Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Denbora galduaren bila - Swann-enetik, Marcel Proust / Joxe Austin Arrieta (Elkar/Alberdania, 2010
)
eu
eta, obeditzera behartua balitz ere, obeditu bai, baina nik neuk bera ikusten ez nu?n egunetan sentitzen nu?n etsipen berberarekin obedituko zukeela. Zeren-zioen nire baitako ordena berri horrek-jakin behar bainuen, honezkero, zer den maitasuna, Gilberte maite nuenez geroztik; eta ohartarazi ere egiten zidan zenbaterainoko ardura etengabea izan ohi nuen neure burua Gilberteren begien aurrean baliotsu agertzeko, eta nola saiatzen nintzen beti ama ere limurtzen Fran?oiseri kautxuzko kapusaia eta gandor-luma urdina eros ziezazkion, edo-are gehiago-berriro bidal ez nintzan Elisear Zelaietara lotsaz gorriarazten nindu?n neskame harekin (eskaera bat, zeinari amak irmoki erantzun ohi baitzion esanez bidegabekeria hutsa zatekeela hura Fran?oiserentzat, hain emakume jator gure familiari gorputz eta arima emana izaki), eta nola nire antsia bakarra Gilberte ikustea izan ohi zen, hain erabatekoa izan ere non, makina bat hilabete aurretik ere, hura oporretan Paristik noiz lekutuko eta nora joango zen jakin arteko onik ez bainuen izaten, herrialderik atseginena ere erbeste-atzerri iruditzen zitzaidala hura han egotekoa ez bazen, eta nola Parisen geldituko nintzatekeen betiko, gustura asko, hura ikusten jarraitu ahal izan nezan ber;
es
llam?bame la atenci?n sobre mi perpetua preocupaci?n por hacerme valer a los ojos de Gilberta (motivo de que quisiera yo convencer a mi madre para que comprara a Francisca un impermeable y un sombrero con plumas azules, y mejor todav?a para que no me mandara a los Campos El?seos con aquella criada que me avergonzaba; a lo cual respond?a mi madre que era un ingrato con Francisca, tan buena mujer y que tanto nos quer?a), y sobre mi imperiosa necesidad de ver a Gilberta, por la cual me pasaba meses y meses procurando enterarme de en qu? ?poca del a?o se ir?a de Par?s y ad?nde, y me parec?a un destierro cualquier lugar delicioso donde ella no estuviera, sin desear salir de Par?s mientras pudiera verla en los Campos El?seos;
fr
il me faisait remarquer le souci perp?tuel que j'avais de me faire valoir ? ses yeux, ? cause duquel j'essayais de persuader ? ma m?re d'acheter ? Fran?oise un caoutchouc et un chapeau avec un plumet bleu, ou plut?t de ne plus m'envoyer aux Champs-?lys?es avec cette bonne dont je rougissais (? quoi ma m?re r?pondait que j'?tais injuste pour Fran?oise, que c'?tait une brave femme qui nous ?tait d?vou?e), et aussi ce besoin unique de voir Gilberte qui faisait que des mois d'avance je ne pensais qu'? t?cher d'apprendre ? quelle ?poque elle quitterait Paris et o? elle irait, trouvant le pays le plus agr?able un lieu d'exil si elle ne devait pas y ?tre, et ne d?sirant que rester toujours ? Paris tant que je pourrais la voir aux Champs-?lys?es;
en
it drew my attention to the constant anxiety that I had to 'shew off' before her, by reason of which I tried to persuade my mother to get for Fran?oise a waterproof coat and a hat with a blue feather, or, better still, to stop sending with me to the Champs-Elys?es an attendant with whom I blushed to be seen (to all of which my mother replied that I was not fair to Fran?oise, that she was an excellent woman and devoted to us all) and also that sole, exclusive need to see Gilberte, the result of which was that, months in advance, I could think of nothing but how to find out at what date she would be leaving Paris and where she was going, feeling that the most attractive country in the world would be but a place of exile if she were not to be there, and asking only to be allowed to stay for ever in Paris, so long as I might see her in the Champs-Elys?es;
eu
eta nekerik hartu beharrik ez nire barne-ahots horrek niri azaltzearren ezen halako antsiarik, eta halako premiarik, inondik ere ez zela ageri Gilberteren jokaeretan.
es
y no le costaba mucho trabajo convencerme de que en los actos de Gilberta nunca descubrir?a yo an?logo deseo ni preocupaci?n semejante.
fr
et il n'avait pas de peine ? me montrer que ce souci-l?, ni ce besoin, je ne les trouverais sous les actions de Gilberte.
en
and it had little difficulty in making me see that neither my anxiety nor my need could be justified by anything in Gilberte's conduct.
eu
Hark, guztiz nire kontrara, estimatu egiten zuen bere errientsa, eta axolarik ez nik neukake?n iritzia.
es
Gilberta, por el contrario, apreciaba mucho a su institutriz, sin preocuparse de lo que yo opinara de ella.
fr
Elle au contraire appr?ciait son institutrice, sans s'inqui?ter de ce que j'en pensais.
en
She, on the contrary, was genuinely fond of her governess, without troubling herself over what I might choose to think about it.
eu
Normala iruditzen zitzaion Elisear Zelaietara ez etortzea, Andere?orekin erosketak egitera baldin bazihoan, eta are atsegina ere, amarekin irteteko baldin bazen.
es
Y le parec?a muy natural no ir a los Campos El?seos cuando ten?a que hacer compras con la institutriz, y muy agradable tener que salir con su madre.
fr
Elle trouvait naturel de ne pas venir aux Champs-?lys?es, si c'?tait pour aller faire des emplettes avec Mademoiselle, agr?able si c'?tait pour sortir avec sa m?re.
en
It seemed quite natural to her not to come to the Champs-Elys?es if she had to go shopping with Mademoiselle, delightful if she had to go out somewhere with her mother.
eu
Eta are suposatuz ezen agian utzi egingo lidakeela niri ere bera lihoakeen toki berean oporrak pasatzen, bistan da, lekua hautatzerakoan, bere gurasoen nahia, eta beharbada aipatuak zizkioket?n beste hamaika dibertsio, hartzen zituela hark aintzakotzat, eta inola ere ez, noski, nire familiak ni bidaltzeko asmoa izan zezake?n norakoa.
es
Y aun suponiendo que me hubiera permitido ir a pasar las vacaciones al mismo sitio donde ella, la habr?an decidido para la elecci?n de ese sitio el deseo de sus padres y las mil diversiones que all? podr?a hallar, pero en ning?n modo la intenci?n que mi familia tuviera de mandarme a m? all?.
fr
Et ? supposer m?me qu'elle m'e?t permis d'aller passer les vacances au m?me endroit qu'elle, du moins pour choisir cet endroit elle s'occupait du d?sir de ses parents, de mille amusements dont on lui avait parl? et nullement que ce f?t celui o? ma famille avait l'intention de m'envoyer.
en
And even supposing that she would ever have allowed me to spend my holidays in the same place as herself, when it came to choosing that place she considered her parents' wishes, a thousand different amusements of which she had been told, and not at all that it should be the place to which my family were proposing to send me.
eu
Hark, zenbaitetan, ziurtatzen zidanean ezen gutxiago maite ninduela bere beste ez dakit zein lagun baino, eta are gutxiago bezperan maite ninduena baino, nire moldakaizkeriaren baten erruz partida galarazia niolako, nik orduan barkamena eskatzen nion, eta galdetzen nion ea zer egin behar nuen atzera berriz ni maitatzen has zedin, besteak baino gehiago maita nintzan;
es
Cuando, a veces, me afirmaba que me quer?a menos que a otro amigo suyo, que me quer?a menos que el d?a antes, porque por un descuido m?o hab?a perdido la partida, yo le ped?a perd?n, le preguntaba lo que ten?a que hacer para que me quisiera tanto como antes, y m?s que a los dem?s amigos;
fr
Quand elle m'assurait parfois qu'elle m'aimait moins qu'un de ses amis, moins qu'elle ne m'aimait la veille parce que je lui avais fait perdre sa partie par une n?gligence, je lui demandais pardon, je lui demandais ce qu'il fallait faire pour qu'elle recommen??t ? m'aimer autant, pour qu'elle m'aim?t plus que les autres;
en
When she assured me (as sometimes happened) that she liked me less than some other of her friends, less than she had liked me the day before, because by my clumsiness I had made her side lose a game, I would beg her pardon, I would beg her to tell me what I must do in order that she should begin again to like me as much as, or more than the rest; I hoped to hear her say that that was already my position;
eu
nik orduan hark niri baietz esatea nahi, hori egina zegoela, hots, erregutu egiten nion, hark nirekiko bere afektua bere gogara, edo nire gogara, aldatzeko ahalmena bailuen, niri plazer egitearren, nire jokamolde on ala txarraren baitan, esan zitzake?n hitzen poderioan soil-soilik.
es
deseaba que me dijera Gilberta que ya estaba todo arreglado, se lo suplicaba lo mismo que si ella pudiera modificar su afecto hacia m?, con arreglo a su voluntad o a la m?a, por darme gusto, s?lo con unas palabras que ella dijera, y seg?n mi mala o buena conducta.
fr
je voulais qu'elle me d?t que c'?tait d?j? fait, je l'en suppliais comme si elle avait pu modifier son affection pour moi ? son gr?, au mien, pour me faire plaisir, rien que par les mots qu'elle dirait, selon ma bonne ou ma mauvaise conduite.
en
I besought her; as though she had been able to modify her affection for me as she or I chose, to give me pleasure, merely by the words that she would utter, as my good or bad conduct should deserve.
eu
Ez ote nekien, bada, jadanik, ezen nik harengatik sentitzen nuena ez zegoela, ez haren ekintzetara, ez nire borondatera, baldintzaturik?
es
?No sab?a yo que el sentimiento que Gilberta me inspiraba en nada depend?a de ella ni de m?, de sus acciones o de mi voluntad?
fr
Ne savais-je donc pas que ce que j'?prouvais, moi, pour elle, ne d?pendait ni de ses actions, ni de ma volont??
en
Was I, then, not yet aware that what I felt, myself, for her, depended neither upon her actions nor upon my desires?
eu
Azkenik, nire barruko langile ikusezinak diseinaturiko ordena berriak esaten zidan ezen, orain arte atsekabetu gaituen pertsona baten ekintzak agian benetakoak izan ez izana desira dezakegun arren, ekintza horien jarraikortasuna hain garbi ageri ohi dela non, beraren kontra, gure desirak ezin izaten baitu deus ere egin, eta jarraikortasun horri, ezen ez gure desirari, galdetu behar diogula zeintzuk izango ote diren pertsona horren biharko ekintzak.
es
Y aquel orden nuevo que dibujaba la obrera invisible me dec?a, por fin, que aunque deseemos que las acciones que no nos agradan en una persona no sean genuinamente suyas, sin embargo, se presentan con tan coherente claridad, que nuestro deseo nada puede contra ella, y esa claridad nos indica lo que habr?n de ser las acciones de esa persona el d?a de ma?ana, aunque sean contrarias a nuestros deseos.
fr
Il disait enfin, l'ordre nouveau dessin? par l'ouvri?re invisible, que si nous pouvons d?sirer que les actions d'une personne qui nous a pein?s jusqu'ici n'aient pas ?t? sinc?res, il y a dans leur suite une clart? contre quoi notre d?sir ne peut rien et ? laquelle, plut?t qu'? lui, nous devons demander quelles seront ses actions de demain.
en
It shewed me finally, the new arrangement planned by my unseen weaver, that, if we find ourselves hoping that the actions of a person who has hitherto caused us anxiety may prove not to have been sincere, they shed in their wake a light which our hopes are powerless to extinguish, a light to which, rather than to our hopes, we must put the question, what will be that person's actions on the morrow.
eu
Hitz berri haiek, ulertu ere bai nire maitasunak;
es
Mi amor o?a claramente esas palabras;
fr
Ces paroles nouvelles, mon amour les entendait;
en
These new counsels, my love listened and heard them;
eu
hitzok jakinarazten zioten ezen biharamuna ez zela aurreko egunetatik ezberdina izango; Gilberteren nirekiko sentimendua, zaharregia zegoeneko aldatu ahal izateko ere, axolagabezia zela;
es
lo convenc?an de que el d?a siguiente ser?a como los dem?s, de que el sentimiento que yo inspiraba a Gilberta, ya harto viejo para poder cambiar, era la indiferencia;
fr
elles le persuadaient que le lendemain ne serait pas diff?rent de ce qu'avaient ?t? tous les autres jours; que le sentiment de Gilberte pour moi, trop ancien d?j? pour pouvoir changer, c'?tait l'indiff?rence;
en
they persuaded it that the morrow would not be different from all the days that had gone before; that Gilberte's feeling for me, too long established now to be capable of alteration, was indifference;
eu
Gilberteriko nire adiskidetasunean, neu bakarrik nintzela maitale. "Egia duk-erantzuten zuen nire maitasunak-, ez zagok deus egiterik adiskidetasun horrekin, ez duk sekula aldatuko".
es
que en mi amistad con Gilberta, todo el cari?o lo pon?a yo..Es verdad.dec?a mi amor., de esa amistad no se puede sacar nada, no cambiar?..
fr
que dans mon amiti? avec Gilberte, c'est moi seul qui aimais. "C'est vrai, r?pondait mon amour, il n'y a plus rien ? faire de cette amiti?-l?, elle ne changera pas."
en
that in my friendship with Gilberte, it was I alone who loved. "That is true," my love responded, "there is nothing more to be made of that friendship.
eu
Orduan, biharamunetik beretik (edo gertuko jaiegunen bat iritsi arte igurikiz, edo urtebetetzeren bat, edo Urtats Eguna bera, besteen berdina ez den egun horietakoren bat alegia, denbora berriren berri hasten denekoa, iraganeko jaraunspenari muzin egin eta haren tristuren legeak ezesten ditugunekoa) Gilberteri gure ordura arteko adiskidetasunari uko egin eta adiskidetasun berri baten oinarriak ezartzea delibera genezan galdegin ohi nion.
es
Y entonces, al otro d?a (si no esperaba a un d?a de esos que no son como los dem?s, el de A?o Nuevo, el de una fiesta, el de un cumplea?os, d?as en que el tiempo vuelve a empezar, con pasos primeros, rechazando la herencia del pasado, sin aceptar de ?l otro legado que el de sus tristezas), ped?a a Gilberta que renunci?ramos a nuestra amistad de antes y ech?ramos los cimientos de una nueva amistad.
fr
Alors d?s le lendemain (ou attendant une f?te s'il y en avait une prochaine, un anniversaire, le nouvel an peut-?tre, un de ces jours qui ne sont pas pareils aux autres, o? le temps recommence sur de nouveaux frais en rejetant l'h?ritage du pass?, en n'acceptant pas le legs de ses tristesses) je demandais ? Gilberte de renoncer ? notre amiti? ancienne et de jeter les bases d'une nouvelle amiti?.
en
It will not alter now." And so the very next day (unless I were to wait for a public holiday, if there was one approaching, some anniversary, the New Year, perhaps, one of those days which are not like other days, on which time starts afresh, casting aside the heritage of the past, declining its legacy of sorrows) I would appeal to Gilberte to terminate our old and to join me in laying the foundations of a new friendship.
eu
Eskura neukan beti Parisko plano bat, bertan Swann jaun-andreak bizi zir?n karrika, bere barruan altxor bat zeukala neritzona, ongi bereiz zitekeelako.
es
Yo siempre ten?a a la mano un plano de Par?s, que me parec?a un tesoro, porque en ?l pod?a distinguirse la calle donde habitaban los se?ores de Swann.
fr
J'avais toujours ? port?e de ma main un plan de Paris qui, parce qu'on pouvait y distinguer la rue o? habitaient M.
en
I had always, within reach, a plan of Paris, which, because I could see drawn on it the street in which M. and Mme.
eu
Eta plazer hutsez, baita nolabaiteko zaldun-leialtasunez ere, edozein aitzakia zela bide, esan egiten nuen karrika horren izena, nahiz eta aitak, nire amodioaz jakinaren gainean ez egonik, ama eta amona, berriz, egon bazeud?n bezalaxe, zera galdetu behin baino gehiagotan:
es
Y por gusto, y por una especie de caballeresca fidelidad, a poco que viniera a cuento, pronunciaba el nombre de esa calle, tanto que mi padre, que no estaba enterado de mi amor, como mi abuela y mi madre, me pregunt?:
fr
et Mme Swann, me semblait contenir un tr?sor. Et par plaisir, par une sorte de fid?lit? chevaleresque aussi, ? propos de n'importe quoi, je disais le nom de cette rue, si bien que mon p?re me demandait, n'?tant pas comme ma m?re et ma grand'm?re au courant de mon amour:
en
And to please myself, as well as by a sort of chivalrous loyalty, in any connection or with no relevance at all, I would repeat the name of that street until my father, not being, like my mother and grandmother, in the secret of my love, would ask:
eu
-Baina, zer dela-eta aipatzen duk une oro kale hori? Ez dik ezer berezirik. Atsegina duk bertan bizitzeko, Basotik pauso pare batera dagoelako, baina beste hamar ere bazaudek horrelakoxeak inguru horretan.
es
-.Yo no s? por qu? est?s siempre hablando de esa calle, no tiene nada de particular. Se debe de vivir bien all?, porque est? a dos pasos del Bosque, pero tambi?n hay otras que les pasa lo mismo.
fr
-Mais pourquoi parles-tu tout le temps de cette rue, elle n'a rien d'extraordinaire, elle est tr?s agr?able ? habiter parce qu'elle est ? deux pas du Bois, mais il y en a dix autres dans le m?me cas.
en
"But why are you always talking about that street? There's nothing wonderful about it. It is an admirable street to live in because it's only a few minutes' walk from the Bois, but there are a dozen other streets just the same."
eu
Eginahalak egiten nituen gurasoei Swann izena ahoskarazteko; noski, neure baitan, etengabe errepikatu ohi nion neure buruari;
es
Yo me las arreglaba para hacer pronunciar a mis padres, a cualquier prop?sito, el nombre de Swann;
fr
Je m'arrangeais ? tout propos ? faire prononcer ? mes parents le nom de Swann:
en
I made every effort to introduce the name of Swann into my conversation with my parents;
eu
baina premia neukan haren ozentasun gutiziatsua entzuteko, beraren irakurketa mutuak aski gogobetetzen ez nindu?n musika hura bestek interpretatua aditzeko.
es
claro que mentalmente yo no dejaba de repet?rmelo un momento, pero adem?s necesitaba o?r su deliciosa sonoridad y hacer que me tocaran esa m?sica, con cuya muda lectura no me satisfac?a.
fr
certes je me le r?p?tais mentalement sans cesse: mais j'avais besoin aussi d'entendre sa sonorit? d?licieuse et de me faire jouer cette musique dont la lecture muette ne me suffisait pas.
en
in my own mind, of course, I never ceased to murmur it; but I needed also to hear its exquisite sound, and to make myself play that chord, the voiceless rendering of which did not suffice me.
eu
Swann izen hura, bestalde, hain aspaldidanik nezaguena, zenbait afasikori hitzik erabilienekin ere gertatu ohi zaien bezalatsu, izen guztiz berria zen niretzat.
es
Ese nombre de Swann, aunque lo conoc?a yo de antiguo, era para m? ahora un nombre nuevo, como sucede a los af?sicos con las palabras m?s usuales.
fr
Ce nom de Swann d'ailleurs que je connaissais depuis si longtemps, ?tait maintenant pour moi, ainsi qu'il arrive ? certains aphasiques ? l'?gard des mots les plus usuels, un nom nouveau.
en
Moreover, that name of Swann, with which I had for so long been familiar, was to me now (as happens at times to people suffering from aphasia, in the case of the most ordinary words) the name of something new.
eu
Nire gogamenean beti presente, baina ezin, haatik, hartara ohitu.
es
Y mi alma, aunque siempre lo ten?a presente, no pod?a acostumbrarse a ?l.
fr
Il ?tait toujours pr?sent ? ma pens?e et pourtant elle ne pouvait pas s'habituer ? lui.
en
It was for ever present in my mind, which could not, however, grow accustomed to it.
eu
Ebakitzen nuen, letraz letra oguzten:
es
Yo lo descompon?a, lo deletreaba;
fr
Je le d?composais, je l'?pelais, son orthographe ?tait pour moi une surprise.
en
I analysed it, I spelt it;
eu
haren ortografia, ordea, beti harrigarri kausitzen. Eta, ohikoa izateari uztearekin batera, errugabe iruditzeari ere utzia zion.
es
su ortograf?a era para m? una sorpresa. Y al mismo tiempo que dej? de ser familiar para m?, dej? tambi?n de ser inocente.
fr
Et en m?me temps que d'?tre familier, il avait cess? de me para?tre innocent.
en
its orthography came to me as a surprise. And with its familiarity it had simultaneously lost its innocence.
eu
Hura entzuteak zekarzkid?n bozkarioei hain errudun neritzen, non iruditzen baitzitzaidan igarri egiten ziotela etxekoek nire pentsamenduari eta, ondorioz, solasgaia aldatzen, izen harekiko nire tema sumatuz.
es
Me parec?a tan culpable el gozo que sent?a yo al o?rlo, que muchas veces, cuando yo intentaba hac?rselo pronunciar a mis padres, se me figuraba que me adivinaban el pensamiento y que desviaban la conversaci?n.
fr
Les joies que je prenais ? l'entendre, je les croyais si coupables, qu'il me semblait qu'on devinait ma pens?e et qu'on changeait la conversation si je cherchais ? l'y amener.
en
The pleasure that I derived from the sound of it I felt to be so guilty, that it seemed to me as though the others must read my thoughts, and would change the conversation if I endeavoured to guide it in that direction.
eu
Lehiatzen nintzen behin eta berriro Gilberte uki zezaket?n gaien lubakian, hisikatzen nituen tai gabe hitz berberak, eta, nahiz eta jakin hitz hutsak besterik ez zirela-harengandik urrun esanak, hark entzun gabeak, dena delakoa errepikatu bai baina dena delako hori ezin alda zezaket?n hitz ahalgabeak-, hala ere, iruditzen zitzaidan ezen, maneiatuaren maneiatuz, Gilberterengandik hurbil egon ziteke?n guztia irabiatuaren irabiatuz, agian lor nezakeela lantegi hartatik zorion-etekinen bat.
es
Entonces yo hac?a recaer la charla sobre temas referentes a Gilberta, machacaba sobre id?nticas palabras, porque aunque sab?a muy bien que no eran m?s que palabras.palabras pronunciadas all?, lejos de ella, que ella no o?a; palabras sin virtud alguna que repet?an lo que era, pero sin poder modificarlo, sin embargo, se me antojaba que, a fuerza de manejar y de revolver todo lo que tocaba a Gilberta, quiz? saldr?a de all? una chispa de felicidad.
fr
Je me rabattais sur les sujets qui touchaient encore ? Gilberte, je rab?chais sans fin les m?mes paroles, et j'avais beau savoir que ce n'?tait que des paroles,-des paroles prononc?es loin d'elle, qu'elle n'entendait pas, des paroles sans vertu qui r?p?taient ce qui ?tait, mais ne le pouvaient modifier,-pourtant il me semblait qu'? force de manier, de brasser ainsi tout ce qui avoisinait Gilberte j'en ferais peut-?tre sortir quelque chose d'heureux.
en
I fell back upon subjects which still brought me into touch with Gilberte, I eternally repeated the same words, and it was no use my knowing that they were but words-words uttered in her absence, which she could not hear, words without virtue in themselves, repeating what were, indeed, facts, but powerless to modify them-for still it seemed to me that by dint of handling, of stirring in this way everything that had reference to Gilberte, I might perhaps make emerge from it something that would bring me happiness.
eu
Iharduki ohi nien gurasoei, ezin konta ahala aldiz, ezen Gilbertek gogoko zuela bere andere?oa, esaldi arrunt enegarrenez errepikatu hark, eragin miragarriren baten ondorioz-edo, behingoan Gilberte bera gure etxera agerraraz zezakeelakoan-edo gurekin betiko bizitzera etorria.
es
Contaba y recontaba a mis padres que Gilberta quer?a mucho a su institutriz; como si esta proposici?n, al ser enunciada por cent?sima vez, tuviera la virtud de hacer entrar a Gilberta y traerla a vivir para siempre con nosotros.
fr
Je redisais ? mes parents que Gilberte aimait bien son institutrice, comme si cette proposition ?nonc?e pour la centi?me fois allait avoir enfin pour effet de faire brusquement entrer Gilberte venant ? tout jamais vivre avec nous.
en
I told my parents again that Gilberte was very fond of her governess, as if the statement, when repeated for the hundredth time, would at last have the effect of making Gilberte suddenly burst into the room, come to live with us for ever.
eu
Halaber sarri bai sarri berrekin ohi nion dama zahar D?bats egunkari-irakurlearen laudorioari (iradokia ere banien gurasoei enbaxadore-anderea edo agian gorentasunen bat ere ez ote zen), eta goraipatzen jarraitu ohi nuen haren edertasuna, haren narotasuna, haren noblezia, harik eta egun batez, Gilberteri aditua ni?n izenaren arabera, Madame Blatin ote zeritzan esan nuen arte.
es
Tornaba a mis elogios de la se?ora anciana que le?a los Debates (yo insinu? a mis padres que deb?a de ser la esposa de alg?n diplom?tico, quiz? una alteza), celebraba su hermosura, su magnificencia y su nobleza, hasta un d?a que yo dije que Gilberta delante de m? la llam? se?ora Blatin.
fr
Je reprenais l'?loge de la vieille dame qui lisait les D?bats (j'avais insinu? ? mes parents que c'?tait une ambassadrice ou peut-?tre une altesse) et je continuais ? c?l?brer sa beaut?, sa magnificence, sa noblesse, jusqu'au jour o? je dis que d'apr?s le nom qu'avait prononc? Gilberte elle devait s'appeler Mme Blatin. -Oh!
en
I had already sung the praises of the old lady who read the D?bats (I had hinted to my parents that she must at least be an Ambassador's widow, if not actually a Highness) and I continued to descant on her beauty, her splendour, her nobility, until the day on which I mentioned that, by what I had heard Gilberte call her, she appeared to be a Mme. Blatin.
eu
-Ene bada, hau duk hau harria!
es
-?Ah, ya s? qui?n es!
fr
? la garde!
en
"On guard!
eu
-egin zuen oihu amak, eta ni lotsaren lotsaz gorritu goitik behera-.
es
 
fr
 
en
 
eu
Erne, gero!
es
?Alerta!
fr
? la garde!
en
on guard!
eu
Erne!, hire aitona gizajoak esango zukeen bezala.
es
?Alerta!, como dec?a el abuelo-exclam? mi madre, mientras yo me pon?a muy encarnado..
fr
comme aurait dit ton pauvre grand-p?re.
en
-as your grandfather says.
eu
Eta hori iruditzen al zaik ederra?
es
?Y a eso llamas t? ser guapa?
fr
Et c'est elle que tu trouves belle!
en
And so it's she that you think so wonderful?
eu
Ezin ezainagoa izan duk-eta beti, izan eta izango!
es
Es horrible y siempre lo fue.
fr
Mais elle est horrible et elle l'a toujours ?t?.
en
Why, she's perfectly horrible, and always has been.
eu
Ordenantza baten alarguna duk.
es
Es viuda de un alguacil.
fr
C'est la veuve d'un huissier.
en
She's the widow of a bailiff.
eu
Ez al haiz gogoratzen, umea hintzenean, nolako maniobrak egin behar izaten nituen hari ixkin egiteko hire soinketa-eskolarakoan? Nola inguratzen zitzaidan, ni inondik ere ezagutu ez arren, nirekin hitz egin nahian tematuta, edozein aitzakia zela medio, esate baterako hi "mutikoa izateko ederregia hintzela" esanez-eta?
es
?No te acuerdas t?, cuando eras peque?o, de las combinaciones que hac?a yo en el gimnasio para huir de ella? Ven?a a hablarme sin conocerme, con el pretexto de decirme que eras demasiado guapo para ni?o.
fr
Tu ne te rappelles pas quand tu ?tais enfant les man?ges que je faisais pour l'?viter ? la le?on de gymnastique o?, sans me conna?tre, elle voulait venir me parler sous pr?texte de me dire que tu ?tais "trop beau pour un gar?on".
en
You can't remember, when you were little, all the trouble I used to have to avoid her at your gymnastic lessons, where she was always trying to get hold of me-I didn't know the woman, of course-to tell me that you were 'much too nice-looking for a boy.' She has always had an insane desire to get to know people, and she must be quite insane, as I have always thought, if she really does know Mme.
eu
Beti izan dik goi-mailako jendea ezagutu beharraren grina hori, eta eroa behar dik izan derrigorrez, nik beti pentsatu izan dudan bezala bestalde, Swann anderea benetan ezagutzen badu.
es
Ha tenido siempre la man?a de conocer gente y debe de estar un poco loca, si es que se trata con la se?ora Swann.
fr
Elle a toujours eu la rage de conna?tre du monde et il faut bien qu'elle soit une esp?ce de folle comme j'ai toujours pens?, si elle conna?t vraiment Mme Swann.
en
Swann.
eu
Zeren maila arruntekoa izan baina horretara egokitua balitz, ba, nik ez neukakek zer esanik berari buruz.
es
Porque, aunque es de una familia muy ordinaria, nunca ha dado que hablar.
fr
Car si elle ?tait d'un milieu fort commun, au moins il n'y a jamais rien eu que je sache ? dire sur elle.
en
For even if she does come of very common people, I have never heard anything said against her character.
eu
Baina ez, inondik ere ez:
es
Pero siempre est? haciendo amistades.
fr
Mais il fallait toujours qu'elle se fasse des relations.
en
But she must always be forcing herself upon strangers.
eu
beti goragokoen peskizan, beti bera ez bezalakoekin lotu nahi harremanak. Izugarria duk, izugarri arrunta, eta bazter-nahasle petrala, besterik ez.
es
Es una mujer horrible, vulgar?sima y, adem?s; muy cargante.
fr
Elle est horrible, affreusement vulgaire, et avec cela faiseuse d'embarras."
en
She is, really, a horrible woman, frightfully vulgar, and besides, she is always creating awkward situations."
eu
Swanni zegokionez, haren antza neureganatzearren, mahaian eserita nengo?n denbora guztia neure sudurra ukituz eta begiak igurtziz eman ohi nuen.
es
Quer?a yo parecerme a Swann, y me pasaba, todo el tiempo que estaba en la mesa, tir?ndose de la nariz y restreg?ndome los ojos.
fr
Quant ? Swann, pour t?cher de lui ressembler, je passais tout mon temps ? table, ? me tirer sur le nez et ? me frotter les yeux. Mon p?re disait:
en
As for Swann, in my attempts to resemble him, I spent the whole time, when I was at table, in drawing my finger along my nose and in rubbing my eyes.
eu
Aitak ohi zioen:
es
 
fr
 
en
My father would exclaim:
eu
"Ume hau ergela da, gero, gogaikarri galanta bihurtuko zaigu martxa honetan."
es
Mi padre dec?a:.Este ni?o es tonto, se va a poner horrible.
fr
"cet enfant est idiot, il deviendra affreux."
en
"The child's a perfect idiot, he's becoming quite impossible."
eu
Batez ere, Swann bezain burusoil izan gogo nukeen.
es
Mi gran deseo hubiera sido tener la calva de Swann.
fr
J'aurais surtout voulu ?tre aussi chauve que Swann.
en
More than all else I should have liked to be as bald as Swann.
eu
Hain izaki apartekoa zen niretzat non miresgarria iruditzen baitzitzaidan nire harreman-inguruko beste hainbat pertsonak ere hura ezagutzea, eta edozein egunetan, edozein halabeharren ondorioz, gutariko edonor harekin elkartzeko abeleran gertatu ahal izatea.
es
Parec?ame un ser extraordinario, y juzgaba maravilloso el que lo conocieran otras personas a quienes trataba yo, y que fuera posible encontr?rselo en las casuales incidencias de un d?a cualquiera.
fr
Il me semblait un ?tre si extraordinaire que je trouvais merveilleux que des personnes que je fr?quentais le connussent aussi et que dans les hasards d'une journ?e quelconque on p?t ?tre amen? ? le rencontrer.
en
He appeared to me to be a creature so extraordinary that I found it impossible to believe that people whom I knew and often saw knew him also, and that in the course of the day anyone might run against him.
eu
Eta hala, behin, amak, arratsero afalorduan egin ohi zuenez, arratsalde hartan eginak zitu?n erosketen berri ematen ari zitzaigularik, zera esan eta berehala: "Hain zuzen ere, ezetz asmatu norekin egin dudan topo Trois Quartiers-en, guardasolen atalean:
es
Y una vez que mi madre nos estaba contando, como sol?a hacer todas las noche, durante la cena, sus compras y quehaceres de aquella tarde, hizo brotar en medio de su relato, tan ?rido para m?, una flor misteriosa, s?lo con estas palabras:.?Y sab?is a qui?n me he encontrado en Los Tres Barrios., en la secci?n de paraguas?:
fr
Et une fois, ma m?re, en train de nous raconter comme chaque soir ? d?ner, les courses qu'elle avait faites dans l'apr?s-midi, rien qu'en disant:
en
And once my mother, while she was telling us, as she did every evening at dinner, where she had been and what she had done that afternoon, merely by the words:
eu
Swannekin", lore misteriotsu bat lorarazi zuen nire baitan bere kontakizun niretzat elkor haren erdian.
es
a Swann...
fr
"A ce propos, devinez qui j'ai rencontr? aux Trois Quartiers, au rayon des parapluies: Swann", fit ?clore au milieu de son r?cit, fort aride pour moi, une fleur myst?rieuse.
en
"By the way, guess whom I saw at the Trois Quartiers-at the umbrella counter-Swann!" caused to burst open in the midst of her narrative (an arid desert to me) a mystic blossom.
eu
Zer-nolako atsegintasun malenkoniatsua jakitea ezen, arratsalde hartan, jende-osteen artean bere irudi naturaz gaindikoa agerraraziz, Swann aterki bat erosten izana zela.
es
?Con qu? voluptuosa melancol?a me enter? de que aquella tarde, destacando entre la muchedumbre su forma sobrenatural, Swann hab?a ido a comprar un paraguas!
fr
Quelle m?lancolique volupt?, d'apprendre que cet apr?s-midi-l?, profilant dans la foule sa forme surnaturelle, Swann avait ?t? acheter un parapluie.
en
What a melancholy satisfaction to learn that, that very afternoon, threading through the crowd his supernatural form, Swann had gone to buy an umbrella.
eu
Hainbeste jazoera handi nahiz xumeren erdian-guztiak ere, niretzat, berdin axolagabe-, harako hark bai iratzartzen zizkidala Gilberterenganako nire amodioa beti inarrosten zut?n dardara bereziak.
es
Entre los dem?s acontecimientos grandes y chicos, que me dejaban todos indiferentes; aquel ten?a la propiedad de despertar en m? esas particulares vibraciones caracter?sticas que hac?an temblar constantemente a mi amor por Gilberta.
fr
Au milieu des ?v?nements grands et minimes, ?galement indiff?rents, celui-l? ?veillait en moi ces vibrations particuli?res dont ?tait perp?tuellement ?mu mon amour pour Gilberte.
en
Among the events of the day, great and small, but all equally unimportant, that one alone aroused in me those peculiar vibrations by which my love for Gilberte was invariably stirred.
eu
Aitak zioen ez zitzaidala ezer deus interesatzen, batere arretarik jarri gabe ari nintzelako entzuten une hartan Theodose erregeren bisitak, Frantziaren arrotz eta Frantziaren aliatu izaki, suposatzen zen, izan zitzake?n ondorio politikoei buruz esaten ziharduena.
es
Mi padre dec?a que a m? no me interesaba nada, porque no prestaba atenci?n cuando se hablaba de las consecuencias pol?ticas que podr?a acarrear la visita del rey Teodosio, en aquel momento hu?sped de Francia, y aliado suyo, seg?n se contaba.
fr
Mon p?re disait que je ne m'int?ressais ? rien parce que je n'?coutais pas quand on parlait des cons?quences politiques que pouvait avoir la visite du roi Th?odose, en ce moment l'h?te de la France et, pr?tendait-on, son alli?.
en
My father complained that I took no interest in anything, because I did not listen while he was speaking of the political developments that might follow the visit of King Theodosius, at that moment in France as the nation's guest and (it was hinted) ally.
eu
Baina bai, ordea, gutiziatsua nire jakin-mina, Swannek arratsalde hartan bere erromes-soingainekoa soinean ote zeraman ala ez!
es
Pero, en cambio, ten?a unas ganas atroces de enterarme de si Swann llevaba aquella tarde su abrigo con esclavina.
fr
Mais combien en revanche, j'avais envie de savoir si Swann avait son manteau ? p?lerine!
en
And yet how intensely interested I was to know whether Swann had been wearing his hooded cape!
