos se dispuso a "consumar la obra del reformador, vengar la sangre del m?rtir y seguir el ejemplo del h?roe", y el pa?s entero le prest? eco.
fr
Tout Morelos voulut " assumer l'?uvre du r?formateur, venger le sang du martyr et suivre l'exemple du h?ros ", et le pays se mit ? l'unisson. Le temps passa ;
en
the resolve of all Morelos to "complete the reformer's work, avenge the martyr's blood, and follow the hero's example" found an echo throughout the country.
eu
Denborak aurrera egin zuen, eta, Lazaro Cardenas (1934-1940) buru zela, zapatisten tradizioek indarra eta kemena berreskuratu zuten nekazaritza-erreforma Mexiko osoan martxan jarriz.
es
Pas? el tiempo, y con la presidencia de L?zaro C?rdenas (1934-1940) las tradiciones zapatistas recobraban vida y vigor a trav?s de la puesta en pr?ctica, por todo M?xico, de la reforma agraria.
fr
sous la pr?sidence de L?zaro C?rdenas (1934-1940), les traditions zapatistes retrouv?rent vie et vigueur ? travers l'application, dans tout le Mexique, de la r?forme agraire.
en
Time passed and under the presidency of L?zaro C?rdenas (1934-1940), the Zapatista tradition regained life and vigor with the nationwide implementation of agrarian reform.
eu
67 milioi hektarea desjabetu ziren, gehienak bere gobernualdian, enpresa atzerritarren zein nazionalen esku zeudenak, eta, lurraz gain, kredituak, hezkuntza eta lan-antolaketarako baliabideak jaso zituzten nekazariek.
es
Se expropiaron, sobre todo bajo su per?odo de gobierno, 67 millones de hect?reas en poder de empresas extranjeras o nacionales y los campesinos recibieron, adem?s de la tierra, cr?ditos, educaci?n y medios de organizaci?n para el trabajo.
fr
Sous son gouvernement, on expropria soixante-sept millions d'hectares appartenant ? des entreprises ?trang?res ou nationales, et les paysans re?urent, avec la terre, des cr?dits, des moyens d'?ducation et d'organisation technique.
en
Mainly during this administration, 67 million hectares owned by foreign or Mexican corporations were expropriated, and in addition to the land peasants received credits, education, and the means to organize their work.
eu
Herrialdeko ekonomia eta populazioa gorakada azkarrean hasiak ziren;
es
La econom?a y la poblaci?n del pa?s hab?an comenzado su acelerado ascenso;
fr
L'?conomie et la population avaient commenc? leur ascension acc?l?r?e ;
en
The economy and population had begun their accelerating rise;
eu
nekazaritza-produkzioa biderkatu egin zen, herrialde osoa modernizatu eta industrializatzen ari zen aldi berean.
es
se multiplic? la producci?n agr?cola al tiempo que el pa?s entero se modernizaba y se industrializaba.
fr
la production agricole d?cupla, l'ensemble du pays se modernisa et s'industrialisa.
en
agricultural production multiplied while the whole country underwent modernization and industrialization.
eu
Hiriak hazi egin ziren, eta kontsumo-merkatua handitu egin zen, hedaduran zein sakontasunean.
es
Crecieron las ciudades y se ampli?, en extensi?n y en profundidad, el mercado de consumo.
fr
Les villes grandirent et le march? de la consommation se d?veloppa en quantit? et en profondeur.
en
Cities expanded and the consumer market grew in breadth and depth.
eu
Baina nazionalismo mexikarrak ez zuen sozialismorantz jo, eta, ondorioz, jauzi erabakigarria eman ez zuten beste herrialde batzuetan gertatu den bezala, ez zituen independentzia ekonomikoaren eta justizia sozialaren helburuak zentzuz bete.
es
Pero el nacionalismo mexicano no deriv? al socialismo y, en consecuencia, como ha ocurrido en otros pa?ses que tampoco dieron el salto decisivo, no realiz? cabalmente sus objetivos de independencia econ?mica y justicia social.
fr
Mais le nationalisme mexicain ne s'orienta pas vers le socialisme et, par cons?quent, comme ce fut le cas dans d'autres pays qui ne donn?rent pas non plus l'assaut d?cisif, il ne r?alisa pas enti?rement ses objectifs d'ind?pendance ?conomique et de justice sociale.
en
But Mexican nationalism did not lead to socialism and consequently, like other countries that failed to take the decisive step, Mexico did not fully achieve its goals of economic independence and social justice.
