Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Hilobiko isiltasuna, Arnaldur Indridason / Julen Gabiria (Erein-Alberdania, 2010
)
eu
Begietako zirrikitu batetik, Mikkel?na ikusi zuen; iluntasunean, begira-begira zegoen, ikara-aurpegi izugarriarekin.
es
Abri? una rendija de los p?rpados y vio a Mikkel?na mirando fijamente la oscuridad con los ojos abiertos de par en par, con un terror insuperable.
fr
Il ouvrit un tout petit peu les yeux et vit Mikkelina qui le fixait ? travers l'obscurit? avec des yeux exorbit?s, prise d'une terreur indescriptible.
en
Through a crack in his eyes he saw Mikkel?na staring through the darkness in indescribable terror.
eu
Betiko utzi zion Jaungoikoari errezatzeari, eta "Jesus anaia onari" hitz egiteari ere laga zion, amak beti esaten zion arren sekula ez zuela federik galdu behar.
es
S?mon hab?a dejado de rezar a Dios y hab?a dejado de hablar con Jes?s, su mejor hermano, aunque su madre le dec?a que nunca perdiera la fe.
fr
Simon avait cess? de prier son Dieu et il avait ?galement cess? de parler ? son grand fr?re J?sus, en d?pit des recommandations de sa m?re qui lui disait de ne jamais perdre foi en lui.
en
Simon had stopped praying to his God and stopped talking to his "good brother Jesus", even though his mother said never to lose faith in him.
eu
Jada S?monek ez zizkion gauza horiek kontatzen amari, konturatu baitzen hari ez zitzaiola batere gustatzen zer uste zuen berak gai horri buruz.
es
S?mon hab?a dejado de contarle esas cosas a su madre porque not? que a ella no le gustaba lo que apenas deduc?a.
fr
Simon savait mieux qu'elle mais il avait arr?t? d'en parler car il avait vu ? son expression que ce qu'il disait n'?tait pas ? son go?t.
en
Although convinced otherwise, Simon had stopped talking to his mother about it because he could tell from her expression that what he said displeased her.
eu
Bazekien inork, eta are gutxiago Jaungoikoak, ez zuela ama babestuko Gr?murren erasoetatik.
es
Nadie, y Dios menos que nadie, ayudar?a a su madre a derrotar a Gr?mur.
fr
Il savait parfaitement que personne et surtout pas Dieu n'allait aider sa m?re ? se d?barrasser de Grimur.
en
He knew that no one, least of all God, would help his mother to overcome Gr?mur.
eu
Berak zekienagatik, Jaungoikoa zen zeruen eta lurren sortzaile ahalguztidun eta orojakilea, Jaungoikoak sortu zuen Gr?mur beste edozeinen antzera, Jaungoikoak eman zion bizitza munstroari, eta Jaungoikoak ematen zion indarra amari erasotzeko, ileetatik hartuta sukaldeko zorutik arrastatzeko eta haren aurpegira txistu egiteko.
es
Dios era el omnisciente y omnipotente creador de cielos y tierra y hab?a creado a Gr?mur igual que a todos los dem?s, hab?a insuflado vida al monstruo y le permit?a arrojarse sobre su madre y arrastrarla por el suelo de la cocina agarrada del pelo y escupirle.
fr
Il savait parfaitement que Dieu ?tait le cr?ateur omnipotent et omniscient du ciel et de la terre, que c'?tait Dieu qui avait cr?? Grimur, comme tous les autres ?tres, que c'?tait Dieu qui maintenait le monstre en vie et qui lui permettait de s'en prendre ? sa m?re, de la tirer par les cheveux sur le plancher de la cuisine et de lui cracher au visage.
en
For all he had been told, God was the omnipotent and omniscient creator of heaven and earth, God had created Gr?mur like everyone else, God kept the monster alive and God made it attack his mother, drag her across the kitchen floor by the hair and spit on her.
eu
Eta, batzuetan, Gr?murrek Mikkel?nari egiten zion eraso, "atzeratu nazkagarri" hari, berak esaten zuen moduan, eta jipoitu eta iraindu egiten zuen; eta, batzuetan, S?moni egiten zion eraso, eta ostikoak ematen zizkion edo bultzatu egiten zuen, hainbesteko indarrez ezen, behin, mutikoak goiko hortzetako bat galdu eta odola bota zuen txistuka.
es
Y en ocasiones, Gr?mur se arrojaba sobre Mikkel?na, la maldita imb?cil, y la golpeaba y se burlaba de ella, y otras veces se arrojaba sobre S?mon y le daba patadas o le golpeaba con tanta fuerza que estaba a punto de arrancarle los dientes de arriba, y le hac?a escupir sangre.
fr
Et puis, parfois, Grimur en avait apr?s Mikkelina, cette satan?e d?bile, et il battait la m?re en se moquant de la fillette. D'autres fois, il s'attaquait ? Simon, lui donnait des coups de pied ou des gifles d'une telle force qu'une des dents de sa gencive sup?rieure aurait pu se d?chausser et qu'il crachait du sang.
en
And sometimes Gr?mur attacked Mikkel?na, "that fucking moron", as he called her, beating her and mocking her, and sometimes he attacked Simon and kicked him or punched him, one time with such force that the boy lost one of his upper teeth and spat blood.
eu
"Jesus nire anaia ona, ume guztien laguna...".
es
Jes?s, el mejor hermano. El mejor amigo de los ni?os.
fr
J?sus le gentil fr?re. Le grand ami des enfants.
en
"My good brother Jesus, the friend of every child . .
eu
Gr?mur oker zegoen, Mikkel?na atzeratua zela pentsatzen bazuen.
es
Gr?mur estaba equivocado al pensar que Mikkel?na era imb?cil.
fr
Quand Grimur affirmait que Mikkelina ?tait une d?bile, il avait tort.
en
." Gr?mur was wrong about Mikkel?na being retarded.
eu
S?moni iruditzen zitzaion beste guztiak batera baino inteligenteagoa zela.
es
S?mon cre?a que era mucho m?s lista que todos los dem?s juntos.
fr
Simon la trouvait plus intelligente que toute la famille r?unie.
en
Simon had a feeling that she was more intelligent than the rest of them put together.
eu
Baina neskatoak ez zuen hitzik ere esaten.
es
Y no dec?a palabra.
fr
Mais elle ne disait jamais le moindre mot.
en
But she never said a word.
eu
S?mon ziur zegoen hitz egiteko gai zela, baina ez zuela nahi.
es
?l estaba seguro de que pod?a hablar pero no quer?a.
fr
Il ?tait persuad? qu'elle pouvait parler mais qu'elle ne voulait pas le faire.
en
He was certain she could talk but did not want to.
eu
Ziur zegoen isiltasuna aukeratu zuela, beste guztiak bezain beldurtuta zegoelako, edo agian gehiago, zeren eta Gr?murrek, batzuetan, esaten zuen umea hondakindegira bota behar zutela, karrotxo eta guzti; esaten zuen koitadu nazkagarri bat zela, eta kokoteraino zegoela ikusteaz nola irensten zuen bere izerdiarekin irabazitako janaria, trukean ezer egin gabe, ume hura zama baino ez zelako.
es
Estaba seguro de que hab?a optado por el silencio por miedo a Gr?mur, un miedo igual que el suyo e incluso mayor, porque Gr?mur hablaba a veces de ella y dec?a que la iba a arrojar al vertedero con su carrito porque era una asquerosa de la peor especie y estaba ya harto de ver c?mo se com?a lo que ?l llevaba al hogar sin trabajar lo m?s m?nimo en la casa y que no era m?s que una carga.
fr
Persuad? qu'elle avait choisi le silence et convaincu que c'?tait parce qu'elle craignait Grimur tout autant et peut-?tre plus que Simon, puisque Grimur parlait parfois d'elle en disant qu'il fallait la jeter aux ordures en m?me temps que cette salet? de poussette parce que, de toute fa?on, ce n'?tait qu'une bonne ? rien et qu'il en avait assez de la voir manger le pain qu'il gagnait sans rien donner d'autre en retour que d'?tre un fardeau pour la famille.
en
Certain she had chosen silence, from the way she was just as scared of Gr?mur as the others were, perhaps more so because Gr?mur sometimes talked about how they ought to throw her on the rubbish dump with that pushchair contraption of hers, she was useless anyway and he was fed up with watching her eat his food without doing anything around the house except be a burden.
eu
Eta esaten zuen atzeratu hark barregarri uzten zituela denak: familia osoa, eta Gr?mur bera ere bai.
es
Y a?ad?a que aquella idiota convert?a a la familia entera y tambi?n a ?l en el hazmerre?r de todo el mundo.
fr
Il disait aussi qu'elle faisait d'eux, de la famille et de lui-m?me, la ris?e de tous parce que c'?tait une imb?cile.
en
He said she made them a laughing stock, the whole family and him too, because she was a moron.
eu
Gr?murrek ahal zuen guztia egiten zuen Mikkel?nak argi entzun zezan berak esaten zuena, eta ama gehiegikeria haiek eragozten saiatzen zenean, bera barre-algaraka hasten zen.
es
Gr?mur hac?a todo lo posible para que Mikkel?na le oyera con toda claridad, y cuando su madre intentaba d?bilmente protegerla de aquellos ataques, ?l se re?a.
fr
Grimur prenait bien garde ? ce que Mikkelina entende clairement et distinctement quand il tenait de tels propos et, si sa m?re, malgr? sa faiblesse, se risquait ? tenter d'att?nuer ses m?chantes paroles, il se moquait ?galement d'elle.
en
Gr?mur made sure that Mikkel?na could hear when he talked like this, and he laughed at her mother's feeble attempts to curtail the abuse.
eu
Mikkel?na ez zen arduratzen gizon hark botatzen zizkion oihu eta irainengatik, baina ez zuen nahi amak bere erruz sufritzerik. Hala iruditzen zitzaion S?moni, neskatoaren begietara so egiten zuenean.
es
Mikkel?na no protestaba por nada, ni siquiera cuando ?l la emprend?a contra ella y la llamaba de todo, pues no quer?a que su madre tuviese que sufrir en su lugar.
fr
Le fait que son beau-p?re l'insulte et la traite de tous les noms ne d?rangeait pas Mikkelina mais elle ne voulait pas que sa m?re souffre ? cause d'elle. Simon le lisait dans ses yeux quand il la regardait en face.
en
Mikkel?na didn't mind him ranting at her and calling her names, but she didn't want her mother to suffer for her sake. Simon could tell that when he looked at her.
eu
Mikkel?nak beti izan zuen harreman estua S?monekin; askoz ere estuagoa T?mas txikiarekin baino, hura enigmatikoagoa eta bakartiagoa zen eta.
es
S?mon lo ve?a en sus ojos, la relaci?n entre los dos siempre hab?a sido muy estrecha, mucho m?s que la existente entre Mikkel?na y el peque?o T?mas, retra?do y solitario.
fr
Ils s'?taient toujours bien entendus tous les deux, bien mieux que Mikkelina et le petit Tomas, qui ?tait secret et solitaire.
en
Mikkel?na's relationship with him had always been close, much closer than with little T?mas, who was more of a puzzle, more of a loner.
eu
Amak ere bazekien Mikkel?na ez zela atzeratua.
es
Mikkel?na no era imb?cil.
fr
Leur m?re savait que Mikkelina n'avait rien d'une imb?cile.
en
Their mother knew that Mikkel?na was not retarded.
eu
Ariketak egiten zituen berarekin, Gr?mur inguruan ez zegoenean.
es
Su madre hac?a ejercicios con ella cuando Gr?mur no las ve?a.
fr
Elle lui faisait constamment faire des exercices, mais seulement lorsque Grimur ne le voyait pas.
en
She did regular exercises with her, but only when Gr?mur was not there to see it.
eu
Hankak mugitzen laguntzen zion.
es
Le daba masajes en las piernas.
fr
Elle essayait de lui assouplir les jambes.
en
Helped her to limber up her legs.
eu
Umearen beso elbarritua jasotzen zuen, barrurantz okertua eta gogor-gogorra baitzegoen, eta gorputz-atal paralizatu hura igurzten zion, muinoko belarrak erabiliz egin zuen ukendu batekin.
es
Levantaba su mano in?til, retorcida y doblada hacia dentro, y le untaba el costado tullido con un aceite que preparaba con hierbas de la colina.
fr
Soulevait son bras paralys?, tout recroquevill? sur lui-m?me, et massait son c?t? insensible avec de l'huile qu'elle confectionnait ? partir d'herbes cueillies sur la colline.
en
Lifted her withered arm, which was twisted inwards and stiff, and rubbed her paralysed side with an ointment that she made from wild herbs from the hill.
eu
Uste zuen egunen batean Mikkel?na oinez ibiltzeko gai izango zela. Besoarekin inguratzen zuen eta pausotxoak ematen zituzten elkarrekin atzera eta aurrera, eta amak adorea ematen zion eta jarraitzera animatzen zuen.
es
Mikkel?na podr?a llegar a caminar alg?n d?a, y su madre la sosten?a y daba pasitos con ella arriba y abajo, y le daba ?nimos, y la alentaba a avanzar.
fr
En fait, elle pensait que Mikkelina serait un jour en mesure de marcher et la faisait avancer et reculer dans la cuisine en l'encourageant et en la f?licitant.
en
She even thought that Mikkel?na would be able to walk one day. She put her arm around her and tottered with her back and forth across the floor, urging her on and encouraging her.
eu
Beti hitz egiten zion beste edozein ume normal eta osasuntsuri bezala, eta S?moni eta T?masi eskatzen zien gauza bera egiteko.
es
Hablaba con Mikkel?na como si estuviera bien de la cabeza, y les dec?a a S?mon y T?mas que hicieran lo mismo.
fr
Elle parlait toujours ? Mikkelina comme si elle ?tait parfaitement normale et avait demand? ? Simon et ? Tomas de faire de m?me.
en
She always spoke to Mikkel?na like any other normal, healthy child, and told Simon and T?mas to do the same.
eu
Gr?mur etxean ez zegoenean, den-dena batera egiten zuten.
es
La llevaba consigo y ambas hac?an cosas juntas cuando Gr?mur sal?a.
fr
Elle la faisait participer ? toutes les activit?s qu'ils effectuaient ensemble quand Grimur n'?tait pas ? la maison.
en
She included her in everything they did together when Gr?mur was not at home.
eu
Amak eta alabak ezin hobeto ulertzen zuten elkar.
es
Mikkel?na y ella se entend?an muy bien.
fr
Elles se comprenaient, Mikkelina et elle.
en
The mother and daughter understood each other.
eu
Eta nebek ere ulertzen zuten Mikkel?nak sentitzen zuena.
es
Y sus hermanos tambi?n la entend?an.
fr
Et ils la comprenaient aussi, les fr?res.
en
And her brothers understood her too.
eu
Bere mugimendu bakoitza, bere aurpegiko keinu bakoitza.
es
Cada movimiento y cada gesto.
fr
Chacun de ses mouvements, chacune des expressions de son visage.
en
Every movement, every expression on her face.
eu
Ez zuten hitzik behar, nahiz eta Mikkel?nak, berbarik erabili ez arren, dena ulertzen zuen.
es
No necesitaban palabras, que Mikkel?na conoc?a, aunque no las usara.
fr
Ils n'avaient pas besoin d'avoir recours aux mots, m?me si, les mots, Mikkelina les connaissait, mais ne les employait jamais.
en
Words were superfluous, even if Mikkel?na knew the words but never used them.
eu
Amak irakurtzen irakatsi zion, eta, hain zuzen ere, eguzkitan etzatea baino gehiago gustatzen zitzaion gauza bakarra hori zen: bere kabuz irakurtzea edo norbaitek berarentzat irakurtzea.
es
Su madre le hab?a ense?ado a leer y lo ?nico que le gustaba m?s que salir a tomar el sol era leer o que alguien lo hiciera en voz alta.
fr
Sa m?re lui avait appris ? lire et la seule chose qui lui plaisait plus que d'?tre mise dehors au soleil, c'?tait de lire ou bien que quelqu'un lui lise une histoire.
en
Her mother had taught her to read and the one thing she enjoyed more than being carried out to lie in the sun was reading, or being read to.
eu
Baina egun batean, mundua gerran hasi osteko udan, armada britainiarra muinora heldu zenean, hitz egiten hasi zen.
es
Pero un d?a del verano siguiente al estallido de la guerra, cuando los ingleses llegaron a la colina Mikkel?na habl?.
fr
Puis, un beau jour, au cours de l'?t? o? la guerre s'?tait abattue sur le monde, apr?s que les Anglais se furent install?s sur la colline, les mots se mirent ? sortir de sa bouche.
en
And then one day the words started to come out, the summer after the world went to war and the British army set up camp on the hill.
eu
S?mon Mikkel?na etxera ekartzen ari zen, eguzkitan etzanda egon ostean, eta orduantxe gertatu zen.
es
S?mon volv?a a casa con ella en brazos, despu?s de tomar el sol un rato.
fr
Un jour o? Simon portait Mikkelina dans ses bras pour la ramener ? l'int?rieur de la maison apr?s son bain de soleil.
en
When Simon was carrying Mikkel?na back indoors out of the sun.
eu
Oso animatuta egon zen egun osoan, eta etengabe ibili zen jolasean, belarriak mugitzen, ahoa zabaltzen eta mingaina ateratzen. S?monek sukaldeko dibanera eraman behar zuen neskatoa, iluntzen hasia zelako eta eguraldia ere freskatzen, eta orduan, bat-batean, Mikkel?nak soinutxo bat egin zuen. Egoera normal batean, plateraren kontu horrek sekulako izua sorraraziko zion, baina orduko hartan ez: orduko hartan, jiratu eta Mikkel?nari begiratu zion.
es
Iba a dejarla en su cama de la cocina, porque hab?a empezado a atardecer y a refrescar en la colina y Mikkel?na, que hab?a estado desusadamente animada durante el d?a, mir?ndolo todo, sac? la lengua feliz y contenta y dej? escapar un sonido que hizo que a su madre se le cayera un plato que estaba metiendo en el armario de la cocina, y se rompi?. Su madre olvid? por un instante el miedo que la habr?a dominado en circunstancias normales, se dio la vuelta y la mir?.
fr
Il s'appr?tait ? la remettre sur sa paillasse dans la cuisine parce que le soir commen?ait ? tomber et que l'air se rafra?chissait sur la colline et Mikkelina, qui avait ?t? incroyablement en forme ce jour-l?, fit une grimace, ouvrit la bouche, tira la langue, toute heureuse d'avoir pu passer un moment au soleil et ?mit brusquement un son qui fit que sa m?re laissa ?chapper une assiette qui alla se briser dans l'?vier.
en
She had been exceptionally lively during the day, wiggling her ears and opening her mouth and poking out her tongue. Simon was about to put her back on the divan in the kitchen, because evening was falling and the weather was cooling, when Mikkel?na suddenly made a noise that startled her mother into dropping a plate into the washing-up bowl, where it broke.
eu
-EMAAEMAAA-errepikatu zuen Mikkel?nak.
es
-EMAAEMAAAA-repiti? Mikkel?na.
fr
Elle oublia un instant la terreur qui l'avait saisie ? cause de sa maladresse et se retourna d'un bond en regardant fixement Mikkelina.
en
Forgetting for an instant the terror that would usually fill her after such clumsiness, she spun round and stared at Mikkel?na.
eu
-Mikkel?na!
es
-?Mikkel?na!
fr
-EMAAEMAAA, r?p?ta Mikkelina.
en
"EMAAEMAAA," Mikkel?na repeated.
eu
-oihu egin zuen amak.
es
-exclam? la madre.
fr
-Mikkelina ! s'?cria sa m?re.
en
"Mikkel?na!" their mother gasped.
eu
-EMAAEMAAA-berriz ere zarata egin zuen Mikkel?nak, eta burua mugitzen hasi zen, lortutakoagatik pozik.
es
-EMAAEMAAAA-grit? Mikkel?na, agitando la cabeza con enorme alegr?a por su haza?a.
fr
-EMAAEMAAA, cria Mikkelina en agitant la t?te, folle de joie devant l'exploit qu'elle venait d'accomplir.
en
"EMAAEMAAA," Mikkel?na shouted, rolling her head around in wild rejoicing at her achievement.
eu
Emakumea apurka-apurka hurbildu zitzaion, entzuten ari zena sinetsi ezinda;
es
La madre se acerc? a ella lentamente, como si no pudiera dar cr?dito a sus o?dos, observando tan fijamente a su hija que S?mon crey? ver l?grimas en sus ojos.
fr
La m?re se dirigea vers elle comme si elle n'en croyait pas ses oreilles et regarda sa fille avec une telle intensit? que Simon eut l'impression qu'elle avait les larmes aux yeux.
en
Their mother walked slowly towards her as if unable to believe her own ears, then looked, open mouthed, at her daughter, and Simon thought he could see tears filling her eyes.
eu
gero aho zabalik begiratu zion alabari, eta S?monek malkoak ikusi zituen amaren begietan. -Aammmmaa-esan zuen Mikkel?nak, eta emakumeak S?monen besoetatik hartu zuen alaba, eta, kontu handiz eta maitasunez, ohean etzan zuen, umearen burua laztantzen zuen bitartean.
es
-Emaaemaaaa-dijo Mikkel?na. Su madre la cogi? en brazos, la dej? cuidadosamente en su camita de la cocina y le acarici? la cabeza.
fr
-Emaaemaaa, r?p?ta Mikkelina et sa m?re l'enleva des bras de Simon pour la reposer doucement et pr?cautionneusement sur sa paillasse en lui caressant le front.
en
"Maammmmaa," Mikkel?na said, and her mother took her out of S?mon's arms and laid her slowly and gently onto her bed, stroking her head.
eu
Lehen aldia zen S?monek ama negarrez ikusten zuela.
es
Era la primera vez que S?mon ve?a llorar a su madre.
fr
Simon n'avait jamais vu sa m?re pleurer auparavant.
en
S?mon had never seen their mother cry before.
eu
Gr?murrek edozer egiten ziola ere, berak ez zuen negar egiten.
es
Daba igual lo que le hiciera Gr?mur, nunca lloraba.
fr
Peu importait ce que Grimur lui faisait subir, elle ne pleurait jamais.
en
No matter what Gr?mur did to her, she never cried.
eu
Garrasi egingo zuen minaren minez, laguntza eskatuko zuen, gelditzeko erregutuko zion edo kolpeak isilik jasango zituen, baina S?monek egundo ere ez zuen negarrez ikusi.
es
Gritaba de dolor y ped?a ayuda, y le suplicaba que parase o aguantaba la violencia en silencio, pero S?mon nunca la hab?a visto llorar.
fr
Elle hurlait de douleur et appelait ? l'aide, elle lui demandait d'arr?ter ou supportait la violence en silence, mais Simon ne l'avait jamais vue pleurer jusqu'alors.
en
She shrieked in pain, called for help, pleaded with him to stop or otherwise suffered his blows in silence, but S?mon had never seen her cry.
eu
Pentsatuz triste zegoela, besoarekin inguratu zuen, baina amak esan zion ez arduratzeko.
es
Pens? que deb?a de sentirse triste y la abraz?, pero ella le dijo que no se preocupara.
fr
Il se dit qu'elle devait se sentir tr?s mal et il la prit dans ses bras en lui disant de ne pas s'inqui?ter.
en
Thinking that she must be upset, he put his arm around her, but she told him not to worry.
eu
Huraxe zen bizitzan gerta zekiokeen gauzarik onena.
es
Que aquello era lo mejor que le hab?a podido suceder en la vida.
fr
Que c'?tait la meilleure chose qui pouvait se produire dans sa vie.
en
This was the best thing that could ever have happened in her life.
eu
S?mon konturatu zen amaren negarra ez zela soilik Mikkel?naren egoeragatik, baizik eta alabak lortutakoagatik. Poz hura izan zen inoiz bere buruari onartutako pozik handiena.
es
Se dio cuenta de que lloraba por lo que le hab?a ocurrido a Mikkel?na, pero tambi?n porque hablaba y aquello la hab?a hecho m?s feliz de lo que se hab?a permitido nunca a s? misma.
fr
Il sentait qu'elle pleurait ? cause de la situation dans laquelle Mikkelina se trouvait et, en m?me temps, ? cause de ce que Mikkelina venait d'accomplir, et cela la rendait plus heureuse qu'elle ne s'?tait jamais autoris?e ? l'?tre.
en
He could tell that she was crying not only about Mikkel?na's condition, but about her achievement as well, which had made her happier than she had ever before allowed herself to feel.
eu
Hori bi urte lehenago izan zen, eta, geroztik, Mikkel?nak gero eta hitz gehiago esaten ikasi zuen, eta, denborarekin, esaldi osoak esaten hasi zen, tentsioagatik aurpegia gorri-gorri jarrita, mingaina atereaz eta burua hara eta hona mugituz; hainbesteko ahalegina egiten zuen, gorputz osoa inarrosten baitzuen, eta bazirudien burua enborretik irten behar zitzaiola.
es
Pasaron dos a?os m?s y Mikkel?na fue aumentando constantemente su vocabulario; se atrev?a a hacer frases enteras, con el rostro enrojecido, sacando la lengua y agitando la cabeza a un lado y otro en un esfuerzo convulsivo, hasta que daba la sensaci?n de que se le iba a desprender del cuerpo.
fr
Deux ann?es pass?rent et le vocabulaire de Mikkelina s'enrichissait constamment, elle parvenait ? former des phrases compl?tes, le visage cramoisi par l'effort, en tirant la langue et en secouant la t?te dans une tension tellement d?mesur?e que celle-ci risquait de finir par se d?tacher du reste du corps affaibli.
en
That was two years ago, and Mikkel?na had steadily added to her vocabulary since then and could now say whole sentences, her face like a beetroot from the strain, poking out her tongue and dangling her head back and forth in such furious spasms from the effort that they thought it would drop off her withered body.
eu
Gr?mur ez zen konturatu umeak hitz egin zezakeela.
es
Gr?mur no lo sab?a.
fr
Grimur ne savait pas qu'elle pouvait parler.
en
Gr?mur did not know that she could talk.
eu
Mikkel?nak ez zuen hitzik esaten hura gertu zegoenean, eta amak sekretua ezkutatu zuen, ez zuelako nahi senarrak inongo arretarik jar zezan neskatoarengan, orduko hura lorpen handia zen arren.
es
Mikkel?na se negaba a hacerlo en su presencia y su madre prefer?a no desvelar el secreto por no despertar la atenci?n del marido, ni siquiera ante su triunfo.
fr
Mikkelina se refusait ? dire quoi que ce soit en sa pr?sence et sa m?re gardait le secret car elle ne voulait pas attirer l'attention sur Mikkelina, m?me si c'?tait ? son avantage.
en
Mikkel?na refused to say anything within his hearing and their mother concealed it from him, because she never tried to draw his attention to the girl, not even such triumphs.
eu
Ezer gertatu edo aldatu ez balitz bezala jokatzen zuten. Batzuetan, S?monek entzuten zuen nola esaten zion amak Gr?murri beharbada egokia izango zela Mikkel?narentzat laguntza aurkitzea.
es
Las dos aparentaban que todo segu?a igual. Que nada hab?a cambiado.
fr
Elles faisaient comme si de rien n'?tait. Comme si rien n'avait chang?.
en
They pretended that nothing had happened or changed.
eu
Esaten zion, denborarekin, umeak bere kabuz mugitzen ikasiko zuela eta indarra hartuko zuela, eta iruditzen zitzaiola gauzak ikasteko gai zela.
es
S?mon oy? algunas veces a su madre hablar con vacilaci?n con Gr?mur sobre llevar a la ni?a a una terapia.
fr
Simon l'avait parfois entendue parler de Mikkelina ? Grimur, bien que d'une fa?on tr?s h?sitante, elle avait sugg?r? de faire appel ? une aide ext?rieure pour la petite.
en
A few times Simon heard his mother very guardedly mention to Gr?mur whether they ought to try to find help for Mikkel?na.
eu
Bazekien irakurtzen, eta esku onarekin idazten ere hasia zen.
es
Se mover?a mejor y ser?a m?s fuerte con la edad, seguro que aprender?a.
fr
Elle savait d?j? lire et elle ?tait en train de lui apprendre ? ?crire toute seule.
en
That she could become more mobile and stronger with age, and seemed to be able to learn.
eu
-Atzeratua da-esaten zion Gr?murrek-.
es
-Es tonta-replic? Gr?mur-.
fr
-C'est une d?bile, avait r?torqu? Grimur.
en
"She's a moron," Gr?mur said.
eu
Eta inoiz ez da izango hori baino gehiago.
es
Lo contrario es impensable.
fr
Ne t'imagine pas que tu as affaire ? autre chose qu'une d?bile.
en
"Don't ever think she's anything more than a moron.
