Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Parmako kartusia, Stendhal / Jon Muñoz (Elkar/Alberdania, 2007
)
eu
izaeraz baitzen gizona fidagaitza, beltzuri egingo zuen txoritegiko leihoa eta presoarena ezkutatzen zuen argi-estalkia elkarrengandik zein hurbil zeuden ikusiz gero.
es
su car?cter desconfiado no habr?a visto con satisfacci?n la proximidad de la pajarera a la mampara que cubr?a la ventana del preso.
fr
son g?nie soup?onneux n'e?t point ?t? content du grand voisinage de la fen?tre de cette voli?re et de l'abat-jour qui masquait celle du prisonnier.
en
his suspicious nature would not have been at all satisfied with the close proximity of the window of this aviary to the screen which masked that of the prisoner.
eu
Cleliari berari lehentxeago bururatua zitzaion, Fabrice ez agertzeak kezka izugarrian murgildua zeukanean, paperez bildutako harri koxkor bat bota zezakeela argi-estalki haren goialderantz;
es
La propia Clelia hab?a pensado momentos antes, cuando la no aparici?n de Fabricio la sum?a en tal mortal desaz?n, que se podr?a muy bien arrojar una piedra envuelta en un papel a la parte superior de la mampara;
fr
Cl?lia elle-m?me avait eu l'id?e quelques moments auparavant, lorsque la non-apparition de Fabrice la plongeait dans une si mortelle inqui?tude, que l'on pourrait jeter une petite pierre envelopp?e d'un morceau de papier vers la partie sup?rieure de cet abat-jour;
en
Clelia herself had had the idea a few moments earlier, when Fabrizio's failure to appear was plunging her in so deadly an anxiety, that it might be possible to throw a small stone wrapped in a piece of paper over the top of this screen;
eu
Fabrice zaintzeko ardura zuen presozaina zorionez ez bazegoen une hartan gelan, bide ziurra zen hura harremanerako.
es
si la casualidad quer?a que en aquel instante no estuviera en la celda el carcelero de Fabricio, era aqu?l un buen medio de comunicaci?n.
fr
si le hasard voulait qu'en cet instant le ge?lier charg? de la garde de Fabrice ne se trouv?t pas dans sa chambre, c'?tait un moyen de correspondance certain.
en
if by a lucky chance the gaoler in charge of Fabrizio happened not to be in his cell at that moment, it was a certain method of corresponding with him.
eu
Gure presoak berehala zertu zuen xingola moduko bat arropa zuriarekin.
es
Nuestro cautivo se apresur? a construir una especie de cinta con tiras de su ropa interior;
fr
Notre prisonnier se h?ta de construire une sorte de ruban avec du linge;
en
Our hero hastened to make a riband of sorts out of his linen;
eu
Arratsean, bederatziak jota, garbi entzun zuen mutilak norbait kolpetxoak jotzen ari zela bere leiho azpiko laranjondoen loreontzi handietan;
es
a la noche, poco despu?s de las nueve, oy? muy bien unos golpecitos dados sobre los cajones de los naranjos que estaban bajo su ventana;
fr
et le soir, un peu apr?s neuf heures, il entendit fort bien de petits coups frapp?s sur les caisses des orangers qui se trouvaient sous sa fen?tre;
en
and that evening, shortly after nine, he heard quite distinctly a series of little taps on the tubs of the orange trees which stood beneath his window;
eu
xingola irristatzen utzi, eta soka luze-luze bat igo zuen hari lotua; soka haren laguntzaz eskuratu zuen Fabricek, aurrena, txokolate mordo bat, eta, ondoren, ezin esanezko eran pozez beterik, paper-biribilki bat eta arkatz bat.
es
dej? caer la cinta y volvi? a subirla con una cuerdecita muy larga; mediante ?sta, retir? primero una provisi?n de chocolate y luego, con indecible alegr?a, un rollo de papel y un l?piz.
fr
il laissa glisser son ruban qui lui ramena une petite corde fort longue, ? l'aide de laquelle il retira d'abord une provision de chocolat, et ensuite, ? son inexprimable satisfaction, un rouleau de papier et un crayon.
en
he let down his riband, which brought back with it a fine cord of great length with the help of which he drew up first of all a supply of chocolate, and then, to his unspeakable satisfaction, a roll of paper and a pencil.
eu
Alferrik bota zuen berriz ere Fabricek soka: ez zuen beste ezer jaso;
es
Torn? a echar la cinta, pero en vano: no recibi? nada m?s.
fr
Ce fut en vain qu'il tendit la corde ensuite, il ne re?ut plus rien;
en
It was in vain that he let down the cord again, he received nothing more;
eu
zaindariak laranjondoetara hurbilduak ziren, nonbait.
es
Al parecer, los centinelas se hab?an acercado a los naranjos.
fr
apparemment que les sentinelles s'?taient rapproch?es des orangers.
en
apparently the sentries had come near the orange trees.
eu
Erotzeko zorian pozez zegoen, ordea, mutila.
es
Pero estaba loco de alegr?a.
fr
Mais il ?tait ivre de joie.
en
But he was wild with joy.
eu
Berehala ekin zion gutun amaigabe bat Cleliari idazteari; gutuna bukatu orduko, hura sokari lotu eta behera jaitsarazi zuen.
es
Se apresur? a escribir a Clelia una carta interminable, y, apenas terminada, la at? a la cuerda y la dej? caer.
fr
Il se h?ta d'?crire une lettre infinie ? Cl?lia: ? peine fut-elle termin?e qu'il l'attacha ? sa corde et la descendit.
en
He hastened to write Clelia an endless letter: no sooner was it finished than he attached it to the cord and let it down.
eu
Hiru orduz baino gehiagoz egon zen gure presoa gutuna noiz hartuko zioten alferrik zain, eta behin baino gehiagotan igoarazi zuen eskutitza, aldaketa batzuk egiteko.
es
Durante m?s de tres horas esper? en vano que vinieran a cogerla, y varias veces la retir? para cambiar y a?adir alguna cosa.
fr
Pendant plus de trois heures il attendit vainement qu'on v?nt la prendre, et plusieurs fois la retira pour y faire des changements.
en
For more than three hours he waited in vain for it to be taken, and more than once drew it up again to make alterations.
eu
"Ez badu Cleliak gaur arratsean ikusten nire gutuna-ari zitzaion bere buruari Fabrice-, pozoiaren kontu horiek hunkituta daukaten artean, alegia, bihar goizean erabat baztertuko du, beharbada, niregandik gutunik hartzeko asmoa".
es
"Si Clelia no ve la carta esta noche-se dec?a-, mientras se encuentra a?n impresionada por eso del veneno, ma?ana por la ma?ana rechazar? lejos de s? la idea de recibir otra."
fr
"Si Cl?lia ne voit pas ma lettre ce soir, se disait-il, tandis qu'elle est encore ?mue par ses id?es de poison, peut-?tre demain matin rejettera-t-elle bien loin l'id?e de recevoir une lettre."
en
"If Clelia does not see my letter to-night," he said to himself, "while she is still upset by her idea of poison, tomorrow morning perhaps she will utterly reject the idea of receiving a letter." The fact was that.
eu
Kontua da Cleliak nahitaez joan behar izan zuela aitarekin hirira;
es
Lo ocurrido fue que Clelia no hab?a podido evitar ir a la ciudad con su padre;
fr
Le fait est que Cl?lia n'avait pu se dispenser de descendre ? la ville avec son p?re:
en
Clelia had been unable to avoid going down to the town with her father;
eu
Fabricek ia-ia asmatu zuen gertatutakoa, hamabi eta erdiak aldera jeneralaren zalgurdia etxeratzen entzun zuenean, ezagutzen baitzuen zaldien oin-hotsa.
es
Fabricio se lo figur? cuando, a las doce y media de la noche, oy? entrar el carruaje del general; conoc?a el paso de sus caballos.
fr
Fabrice en eut presque l'id?e en entendant, vers minuit et demi, rentrer la voiture du g?n?ral; il connaissait le pas des chevaux.
en
Fabrizio almost guessed as much when he heard, about half past twelve, the General's carriage return; he recognised the trot of the horses.
eu
Jenerala zabaldia zeharkatzen eta zaindariak hari armak aurkezten entzun eta handik minutu gutxira, a zer poz handia hartu zuen Fabricek norbait soka astintzen ari zela sumatu zuenean azkenik, denbora guztian berak soka besoan inguratua eduki ondoren!
es
?Qu? enorme su alegr?a cuando, a los pocos minutos de haber o?do al general atravesar la explanada y a los centinelas presentarle armas, sinti? agitarse la cuerda que no hab?a dejado de sostener arrollada al brazo!
fr
Quelle ne fut pas sa joie lorsque, quelques minutes apr?s avoir entendu le g?n?ral traverser l'esplanade et les sentinelles lui pr?senter les armes, il sentit s'agiter la corde qu'il n'avait cess? de tenir autour du bras!
en
What was his joy when, a few minutes after he had heard the General cross the terrace and the sentries present arms to him, he felt a pull at the cord which he had not ceased to keep looped round his arm!
eu
Zama astuna lotu norbaitek sokari, eta bi astinalditxok eman zioten gure presoari soka igotzeko seinalea.
es
Not? c?mo ataban un gran peso a la cuerda; dos peque?as sacudidas le dieron la se?al de retirarla.
fr
On attachait un grand poids ? cette corde, deux petites secousses lui donn?rent le signal de la retirer.
en
A heavy weight was attached to this cord; two little tugs gave him the signal to draw it up.
eu
Kosta egin zitzaion Fabriceri bere leiho azpiko erlaitz erabat irten batetik pasaraztea igotzen ari zen zama.
es
Le cost? bastante trabajo pasar aquel bulto por una cornisa muy saliente que hab?a bajo la ventana.
fr
Il eut assez de peine ? faire passer au poids qu'il ramenait une corniche extr?mement saillante qui se trouvait sous sa fen?tre.
en
He had considerable difficulty in getting the heavy object that he was lifting past a cornice which jutted out some way beneath his window.
eu
Gure mutilak kostata igotako gauza hura bonbilla bat zen, urez betea eta xal batean bildua.
es
Aquel objeto que tan dif?cil le fue subir era una garrafa llena de agua y envuelta en un chal.
fr
Cet objet qu'il avait eu tant de peine ? faire remonter, c'?tait une carafe remplie d'eau et envelopp?e dans un ch?le.
en
This object which he had so much difficulty in pulling up was a flask filled with water and wrapped in a shawl.
eu
Atseginaren atseginez bete zuen mutil gaixo hark xal hura musuz, erabateko bakardadean luzaroan bizi ondoren.
es
?Con qu? delicia el pobre mozo que llevaba tantos meses en una soledad tan completa cubri? de besos aquel chal!
fr
Ce fut avec d?lices que ce pauvre jeune homme, qui vivait depuis si longtemps dans une solitude si compl?te, couvrit ce ch?le de ses baisers.
en
It was with ecstasy that this poor young man, who had been living for so long in so complete a solitude, covered this shawl with his kisses.
eu
Ezin da deskribatu, ordea, zer nolako zirrara hartu zuen gure presoak, alferrikako itxaropenean hainbeste egun eman eta gero, paper puskatxo bat aurkitu zuenean, orratz batez xalari itsatsia. Ur honetatik baizik ez edan, txokolatea bakarrik janez iraun;
es
Pero renunciaremos a pintar su emoci?n cuando, al cabo de tantos d?as de vanas esperanzas, por fin descubri? un trocito de papel prendido al chal con un alfiler. No beba m?s que esta agua;
fr
Mais il faut renoncer ? peindre son ?motion lorsque enfin, apr?s tant de jours d'esp?rance vaine, il d?couvrit un petit morceau de papier qui ?tait attach? au ch?le par une ?pingle.
en
But we must abandon the attempt to describe his emotion when at last, after so many days of fruitless expectation, he discovered a little scrap of paper which was attached to the shawl by a pin.
eu
bihar, ahalegin guztiak egingo ditut zuri ogia helarazteko;
es
alim?ntese de chocolate; ma?ana har? lo imposible por enviarle pan;
fr
Ne buvez que de cette eau, vivez avec du chocolat;
en
"Drink nothing but this water, live upon chocolate;
eu
tintaz marraztutako gurutzetxoz markatuko dut alde guztietatik ogia.
es
lo marcar? con unas crucecitas trazadas con tinta.
fr
demain je ferai tout au monde pour vous faire parvenir du pain, je le marquerai de tous les c?t?s avec de petites croix trac?es ? l'encre.
en
tomorrow I shall do everything in the world to get some bread to you, I shall mark it on each side with little crosses in ink.
eu
Izugarria da hau esatea, baina jakin egin behar duzu hala ere: baliteke Barbonek zu pozoitzeko agindua jaso izana.
es
Es horrible decirlo, pero es necesario que lo sepa: quiz? Barbone est? encargado de envenenarle.
fr
C'est affreux ? dire, mais il faut que vous le sachiez, peut-?tre Barbone est-il charg? de vous empoisonner.
en
It is a terrible thing to say, but you must know it, perhaps Barbone has been ordered to poison you.
eu
Nola ez zara konturatu, ordea, nahigabetu egiten nauela arkatzez idatzi zenidan gutunean aipatutako gaiak?
es
?C?mo no se ha dado cuenta de que el tema que trata en su carta a l?piz es lo m?s propio para desagradarme?
fr
Comment n'avez vous pas senti que le sujet que vous traitez dans votre lettre au crayon est fait pour me d?plaire?
en
How is it that you did not feel that the subject of which you treat in your pencilled letter was bound to displease me?
eu
Eta hainbesteraino nahigabetzen nau, non ez nizuke idatziko, mehatxatuta zauzkan arrisku handiagatik ez balitz.
es
De no ser por el peligro extremo que nos amenaza, no le escribir?a. Acabo de ver a la duquesa;
fr
Aussi je ne vous ?crirais pas sans le danger extr?me qui vous menace.
en
Besides, I should not write to you, but for the danger that threatens us.
eu
Dukesa ikusi dut arestian, osasun onez dago eta kondea ere bai, baina dukesa oso argaldu da.
es
est? bien, lo mismo que el conde, pero muy delgada.
fr
Je viens de voir la duchesse, elle se porte bien ainsi que le comte, mais elle est fort maigrie;
en
I have just seen the Duchessa, she is well and so is the Conte, but she has grown very thin;
eu
Ez gehiago aipatu niri gai hori;
es
No me escriba sobre ese tema:
fr
ne m'?crivez plus sur ce sujet:
en
do not write to me again on that subject;
eu
haserrearazi egin nahi nauzu, ala?
es
?le gustar?a que me enfadara?
fr
voudriez-vous me f?cher?
en
do you wish to make me angry?"
eu
Cleliak bertutezko ahalegin handia egin behar izan zuen ohar horretako azken-aurreko lerroa idazteko.
es
Escribir la pen?ltima l?nea de esta carta fue un gran esfuerzo de virtud por parte de Clelia.
fr
Ce fut un grand effort de vertu chez Cl?lia que d'?crire l'avant-derni?re ligne de ce billet.
en
It required a great effort of virtue on Clelia's part to write the penultimate line of this letter.
eu
Gorteko gizartean mundu guztiak zioenez, Sanseverina andreak nahitasun handia hartu omen zion Baldi kondeari, gizon txit eder hari, Raversi markesa andrearen maitale ohiari.
es
Todo el mundo dec?a, en la sociedad de la corte, que la Sanseverina iba tomando mucha amistad al conde Baldi, aquel mozo tan apuesto, antiguo amigo de la marquesa Raversi.
fr
Tout le monde pr?tendait, dans la soci?t? de la cour, que Mme Sanseverina prenait beaucoup d'amiti? pour le comte Baldi, ce si bel homme, l'ancien ami de la marquise Raversi.
en
Everyone alleged, in the society at court, that Signora Sanseverina was becoming extremely friendly with Conte Baldi, that handsome man, the former friend of the Marchesa Raversi.
eu
Kontu ziurra zen, ordea, Baldi kondea modurik eskandalagarrienean haserretua zela Raversi markesa andrearekin, nahiz sei urtez ama gisakotzat edukia zuen mutilak emakume hori eta berari esker izan zuen goi mailako gizartean sarbidea.
es
Lo indudable era que ?l hab?a roto escandalosamente con esta marquesa que, durante seis a?os, le sirviera de madre y le introdujera en el gran mundo.
fr
Ce qu'il y avait de s?r, c'est qu'il s'?tait brouill? de la fa?on la plus scandaleuse avec cette marquise qui, pendant six ans, lui avait servi de m?re et l'avait ?tabli dans le monde.
en
What was certain was that he had quarrelled in the most open fashion with the said Marchesa, who for six years had been a second mother to him and had established him in society.
eu
Berridatzi egin behar izan zuen Cleliak presaka idatzitako ohartxo hura, mihi gaiztoek dukesari egozten zioten amodio berriaren halako kutsu bat zeriolako lehenengo idaztaldiari. -Ondo makurra naiz gero!
es
Clelia hab?a tenido que volver a empezar esta esquela escrita a toda prisa, porque en la primera redacci?n trasluc?a algo de los nuevos amores que la malevolencia p?blica atribu?a a la duquesa.
fr
Cl?lia avait ?t? oblig?e de recommencer ce petit mot ?crit ? la h?te, parce que dans la premi?re r?daction il per?ait quelque chose des nouvelles amours que la malignit? publique supposait ? la duchesse.
en
Clelia had been obliged to begin this hasty little note over again, for, in the first draft, some allusion escaped her to the fresh amours with which popular malice credited the Duchessa.
eu
-garrasi egin zion Cleliak bere buruari-: maite duen emakumearen bizkar Fabriceri gaizki esaka aritzea...!
es
"?Qu? bajeza por mi parte-exclam?-hablar mal a Fabricio de la mujer a quien ama...!"
fr
s'?tait-elle ?cri?e: dire du mal ? Fabrice de la femme qu'il aime!...
en
"How base of me!" she had exclaimed, "to say things to Fabrizio against the woman he loves!"
eu
Biharamun goizean, eguna argitu baino askoz ere lehenago, Grillo Fabriceren gelan sartu, pakete astun samar bat utzi, eta hitzik esan gabe joan zen.
es
A la madrugada del d?a siguiente, bastante antes de amanecer, entr? Grillo en la celda de Fabricio, dej? un paquete bastante pesado y desapareci? sin decir palabra.
fr
Le lendemain matin, longtemps avant le jour, Grillo entra dans la chambre de Fabrice, y d?posa un assez lourd paquet, et disparut sans mot dire.
en
The following morning, long before it was light, Grillo came into Fabrizio's cell, left there a package of some weight, and vanished without saying a word.
eu
Pakete hartan, ogi puska aski handi bat zegoen, tintaz idatzitako gurutzetxoz alde guztietatik josia;
es
Este paquete conten?a un pan bastante grueso, decorado con muchas crucecillas trazadas a pluma.
fr
Ce paquet contenait un pain assez gros, garni de tous les c?t?s de petites croix trac?es ? la plume:
en
This package contained a loaf of bread of some size, adorned on every side with little crosses traced in ink:
eu
musuz estali zuen Fabricek ogia:
es
Fabricio las cubri? de besos:
fr
Fabrice les couvrit de baisers:
en
Fabrizio covered them with kisses;
eu
maiteminduta zegoen.
es
estaba enamorado.
fr
il ?tait amoureux.
en
he was in love.
eu
Ogi puskaren ondoan, berriz, biribilki bat, behin eta berriz tolestutako paper batez estalia, eta, barruan, sei mila libera, urre gorrizko txanponetan;
es
Junto al pan, hab?a un rollo envuelto en muchos papeles; conten?a seis mil francos en cequ?es;
fr
A c?t? du pain se trouvait un rouleau recouvert d'un grand nombre de doubles de papier; il renfermait six mille francs en sequins;
en
Besides the bread there was a roll wrapped in a large number of folds of paper; these enclosed six hundred francs in sequins;
eu
azkenean, brebiario eder bat aurkitu zuen Fabricek, berri-berria:
es
Fabricio encontr? por ?ltimo un precioso breviario completamente nuevo;
fr
enfin, Fabrice trouva un beau br?viaire tout neuf:
en
last of all Fabrizio found a handsome breviary, quite new:
eu
gure mutilari gero eta ezagunagoa zitzaion esku batek hau idatzi zuen haren ertzean:
es
una mano que ?l comenzaba a conocer hab?a trazado estas palabras en el margen:
fr
une main qu'il commen?ait ? conna?tre avait trac? ces mots ? la marge:
en
a hand which he was beginning to know had traced these words on the margin:
eu
Pozoia!
es
?El veneno!
fr
Le poison!
en
"Poison!
eu
Erne ibili urarekin, ardoarekin, jaki guztiekin;
es
Cuidado con el agua, con el vino, con todo;
fr
Prendre garde ? l'eau, au vin, ? tout;
en
Beware of water, wine, everything;
eu
txokolatea janez bizi; saiatu txakurrari ematen jateko guztia, eta ez probatu ezertxo ere;
es
vivir de chocolate; procurar hacer comer al perro la comida sin tocarla;
fr
vivre de chocolat, t?cher de faire manger par le chien le d?ner auquel on ne touchera pas;
en
live upon chocolate, try to make the dog eat your untouched dinner;
eu
ez duzu fidagaitz iruditu behar, etsaiak beste baliabideren bat bilatuko luke eta.
es
no hay que mostrar desconfianza, porque el enemigo buscar?a otro medio.
fr
il ne faut pas para?tre m?fiant, l'ennemi chercherait un autre moyen.
en
you must not appear distrustful, the enemy would try some other plan.
eu
Burugabekeriarik ez, Jainkoarren!
es
?Nada de imprudencias, por Dios, nada de ligerezas!
fr
Pas d'?tourderie, au nom de Dieu! pas de l?g?ret?!
en
Do nothing foolish, in heaven's name! No frivolity!"
eu
Arinkeriarik ez! Berehala suntsitu zituen Fabricek hizki maite haiek, arriskuan jar baitzezaketen Clelia; gero, orri mordoa kendu brebiariotik, eta, haiek baliatuz, hainbat alfabeto egin zuen;
es
Fabricio se apresur? a arrancar estos caracteres queridos que pod?an comprometer a Clelia y a romper gran n?mero de hojas de breviario, con ayuda de las cuales hizo varios alfabetos.
fr
Fabrice se h?ta d'enlever ces caract?res ch?ris qui pouvaient compromettre Cl?lia, et de d?chirer un grand nombre de feuillets du br?viaire, ? l'aide desquels il fit plusieurs alphabets;
en
Fabrizio made haste to erase these dear words which might compromise Clelia, and to tear a large number of pages from the breviary, with the help of which he made several alphabets;
eu
ikatz birrindu eta ardotan urtuarekin txukun-txukun marraztua zegoen hizki bakoitza.
es
Traz? cuidadosamente cada letra con carb?n machacado y diluido en vino.
fr
chaque lettre ?tait proprement trac?e avec du charbon ?cras? d?lay? dans du vin.
en
each letter was properly drawn with crushed charcoal soaked in wine.
eu
Alfabeto haiek lehortuta zeuden hamabiak laurden gutxiagotarako, alegia, txoritegiko leihotik bi urrats atzerago Clelia agertu zenerako.
es
Estos alfabetos estaban ya secos cuando, a las doce menos cuarto, apareci? Clelia a dos pasos detr?s de la ventana de la pajarera.
fr
Ces alphabets se trouv?rent secs lorsqu'? onze heures trois quarts Cl?lia parut ? deux pas en arri?re de la fen?tre de la voli?re.
en
These alphabets had dried when at a quarter to twelve Clelia appeared, a few feet inside the aviary window.
eu
"Ikusiko dugu orain-egin zuen Fabricek bere artean-ea Cleliak onartzen duen alfabetoak erabiltzea".
es
"Ahora la gran cuesti?n-se dijo Fabricio-es que ella consienta en utilizarlos."
fr
"La grande affaire maintenant, se dit Fabrice, c'est qu'elle consente ? en faire usage."
en
"The great thing now," Fabrizio said to himself, "is that she shall consent to make use of these."
eu
Baina, zorionez, pozoitze-saioari buruz preso gazteari gauza asko esan beharrean gertatu zen neska:
es
Mas, por fortuna, aconteci? que Clelia ten?a muchas cosas que decir al joven cautivo sobre la tentativa de envenenamiento:
fr
Mais, par bonheur, il se trouva qu'elle avait beaucoup de choses ? dire au jeune prisonnier sur la tentative d'empoisonnement:
en
But, fortunately for him, it so happened that she had a number of things to say to the young prisoner with regard to the attempt to poison him:
