Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Suite frantsesa, Irene Nemirovski / Mikel Garmendia /Jose Antonio Sarasola (Alberdania, 2011
)
eu
Hasteko, atzeratuta zebiltzan, garbitzaileak artean ez zuelako ekarri arropa zuria eta harekin telefonoz hitz egin ezinik zebiltzalako.
es
Para empezar, se hab?an retrasado porque el lavandero no hab?a tra?do la ropa blanca y no consegu?an contactar con ?l por tel?fono.
fr
On s'?tait mis en retard tout d'abord parce que le blanchisseur n'avait pas livr? le linge et on ne pouvait le joindre par t?l?phone.
en
At first they had been delayed because their clean linen hadn't been delivered and the laundry couldn't be reached by telephone.
eu
Pentsaezina ematen zuen han uztea maindire handi brodatu haiek, P?ricand-Malt?tetarren ondare aldaezinaren parte zirenak, bitxiak, zilarreria eta liburutegia bezalaxe.
es
Parec?a impensable abandonar aquellas grandes s?banas bordadas, parte del inalterable patrimonio de los P?ricand-Malt?te en la misma medida que las joyas, la plata y la biblioteca.
fr
Il semblait impossible d'abandonner ces grands draps brod?s qui faisaient partie du patrimoine inalt?rable des P?ricand-Malt?te au m?me titre que les bijoux, les plats d'argent et la biblioth?que.
en
Their large white embroidered sheets were part of the P?ricand-Malt?te inheritance, along with the jewellery, the silver and the library: it was impossible to leave them behind.
eu
Goiz osoa galdu zuten gauzen bila.
es
Toda la ma?ana se hab?a ido en pesquisas.
fr
le blanchisseur lui-m?me partait.
en
The launderer himself was leaving.
eu
Azkenean, garbitzaileak, alde egitera baitzihoan bera ere, pilaturik, zimurtuta eta heze, itzuli zion arropa zuria P?ricand andreari.
es
El lavandero, que tambi?n se marchaba, hab?a acabado por devolver la ropa blanca a la se?ora P?ricand en forma de montones arrugados y h?medos.
fr
Il avait fini par rendre ? Mme P?ricand leur bien sous forme de ballots chiffonn?s et humides.
en
He had ended up giving Madame P?ricand her sheets in damp, crumpled bundles.
eu
P?ricand andrea gosaldu gabe gelditu zen bere arropa-fardela gainbegiratzeko.
es
Ella se hab?a saltado el almuerzo para supervisar personalmente su empaquetado.
fr
Mme P?ricand s'?tait pass?e de d?jeuner pour veiller elle-m?me ? l'emballage du linge.
en
She had gone without lunch in order to supervise personally the packing of the linen.
eu
Hasierako asmoa zen morroi eta neskameak trenez joatea Hubert eta Bernardekin.
es
La idea inicial era que los criados viajaran con Hubert y Bernard en tren.
fr
Il avait ?t? entendu que les domestiques ainsi qu'Hubert et Bernard partiraient par le train.
en
It had been agreed that the servants, along with Hubert and Bernard, would get the train.
eu
Baina ordurako geltoki guztietako burdin hesiak itxita zeuden eta soldaduen begiradapean.
es
Pero las verjas de todas las estaciones ya estaban cerradas y vigiladas por soldados.
fr
Mais d?j? les grilles, dans toutes les gares, ?taient closes et gard?es par la troupe.
en
But at all the train stations the gates were already closed and guarded by soldiers.
eu
Jendea, burdin barrak heldu eta astindu ondoren, inguruko kaleetan barna barreiatzen zen.
es
La muchedumbre se agarraba a los barrotes, los sacud?a y acababa dispers?ndose por las calles aleda?as.
fr
La foule s'accrochait aux barreaux, les secouait, puis refluait en d?sordre dans les rues voisines.
en
The crowds were hanging on to them, shaking them, then swarming chaotically back down the neighbouring streets.
eu
Emakume batzuk negarrez zihoazen seme-alabak besoetan hartuta.
es
Algunas mujeres corr?an llorando con sus hijos en brazos.
fr
Des femmes couraient en pleurant, portant leurs enfants sur les bras.
en
Women in tears were running with their children in their arms.
eu
Jendeak azken taxiak geldiarazten zituen eta bi mila libera, baita hiru mila ere, eskaintzen zituen Parisetik ateratzeko.
es
La gente paraba los ?ltimos taxis y ofrec?a dos y hasta tres mil francos por abandonar Par?s.
fr
On arr?tait les derniers taxis : on offrait deux ou trois mille francs pour quitter Paris.
en
The last taxis were stopped: they were offered two thousand, three thousand francs to leave Paris.
eu
"Orle?ns-eraino besterik ez...".
es
"S?lo hasta Orleans...".
fr
" Jusqu'? Orl?ans seulement...
en
"Just to Orl?ans ..."
eu
Baina taxilariek, ezetz. Gasolinarik gabe geldituak ziren.
es
Pero los taxistas se negaban. No les quedaba gasolina.
fr
" Mais les chauffeurs refusaient, ils n'avaient plus d'essence.
en
But the drivers refused, they had no more petrol.
eu
P?ricandarrek etxera itzuli behar izan zuten.
es
Los P?ricand tuvieron que volverse a casa.
fr
Les P?ricand durent revenir chez eux.
en
The P?ricands had to go back home.
eu
Azkenean kamioneta bat eskuratu zuten eta hantxe joango ziren Madeleine, Maria, Auguste eta Bernard, anaia txikia magalean hartuta.
es
Al final consiguieron una camioneta, en la que viajar?an Madeleine, Maria, Auguste y Bernard, con su hermano peque?o en las rodillas.
fr
Ils r?ussirent enfin ? se procurer une camionnette qui transporterait Madeleine, Maria et Auguste, Bernard avec son petit fr?re sur les genoux.
en
They finally managed to get hold of a van, which would take Madeleine, Maria, Auguste and Bernard, with his little brother on his lap.
eu
Hubert bizikletaz joango zen konboiaren atzetik.
es
Hubert seguir?a el convoy en bicicleta.
fr
Quant ? Hubert, il suivrait la caravane ? bicyclette.
en
As for Hubert, he would follow the cars on his bicycle.
eu
Aldian behin, Delessert bulebarreko etxaurre hartan edo honetan emakume, adineko eta haur talde batzuk azaltzen ziren imintzioka, ahaleginetan, lasai hasieran, bizi-bizi gero eta guztiz urduri azkenean, familiak eta fardelak Renault batean, auto batean, kabriolet batean sartu nahian.
es
De vez en cuando, en el umbral de alguna casa del bulevar Delessert se ve?a aparecer un gesticulante grupo de mujeres, ancianos y ni?os que se esforzaban, con calma al principio, febrilmente despu?s y con un nerviosismo fren?tico al final, en hacer entrar familias y equipajes en un Renault, en un turismo, en un cabriol?.
fr
De loin en loin, sur le boulevard Delessert, on voyait sur le seuil d'une maison appara?tre un groupe gesticulant de femmes, de vieillards et d'enfants s'effor?ant calmement d'abord, fi?vreusement ensuite, puis avec une excitation maladive et folle de faire entrer familles et bagages dans une Renault, dans une voiture de tourisme, dans un roadster.
en
All along the Boulevard Delessert, groups of people appeared outside their houses-women, old people and children, gesticulating to one another, trying, at first calmly and then with increasing agitation and a mad, dizzy excitement, to get the family and all the baggage into a Renault, a saloon, a sports car ...
eu
Leiho bat ere ez zen ageri argiztatua.
es
No se ve?a una sola ventana iluminada.
fr
Il n'y avait pas une lumi?re aux fen?tres.
en
Not a single light shone through the windows.
eu
Ateratzen hasiak ziren izarrak, udaberriko izarrak, zilar-distiradunak.
es
Empezaban a salir las estrellas, estrellas de primavera, con destellos plateados.
fr
Les ?toiles commen?aient ? para?tre, des ?toiles de printemps qui ont un reflet argent?.
en
The stars were coming out, springtime stars with a silvery glow.
eu
Bere usainik gozoena zuen Parisek, loretan zeuden gaztainondoena eta gasolinarena, airean hauts-izpiak zebiltzala, hortzen artean kraska egiten zutenak, piperbeltz-aleak bailiran.
es
Par?s ten?a su olor m?s dulce, un olor a casta?os en flor y gasolina, con motas de polvo que crujen entre los dientes como granos de pimienta.
fr
Paris avait sa plus douce odeur, celle des marronniers en fleur et de l'essence avec quelques grains de poussi?re qui craquent sous la dent comme du poivre.
en
Paris had its sweetest smell, the smell of chestnut trees in bloom and of petrol with a few grains of dust that crack under your teeth like pepper.
eu
Itzaletan, gero eta handiagoa zen arriskua.
es
En las sombras, el peligro se agrandaba.
fr
Dans l'ombre, le danger grandissait.
en
In the darkness the danger seemed to grow.
eu
Airean zebilen nahigabez, isiltasunean.
es
La angustia flotaba en el aire, en el silencio.
fr
On respirait l'angoisse dans l'air, dans le silence.
en
You could smell the suffering in the air, in the silence.
eu
Pertsona hotzenek ere, normalean lasaien egoten zirenek ere, ezin zuten gainetik kendu beldur isil eta ikaragarri hura.
es
Las personas m?s fr?as, las m?s tranquilas habitualmente, no pod?an evitar sentir aquel miedo sordo y cerval.
fr
Les gens les plus froids, les plus tranquilles ordinairement ne pouvaient emp?cher cette trouble et mortelle ?pouvante.
en
Even people who were normally calm and controlled were overwhelmed by anxiety and fear.
eu
"Bihar dena txikituta egongo da, ez dut ezer izango. Nik ez diot inori kalterik egin.
es
"Ma?ana estar? en ruinas, ma?ana ya no tendr? nada. No le he hecho da?o a nadie.
fr
Chacun avec un serrement de c?ur regardait sa maison et pensait : " Demain elle sera en ruine, demain je n'aurai plus rien.
en
Everyone looked at their house and thought, "Tomorrow it will be in ruins, tomorrow I'll have nothing left.
eu
Zergatik, orduan?".
es
Entonces, ?por qu??".
fr
On n'a fait de mal ? personne.
en
We haven't hurt anyone.
eu
Gero halako axolagabetasun-uhin batek hartzen zituen haien gogoak:
es
Luego, una ola de indiferencia inundaba las almas:
fr
" et aussi une vague d'indiff?rence submergeait leur ?me :
en
Why?" Then a wave of indifference washed over their souls:
eu
"Eta zer axola dio?
es
"?Y qu? m?s da?
fr
" Qu'est-ce que ?a fait !
en
"What's the difference!
eu
Harriak eta oholak besterik ez dira-eta, objektu bizigabeak!
es
?No son m?s que piedras y vigas, objetos inanimados!
fr
Ce ne sont que des pierres, du bois, des objets inertes !
en
It's only stone, wood-nothing living!
eu
Bizia salbatzea da garrantzizkoa!". Nork zituen gogoan Aberriaren zoritxarrak?
es
?Lo esencial es salvar la vida!". ?Qui?n pensaba en las desgracias de la Patria?
fr
L'essentiel c'est de sauver sa vie ! " Qui pensait aux malheurs de la Patrie ?
en
What matters is survival!" Who cared about the tragedy of their country?
eu
Haiek, gau hartan alde egiten ari zirenek, ez.
es
Ellos, los que se marchaban esa noche, no.
fr
Pas ceux-l?, pas ceux qui partent ce soir.
en
Not these people, not the people who were leaving that night.
eu
Izu-ikarak oro deuseztatzen zuen, sen edo gorputza dardarazten duen animalia-mugimendu ez zen oro.
es
El p?nico anulaba todo lo que no fuera instinto, movimiento animal y tr?mulo del cuerpo.
fr
La panique abolissait tout ce qui n'?tait pas instinct, mouvement animal fr?missant de la chair.
en
Panic obliterated everything that wasn't animal instinct, involuntary physical reaction.
eu
Mundu honetan zeukaten gauzarik baliotsuenak hartu, eta gero...
es
Coger lo m?s valioso que se tuviera en este mundo y luego...
fr
Saisir ce qu'on avait de plus pr?cieux au monde et puis !...
en
Grab the most valuable things you own in the world and then ...!
eu
Gau hartan beste ezerk ez zuen balio, bizitzen zenak, deitoratzen zenak, maite zenak.
es
Y esa noche s?lo lo que viv?a, respiraba, lloraba, amaba, ten?a valor.
fr
Et seul, cette nuit-l?, ce qui vivait, ce qui respirait, pleurait, aimait avait de la valeur !
en
And, on that night, only people-the living and the breathing, the crying and the loving-were precious.
eu
Ia inor ez zen kexatzen ondasunak galtzeagatik;
es
Raro era el que lamentaba la p?rdida de sus bienes;
fr
Rares ?taient les gens qui regrettaient leurs richesses ;
en
Rare was the person who cared about their possessions;
eu
jendeak emakume bat edo haur bat besoetan hartu eta ahaztu egiten zuen gainerakoa.
es
la gente cog?a en brazos a una mujer o un ni?o y se olvidaba de lo dem?s.
fr
on enfermait dans ses deux bras serr?s une femme ou un enfant, et le reste ne comptait pas ;
en
everyone wrapped their arms tightly round their wife or child and nothing else mattered;
eu
Erre zedila sutan gainerakoa.
es
Lo dem?s pod?a ser pasto de las llamas.
fr
le reste pouvait s'ab?mer dans les flammes.
en
the rest could go up in flames.
eu
Belarriak zabalduz, hegazkinen burrunba entzuten zen zeruan.
es
Aguzando el o?do, se percib?a el rumor de los aviones en el cielo.
fr
En pr?tant l'oreille on entendait le bruit des avions dans le ciel.
en
If you listened closely, you could hear the sound of planes in the sky.
eu
Frantsesak ala etsaiak?
es
?Franceses o enemigos?
fr
Fran?ais ou ennemis ?
en
French or enemy?
eu
Ezin jakin.
es
No se sab?a.
fr
On ne savait pas.
en
No one knew.
eu
-Azkarrago, azkarrago-zioen P?ricand jaunak.
es
-M?s deprisa, m?s deprisa-dec?a el se?or P?ricand.
fr
" Plus vite, plus vite ", disait M. P?ricand.
en
"Faster, faster," said Monsieur P?ricand.
eu
Baina lisaburdina ez bazen joskintza-kutxa utzi zuten ahaztuta.
es
Pero tan pronto se olvidaban de la plancha como de la caja de costura.
fr
Mais tant?t on s'apercevait que l'on avait oubli? le coffret ? dentelles, tant?t la planche ? repasser.
en
But then they would realise they'd forgotten the box of lace, or the ironing board.
eu
Ez zegoen morroi-neskameak zentzarazteko modurik.
es
Era imposible hacer entrar en raz?n a los criados.
fr
Il ?tait impossible de faire entendre raison aux domestiques.
en
It was impossible to make the servants listen to reason.
eu
Beldurrez dardarka ari ziren, alde egin nahi zuten, gailendu egiten zitzaion, ordea, ohitura izuari, eta tematu egiten ziren oporraldietan mendialdera egiten zituzten txangoen aurretik egin ohi zuten bezalaxe jokatzen.
es
Temblaban de miedo, quer?an partir, pero la rutina pod?a m?s que el terror, y se empe?aban en que todo se hiciera seg?n el ritual que preced?a los viajes al campo en ?poca de vacaciones.
fr
Ils tremblaient de peur, ils voulaient partir mais la routine ?tait plus forte que la terreur, et ils tenaient ? ce que tout f?t accompli selon les rites qui pr?c?daient les d?parts pour la campagne au moment des vacances.
en
Even though they wanted to leave too, their need to follow a routine was stronger than their terror; and they insisted on doing everything exactly as they had always done when getting ready to go to the countryside for the summer holidays.
eu
Maletetan, gauza guztiek bere lekuan behar zuten.
es
En las maletas, todo ten?a que estar en su sitio habitual.
fr
Tout devait se trouver dans les malles ? sa place accoutum?e.
en
The trunks had to be packed in the usual way, with everything in its correct place.
eu
Ez ziren jabetu benetan gertatzen ari zenaz.
es
No hab?an comprendido lo que ocurr?a realmente.
fr
Ils n'avaient pas compris r?ellement ce qui arrivait.
en
They hadn't understood the reality of the situation.
eu
Nolabait esatearren, bi alditan jokatzen zuten, orainaldian erdizka eta iraganaldian erdizka, oraintsuko gertakariek haien kontzientziaren geruza azalekoenean baino sartu ez balira bezala, eremu sakon handi bat ezjakintasunean lokarturik utzita.
es
Actuaban, por as? decirlo, en dos tiempos, a medias en el presente y a medias en el pasado, como si los acontecimientos recientes s?lo hubieran penetrado en la capa m?s superficial de su conciencia, dejando toda una profunda regi?n adormecida en la ignorancia.
fr
Ils agissaient en deux temps, e?t-on dit, ? demi dans le pr?sent et plong?s ? demi dans le pass?, comme si les ?v?nements n'eussent p?n?tr? que dans une faible partie de leur conscience, la plus superficielle, laissant toute une r?gion profonde endormie dans la qui?tude.
en
They were living two different moments, you might say, half in the present and half deep in the past, as if what was happening could only seep into a small part of their consciousnesses, the most superficial part, leaving all the deeper regions peacefully asleep.
eu
Andre etxezaina, bere adats grisa nahasita, ezpainak estututa eta betazalak, berriz, hainbeste negar eginagatik handituta, han ari zen harrigarrizko kemen eta zehaztasunez Jacquelineren zapi lisatu berriak tolesten.
es
El ama, con el cabello gris revuelto, los labios apretados y los p?rpados hinchados de tanto llorar, plegaba los pa?uelos reci?n planchados de Jacqueline con movimientos asombrosamente en?rgicos y precisos.
fr
Nounou, ses cheveux gris d?faits, ses l?vres serr?es, ses paupi?res enflamm?es par les larmes, pliait avec des gestes ?tonnamment vifs et pr?cis les mouchoirs de Jacqueline fra?chement repass?s.
en
Nanny, her grey hair undone, her lips clenched, her eyelids swollen from crying, was folding Jacqueline's freshly ironed handkerchiefs with amazingly firm, precise movements.
eu
P?ricand andrea, autoaren ondoan baitzegoen jada, behin eta berriro ari zitzaion deika, baina andre xaharrak ez zuen erantzuten, ezta entzuten ere.
es
La se?ora P?ricand, que ya estaba junto al coche, la llamaba una y otra vez, pero la anciana no respond?a, ni siquiera la o?a.
fr
Mme P?ricand, d?j? dans l'auto, l'appelait mais la vieille femme ne r?pondait pas, ne l'entendait m?me pas.
en
Madame P?ricand, already in the car, called her, but the old woman didn't reply, didn't even hear her.
eu
Azkenean, Philippek haren bila igo behar izan zuen.
es
Al final, Philippe tuvo que subir a buscarla.
fr
Il fallut que Philippe mont?t enfin ? sa recherche.
en
Finally, Philippe had to go upstairs to look for her.
eu
-Goazen, emakumea. Zer gertatzen zaizu?
es
-Vamos, ama. ?Qu? te pasa?
fr
-Viens, Nounou, qu'est-ce que tu as ?
en
"Come along, Nanny, what's the matter?
eu
Joan beharra dago.
es
Hay que marcharse.
fr
Il faut partir.
en
We have to leave.
eu
Zer gertatzen zaizu? -esan zion berriro, eskutik helduz.
es
?Qu? te pasa? -repiti?, cogi?ndole la mano.
fr
r?p?ta-t-il doucement en lui prenant la main. -Ah !
en
What's the matter?" he repeated gently, taking her hand.
