Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Hadrianoren oroitzapenak, Marguerite Yourcenar / Joxe Agustin Arrieta (Elkar, 1985
)
eu
azkarregi itxitako zauria berriro zen zabalik;
es
La herida, cerrada prematuramente, volv?a a abrirse.
fr
la plaie ferm?e trop vite s'?tait rouverte ;
en
the wound closed too quickly had opened again;
eu
garrasi egin nuen, Euforionek nire buruaren azpian leunki jarritako burkoan aurpegia murgildurik.
es
Grit?, hundida la cara en la almohada que Eufori?n hab?a deslizado bajo mi cabeza.
fr
je criai le visage enfonc? dans un coussin qu'Euphorion glissa sous ma t?te.
en
I stifled my cries in the cushion which Euphorion slipped under my head.
eu
Gorpu hura eta biok jitoan gindoazen, denbora-tirain banak alde banatara bultzatzen gintuelarik.
es
Aquel cad?ver y yo part?amos a la deriva, llevados en sentido contrario por dos corrientes del tiempo.
fr
Ce cadavre et moi partions ? la d?rive, emport?s en sens contraire par deux courants du temps.
en
That corpse and I were drifting apart, carried in different directions by two currents of time.
eu
Lotazileko kalenden aurretiko bostgarren eguna, Athyr-en hilaren lehena:
es
El quinto d?a anterior a las calendas de diciembre, el primero del mes de Atir:
fr
Le cinqui?me jour avant les calendes de d?cembre, le premier du mois d'Athyr :
en
The fifth day before the kalends of December, the first day of the month of Athyr:
eu
pasatzen ari z?n une bakoitzak basatzan sartzenago zuen gorputz hura, estaltzenago haren amaiera.
es
cada instante transcurrido hund?a a?n m?s ese cuerpo, tapaba ese fin.
fr
chaque instant qui passait enlisait ce corps, recouvrait cette fin.
en
with each passing moment that body was sinking deeper, that death was more imbedded.
eu
Malda irristakorrean gora jo nuen;
es
 
fr
 
en
 
eu
hatzazalez baliatzen hasi nintzen heriotz egun hura berriro lur-azaleratzeko.
es
Yo remontaba la pendiente resbaladiza, sirvi?ndome de mis u?as para exhumar aquel d?a muerto.
fr
Je remontais la pente glissante ; je me servais de mes ongles pour exhumer cette journ?e morte.
en
Once more I climbed the treacherous ascent; with my very nails I strove to exhume that day dead and gone.
eu
Flegon, egun hartan atarian eserita egona, ez zen oroitzen txopako kabinan hark erabili zu?n harat-honat urduriaz, ateorriari haren eskuak bultza egite bakoitzean kanpotik sartzen z?n argitasun-zerrendak eragiten zion molestiagatik izan ezik.
es
Fleg?n, sentado de frente al umbral, s?lo recordaba un ir y venir en la cabina de popa, gracias al rayo luminoso que lo hab?a molestado cada vez que una mano empujaba el batiente.
fr
Phl?gon, assis face au seuil, ne se souvenait du va-et-vient dans la cabine de poupe que par la raie de lumi?re qui l'avait g?n? chaque fois qu'une main poussait le battant.
en
Phlegon had sat facing the door, but remembered the successive entries and departures in the cabin only for the ray of light which had disturbed him each time that a hand pushed the blind.
eu
Nik, berriz, krimen baten salaketa egina dioten gizon baten antzera, egun hartako ordu haiek zertan erabiliak nituen gogorarazten nion neure buruari:
es
Como un hombre acusado de un crimen, examinaba el empleo de mis horas:
fr
Comme un homme accus? d'un crime, j'examinais l'emploi de mes heures :
en
Like a man accused of a crime I strove to account for each hour:
eu
diktaketa bat, Efesoko Senatuari erantzunez;
es
un dictado, una respuesta al Senado de ?feso...
fr
une dict?e, une r?ponse au S?nat d'?ph?se ;
en
some dictation, a reply to the Senate of Ephesus;
eu
idazki hartako zein hitz-multzori ote zegokion mutilaren agonia?
es
?A qu? grupo de palabras correspond?a aquella agon?a?
fr
? quel groupe de mots correspondait cette agonie ?
en
at which of those phrases did that agony take place?
eu
Hausnarrean birgogoratzen nituen geure urrats presatiak eta urratsok ontziko zaldainari une batez eragindako konkordura, ezponda elkor hura, tenpluko lauza-zoru zapal hura;
es
Reconstru?a la curvatura de la pasarela bajo los pies presurosos, el ribazo ?rido, el enlosado plano, el cuchillo que corta un bucle contra la sien;
fr
Je reconstituais le fl?chissement de la passerelle sous les pas press?s, la berge aride, le dallage plat ;
en
I tried to gauge the play of the footbridge under his tread, to reconstitute the dry bank and the flat paving stones;
eu
baldokiaren ondoan ile-kiribil bat kimatzen ari den aiztoa, gorputz makurtua;
es
despu?s, el cuerpo que se inclina, la pierna replegada para que la mano pueda desatar la sandalia;
fr
le corps inclin? ; la jambe qui se replie pour permettre ? la main de d?nouer la sandale ;
en
then the knife cutting the curl at the edge of his temple, the inclined body and knee bent to allow the hand to untie the sandal;
eu
eskuari sandaliaren lokarria askatzen uzteko tolesten ari den zangoa;
es
 
fr
 
en
 
eu
begiak itxita ezpainak zirrikatuz hark egiten zu?n keinu bere-berea.
es
y esa manera ?nica de entreabrir los labios, cerrando los ojos.
fr
une mani?re unique d'?carter les l?vres en fermant les yeux.
en
the unique manner of opening the lips as he closed his eyes.
eu
Hura bai deliberamendu etsitua, mutil harena, hain igerilari trebea izaki, bere buruari lohi beltz hartan itotzen uzteko.
es
Aquel excelente nadador hab?a debido estar desesperadamente resuelto para asfixiarse en el negro lodo.
fr
Il avait fallu au bon nageur une r?solution d?sesp?r?e pour ?touffer dans cette boue noire.
en
It must have cost a desperate resolution indeed for so fine a swimmer to smother in that black silt.
eu
Saiatu nintzen, pentsamenduaren bidez, denok iragan beharko dugun azken iraulketa horri antzematen: bihotzak etsi, burmuinak galga, birikek uko.
es
Trataba de imaginar esa revoluci?n por la cual todos habremos de pasar, el coraz?n que renuncia, el cerebro que se nubla, los pulmones que cesan de aspirar la vida.
fr
J'essayai d'aller en pens?e jusqu'? cette r?volution par o? nous passerons tous, le c?ur qui renonce, le cerveau qui s'enraye, les poumons qui cessent d'aspirer la vie.
en
In my thoughts I tried to go as far as that revolution through which we all shall pass, when the heart gives out and the brain stops short as the lungs cease to draw in life.
eu
Nik ere gisa bereko deboilamendua jasan beharko dut;
es
Yo sufrir? una convulsi?n an?loga;
fr
Je subirai un bouleversement analogue ;
en
I shall undergo a similar convulsion;
eu
egunen batean neu ere hilko bainaiz.
es
un d?a morir?.
fr
je mourrai un jour.
en
I, too, shall die.
eu
Baina agonia bakoitza ezberdina da;
es
Pero cada agon?a es diferente;
fr
Mais chaque agonie est diff?rente ;
en
But each passing is different;
eu
harena irudimentzeko egiten nitu?n asperrenak beti baliorik gabeko sorkari hutsal batera bokaleratzen ziren:
es
mis esfuerzos por imaginar la suya culminaban en una fabricaci?n sin valor;
fr
 
en
 
eu
hura erabateko bakardadean hila baitzen. Jarki nintzaion;
es
?l hab?a muerto solo. Resist?.
fr
mes efforts pour imaginer la sienne n'aboutissaient qu'? une fabrication sans valeur : il ?tait mort seul.
en
my attempts to picture his last agony came to no more than mere fabrication, for he had died alone.
eu
gogor egin nion borroka oinazeari, pasmoari egingo nioke?n bezalaxe.
es
He luchado contra el dolor como contra una gangrena.
fr
j'ai lutt? contre la douleur comme contre une gangr?ne.
en
I fought against my grief, battling as if it were gangrene:
eu
Gogora ekartzen nituen haren egoskogorkeriak, haren gezurrak;
es
Me acordaba de las obstinaciones, de las mentiras;
fr
Je me suis rappel? des ent?tements, des mensonges ;
en
I recalled his occasional stubbornness and lies;
eu
etengabe niotsan neure buruari, hura denborarekin aldatu egingo zatekeela, gizendu, zahartu.
es
me dec?a que hubiera cambiado, engordado, envejecido.
fr
je me suis dit qu'il e?t chang?, engraiss?, vieilli.
en
I told myself that he would have changed, growing older and heavy.
eu
Alfer-alferrik:
es
Tiempo perdido:
fr
 
en
 
eu
langile xume arduratsu bat, maisu-lan bat kopiatu nahi baina ezin duelarik, unatu egiten den bezala, ni neu ere amorru bizian aritzen nintzaion neure oroimenari zehaztasun burtzoro bat galdezkatzen:
es
tal como un obrero concienzudo se agota copiando una obra maestra, as? me encarnizaba exigiendo a mi memoria una insensata exactitud;
fr
Peines perdues :
en
Such efforts proved futile;
eu
haren bular garai eta ezkutu bat bezain kopatua z?n hura gogoan birsortu nahi nuen.
es
recreaba aquel pecho alto y combado como un escudo.
fr
comme un ouvrier consciencieux s'?puise ? copier un chef-d'?uvre, je m'acharnais ? exiger de ma m?moire une exactitude insens?e : je recr?ais cette poitrine haute et bomb?e comme un bouclier.
en
instead, like some painstaking workman who toils to copy a masterpiece, I exhausted myself in tasking my memory for fanatic exactitude, evoking that smooth chest, high and rounded as a shield.
eu
Batzuetan, irudia berez etorri ohi zen;
es
 
fr
 
en
 
eu
eztitasun-uhin bat jabetzen zen, orduan, nitaz;
es
A veces la imagen brotaba por si misma, y una ola de ternura me arrebataba;
fr
Parfois, l'image jaillissait d'elle-m?me ; un flot de douceur m'emportait ;
en
Sometimes the image leaped to mind of itself, and a flood of tenderness swept over me:
eu
berrikusia nuen, esate baterako, Tibureko baratze bat, eta hantxe neure efeboa, otzara modura garbailduta zeram?n bere tunikan udazkeneko fruituak biltzen. Oro ments eta hutsune:
es
volv?a a ver un huerto de T?bur, el efebo juntando las frutas oto?ales en su t?nica recogida a modo de cesta. Todo faltaba a la vez:
fr
j'avais revu un verger de Tibur, l'?ph?be ramassant les fruits de l'automne dans sa tunique retrouss?e en guise de corbeille.
en
once again I caught sight of an orchard in Tibur, and the youth gathering up autumn fruits in his tunic, for lack of a basket.
eu
falta zen gau-jaialdietako laguna, falta zen, Euforioni nire togaren tolestura eta alozak ongi apailatzen laguntzeko, orpoen gainean esertzen z?n nire nerabe hura.
es
el camarada de las fiestas nocturnas, el adolescente que se sentaba sobre los talones para ayudar a Eufori?n, rectificar los pliegues de mi toga.
fr
Tout manquait ? la fois : l'associ? des f?tes nocturnes, le jeune homme qui s'asseyait sur les talons pour aider Euphorion ? rectifier les plis de ma toge.
en
I had lost everything at once, the companion of the night's delights and the young friend squatting low to his heels to help Euphorion with the folds of my toga.
eu
Apaizen esanak sinetsiz gero, haren itzalak er? sufritzen omen zuen, urrun-mina sentitzen zukeen gorputzak eman ohi zion aterbe beroarekiko, hasperenka zebilkeen bazter ezagunen inguru-minguruetan, urruna eta erabat hurbila aldi berean, oraingoz ahulegia, ordea, bere presentziaren zantzurik niri adierazi ahal izateko.
es
De creer a los sacerdotes, su sombra tambi?n sufr?a, a?orando el c?lido abrigo de su cuerpo, y rondaba pla?idera los parajes familiares, lejana y tan pr?xima; demasiado d?bil moment?neamente para hacerme sentir su presencia.
fr
? en croire les pr?tres, l'ombre aussi souffrait, regrettait l'abri chaud qu'?tait pour elle son corps, hantait en g?missant les parages familiers, lointaine et toute proche, momentan?ment trop faible pour me signifier sa pr?sence.
en
If one were to believe the priests, the shade was also in torment, regretting the warm shelter of its body and haunting its familiar habitations with many a moan, so far and yet so near, but for the time too weak to signify his presence to me.
eu
Hori egia baldin bazen, nire gorreria heriotza bera baino ere okerragoa zen.
es
Si era cierto, entonces mi sordera era peor que la misma muerte.
fr
Si c'?tait vrai, ma surdit? ?tait pire que la mort elle-m?me.
en
If that were true my deafness was worse than death itself.
eu
Baina ez al nion, bada, entzungor egina, goizaldi hartan, neure alboan bertan negar-zotinka aritua z?n gazte biziari?
es
?Pero acaso hab?a comprendido, aquella ma?ana, al joven viviente que sollozaba junto a m??
fr
Mais avais-je si bien compris, ce matin-l?, le jeune vivant sanglotant ? mes c?t?s ?
en
But after all had I so well understood, on that morning, the living boy who sobbed at my side?
eu
Gau batean, Chabriasek deitu egin zidan Arranoaren konstelazioan ageri z?n izar bat erakusteko, ordura arte ia ikusi ere egiten ez zena baina bat-batean harribitxi bat bezalaxe distiraka eta bihotz baten modura taupadaka hasi berria zena. Antinooren izarra;
es
Chabrias me llam? una noche para mostrarme en la constelaci?n del ?guila una estrella, hasta entonces poco visible, que de pronto palpitaba como una gema, lat?a como un coraz?n.
fr
Un soir, Chabrias m'appela pour me montrer dans la constellation de l'Aigle une ?toile, jusque-l? assez peu visible, qui palpitait soudain comme une gemme, battait comme un c?ur.
en
One evening Chabrias called me to show me a star, till then hardly visible, in the constellation of the Eagle; it flashed like a gem and pulsated like a heart.
eu
haren ezaugarria izango zen aurrerantzean.
es
La convert? en su estrella, en su signo.
fr
J'en fis son ?toile, son signe.
en
I chose it for his star and his sign.
eu
Gauero, nekatu arte, hantxe egoten nintzen haren ibilbideari so;
es
Noche a noche me agotaba siguiendo su curso;
fr
Je m'?puisais chaque nuit ? suivre son cours ;
en
Each night I would follow its course until utterly wearied;
eu
ikusiak ditut ortzearen parte hartan figura harrigarri bat baino gehiago.
es
 
fr
 
en
 
eu
Zoratu egin nintzela pentsatu zuen jendeak.
es
vi extra?as figuras en aquella regi?n del cielo.
fr
j'ai vu d'?tranges figures dans cette partie du ciel.
en
in that part of the sky I have seen strange radiance.
eu
Baina bost axola niri jendearen usteak.
es
Me creyeron loco, pero no ten?a importancia.
fr
On me crut fou. Mais peu importait.
en
Folk thought me mad, but that was of little consequence.
eu
Heriotza lazgarria da, baina bizitza ere bai.
es
La muerte es horrorosa, pero tambi?n lo es la vida.
fr
La mort est hideuse, mais la vie aussi.
en
Death is hideous, but life is too.
eu
Dena zen aieru eta imentzio.
es
Todo hac?a muecas.
fr
Tout grima?ait.
en
Everything seemed awry.
eu
Antinoeren fundazioa ez zen hutsaren hurrengo jolasa besterik: hiri bat gehiago, merkatarien iruzurrei, funtzionarien zerga-ordainarazpenei, prostituzioei, anabasari, laster asko ahantziak izango diren beren hildakoak axaletik deitoratzen dituzten koldar ustelei zabaldutako babesleku bat.
es
La funci?n de Ant?noe era un juego irrisorio: una ciudad m?s, un refugio para los fraudes de los mercaderes, las exacciones de los funcionarios, las prostituciones, el desorden, y para los cobardes que lloran a sus muertos antes de olvidarlos.
fr
La fondation d'Antino? n'?tait qu'un jeu d?risoire : une ville de plus, un abri offert aux fraudes des marchands, aux exactions des fonctionnaires, aux prostitutions, au d?sordre, aux l?ches qui pleurent leurs morts avant de les oublier.
en
The founding of Antino?polis was a ludicrous endeavor, after all, just one more city to shelter fraudulent trading, official extortion, prostitution, disorder, and those cowards who weep for a while over their dead before forgetting them.
eu
Apoteosirik ospatzeak ez zuen merezi:
es
La apoteosis era vana;
fr
L'apoth?ose ?tait vaine :
en
Apotheosis was but empty ceremony:
eu
ohore hain publiko haiek ez zuten ezertarako balio izango, ezpabere txatxukeria eta ironietarako atxakia gisa, edota apetarako zein eskandalorako zio postumo edota historiaren zokoak mukururaino beteta dauzkaten kondaira erdi-ustel horietako bat bihurtzeko izan ezik.
es
aquellos honores p?blicos s?lo servir?an para que el adolescente sirviera de pretexto a bajezas e iron?as, para que fuera un objeto p?stumo de deseo o esc?ndalo, una de esas leyendas semi podridas que se amontonan en los recovecos de la historia.
fr
ces honneurs si publics ne serviraient qu'? faire de l'enfant un pr?texte ? bassesses ou ? ironies, un objet posthume de convoitise ou de scandale, une de ces l?gendes ? demi pourries qui encombrent les recoins de l'histoire.
en
such public honors would serve only to make of the boy a pretext for adulation or irony, a posthumous object of cheap desire, or of scandal, one of those legends already tainted which clutter history's recesses.
eu
Nire atsekabea zera zen bakarrik, gainezkatzeforma bat, nabarmenkeria trauskil bat:
es
Mi duelo no pasaba de un exceso, de un grosero libertinaje;
fr
Mon deuil n'?tait qu'une forme de d?bordement, une d?bauche grossi?re :
en
Perhaps my grief itself was only a form of license, a vulgar debauch:
eu
ni neu bainintzen, beti ere, haren etekina, gozamena, eskarmentua, jasotzen jarraitzen zuena: neure maite laztanak bere heriotzaren oparia egina zidan.
es
segu?a siendo aquel que aprovecha, aquel que goza, aquel que experimenta; el bienamado me entregaba su muerte.
fr
je restais celui qui profite, celui qui jouit, celui qui exp?rimente : le bien-aim? me livrait sa mort.
en
I was still the one who profited from the experience and tasted it to the full, for the beloved one was giving me even his death for my indulgence.
eu
Gizon zapuztua nintzen, neure buruaren gainean negarrez ari.
es
Un hombre frustrado lloraba vuelto hacia s? mismo.
fr
Un homme frustr? pleurait sur soi-m?me.
en
A man frustrated was weeping over himself.
