Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)

Maila inpertsonal batetik begiratuz gero, ostera, zenbakiei buruz adieraz ditzakedan teoriak bezain hotza:

En lo m?s impersonal, es tan glacial como las teor?as que puedo elaborar sobre los n?meros:

Au plus impersonnel, elle est aussi glac?e que les th?ories que je puis ?laborer sur les nombres :

A more impersonal approach yields informations as cool and detached as the theories which I could develop on the science of numbers:

dudan adimen osoaz baliaturik neure bizitza urrunetik eta goitik begiztatzeko ahaleginak egiten baditut, lortu ere egiten dut batzutan, eta orduan nire bizitza hori, benetan, beste norbaitena begitantzen zait.

empleo mi inteligencia para ver de lejos y desde lo alto mi propia vida, que se convierte as? en la vida de otro.

j'emploie ce que j'ai d'intelligence ? voir de loin et de plus haut ma vie, qui devient alors la vie d'un autre.

I employ what intelligence I have to look from above and afar upon my life, which accordingly becomes the life of another.

Baina geure buruaren ezagupidea erdiesteko bi prozedura hauek, bai bata eta bai bestea, zailak dira, batak norberarenganako jautsiera bat eta besteak norberarengandiko jalgiera bat galdatzen bait dute. Inertziaren poderioz, ni neu ere, mundu guztia bezalaxe, saiatu egiten naiz, prozedura gaitz horien ordez, ohikeria edo rutina hutsezko beste zenbait baliabide erabiltzen, hau da, neure bizitzari buruz dudan ideia, hein batean jendeak beroni buruz duen irudi desitxuratuarekin, eritzi borobilekin eta, azken batean, uste ustelekin, bat egiten;

Pero estos dos medios de conocimiento son dif?ciles; el uno exige un descenso, y el otro una salida de uno mismo.

Mais ces deux proc?d?s de connaissance sont difficiles, et demandent, l'un une descente en soi, l'autre, une sortie hors de soi-m?me.

But these two procedures for gaining knowledge are difficult, and require, the one, a descent into oneself, the other, a departure from self.

zera banintz bezala, jostun baldar bat, alegia, bere oihal berezkoa aldez aurretik ebakitako patroi bati bortxaz egokierazten ihardungo lukeena.

Llevado por la inercia, tiendo como todos a reemplazarlos por una mera rutina, una idea de mi vida parcialmente modificada por la imagen que de ella se hace el p?blico, por juicios en bloque, es decir falsos, como un patr?n ya preparado al cual un sastre inepto adapta penosamente nuestra tela propia.

Par inertie, je tends comme tout le monde ? leur substituer des moyens de pure routine, une id?e de ma vie partiellement modifi?e par l'image que le public s'en forme, des jugements tout faits, c'est-?-dire mal faits, comme un patron tout pr?par? auquel un tailleur maladroit adapte laborieusement l'?toffe qui est ? nous.

Out of inertia I tend, like everyone else, to substitute for such methods those of mere habit, thus conceiving of my life partly as the public sees it, with judgments ready-made, that is to say poorly made, like a set pattern to which an unskillful tailor laboriously fits the cloth which we bring him.

Badaezpadako lanabesak, beraz;

Equipo de valor desigual;

?quipement de valeur in?gale ;

All this is equipment of unequal value;

tresna gutxi-asko kamustuak, baina ez dut besterik:

instrumentos m?s o menos embotados.

outils plus ou moins ?mouss?s ;

the tools are more or less dulled;

beraiez baliatu eta beraiekin eraikitzen dut, ahal dudan moduan, neure giza patuari buruzko gogapena.

Pero no tengo otros, y con ellos me fabrico lo mejor que puedo una idea de mi destino de hombre.

mais je n'en ai pas d'autres : c'est avec eux que je me fa?onne tant bien que mal une id?e de ma destin?e d'homme.

it is with them that I must fashion for myself as well as may be some conception of my destiny as man.

Neure bizitzari buruzko gogoetari ekin orduko, izua sartzen zait, horren moldagaitza ikusten bait dut.

Cuando considero mi vida, me espanta encontrarla informe.

Quand je consid?re ma vie, je suis ?pouvant? de la trouver informe.

When I consider my life, I am appalled to find it a shapeless mass.

Heroien existentzia, kontatzen zaigun erakoa baldin bada behintzat, bakuna izan ohi da;

La existencia de los h?roes, seg?n nos la cuentan, es simple;

L'existence des h?ros, celle qu'on nous raconte, est simple ;

A hero's existence, such as is described to us, is simple;

beti zuzen doa helmugaraino, gezi bat bailitzan.

como una flecha, va en l?nea recta a su fin.

elle va droit au but comme une fl?che.

it goes straight to the mark, like an arrow.

Gizon gehienek dute atsegin beren bizitza formula batean laburturik aditzera ematea, zenbaitetan harropuzkeria, beste zenbaitetan deitorea, ia beti agiraka-kutsua darion formula batean, izan ere;

Y la mayor?a de los hombres gusta resumir su vida en una f?rmula, a veces jactanciosa o quejumbrosa, casi siempre recriminatoria;

Et la plupart des hommes aiment ? r?sumer leur vie dans une formule, parfois dans une vanterie ou dans une plainte, presque toujours dans une r?crimination ;

Most men like to reduce their lives to a formula, whether in boast or lament, but almost always in recrimination;

gizon gehienei beren oroimenak, otsein atseginkor baten modura, halako existentzia ulerterraz eta garden bana fabrikatu ohi die.

el recuerdo les fabrica, complaciente, una existencia explicable y clara.

leur m?moire leur fabrique complaisamment une existence explicable et claire.

their memories oblingingly construct for them a clear and comprehensible past.

Nire bizitzak soslai lanbrotsuagoak ditu.

Mi vida tiene contornos menos definidos.

Ma vie a des contours moins fermes.

My life has contours less firm.

Maiz gertatzen den bezala, nire bizitza hori hobekien definitzen duena zera da, izan ez naizena, izan naizena baino areago, alegia:

Como suele suceder, lo que no fui es quiz? lo que m?s ajustadamente la define:

Comme il arrive souvent, c'est ce que je n'ai pas ?t?, peut-?tre, qui la d?finit avec le plus de justesse :

As is commonly the case, it is what I have not been which defines me, perhaps, most aptly:

gudari zintzoa, baina ez gerla-gizon handia, arte-zalea, baina ez Neronek bere heriotzarakoan izana zela uste izan omen zuen bezain artista, krimenak egiteko bezain ausarta, baina ez krimenez abaildua. Pentsatu ere egin izan dut batzutan ezen gizon handiak kinka larriko egoerak etengabe pairatu beharra suertatu zaielako direla, hain zuzen ere, handiak;

buen soldado pero en modo alguno hombre de guerra; aficionado al arte, pero no ese artista que Ner?n crey? ser al morir; capaz de cometer cr?menes, pero no abrumado por ellos. Pienso a veces que los grandes hombres se caracterizan precisamente por su posici?n extrema;

bon soldat, mais point grand homme de guerre, amateur d'art, mais point cet artiste que N?ron crut ?tre ? sa mort, capable de crimes, mais point charg? de crimes.

a good soldier, but not a great warrior; a lover of art, but not the artist which Nero thought himself to be at his death; capable of crime, but not laden with it.

egozten zaien heroitasun hori, alegia, beren bizitza osoan barrena egoera horiei eusten eta zutik irauten jakin dutelako datorkiekeela.

su hero?smo est? en mantenerse en ella toda la vida.

Il m'arrive de penser que les grands hommes se caract?risent justement par leur position extr?me, o? leur h?ro?sme est de se tenir toute la vie.

I have come to think that great men are characterized precisely by the extreme position which they take, and that their heroism consists in holding to that extremity throughout their lives.

Gizon horiek edota gure iparburuak edota gure antipodak izan ohi dira.

Son nuestros polos o nuestros ant?podas.

Ils sont nos p?les, ou nos antipodes.

They are our poles, or our antipodes.

Ni neu ere pasea naiz kinka-larrialdietatik, baina ez naiz, ordea, inoiz beraietan Iotuta gelditu izan;

Yo ocup? sucesivamente todas las posiciones extremas, pero no me mantuve en ellas;

J'ai occup? toutes les positions extr?mes tour ? tour, mais je ne m'y suis pas tenu ;

I have occupied each of the extremes in turn, but have not kept to any one of them;

beti atera izan nau bizitzak holakoetatik, beste norabaitera lerratuz.

la vida me hizo resbalar siempre.

la vie m'en a toujours fait glisser.

life has always drawn me away.

Eta, hala eta guztiz ere, ezin naiz harrotu, ezta gutxiagorik ere, nekazari edo ikuilu-zain bertutetsu bat harrotuko litzatekeen gisan, erdigunean pausaturiko existentzia orekatsu bat eraman izanaz.

Y sin embargo no puedo jactarme, como un agricultor o un mozo de cordel virtuosos, de una existencia situada en el justo medio.

Et cependant, je ne puis pas non plus, comme un laboureur ou un portefaix vertueux, me vanter d'une existence situ?e au centre.

And nevertheless neither can I boast, like some plowman or worthy carter, of a middle-of-the-road existence.

Nire bizitzako egunen paisaia badirudi, eskualde menditsuetan gertatzen den bezalatsu, nahaste-borrastean pilaturiko hainbat material ezberdinez osaturik dagoela.

El paisaje de mis d?as parece estar compuesto, como las regiones monta?osas, de materiales diversos amontonados sin orden alguno.

Le paysage de mes jours semble se composer, comme les r?gions de montagne, de mat?riaux divers entass?s p?le-m?le.

The landscape of my days appears to be composed, like mountainous regions, of varied materials heaped up pell-mell.

Bertara begiratuz gero, berehalaxe dakusat hantxe neure natura, natura anizkuna, erdi-bana senak eta kulturak eratua.

Veo all? mi naturaleza, ya compleja, formada por partes iguales de instinto y de cultura.

J'y rencontre ma nature, d?j? composite, form?e en parties ?gales d'instinct et de culture.

There I see my nature, itself composite, made up of equal parts of instinct and training.

Hanhemenka, ezinbestekotasunaren harkaitzak ageri zaizkit; nonnahi, txiriparen lubiziak.

Aqu? y all? afloran los granitos de lo inevitable: por doquier, los desmoronamientos del azar.

?? et l?, affleurent les granits de l'in?vitable ; partout, les ?boulements du hasard.

Here and there protrude the granite peaks of the inevitable, but all about is rubble from the landslips of chance.

Ahalegintzen naiz, ahalegintzen naizenez, neure bizitza behin eta berriro jorratzen, ea egitarauren bat kausitzen dudan, ea berun-edo urre-zainen bat antzematen diodan, ea lurpeko ibairen baten jariorik somatzen dudan, baina alferrik;

Trato de recorrer nuevamente mi vida en busca de su plan, seguir una vena de plomo o de oro, o el fluir de un r?o subterr?neo, pero este plan ficticio no es m?s que una ilusi?n ?ptica del recuerdo.

Je m'efforce de reparcourir ma vie pour y trouver un plan, y suivre une veine de plomb ou d'or, ou l'?coulement d'une rivi?re souterraine, mais ce plan tout factice n'est qu'un trompe-l'?il du souvenir.

I strive to retrace my life to find in it some plan, following a vein of lead, or of gold, or the course of some subterranean stream, but such devices are only tricks of perspective in the memory.

ustezko egitarau edo dena delako hori oroimenaren begi-iruzurgarri bat besterik ez bait da.

De tiempo en tiempo, en un encuentro, un presagio, una serie definida de sucesos, me parece reconocer una fatalidad;

De temps en temps, dans une rencontre, un pr?sage, une suite d?finie d'?v?nements, je crois reconna?tre une fatalit?, mais trop de routes ne m?nent nulle part, trop de sommes ne s'additionnent pas.

From time to time, in an encounter or an omen, or in a particular series of happenings, I think that I recognize the working of fate, but too many paths lead nowhere at all, and too many sums add up to nothing.

Inoiz edo behin, topaketa honetan edo seinale hartan, holako edo halako gertakari-segida jakin batean, ikusi uste izan dut halabeharraren nolabaiteko oinatzen bat, baina ez, orohar ez, bide gehiegik ez bait darama inora, batu-gai gehiegi ez bait da batzen. Egia da aniztasun honen barruan ere, anabasa honen erdian ere, beti susmatzen dudala pertsona baten presentzia, neurea baldinbetan, baina pertsona horren eitea zirkunstantzien presioak egituratua egon ohi da ia beti;

pero demasiados caminos no llevan a ninguna parte, y demasiadas sumas no se adicionan. En esta diversidad y este desorden, percibo la presencia de una persona, pero su forma est? casi siempre configurada por la presi?n de las circunstancias;

Je per?ois bien dans cette diversit?, dans ce d?sordre, la pr?sence d'une personne, mais sa forme semble presque toujours trac?e par la pression des circonstances ;

To be sure, I perceive in this diversity and disorder the presence of a person; but his form seems nearly always to be shaped by the pressure of circumstances;

beronen aurpegiera lanbrotu egiten da, uretan isladaturiko irudi baten gisa.

sus rasgos se confunden como una imagen reflejada en el agua.

ses traits se brouillent comme une image refl?t?e sur l'eau.

his features are blurred, like a face reflected in water.

Ez naiz beren ekintzek beren egiazko antzik ez dutela esaten duten horietakoa.

No soy de los que afirman que sus acciones no se les parecen.

Je ne suis pas de ceux qui disent que leurs actions ne leur ressemblent pas.

I am not of those who say that their actions bear no resemblance to them.

Noski badutela nire antza-izango ez dute, ba-, ekintzok bait ditut neure buruaren neurri bakarra, eta gizakien oroimenean, eta are neurean berean ere, neure burua marrazteko dudan modu bakarra; horretan bait datza, izan ere, hildakoaren eta bizi denaren arteko aldea: hildakoak ezin duela jadanik bere burua ekintzaren bidez adierazi eta aldarazi.

Muy al contrario, pues ellas son mi ?nica medida, el ?nico medio de grabarme en la memoria de los hombres y aun en la m?a propia; quiz? sea la imposibilidad de seguir expres?ndose y modific?ndose por la acci?n lo que constituye la diferencia entre un muerto y un ser viviente.

Il faut bien qu'elles le fassent, puisqu'elles sont ma seule mesure, et le seul moyen de me dessiner dans la m?moire des hommes, ou m?me dans la mienne propre ;

Indeed, actions must do so, since they alone give my measure, and are the sole means of engraving me upon the memory of men, or even upon my own memory (and since perhaps the very possibility of continuing to express and modify oneself by action may constitute the real difference between the state of the living and of the dead).

Hala eta guztiz ere, badago halako osin zabal mugagaitz bat nire nitasunaren eta nire burua eratzen duten ekintzon artean.

Pero entre yo y los actos que me constituyen existe un hiato indefinible.

puisque c'est peut-?tre l'impossibilit? de continuer ? s'exprimer et ? se modifier par l'action qui constitue la diff?rence entre l'?tat de mort et celui de vivant.

But there is between me and these acts which compose me an indefinable hiatus, and the proof of this separation is that I feel constantly the necessity of weighing and explaining what I do, and of giving account of it to myself.

Osin hori egon badagoenaren seinale zera da, etengabe neure ekintzak pisatu, argibidetu eta berauen berri neure buruari emateko premia sentitu ohi dudala.

La prueba est? en que sin cesar siento la necesidad de pensarlos, explicarlos, justificarlos ante m? mismo.

Mais il y a entre moi et ces actes dont je suis fait un hiatus ind?finissable.

In such an evaluation certain works of short duration are surely negligible;

Denbora gutxi iraun zuten lanak ahaztea eta baztertzea ez da, berez, harritzeko gauza, baina bai, ordea, bizitza osoan zehar hedatu diren eginkizun nagusiei ere horixe bera gertatzea.

Ciertos trabajos que duraron poco son despreciables, pero otras ocupaciones que abarcaron toda mi vida no me parecen m?s significativas.

Certains travaux qui dur?rent peu sont assur?ment n?gligeables, mais des occupations qui s'?tendirent sur toute la vie ne signifient pas davantage.

yet occupations which have extended over a whole lifetime signify just as little.

Adibidez, hau idazten ari naizen uneon, enperadore izan izana bera ere ez zait gogoangarria iruditzen.

En el momento de escribir esto, por ejemplo, no me parece esencial haber sido emperador.

Par exemple, il me semble ? peine essentiel, au moment ou j'?cris ceci, d'avoir ?t? empereur.

For example, it seems to me as I write this hardly important to have been emperor.

Nire bizitzaren lau parteetatik hiru, gainera, ekintzen araberako definizio honetatik at gelditzen dira:

De todas maneras, tres cuartos de mi vida escapan a esta definici?n por los actos;

Les trois quarts de ma vie ?chappent d'ailleurs ? cette d?finition par les actes :

Besides, a good three-quarters of my life escapes this definition by acts:

nire nahikundeen, nire gurarien, are nire egitasmoen, multzoak mamu bat bezain lausotsu eta iheskor izaten dirau.

la masa de mis veleidades, mis deseos, hasta de mis proyectos, sigue siendo tan nebulosa y huidiza como un fantasma.

la masse de mes vell?it?s, de mes d?sirs, de mes projets m?me, demeure aussi n?buleuse et aussi fuyante qu'un fant?me.

the mass of my wishes, my desires, and even my projects remains nebulous and fleeting as a phantom;

Gainerakoa, uki daitekeen partea, ekintzek gutxigorabehera egiaztaturikoa, oztaozta da nabarmengarriago, eta beronetako gertakarien segida ia ametsetan bezain nahaspilatsua da.

El resto, la parte palpable, m?s o menos autentificada por los hechos, apenas si es m?s distinta, y la sucesi?n de los acaecimientos se presenta tan confusa como la de los sue?os.

Le reste, la partie palpable, plus ou moins authentifi?e par les faits, est ? peine plus distincte, et la s?quence des ?v?nements aussi confuse que celle des songes.

the remainder, the palpable part, more or less authenticated by facts, is barely more distinct, and the sequence of events is as confused as that of dreams.

Badut neure buruarekiko ez besterekiko balio duen kronologia bat, Erromaren eraikintzakoarekin edota Olinpiaden aroarekin erabat adostezina.

Poseo mi cronolog?a propia, imposible de acordar con la que se basa en la fundaci?n de Roma o la era de las olimpiadas.

J'ai ma chronologie bien ? moi, impossible ? accorder avec celle qui se base sur la fondation de Rome, ou avec l'?re des Olympiades.

I have a chronology of my own which is wholly unrelated to anything based on the founding of Rome, or on the era of the Olympiads.

Gudalostean iragandako hamabost urteek, esate baterako, Athenasko goiz batek baino gutxiago iraun dute;

Quince a?os en el ej?rcito duraron menos que una ma?ana de Atenas;

Quinze ans aux arm?es ont dur? moins qu'un matin d'Ath?nes ;

Fifteen years with the armies have lasted less long than a single morning at Athens;

badira neure bizitzan barrena maizko harremanez tratatu izan ditudan pertsonak, hala ere Infernuetan berrezagutuko ez ditudanak.

s? de gentes a quienes he frecuentado toda mi vida y que no reconocer? en los infiernos.

il y a des gens que j'ai fr?quent?s toute ma vie et que je ne reconna?trai pas aux Enfers.

there are people whom I have seen much of throughout my life whom I shall not recognize in Hades.

Lekunetasunari dagozkion planoak ere elkargainkatu egiten zaizkit:

Tambi?n los planos del espacio se superponen:

Les plans de l'espace se chevauchent aussi :

Planes in space overlap likewise:

Egipto eta Tenpeko harana elkarren ondoan daude, eta ni ez nago beti Tiburen, berton nagoelarik ere.

Egipto y el valle de Tempe se hallan muy pr?ximos, y no siempre estoy en T?bur cuando estoy ah?.

l'?gypte et la vall?e de Temp? sont toutes proches, et je ne suis pas toujours ? Tibur quand j'y suis.

Egypt and the Vale of Tempe are near, indeed, nor am I always in Tibur when I am here.

Zenbait bider neure bizitza hain iruditzen zait deuseza non idatzia izateko ez-ezik apur bat luzaroan begiratua izateko ere merezi ez duela pentsatzen bait dut, ezertan ere ez izaki garrantzitsuago, neure begien aurrean ere, edozein etorkin ez-ezagunena baino.

De pronto mi vida me parece trivial, no s?lo indigna de ser escrita, sino aun de ser contemplada con cierto detalle, y tan poco importante, hasta para mis propios ojos, como la del primero que pasa.

Tant?t ma vie m'appara?t banale au point de ne pas valoir d'?tre, non seulement ?crite, mais m?me un peu longuement contempl?e, nullement plus importante, m?me ? mes propres yeux, que celle du premier venu.

Sometimes my life seems to me so commonplace as to be unworthy even of careful contemplation, let alone writing about it, and is not at all more important, even in my own eyes, than the life of any other person.

Zenbait bider, aldiz, berebizikoa iruditzen zait, aparta, eta horrexegatik, hain zuzen, baliorik gabea, ez-gauza, gizakien experientzia amankomunaren moldeetara ezin isurizkoa delako.

De pronto me parece ?nica, y por eso mismo sin valor, in?til-por irreductible a la experiencia del com?n de los hombres.

Tant?t, elle me semble unique, et par l? m?me sans valeur, inutile, parce qu'impossible ? r?duire ? l'exp?rience du commun des hommes.

Sometimes it seems to me unique, and for that very reason of no value, and useless, because it cannot be reduced to the common experience of men.

Ezerk ez du nire buruaren azalpen tajuzkorik ematen:

Nada me explica:

Rien ne m'explique :

No one thing explains me:

nire bizioak nahiz nire bertuteak guztiz murritzak dira horretarako;

mis vicios y mis virtudes no bastan;

mes vices et mes vertus n'y suffisent absolument pas ;

neither my vices nor my virtues serve for answer;

nire zoriontasuna zertxobait argigarriagoa da, baina hala-hola, tarteka-marteka, inolako hari jarraiturik gabe, eta batez ere kausa ulergarri eta onargarririk gabe.

mi felicidad vale algo m?s, pero a intervalos, sin continuidad, y sobre todo sin causa aceptable.

mon bonheur le fait davantage, mais par intervalles, sans continuit?, et surtout sans acceptable cause.

my good fortune tells more, but only at intervals, without continuity, and above all, without logical reason.

Giza izpirituak, ordea, higuina dio patuaren eragina onartzeari, ezein jainkok-are gutxiago norberak-gidatu gabeko zori aldakorren produktu iragankor bat besterik ez dela aintzakotzat hartzeari.

Pero el esp?ritu humano siente repugnancia a aceptarse de las manos del azar, a no ser m?s que el producto pasajero de posibilidades que no est?n presididas por ning?n dios, y sobre todo por ?l mismo.

Mais l'esprit humain r?pugne ? s'accepter des mains du hasard, ? n'?tre que le produit passager de chances auxquelles aucun dieu ne pr?side, surtout pas lui-m?me.

Still, the mind of man is reluctant to consider itself as the product of chance, or the passing result of destinies over which no god presides, least of all himself.

Bizitza bakoitzaren parte bat, baita begiratzekorik deus gutxi daukan edozein bizitza arrunten parte bat ere, lan horretan xahutzen da: izatearen arrazoiak, abiaguneak, iturburuak bilatzen.

Una parte de cada vida, y aun de cada vida insignificante, transcurre en buscar las razones de ser, los puntos de partida, las fuentes.

Une partie de chaque vie, et m?me de chaque vie fort peu digne de regard, se passe ? rechercher les raisons d'?tre, les points de d?part, les sources.

A part of every life, even a life meriting very little regard, is spent in searching out the reasons for its existence, its starting point, and its source.

Berauen aztarrenik inondik inora aurkitu ezinak makurtu ninduen, behin baino gehiagotan, azalpen magikoetarantz, hots, zentzu amankomunak ematen ez zidana ezkutukoaren eldarnioetan bilatzera.

Mi impotencia para descubrirlos me llev? a veces a las explicaciones m?gicas, a buscar en los delirios de lo oculto lo que el sentido com?n no alcanzaba a darme.

C'est mon impuissance ? les d?couvrir qui me fit parfois pencher vers les explications magiques, chercher dans les d?lires de l'occulte ce que le sens commun ne me donnait pas.

My own failure to discover these things has sometimes inclined me toward magical explanations, and has led me to seek in the frenzies of the occult for what common sense has not taught me.