Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Madame Bovary, Gustave Flaubert / Patxi Apalategi (Ibaizabal, 1993
)
eu
Seriosago ikusi nahi izango zukeen, eta aukeran dramatikoago ere bai, kanpoko bidean urrats-hotsak hurbiltzen entzun uste izan zuen hartan bezala.
es
Ella hubiese deseado verle m?s serio, a incluso m?s dram?tico, llegado el caso, como aquella vez en que crey? o?r en el paseo de la huerta un ruido de pasos que se acercaban.
fr
Elle e?t d?sir? le voir plus s?rieux, et m?me plus dramatique ? l'occasion, comme cette fois o? elle crut entendre dans l'all?e un bruit de pas qui s'approchaient.
en
as, for example, when she thought she heard a noise of approaching steps in the alley.
eu
-Norbait dator!
es
-Alguien viene-dijo ella.
fr
-- On vient ! dit-elle.
en
"Someone is coming!" she said.
eu
esan zuen Emmak.
es
Rodolfo apag? la luz.
fr
Il souffla la lumi?re.
en
He blew out the light.
eu
Gizonak argiari putz egin zion.
es
 
fr
 
en
 
eu
-Zure pistolak hemen dituzu?
es
-?Tienes tus pistolas?
fr
-- As-tu tes pistolets ?
en
"Have you your pistols?"
eu
- Zergatik!
es
-?Para qu??
fr
 
en
 
eu
-Ba...
es
-Pues...
fr
-- Pourquoi ?
en
"Why?"
eu
zeure burua defendatzeko, esan zion Emmak.
es
para defenderte-replic? Emma.
fr
-- Mais... pour te d?fendre, reprit Emma.
en
"Why, to defend yourself," replied Emma.
eu
-Zure senarraren kontra?
es
-?De tu marido?
fr
-- Est-ce de ton mari ?
en
"From your husband?
eu
Ah! mutil gizajoa! Eta Rodolphek bere esaldia hau adierazten zuen aieru batez bukatu zuen: "Zartako batez zanpatuko nuke".
es
?Ah!, ?pobre chico! Y Rodolfo remat? la frase con un gesto que significaba: " Lo aplastar?a de un papirotazo."
fr
Ah ! le pauvre gar?on ! Et Rodolphe acheva sa phrase avec un geste qui signifiait :
en
Oh, poor devil!" And Rodolphe finished his sentence with a gesture that said, "I could crush him with a flip of my finger."
eu
Emma txunditurik geratu zen haren ausardiaz, nahiz eta eskandalizatu zuen nolabaiteko adeitasun falta eta oieskeria inuxente bat sentitu zuen arren.
es
Emma se qued? pasmada de su valent?a, aunque notara una especie de falta de delicadeza y de groser?a ingenua que le escandaliz?.
fr
" Elle fut ?bahie de sa bravoure, bien qu'elle y sent?t une sorte d'ind?licatesse et de grossi?ret? na?ve qui la scandalisa.
en
She was wonder-stricken at his bravery, although she felt in it a sort of indecency and a naive coarseness that scandalised her.
eu
Rodolphek gogoeta franko egin zuen pistolen istorio honetaz.
es
Rodolfo pens? mucho en aquella historia de pistolas.
fr
Rodolphe r?fl?chit beaucoup ? cette histoire de pistolets.
en
Rodolphe reflected a good deal on the affair of the pistols.
eu
Emmak serioski hitz egin bazuen, biziki barregarria zen, pentsatzen zuen, baita gorrotagarria ere, zeren eta berak ez baitzeukan inolako arrazoirik Charles onpuska hura gorrotatzeko, gainera jeloskor errea esaten den horietakoa ez izanik;
es
Si Emma hab?a hablado en serio, resultar?a muy rid?culo, pensaba ?l, incluso odioso, pues no ten?a ninguna raz?n para odiar al buenazo de Carlos, no estando lo que se dice consumido por los celos;
fr
Si elle avait parl? s?rieusement, cela ?tait fort ridicule, pensait-il, odieux m?me, car il n'avait, lui, aucune raison de ha?r ce bon Charles, n'?tant pas ce qui s'appelle d?vor? de jalousie ;
en
If she had spoken seriously, it was very ridiculous, he thought, even odious; for he had no reason to hate the good Charles, not being what is called devoured by jealousy;
eu
eta, horri buruz, Emmak egina zion berak gustorik onenekoa ere kausitzen ez zuen zin handi bat.
es
y, a este prop?sito, Emma le hab?a hecho un gran juramento que ?l no encontraba tampoco del mejor gusto.
fr
-- et, ? ce propos, Emma lui avait fait un grand serment qu'il ne trouvait pas non plus du meilleur go?t.
en
and on this subject Emma had taken a great vow that he did not think in the best of taste.
eu
Bestalde, oso sentimental bilakatzen ari zen.
es
Por otra parte, se estaba poniendo muy sentimental.
fr
D'ailleurs, elle devenait bien sentimentale.
en
Besides, she was growing very sentimental.
eu
Elkarren erretratuak trukatu beharra izan zen, ile eskutarak moztu zituzten, eta orain Emmak bitxi bat eskatzen zuen, benetako ezkontza-eraztun bat, betirako elkartasunaren ezaugarri gisa.
es
Hab?an tenido que intercambiarse retratos, se hab?an cortado mechones de cabello, y Emma ped?a ahora un anillo, un verdadero anillo de matrimonio en se?al de alianza eterna.
fr
Il avait fallu ?changer des miniatures, on s'?tait coup? des poign?es de cheveux, et elle demandait ? pr?sent une bague, un v?ritable anneau de mariage, en signe d'alliance ?ternelle.
en
She had insisted on exchanging miniatures; they had cut off handfuls of hair, and now she was asking for a ring-a real wedding-ring, in sign of an eternal union.
eu
Sarritan mintzatzen zitzaion arratseko kanpaiez edo naturaren ahotsez;
es
A menudo le hablaba de las campanas del atardecer o de las "voces de la naturaleza";
fr
Souvent elle lui parlait des cloches du soir ou des voix de la nature ;
en
She often spoke to him of the evening chimes, of the voices of nature.
eu
gero bere amaz eta Rodolpheren beraren amaz hitz egiten zion.
es
despu?s, de su madre y de la de ?l.
fr
puis elle l'entretenait de sa m?re, ? elle, et de sa m?re, ? lui.
en
and of his mother-his!
eu
Rodolphek zuela hogei urte galdua zuen.
es
Rodolfo la hab?a perdido hac?a veinte a?os.
fr
Rodolphe l'avait perdue depuis vingt ans.
en
Rodolphe had lost his twenty years ago.
eu
Emmak, halere, pinpirin-hizkeraz kontsolatzen zuen, ume abandonatu bati egingo litzaiokeen bezala, eta batzuetan esan ere esaten zion, ilargiari begira:
es
Emma, sin embargo, le consolaba con remilgos de lenguaje, como se hubiera hecho con un ni?o abandonado, a incluso le dec?a a veces, mirando la luna:
fr
Emma, n?anmoins, l'en consolait avec des mi?vreries de langage, comme on e?t fait ? un marmot abandonn?, et m?me lui disait quelquefois, en regardant la lune :
en
Emma none the less consoled him with caressing words as one would have done a lost child, and she sometimes even said to him, gazing at the moon -
eu
-Ni ziur naiz, han goitik, biek elkarrekin, onesten dutela gure maitasuna.
es
-Estoy segura que desde all? arriba, las dos juntas aprueban nuestro amor.
fr
-- Je suis s?re que l?-haut, ensemble, elles approuvent notre amour.
en
"I am sure that above there together they approve of our love."
eu
Baina hain zen polita ordea! Hain gutxi zituen edukiak molde horretako xalotasundunak!
es
?Pero era tan bonita!, ?hab?a pose?do tan pocas mujeres con semejante candor!
fr
Mais elle ?tait si jolie ! il en avait poss?d? si peu d'une candeur pareille !
en
But she was so pretty. He had possessed so few women of such ingenuousness.
eu
Aizunkeriarik gabeko maitasun hau zerbait berria zen berarentzat, eta, bere ohitura errazetatik atereaz, aldi berean bere harrotasuna eta bere sentsualitatea balakatzen zituena.
es
Este amor sin desenfreno era para ?l algo nuevo, y sac?ndole de sus costumbres f?ciles, halagaba a la vez su orgullo y su sensualidad.
fr
Cet amour sans libertinage ?tait pour lui quelque chose de nouveau, et qui, le sortant de ses habitudes faciles, caressait ? la fois son orgueil et sa sensualit?.
en
This love without debauchery was a new experience for him, and, drawing him out of his lazy habits, caressed at once his pride and his sensuality.
eu
Bere burges zuhurtziak arbuiatzen zuen Emmaren asaldazioa, berari, bihotzaren zolan, xarmangarria iruditzen zitzaion, zeren berarengana zuzendua baitzen.
es
La exaltaci?n de Emma, que su buen sentido burgu?s desde?aba, le parec?a en el fondo del coraz?n encantadora, puesto que se dirig?a a su persona.
fr
L'exaltation d'Emma, que son bon sens bourgeois d?daignait, lui semblait au fond du coeur charmante, puisqu'elle s'adressait ? sa personne.
en
Emma's enthusiasm, which his bourgeois good sense disdained, seemed to him in his heart of hearts charming, since it was lavished on him.
eu
Beraz, maitatua izateaz ziur, ez zen gaitzitu, eta ezarian-ezarian bere jarduera-moldeak aldatu egin ziren.
es
Entonces, seguro de ser amado, no se molest?, a insensiblemente sus maneras cambiaron.
fr
Alors, s?r d'?tre aim?, il ne se g?na pas, et insensiblement ses fa?ons chang?rent.
en
Then, sure of being loved, he no longer kept up appearances, and insensibly his ways changed.
eu
Jada ez zuen, garai batean bezala, negarra eragiten zioten hitz hain gozo haietakorik, ezta zorarazten zuten fereka oldartsu haietarik ere; alabaina ere beren maitasun handia, non bizi baitzen Emma murgildurik, bere pean urritzen ari zela zirudien, bere uharroilean lurperatzen ari den ibaia bezala, eta basa hauteman zuen. Emmak ez zuen halakorik sinetsi nahi;
es
Ya no empleaba como antes aquellas palabras tan dulces que la hac?an llorar, ni aquellas vehementes caricias que la enloquec?an; de modo que su gran amor en el que viv?a inmersa le pareci? que iba descendiendo bajo sus pies, como el agua de un r?o que se absorbiera en su cauce, y percibi? el fango. No quer?a creerlo;
fr
Il n'avait plus, comme autrefois, de ces mots si doux qui la faisaient pleurer, ni de ces v?h?mentes caresses qui la rendaient folle ; si bien que leur grand amour, o? elle vivait plong?e, parut se diminuer sous elle, comme l'eau d'un fleuve qui s'absorberait dans son lit, et elle aper?ut la vase.
en
He had no longer, as formerly, words so gentle that they made her cry, nor passionate caresses that made her mad, so that their great love, which engrossed her life, seemed to lessen beneath her like the water of a stream absorbed into its channel, and she could see the bed of it.
eu
areagotu egin zen laztantasunean;
es
redobl? su ternura;
fr
Elle n'y voulut pas croire ;
en
She would not believe it;
eu
eta Rodolphek, gero eta gutxiago, bere aihergatasuna ezkutatu zuen.
es
y Rodolfo, cada vez menos, ocult? su indiferencia.
fr
elle redoubla de tendresse ; et Rodolphe, de moins en moins, cacha son indiff?rence.
en
she redoubled in tenderness, and Rodolphe concealed his indifference less and less.
eu
Emmak ez zekien hari amore eman izanaz damu zen edota, aitzitik, are gehiago maitekuntu nahi ez ote zuen.
es
Emma no sab?a si le pesaba haber cedido o, por el contrario, si deseaba amarle m?s.
fr
Elle ne savait pas si elle regrettait de lui avoir c?d?, ou si elle ne souhaitait point, au contraire, le ch?rir davantage.
en
She did not know if she regretted having yielded to him, or whether she did not wish, on the contrary, to enjoy him the more.
eu
Ahul sentitzearen umilazioa, boluptuosaldiek ametikatzen zuten herra bihurtzen zen.
es
La humillaci?n de sentirse d?bil se tornaba en rencor que los placeres atemperaban.
fr
L'humiliation de se sentir faible se tournait en une rancune que les volupt?s temp?raient.
en
The humiliation of feeling herself weak was turning to rancour, tempered by their voluptuous pleasures.
eu
Ez zen atxikimendua, etengabeko erakarpena bezala zen.
es
No era cari?o, era como una seducci?n permanente.
fr
Ce n'?tait pas de l'attachement, c'?tait comme une s?duction permanente.
en
It was not affection; it was like a continual seduction.
eu
Rodolphek menperaturik zeukan.
es
Rodolfo la subyugaba.
fr
Il la subjuguait.
en
He subjugated her;
eu
Emmak ia beldurra zion.
es
Ella casi le ten?a miedo.
fr
Elle en avait presque peur.
en
she almost feared him.
eu
Itxurak, hala eta guztiz ere, sekula baino bareagoak ziren, Rodolphek lortua baitzuen adulterioa bere apetaren arabera bideratzea;
es
Las apariencias, sin embargo, eran m?s tranquilas que nunca, pues Rodolfo hab?a acertado a llevar el adulterio seg?n su capricho;
fr
Les apparences, n?anmoins, ?taient plus calmes que jamais, Rodolphe ayant r?ussi ? conduire l'adult?re selon sa fantaisie ;
en
Appearances, nevertheless, were calmer than ever, Rodolphe having succeeded in carrying out the adultery after his own fancy;
eu
eta, sei hilabeteren buruan, udaberria heldu zenean, biak kausitzen ziren, bata bestearen aurrez aurre, etxeko su-lanboa narekiro mantentzen duten bi ezkondu bezala.
es
y al cabo de seis meses, cuando lleg? la primavera, se encontraban, el uno frente al otro, como dos casados que mantienen tranquilamente una llama dom?stica.
fr
et, au bout de six mois, quand le printemps arriva, ils se trouvaient, l'un vis-?-vis de l'autre, comme deux mari?s qui entretiennent tranquillement une flamme domestique.
en
and at the end of six months, when the spring-time came, they were to one another like a married couple, tranquilly keeping up a domestic flame.
eu
Rouault zaharrak, bere zango konponduaren oroigarri, ohizko puloia bidaltzen zuen garaia zen.
es
Era la ?poca en que el t?o Rouault mandaba su pavo en recuerdo de su pierna recompuesta.
fr
C'?tait l'?poque o? le p?re Rouault envoyait sa dinde, en souvenir de sa jambe remise.
en
It was the time of year when old Rouault sent his turkey in remembrance of the setting of his leg.
eu
Oparia beti ere gutun batekin iristen zen.
es
El regalo llegaba siempre con una carta.
fr
Le cadeau arrivait toujours avec une lettre.
en
The present always arrived with a letter.
eu
Emmak, otarreari lotzen zuen soka moztu eta ondorengo lerro hauek irakurri zituen:
es
Emma cort? la cuerda que la ataba al cesto, y ley? las siguientes l?neas:
fr
Emma coupa la corde qui la retenait au panier, et lut les lignes suivantes :
en
Emma cut the string that tied it to the basket, and read the following lines:
eu
"Seme-alaba maiteok,
es
"Mis queridos hijos:
fr
" Mes chers enfants,
en
-
eu
"Gutun honek osasun onean aurkituko zaituztela espero dut, eta oraingo honek ere balioko duela besteek adina;
es
Espero que la presente os encuentre con buena salud y que ?ste resulte tan bueno como los otros;
fr
" J'esp?re que la pr?sente vous trouvera en bonne sant? et que celui-l? vaudra bien les autres ;
en
"My Dear Children-I hope this will find you well, and that this one will be as good as the others.
eu
zeren pixka bat samurragoa iruditzen baitzait, esatera ausartuz gero, eta guriagoa ere bai.
es
parece un poco m?s tiernecito, y me atrevo a decir que m?s lleno.
fr
car il me semble un peu plus mollet, si j'ose dire, et plus massif.
en
For it seems to me a little more tender, if I may venture to say so, and heavier.
eu
Baina, hurrengoan, aldatzearren, oilar bat emango dizuet, nolaz eta oilopapoa nahiago ez duzuen behintzat, eta itzul iezadazue saskia, mesedez, aurreko beste biekin batera.
es
Pero la pr?xima vez, para cambiar, os mandar? un gallo, a no ser que prefir?is pavos; y devolvedme la cesta, por favor, con las otras dos anteriores.
fr
Mais, la prochaine fois, par changement, je vous donnerai un coq, ? moins que vous ne teniez de pr?f?rence aux picots ;
en
But next time, for a change, I'll give you a turkeycock, unless you have a preference for some dabs;
eu
Ezbehar bat izan dut gurdien estalpean, bertako teilatua, haizea gogor zebilen gau batez, zuhaitzetaraino hegaztatu baita.
es
He tenido una desgracia en la carreter?a, cuya cubierta, una noche de fuerte viento, se ech? a volar entre los ?rboles.
fr
et renvoyez-moi la bourriche, s'il vous pla?t, avec les deux anciennes. J'ai eu un malheur ? ma charretterie, dont la couverture, une nuit qu'il ventait fort, s'est envol?e dans les arbres.
en
and send me back the hamper, if you please, with the two old ones. I have had an accident with my cart-sheds, whose covering flew off one windy night among the trees.
eu
Uzta ere ez da izan egundokoa.
es
La cosecha tampoco ha sido muy buena que digamos.
fr
La r?colte non plus n'a pas ?t? tr?s fameuse.
en
The harvest has not been overgood either.
eu
Dena den, ez dakit noiz joango naizen zuek bisitatzera.
es
En fin, no s? cu?ndo ir? a veros.
fr
Enfin, je ne sais pas quand j'irai vous voir.
en
Finally, I don't know when I shall come to see you.
eu
Izan ere biziki zaila zait etxea uztea, bakarrik aurkitzen naizenetik, nire Emma gaixoa!".
es
?Me es tan dif?cil ahora dejar la casa, desde que estoy solo, mi pobre Emma!"
fr
?a m'est tellement difficile de quitter maintenant la maison, depuis que je suis seul, ma pauvre Emma !
en
It is so difficult now to leave the house since I am alone, my poor Emma."
eu
Eta hemen lerroen artean tarte bat utzia zuen, gizarajoak luma erortzen utzi balu bezala alditxo batez amets egiteko.
es
Y aqu? hab?a un intervalo entre l?neas, como si el buen hombre hubiese dejado caer su pluma para pensar un rato.
fr
" Et il y avait ici un intervalle entre les lignes, comme si le bonhomme e?t laiss? tomber sa plume pour r?ver quelque temps.
en
Here there was a break in the lines, as if the old fellow had dropped his pen to dream a little while.
eu
"Niri dagokidanez, ongi nabil, joan den egunean Yvetoteko ferian harrapatu nuen katarroaz aparte, nora joana bainintzen artzain bat hartzeko, nirea kanpora bota dudanez, bere aho-zurikeria handiegia dela medio.
es
"Yo estoy bien, salvo un catarro que atrap? el otro d?a en la feria de Yvetot, adonde hab?a ido para apalabrar a un pastor, pues desped? al m?o porque era de boca muy fina.
fr
" Quant ? moi, je vais bien, sauf un rhume que j'ai attrap? l'autre jour ? la foire d'Yvetot, o? j'?tais parti pour retenir un berger, ayant mis le mien dehors, par suite de sa trop grande d?licatesse de bouche.
en
"For myself, I am very well, except for a cold I caught the other day at the fair at Yvetot, where I had gone to hire a shepherd, having turned away mine because he was too dainty.
eu
Gu erruki alproja horiekin guztiekin!
es
?Cu?nto nos hacen sufrir todos estos bandidos!
fr
Comme on est ? plaindre avec tous ces brigands-l? !
en
How we are to be pitied with such a lot of thieves!
