Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Xake nobela, Stefan Zweig / Xabier Mendiguren Bereziartu (Alberdania, 1999
)
eu
Ez zen inoiz agertzen, ordea, bilera-aretoetan, tabernan edo erretzaileen gelan;
es
En cambio, nunca se dej? ver en los salones, el bar, la sala de fumar.
fr
Dans les divers salons, on ne le voyait jamais ni au bar, ni au fumoir.
en
Nor did he ever show himself in the lounges, the bar, or the smoking room;
eu
ganbera-zerbitzari baten isilpeko informazioez jakin nuen ia egun osoa bere ganberan ematen zuela, taula eskerga batean xake-partida saioak egiten edo errepikatzen.
es
Seg?n supe por el camarero, a ra?z de una conversaci?n ?ntima, pasaba la mayor parte del d?a en su camarote, ensayando o reconstruyendo partidas de ajedrez sobre un tablero enorme.
fr
Le steward me confia discr?tement qu'il passait le plus clair de son temps dans sa cabine, ? s'entra?ner ou ? r?p?ter une partie devant un grand ?chiquier.
en
as the steward informed me in response to a discreet inquiry, he spent the greater part of the day in his cabin, practicing or reviewing chess games on a bulky board.
eu
Hiru egunen buruan, benetan haserretzen hasi nintzen, haren ihes-teknikak hari aurre egiteko nire nahimena baino trebeagoak zirelako.
es
Al cabo de tres d?as empez? a fastidiarme realmente el hecho de que su t?cnica defensiva fuese m?s h?bil que mi voluntad de acercarme a ?l.
fr
Trois jours suffirent ? me convaincre que sa tactique d?fensive ?tait plus habile que ma volont? de l'aborder :
en
After three days I was beginning to be truly annoyed that his dogged defenses were outmaneuvering my determination to get near him.
eu
Neure bizitzan ez nuen inoiz xake-txapeldun bat aurrez aurre ezagutzeko abagunerik izan, eta orain, halako tipo bat mamitzeko zenbat eta ahalegin handiagoak egin, hainbat pentsaezinezkoago iruditzen zitzaidan hirurogeita lau lauki zuri eta beltzeko gune baten inguruan bere bizitza osoan biraka ibiltzea besterik egiten ez zuen garun-jarduera.
es
En mi vida hab?a tenido oportunidad hasta entonces de trabar conocimiento personal con un campe?n de ajedrez, y cuanto m?s me esforzaba en esa ocasi?n por concebir tal tipo de hombre, tanto m?s inconcebible se me antojaba una actividad mental que durante una vida entera gira exclusivamente en torno a un tablero de sesenta y cuatro casillas negras y blancas.
fr
j'en fus tr?s contrari?. Je n'avais encore jamais eu l'occasion de conna?tre personnellement un champion d'?checs, et plus je m'effor?ais de m'en repr?senter un, moins j'y parvenais. Comment se figurer l'activit? d'un cerveau exclusivement occup?, sa vie durant, d'une surface compos?e de soixante-quatre cases noires et blanches ?
en
I had never in my life had an opportunity to make the personal acquaintance of a chess champion, and the more I now sought to form an impression of such a temperament, the more unimaginable appeared to me a mind absorbed for a lifetime in a domain of sixty-four black and white squares.
eu
Ezaguna nuen noski esperientzia propioz "errege-jokoaren" erakarmen misteriotsua, jokoen artean ederrena baita, gizakiak asmaturikoen artean zoriaren tiraniari erabat ihes egiten dion bakarra, eta garaitzaren erramuak espirituari bakarrik ematen dizkiona, edo hobe oraindik, adimen-dohain jakin bati.
es
Conoc?a, huelga decirlo, por experiencia propia, la atracci?n misteriosa del "juego de reyes", el ?nico entre todos los ideados por el hombre que se sustrae soberanamente a toda tiran?a del azar y otorga sus laureles de vencedor de un modo exclusivo al esp?ritu, m?s propiamente dicho, a una forma determinada de la habilidad intelectual.
fr
Assur?ment je connaissais par exp?rience le myst?rieux attrait de ce " jeu royal ", le seul entre tous les jeux invent?s par les hommes, qui ?chappe souverainement ? la tyrannie du hasard, le seul o? l'on ne doive sa victoire qu'? son intelligence ou plut?t ? une certaine forme d'intelligence.
en
From my own experience I was well aware of the mysterious attraction of the "royal game," which, alone among the games devised by man, regally eschews the tyranny of chance and awards its palms of victory only to the intellect, or rather to a certain type of intellectual gift.
eu
Baina xakea joko izendatzea bera ez al da jadanik murrizte iraingarria?
es
?Pero no se comete una falta de empeque?ecimiento humillante con s?lo tildar de juego al ajedrez?
fr
Mais n'est-ce pas d?j? le limiter injurieusement que d'appeler les ?checs, un jeu ?
en
But is it not already an insult to call chess anything so narrow as a game?
eu
Ez al da ausaz zientzia bat, kategoria desberdin horien artean kulunkan dabilena, Mahomaren zerraldoa zeruaren eta lurraren artean bezala, aurkari-pare guztien arteko lokarri bakarra bezala?; antzina-antzinakoa eta hala ere beti berria, mekanikoa bere eraketan eta fantasiaren bitartez soilik eraginkorra, gune zurrunki geometrikoan mugatua eta aldi berean bere konbinazioetan mugagabea, etengabeko garapenean, eta antzua hala ere, ezertara eramaten ez duen pentsamendu bat, ezer kalkulatzen ez duen matematika, obrarik gabeko artea, funtsik gabeko arkitektura, eta, guztiarekin ere, bere izate eta existentzian liburu eta obra guztiak baino agerikiago iraunkorragoa, ez al da, bada, herri guztietako eta garai guztietako joko bakarra, zeinaz inork ez baitaki zein jainkok lurrera ekarri zuen, asperdura kendu, zentzumenak zorroztu eta espiritua zirikatzeko?
es
?No es tambi?n una ciencia, una t?cnica, un arte, algo que se cierne entre esas categor?as, como el ata?d de Mahoma entre el cielo y la tierra, una trabaz?n ?nica entre todos los contrastes: antiqu?simo y eternamente joven; un arte sin obras; una arquitectura sin sustancia, y, no obstante, evidentemente m?s duradero en su existencia y ser que todos los libros y obras de arte; el ?nico juego propio de todos los pueblos y tiempos y del que nadie sabe qu? dios lo leg? a la tierra para matar el hast?o, aguzar los sentidos y poner en tensi?n el alma?
fr
Il poursuit un d?veloppement continuel, mais il reste st?rile : c'est une pens?e qui ne m?ne ? rien, une math?matique qui n'?tablit rien, un art qui ne laisse pas d'?uvre, une architecture sans mati?re ; et il a prouv? n?anmoins qu'il ?tait plus durable, ? sa mani?re, que les livres ou que tout autre monument, ce jeu unique qui appartient ? tous les peuples et ? tous les temps, et dont personne ne sait quel dieu en fit don ? la terre pour tuer l'ennui, pour aiguiser l'esprit et stimuler l'?me.
en
Is it not also a science, an art, hovering between these categories like Muhammad's coffin between heaven and earth, a unique yoking of opposites, ancient and yet eternally new, mechanically constituted and yet an activity of the imagination alone, limited to a fixed geometric area but unlimited in its permutations, constantly evolving and yet sterile, a cogitation producing nothing, a mathematics calculating nothing, an art without an artwork, an architecture without substance and yet demonstrably more durable in its essence and actual form than all books and works, the only game that belongs to all peoples and all eras, while no one knows what god put it on earth to deaden boredom, sharpen the mind, and fortify the spirit?
eu
Non du hasiera eta non amaiera?
es
?D?nde empieza, d?nde termina?
fr
O? commence-t-il, o? finit-il ?
en
Where does it begin, where does it end?
eu
Edozein haurrek ikas ditzake oinarrizko arauak, edozein lardats saia daiteke hartan fortuna bilatzen, eta, hala ere, gaitasuna du bere lauki aldaezin meharraren baitan beste edozeinekin parekatzerik ez dagoen txapeldun-mota bat sorrarazteko, xakerako trebezia berezi batez dohaturiko gizakia, jenialtasun aparteko batez, non argikusmena, egonarria eta teknika proportzio hain zehazki finkatuan konbinatzen baita, nola matematikari, poeta eta musikarientzat, bestelako eraketan eta loturan bada ere.
es
Cualquier ni?o puede aprender sus primeras reglas, cualquier chapucero puede ensayarse en ?l, y, sin embargo, llega a producir, dentro de ese cuadrado de invariable estrechez, una especie peculiar de maestros que no tienen comparaci?n con los de ninguna otra, hombres con un talento exclusivo para el ajedrez, genios espec?ficos, en quienes la visi?n, la paciencia y la t?cnica obran en una conjunci?n de igual modo determinada que en los matem?ticos, escritores y m?sicos, aunque, eso s?, con distinta funci?n y armon?a.
fr
Un enfant peut en apprendre les premi?res r?gles, un ignorant s'y essayer et acqu?rir, dans le carr? limit? de l'?chiquier, une ma?trise d'un genre unique, s'il a re?u ce don sp?cial. La patience, l'id?e subite et la technique s'y joignent dans une certaine proportion tr?s pr?cise ? une vue p?n?trante des choses, pour faire des trouvailles comme on en fait dans les math?matiques, la po?sie, ou la musique, en se conjuguant simplement, peut-?tre, d'une autre fa?on.
en
Any child can learn its basic rules, any amateur can try his hand at it; and yet, within the inalterable confines of a chessboard, masters unlike any others evolve, people with a talent for chess and chess alone, special geniuses whose gifts of imagination, patience and skill are just as precisely apportioned as those of mathematicians, poets, and musicians, but differently arranged and combined.
eu
Grina fisiognomikoaren lehen aldietan agian Gallek xake-txapeldunen garunak disekzionatuko zituzkeen, ea jenio horien masa grisean garatuago ote dagoen zirkunboluzio bereziren bat, xakearen gihar modukoren bat edo xake-konkorren bat, beste burezurretan baino nabarmenago legokeena.
es
En tiempos pasados, de pasi?n fision?mica, tal vez un Gall hubiera realizado la disecci?n de los cerebros de tales campeones, para averiguar si en la masa gris de esos genios del ajedrez se halla m?s intensamente marcada que en otras cabezas una sinuosidad determinada, una especie de m?sculo del ajedrez, una protuberancia ajedrec?stica.
fr
Jadis, la passion de la physiognomonie e?t peut-?tre pouss? un Gall ? diss?quer les cerveaux de champions d'?checs d'une telle esp?ce pour voir si la mati?re grise de pareils g?nies ne pr?sentait pas une circonvolution particuli?re qui la distingu?t des autres, une sorte de muscle ou de bosse des ?checs.
en
In earlier times, when there was a rage for physiognomy, a Gall might have dissected the brains of such chess champions to determine whether there was a special convolution in their gray matter, a kind of chess muscle or chess bump more strongly marked than in the skulls of others.
eu
Eta nola suhartuko zuen frenologo hura Czentovicena bezalako kasu batek, non jenio berezi hori erabateko nagitasun intelektualean txertaturik agertzen baitzen, urre-mea bakar bat harkaitz antzuzko kintalen artean bezala!
es
Cu?nto m?s hubiera entusiasmado a semejante fren?logo el caso de un Czentovic, en que ese genio espec?fico aparece incrustado en una desidia intelectual absoluta, como una sola veta de oro en una tonelada de roca.
fr
Combien l'e?t int?ress? ce cas d'un Czentovic en qui ce don sp?cifique s'alliait ? une paresse intellectuelle totale, comme un seul filon d'or qui court dans une ?norme roche brute !
en
And how excited such a physiognomist would have been by the case of a Czentovic, in whom this narrow genius seems embedded in absolute intellectual inertia like a single gold thread in a hundred-weight of barren rock.
eu
Printzipioz beti ulergarri iritzi izan diot hain joko jenial eta apartekoak bere pertsonaia nagusi bereziak sortu behar dituela dioen usteari, baina zeinen zaila den, ezinezkoa ez esatearren, adimen itzarriko gizaki baten bizitza irudikatzea, zeinentzat mundua zuria eta beltzaren arteko bidezidor meharrera mugatzen baita; gizaki bat bizitzari beste koroarik eskatzen ez diona, hogeita hamabi iruditxori aurrera eta atzera eragitea baizik;
es
Siempre he comprendido, en principio, que un juego tan impar y tan genial deb?a producir sus maestros espec?ficos, pero cu?n dif?cil y aun imposible resulta imaginarse la vida de un hombre intelectualmente activo, para quien el mundo se reduce de un modo exclusivo a la estrecha v?a entre blanco y negro, que busca los triunfos de su existencia en un nuevo ir y venir, adelantar y retrotraer de treinta y dos figuras;
fr
Certes, je comprenais dans le principe qu'un jeu si particulier, si g?nial, p?t susciter une sorte de matadors, mais comment concevoir la vie d'une intelligence tout enti?re r?duite ? cet ?troit parcours, uniquement occup?e ? faire avancer et reculer trente-deux pi?ces sur des carreaux noirs et blancs, engageant dans ce va-et-vient toute la gloire de sa vie !
en
In principle I have always found it easy to understand that such a unique, ingenious game would have to produce its own wizards.
eu
gizaki bat peoiaren ordez zaldia mugituz irekiera berri bat aurkitu izana bera balentriatzat jotzen duena, edota xake-liburu baten bazterrean hilezkortasunaren bere txoko ziztrina erreserbatu duela uste duena;
es
la vida de un individuo para quien el abrir el juego con un caballo en vez de hacerlo con un pe?n ya significa una haza?a y un miserable rinconcito de inmortalidad en dos l?neas de un tratado de ajedrez;
fr
Comment s'imaginer un homme qui consid?re d?j? comme un exploit le fait d'ouvrir le jeu avec le cavalier plut?t qu'avec un simple pion, et qui inscrit sa pauvre petite part d'immortalit? au coin d'un livre consacr? aux ?checs-un homme donc, un homme dou? d'intelligence, qui puisse, sans devenir fou, et pendant dix, vingt, trente, quarante ans, tendre de toute la force de sa pens?e vers ce but ridicule :
en
Yet how difficult, how impossible it is to imagine the life of an intellectually active person who reduces the world to a shuttle between black and white, who seeks fulfillment in a mere to-and-fro, forward-and-back of thirty-two pieces, someone for whom a new opening that allows the knight to be advanced instead of the pawn is in itself a great accomplishment and a meager little piece of immortality in a corner of a chess book-someone, someone with a brain in his head, who, without going mad, continues over and over for ten, twenty, thirty, forty years to devote all the force of his thought to the ridiculous end of cornering a wooden king on a wooden board!
eu
gizon bat, izaki adimentsu bat, zeinak erotu gabe egunean egunean, hamar, hogei, hogeita hamar, berrogei urtez, bere adimenaren kemen guztia zuzentzen baitu zurezko taula batean, halaber zurezkoa den errege bat zokora hertsatzearen egiteko barregarrira!
es
de un hombre, un ente espiritual que, sin volverse demente, dedica en el transcurso de diez, de veinte, de treinta y aun de cuarenta a?os, una y otra vez, toda la elasticidad de su pensar al rid?culo af?n de perseguir un rey de madera sobre un tablero de madera.
fr
acculer un roi de bois dans l'angle d'une planchette !
en
And now that one such phenomenon, one such strange genius or mysterious simpleton was for the first time physically quite nearby, six cabins away from me on the same ship, alas!
eu
Eta orain horrelako fenomeno bat, aparteko jenio horietako bat edo ero enigmatiko horietako bat neukan, lehen aldiz, oso hurbil, eta sei ganberako tarte batera, ontzi berean, eta ni, dohakabe hau, adimenarengatiko jakin-minak, azkenerako, grina baten tankera hartzen dion dohakabea, ez ote nintzen harengana hurbiltzeko gai izango?
es
Y entonces, por primera vez, uno de esos genios raros o uno de esos locos enigm?ticos se hallaba muy cerca de m?, en el espacio, en el mismo barco, cinco camarotes por medio; y yo, desdichado de m?, en quien la curiosidad en materia espiritual siempre termina por tomar la forma de una especie de pasi?n, ?no ser?a capaz de allegarme a ?l?
fr
Et maintenant qu'un pareil ph?nom?ne, un aussi singulier g?nie ou, si l'on pr?f?re, un fou aussi ?nigmatique se trouvait pour la premi?re fois tout pr?s de moi, sur le m?me bateau, ? six cabines de la mienne, je me voyais refuser la possibilit? de l'approcher, moi qui pour mon malheur ai toujours eu une curiosit? passionn?e pour les choses de l'esprit.
en
I, for whom curiosity about things of the mind is more and more becoming a kind of passion, was unable to approach him.
eu
Amarrukeria zentzugabeenak pentsatzen hasi nintzen:
es
Comenc? a pensar en los ardides m?s absurdos:
fr
Je me mis ? inventer les stratag?mes les plus absurdes :
en
I began to think up the most absurd ruses:
eu
aldizkari sonatu baterako elkarrizketa bat simulatuz haren banitatea nola lausengatu, edota bere gutiziaren sareetan nola harrapatu, Eskozian lehiaketa dirutsu bat proposaturik.
es
ora pensaba en despertar su vanidad, simulando una pretendida entrevista para un diario importante, ora quer?a hacerle caer en las redes de la codicia y proponerle un torneo lucrativo en Escocia.
fr
si je lui demandais une interview pour un pr?tendu grand journal, histoire de chatouiller sa vanit? ?
en
I would tickle his vanity by pretending to interview him for an important newspaper, perhaps; or pique his avarice by proposing a lucrative tournament in Scotland.
eu
Baina azkenean oroitu nintzen faisai-ehiztariak erabil dezakeen teknikarik eraginkorrena emearen arreske-garrasia imitatzea dela, eta izan ere, zer izan zitekeen eragingarriagorik xake-txapeldun baten arreta erakartzeko, norberak xakean jokatzea baino?
es
Pero finalmente record? que la t?cnica m?s eficaz de los cazadores para atraer al gallo mont?s consiste en imitar su grito de celo, y, en efecto, ?qu? otra cosa ofrec?a mayores probabilidades de merecer la atenci?n de un campe?n de ajedrez que un par de personas entregadas a ese juego?
fr
Ou bien, si je lui proposais un lucratif tournoi en ?cosse, en misant sur l'app?t du gain ? Finalement, je me souvins de la m?thode la plus ?prouv?e pour le chasseur, qui attire le coq de bruy?re en imitant son cri, ? la saison des amours :
en
But finally I remembered a hunter's trick, that the most reliable technique for decoying the wood grouse was to imitate its mating call. What could be more effective in attracting the attention of a chess champion than to play chess oneself?
eu
Alabaina, ni ez naiz inoiz benetako xake-artista izan, eta hori arrazoi sinple batengatik: jokatzean, arinki eta neure atseginerako bestetarako ez naiz aritzen.
es
Ahora bien, en ning?n momento de mi vida he sido un cabal artista del ajedrez, y ello por la simple raz?n de que jam?s le atribu?a importancia y s?lo le dedicaba una que otra vez un corto tiempo para distraerme.
fr
n'?tait-ce pas en jouant aux ?checs qu'assur?ment on attirait le mieux l'attention d'un joueur d'?checs ?
en
Now I have never in my life been a serious chess player; my dealings with the game have been purely frivolous, for pleasure alone.
eu
Ordu betez taularen aurrean esertzen naizenean, ez da burua estutzeko izaten, alderantziz baizik, ahalegin intelektualetik lasaitzeko.
es
Cuando me coloco por una hora frente al tablero, de ning?n modo lo hago para esforzarme sino, al contrario, para descansar del esfuerzo intelectual.
fr
? vrai dire, je n'ai jamais ?t? un s?rieux artiste dans ce domaine, car je ne joue ? ce jeu que pour mon plaisir, je ne m'assieds et ne passe une heure devant un ?chiquier que pour me d?tendre l'esprit, en refusant tout effort.
en
If I spend an hour in front of the board, this is by no means to exert myself but, on the contrary, to relieve emotional tension.
eu
Xakea "olgetan" aritzea da niretzat, hitzaren zentzurik hertsienean; aldiz, besteak, benetako jokalariak, "seriotan" aritzen dira xakean, esamolde hori erabiltzea zilegi bazait.
es
"Juego" al ajedrez en el sentido m?s acabado de la palabra, mientras los dem?s, los aut?nticos jugadores, "serian" al ajedrez, para introducir una nueva palabra atrevida en el idioma alem?n que Hitler me ha vedado.
fr
Je " joue ", au sens strict du mot, tandis que les autres, les vrais joueurs d'?checs, le " pratiquent-s?rieux ",-qu'on me permette ce n?ologisme audacieux !
en
I "play" chess in the truest sense, while the others, the real chess players, "work" it, if I may use the word in this daring new way.
eu
Baina nola xakerako hala maitasunerako bikotea ezinbestekoa da, eta une hartan ez nekien nik, gu biotaz kanpo, beste xakezalerik ba ote zen ontzian.
es
Pues bien, el ajedrez, lo mismo que el amor, requiere indefectiblemente un compa?ero, y en aquel instante a?n no sab?a si, adem?s de nosotros, hab?a otros aficionados a bordo.
fr
En outre, aux ?checs, comme en amour, il faut un partenaire, et ? ce moment-l?, je ne savais s'il y avait ? bord d'autres amateurs que nous.
en
But, in chess as in love, a partner is indispensable, and at that time I did not yet know if there were other chess lovers on board apart from us.
eu
Beren zuloetatik aterarazteko, tranpa soil bat prestatu nien erretzaileen gelan: nik baino oraindik okerrago jokatzen duen neure emaztearekin eseri nintzen apeu gisara taularen aurrean.
es
Para sacarlos con halagos de sus cuevas, arm? una trampa primitiva en el sal?n de fumar, sent?ndome con mi esposa, a modo de reclamo, frente a un tablero, a pesar de que ella es menos experta a?n que yo en ese juego.
fr
Pour les attirer au grand jour, je con?us un pi?ge des plus simples :
en
To lure them out of their holes, I laid a primitive trap in the smoking room. Though my wife's game is even weaker than my own, she and I, the bird-catchers, sat at a chessboard.
eu
Eta izan ere hala gertatu zen; artean sei jokaldi egin gabe geundela, norbait gelditu zen gure aurrean.
es
Y, en efecto, no hab?amos realizado todav?a seis jugadas, cuando ya alguien se detuvo al pasar y otro m?s pidi? permiso para vernos jugar;
fr
tel un oiseleur, je m'installai au fumoir, devant un ?chiquier avec ma femme qui joue encore moins bien que moi.
en
And in fact someone passing through paused for a moment before we had made even six moves and a second asked permission to look on;
eu
Handik apur batera, beste batek begira egoteko baimena eskatu zigun, eta azkenik, hirugarren bat agertu zen, nahi nuen partidakidea, eta erronka egin zidan.
es
por ?ltimo apareci? tambi?n el deseado compa?ero que me propuso una partida.
fr
Nous n'avions pas fait six coups qu'en effet, un promeneur puis un autre s'arr?taient l? et nous demandaient la permission de regarder, jusqu'au moment o? quelqu'un me pria, comme je le d?sirais, de faire une partie avec lui.
en
finally the desired partner turned up too, and challenged me to a game.
eu
McConnor zuen izena eta, agi denez, Kalifornian petrolio-putzuekin dirutza handia egindako meatzetako ingeniari eskoziar bat zen.
es
Llam?base McConnor y era un ingeniero de minas escoc?s que, seg?n me enter?, hab?a ganado una gran fortuna perforando el suelo de California en busca de petr?leo.
fr
C'?tait un ing?nieur ?cossais qui s'appelait MacConnor et qui, me dit-on, avait amass? une grosse fortune en creusant des puits de p?trole en Californie.
en
His name was McConnor, a Scottish civil engineer who, as I soon heard, had made a fortune in oil drilling in California.
eu
Gorpuzkera sendoko gizasemea zen, matrailezur irmo eta indartsu ia karratukoa, hortz tinko, aurpegi bizi gorritasun nabarmenekoa, seguraski, parte batez bederen, bere whiskyzaletasun handiari zor zitzaiona.
es
F?sicamente era un hombre fornido, con recias mand?bulas casi cuadradas y duras, dientes fuertes y una tez sangu?nea, cuyo pronunciado tono rojizo se deb?a, seguramente, cuando menos en parte, a abundantes libaciones de whisky.
fr
Trapu, la m?choire carr?e, les dents solides, il devait sans doute en partie la riche coloration de son teint ? un go?t prononc? pour le whisky.
en
To the eye he was a thickset individual with heavy, well-defined, almost rectilinear jowls, strong teeth, and a high complexion whose pronounced ruddiness was probably at least partly due to plenty of whisky.
eu
Haren bizkar harrigarriro zabal ia atletiko eta suharrek jokoan ere agerian jartzen zuten zorigaitzez izaera bera, zeren delako McConnor hura bere buruaz ziur dauden garaitzaile-kasta horretakoa izaki, garrantzi gutxieneko jokoan ere porrot egitea bere nortasun-kontzientziari egindako iraintzat hartzen baitzuen.
es
Por desgracia manifest?base tambi?n, durante el juego, que los hombros excepcionalmente anchos correspond?an a un ?mpetu casi atl?tico que formaba parte del car?cter del tal m?ster McConnor, un individuo de esa clase de triunfadores seguros de s? mismos, que consideran hasta la derrota en el juego m?s balad? como una afrenta a su propio concepto personal.
fr
Sa surprenante largeur d'?paules, qui lui donnait l'allure d'un athl?te, ne laissait pas de se faire sentir jusque dans son jeu, car M. MacConnor ?tait de cet esp?ce d'hommes qui ont r?ussi et sont si pleins d'eux-m?mes qu'ils ressentent comme une humiliation personnelle de perdre, f?t-ce une inoffensive partie d'?checs.
en
The strikingly broad, almost athletically powerful shoulders unfortunately reflected the character of his playing too, for this Mr. McConnor was one of those self-obsessed big wheels who feel personally diminished by a defeat in even the most trivial game.
eu
Inolako begiramendurik gabe bizitzan aurrera egitera ohitua, eta bere arrakastak lausengaturik, self-made-man hori hain zegoen bere nagusitasunaz sinetsirik, non edozein kontrakarrek sumindu egiten baitzuen, bidegabeko matxinada eta ia iraina bailitzan.
es
Acostumbrado a imponerse sin contemplaciones en la vida, mimado por ?xitos reales, ese macizo self made-man estaba inconmoviblemente persuadido de su superioridad, a tal punto que cualquier resistencia le excitaba como una sublevaci?n inconveniente, casi como una ofensa.
fr
Habitu? ? s'imposer brutalement et g?t? par ses r?els succ?s, ce self-made-man massif ?tait si p?n?tr? de sa sup?riorit? qu'il regardait toute opposition comme un d?sordre et presque comme une injure.
en
Accustomed to ruthlessly asserting himself in life and spoiled by actual success, this un-yielding self-made man was so unshakably imbued with a sense of his own superiority that any resistance infuriated him, as though it were some inadmissible revolt, practically an affront.
eu
Lehen partida galtzean umoretxartu egin zen, eta diktatore-doinuan eta xeheki jakinarazi zigun hura une bateko arretagaltzearen ondorio izan zitekeela bakarrik;
es
Cuando perdi? la primera partida, volviose gru??n y comenz? a declarar circunstanciada y dictatorialmente que ello s?lo pod?a ser consecuencia de un descuido moment?neo.
fr
Il perdit la premi?re partie de fort mauvaise gr?ce, et se mit ? expliquer, avec une volubile autorit?, que sa d?faite ne pouvait venir que d'un instant de distraction.
en
When he lost the first game, he grew sullen and began proclaiming, dictatorially and longwindedly, that this could only have happened because his attention had wandered for a moment;
eu
hirugarrenean, alboko gelako zaratak izan zuen errua;
es
Al sufrir el tercer rev?s, culp? al ruido que llegaba desde el sal?n vecino;
fr
? la troisi?me, il s'en prenait au bruit qu'on faisait dans la chambre voisine :
en
he blamed his failure in the third game on noise from the next room.
eu
sekula ez zuen partidarik galtzea onartzen, berehalaxe errebantxa eskatu gabe.
es
y no perdi? una sola partida sin exigir inmediatamente el desquite.
fr
il ne perdit jamais sans r?clamer la revanche.
en
He was unable to lose without immediately demanding a return match.
eu
Hasieran dibertigarri gertatu zitzaidan setakeria arranditsu hori; gero gaitzerditzat hartzera ohitu nintzen, neure asmoak aurrera eramateko ezinbestekoa baitzen:
es
Al comienzo me divirti? ese encarnizamiento ambicioso, pero luego ya s?lo lo acept? como inevitable fen?meno secundario, al que hube de conformarme en aras de mi verdadero prop?sito:
fr
Cet acharnement d'amour-propre m'amusa d'abord, puis je n'y vis plus qu'une circonstance secondaire qui ne g?nait en rien mon projet d'attirer ? notre table le champion du monde.
en
At first I was amused by this dogged pride;
eu
mundu-txapelduna gure mahaira erakartzea hain zuzen ere.
es
el de atraer a nuestra mesa al campe?n mundial.
fr
Le troisi?me jour, mon stratag?me r?ussit, mais ? moiti? seulement.
en
finally I accepted it as an unavoidable side effect of my real purpose, to lure the world champion to our table.
eu
Hirugarren egunean lortu egin nuen, edo erdizka lortu, gutxienez.
es
Al tercer d?a lo logr?, o, cuando menos, lo logr? a medias.
fr
Czentovic nous avait-il aper?us par un hublot en se promenant sur le pont, ou bien honorait-il par hasard le fumoir de sa pr?sence ce jour-l? ?
en
On the third day the plan succeeded, or partly.
eu
Czentovicek kareletik idi-begian zehar jokatzen ikusi gintuelako akaso, edota halabeharrez erretzaileen gela bere presentziaz ohoratu nahi izan zuelako, kontua da ohartu zelarik gu, sasijokalari halakoak, bere-berea zen artean aritzera ausartu ginela; nahi gabe pauso bat emanez hurbildu, eta, ongi kalkulaturiko tarte horretatik, begirada arakatzailea jaurti zuen gure taulara.
es
Ya sea que Czentovic nos hab?a observado a trav?s del ojo de buey, desde la cubierta de paseo, ya sea que honraba por mera casualidad al sal?n de fumar con su presencia, lo cierto es que en cuanto vio a unos legos entregados a su arte, se acerc? instintivamente un paso y guardando la debida distancia ech? una mirada escrutadora sobre nuestro tablero.
fr
Toujours est-il que nous le v?mes faire malgr? lui quelques pas dans notre direction, et jeter, ? bonne distance, un ?il de connaisseur sur l'?chiquier o? nous nous m?lions de pratiquer son art.
en
Whether Czentovic had looked through the porthole on the promenade deck and seen us in front of the chessboard or had just happened to honor the smoking room with his presence-in any event, as soon as he saw two incompetents practicing his art, he was compelled to step closer and while maintaining a careful distance cast an appraising glance at our board.
eu
McConnorri zegokion mugimendua.
es
En ese momento le tocaba a McConnor mover una pieza.
fr
MacConnor ?tait justement en train de d?placer un pion.
en
McConnor was just then making a move.
eu
Etamugimendu bakar hura aski izan bide zen Czentovicek kontu egiteko ez zela bere txapeldun-interesaren dina inondik ere gure dilettante-ahaleginak jarraitzea.
es
Ese solo movimiento pareci? suficiente para demostrar a Czentovic que nuestros esfuerzos de aficionados no eran dignos de la ulterior atenci?n de un maestro.
fr
H?las ! ce seul coup suffit ? montrer ? Czentovic combien nos efforts de dilettantes ?taient peu dignes de son royal int?r?t.
en
And even this one move seemed to be enough to tell Czentovic that it would be unworthy of a master like him to take any further interest in our amateurish efforts.
eu
Gutako batek liburudenda batean eskainitako polizi nobelaxkari, orriak irauli ere egin gabe, muzin egingo ziokeen keinu natural beraz, mahaitik urrundu, eta alde egin zuen erretzaileen gelatik.
es
Con la misma naturalidad con que nosotros apartamos, en una librer?a, una mala novela policiaca que se nos ofrezca, sin siquiera empezar a hojearla, se alej? de nuestra mesa y abandon? el sal?n de fumar.
fr
Avec le geste dont on repousse, sans m?me le feuilleter, un mauvais roman policier ? l'?talage d'une librairie, Czentovic s'?carta de notre table et quitta le fumoir.
en
As naturally as any of us might toss aside a bad detective novel in a bookstore without even opening it, he walked away from our table and out of the smoking room.
eu
"Ez gaitu aintzakotzat hartu", pentsatu nuen neure baitarako, begirada hotz mesprezuzko hark zertxobait nahigabeturik, eta neure umore txarra nolabait uxatzeko, esan nion McConnorri:
es
"Nos prob? y nos encontr? demasiado insignificantes", pens?, un tanto disgustado por esa mirada fr?a, despectiva, y para abrir, como quien dice, una v?lvula de escape a mi mal humor, dije a McConnor:
fr
" Pes? et trouv? trop l?ger ", me dis-je en moi-m?me, un peu froiss? par ce regard sec et m?prisant. Et, donnant cours ? ma mauvaise humeur, je dis ? MacConnor :
en
"Weighed in the balance and found wanting," I thought, a little annoyed by this cool, contemptuous gaze; to somehow give vent to my ill-humor, I said to McConnor:
eu
-Badirudi maisuak ez duela oso begiko izan zure mugimendua.
es
-Su jugada no parece haber entusiasmado mayormente al maestro.
fr
" Votre coup ne semble pas avoir enchant? le ma?tre.
en
"The champion didn't seem to think much of your move."
eu
-Zein maisuk?
es
-?A qu? maestro?
fr
-Quel ma?tre ?
en
"What champion?"
eu
Azaldu nion jaun hura, gure albotik iragan eta taulara gaitzespen-begirada jaurti zuena, Czentovic, xakeko mundu-txapelduna zela.
es
Le expliqu? que el caballero que acababa de pasar a nuestro lado y que hab?a observado nuestro juego con mirada de desaprobaci?n, era Czentovic, el campe?n mundial de ajedrez.
fr
" Je lui expliquai que ce monsieur qui venait de passer, pr?s de nous, en jetant sur notre jeu un regard d?sapprobateur, ?tait Czentovic, le champion mondial des ?checs.
en
I explained to him that the gentleman who had just passed by and looked with such disapproval at our game was the chess champion Czentovic.
eu
Eta zera erantsi nion, hala ere ez genuela irainduak sentitu behar haren mesprezu ilustrearengatik, zeren, azken finean, pobreek uraz aritu behar izaten baitute sukaldaritzan.
es
Agregu? que ambos sobrevivir?amos a su ilustre desprecio y nos conformar?amos sin sentirnos heridos en el alma, ya que, al fin y al cabo, "los pobres deben cocinar con agua".
fr
" Eh bien ! ajoutai-je, nous n'avons plus l'un et l'autre qu'? supporter cet affront et ? nous accommoder de son auguste m?pris sans en faire une maladie.
en
Well, I added, the two of us would get over it, we'd come to terms with his lofty contempt without heartache; beggars couldn't be choosers.
eu
Baina, nire harridurarako, ondorio erabat ustekabekoa eragin zuen McConnorrengan nire adierazpen hark.
es
Pero ante mi sorpresa, esa comunicaci?n hecha al desgaire, produjo en McConnor un efecto absolutamente inesperado.
fr
" Mais ces paroles, prononc?es avec d?tachement, eurent sur MacConnor un effet surprenant.
en
But my offhand remark had a surprising and completely unexpected effect on McConnor.
eu
Bat-batean asaldaturik, ahaztu gure mugimendua, eta bere autoestimua taupadetan nabarmendu zitzaion.
es
Se excit? en seguida, se olvid? de nuestro juego, y su amor propio empez?, como quien dice, a latir de una manera audible.
fr
Il se montra aussit?t fort excit? et en oublia la partie commenc?e.
en
He immediately became agitated and forgot our game; you could almost hear the throbbing of his pride.
eu
Esan zidan ez zeukala susmorik txikiena ere Czentovic ontzian zegoela eta Czentovicek nahitaez jokatu behar zuela berekin.
es
No hab?a tenido la menor idea de que Czentovic se hallase a bordo, y en cuanto lo supo, afirm? que el campe?n deb?a jugar con ?l, costase lo que costase.
fr
La vanit? lui gonflait les tempes.
en
He had had no idea that Czentovic was on board. Czentovic absolutely had to play him.
eu
Ez zuela inoiz mundu-txapeldun batekin jokatu, behin izan ezik, berrogei jokalarirekin aldibereko partida batean, guztiz kitzikagarria izan zela esperientzia, eta gutxi falta izan zuela irabazteko.
es
En su vida hab?a jugado contra un campe?n mundial, exceptuando un caso en que junto con otros cuarenta contrincantes intervino en una sesi?n de partidas simult?neas.
fr
Il d?clara qu'il n'avait pas eu la moindre id?e que Czentovic f?t ? bord, et qu'il voulait absolument jouer avec lui :
en
He had never in his life played against a world champion except once in a simultaneous game with forty others;
eu
Txapelduna pertsonalki ezagutzen ote nuen galdetu zidan.
es
Ya eso hab?a sido, seg?n ?l, terriblemente excitante y poco falt? en aquella oportunidad para que ganara.
fr
qu'il n'avait encore jamais jou? contre un pareil champion, sauf une fois, avec quarante autres, lors d'une partie simultan?e qui avait ?t? passionnante, et qu'il avait du reste presque gagn?e.
en
even that had been terribly exciting, and he had almost won.
