Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)

gerra onak santutzen du kausa oro.

la buena guerra es la que santifica toda causa.

c'est la bonne guerre qui sanctifie toute cause.

it is the good war which halloweth every cause.

Gerrak eta kemenak lagun hurkoarenganako maitasunak baino gauza handiagoak egin dituzte.

La guerra y el valor han hecho m?s cosas grandes que el amor al pr?jimo.

La guerre et le courage ont fait plus de grandes choses que l'amour du prochain.

War and courage have done more great things than charity.

Ez zuen errukiak, baizik eta zuen bulartasunak salbatu ditu orain arte ezbehartuak.

No vuestra compasi?n, sino vuestra valent?a es la que ha salvado hasta ahora a quienes se hallaban en peligro.

Ce n'est pas votre piti?, mais votre bravoure qui sauva jusqu'? pr?sent les victimes.

Not your sympathy, but your bravery hath hitherto saved the victims.

"Zer da ona?" galdetzen duzue.

"?Qu? es bueno?", pregunt?is.

demandez-vous.

"What is good?" ye ask.

Bulartsua izatea ona da.

Ser valiente es bueno.

Etre brave, voil? qui est bien.

To be brave is good.

Utzi neskatoei esaten:

Dejad que las ni?as peque?as digan:

Laissez dire les petites filles:

Let the little girls say:

"Ona izatea polita eta aldi berean hunkigarria izatea da."

"ser bueno es ser bonito y a la vez conmovedor".

"Bien, c'est ce qui est en m?me temps joli et touchant."

"To be good is what is pretty, and at the same time touching."

Bihozkabe deitzen zaituztete:

Se dice que no ten?is coraz?n:

On vous appelle sans-coeur:

They call you heartless:

baina zuen bihotza benetakoa da eta nik maite dut zuen bihozkortasunaren lotsa.

pero vuestro coraz?n es aut?ntico, y yo amo el pudor de vuestra cordialidad.

mais votre coeur est vrai et j'aime la pudeur de votre cordialit?.

but your heart is true, and I love the bashfulness of your goodwill.

Zuek zeuen itsasgoraz lotsatzen zarete eta beste batzuk beren itsasbeheraz lotsatzen dira.

Vosotros os avergonz?is de vuestra pleamar, y otros se averg?enzan de su bajamar.

Vous avez honte de votre flot et d'autres rougissent de leur reflux.

Ye are ashamed of your flow, and others are ashamed of their ebb.

Itsusiak al zarete?

?Sois feos?

Vous ?tes laids?

Ye are ugly?

Tira, bada, ene senideok! Ingura itzazue zeuon buruak gurentasunaz, itsusitasunaren kapaz!

?Bien, hermanos m?os! ?Envolveos en lo sublime, que es el manto de lo feo!

Eh bien, mes fr?res! Enveloppez-vous du sublime, le manteau de la laideur!

Well then, my brethren, take the sublime about you, the mantle of the ugly!

Eta zuen arima handitzen bada, harrotu ere egingo da, eta zuen gurentasunean dago gaiztotasuna.

Y si vuestra alma se hace grande, tambi?n se vuelve altanera, y en vuestra sublimidad hay maldad.

Quand votre ?me grandit, elle devient imp?tueuse, et dans votre ?l?vation, il y a de la m?chancet?.

And when your soul becometh great, then doth it become haughty, and in your sublimity there is wickedness.

Ezagutzen zaituztet.

Yo os conozco.

Je vous connais.

I know you.

Gaiztotasunean topo egiten dute elkarrekin harroak eta makalak.

En la maldad el altanero se encuentra con el debilucho.

Dans la m?chancet?, l'imp?tueux se rencontre avec le d?bile.

In wickedness the haughty man and the weakling meet.

Baina ez dute elkar ongi ulertzen.

Pero se malentienden rec?procamente.

Mais ils ne se comprennent pas.

But they misunderstand one another.

Ezagutzen zaituztet.

Yo os conozco.

Je vous connais.

I know you.

Gorrotatzekoak diren etsaiak soilik izan behar dituzue; baina ez arbuiatzekoak.

S?lo os es l?cito tener enemigos que haya que odiar, pero no enemigos para despreciar.

Vous ne devez avoir d'ennemis que pour les ha?r et non pour les m?priser.

Ye shall only have enemies to be hated, but not enemies to be despised.

Harro sentitu behar duzue zeuen etsaiengatik: orduan zuen etsaien arrakastak ere zeuen arrakasta izango dituzue.

Es necesario que est?is orgullosos de vuestro enemigo: entonces los ?xitos de ?l son tambi?n vuestros ?xitos.

Vous devez ?tre fiers de votre ennemi, alors les succ?s de votre ennemi seront aussi vos succ?s.

Ye must be proud of your enemies; then, the successes of your enemies are also your successes.

Errebolta-hori da esklabuaren noblezia.

Rebeli?n-?sa es la nobleza en el esclavo.

La r?volte-c'est la noblesse de l'esclave.

Resistance-that is the distinction of the slave.

Bedi obedientzia zuen noblezia!

?Sea vuestra nobleza obediencia!

Que votre noblesse soit l'ob?issance!

Let your distinction be obedience.

Bedi zuen agintzea bera obeditzea!

?Vuestro propio mandar sea un obedecer!

Que votre commandement lui-m?me soit de l'ob?issance!

Let your commanding itself be obeying!

Gerrari onak atseginago entzuten du "behar duk" "nahi diat" baino. Eta maite duzuen edozeri aurrena agintzen utzi behar diozue.

"T? debes" le suena a un buen guerrero m?s agradable que "yo quiero", y a todo lo que os es amado deb?is dejarle que primero os mande.

Un bon guerrier pr?f?re "tu dois" ? "je veux". Et vous devez vous faire commander tout ce que vous aimez.

To the good warrior soundeth "thou shalt" pleasanter than "I will." And all that is dear unto you, ye shall first have it commanded unto you.

Zuen bizitzarenganako maitasuna bedi zuen itxaropenik gorena:

?Sea vuestro amor a la vida amor a vuestra esperanza m?s alta:

Que votre amour de la vie soit l'amour de vos plus hautes esp?rances:

Let your love to life be love to your highest hope;

eta zuen itxaropen gorena izan bedi biziaren pentsamendurik gorena!

y sea vuestra esperanza m?s alta el pensamiento m?s alto de la vida!

et que votre plus haute esp?rance soit la plus haute pens?e de la vie.

and let your highest hope be the highest thought of life!

Baina zuen pentsamendurik gorenak nik zuei agindutakoa behar du izan-eta honela dio:

Pero deb?is permitir que yo os ordene vuestro pensamiento m?s alto-y dice as?:

Votre plus haute pens?e, permettez que je vous la commande-la voici:

Your highest thought, however, ye shall have it commanded unto you by me-and it is this:

gizona gainditu beharreko zerbait da.

el hombre es algo que debe ser superado.

l'homme est quelque chose qui doit ?tre surmont?.

man is something that is to be surpassed.

Bizi ezazue zeuen obedientzia eta gerra-bizitza!

?Vivid, pues, vuestra vida de obediencia y de guerra!

Ainsi vivez votre vie d'ob?issance et de guerre!

So live your life of obedience and of war!

Zer axola dio luzez bizitzeak?

?Qu? importa vivir mucho tiempo!

Qu'importe la vie longue!

What matter about long life!

Zein gerrarik nahi du guriki tratatua izatea!

?Qu? guerrero quiere ser tratado con indulgencia!

Quel guerrier veut ?tre m?nag?!

What warrior wisheth to be spared!

Nik ez zaituztet guriki tratatzen, errotik maitatzen zaituztet, ene senideok, gerran!

?Yo no os trato con indulgencia, yo os amo a fondo, hermanos m?os en la guerra!

Je ne vous m?nage point, je vous aime du fond du coeur, mes fr?res en la guerre!

I spare you not, I love you from my very heart, my brethren in war!

-

-

-

-

Honela mintzatu zen Zaratustra.

As? habl? Zaratustra.

Ainsi parlait Zarathoustra.

Thus spake Zarathustra.

JAINKOIZUN BERRIAZ

Del nuevo ?dolo

DE LA NOUVELLE IDOLE

XI. THE NEW IDOL.

Nonbait oraindik badira herriak eta artaldeak, baina ez zuen artean, ene senideok:

En alg?n lugar existen todav?a pueblos y reba?os, pero no entre nosotros, hermanos m?os:

Il y a quelque part encore des peuples et des troupeaux, mais ce n'est pas chez nous, mes fr?res:

Somewhere there are still peoples and herds, but not with us, my brethren:

hemen estatuak daude.

aqu? hay Estados.

chez nous il y a des ?tats.

here there are states.

Estatua?

?Estado?

?tat?

A state?

Zer da hori?

?Qu? es eso?

Qu'est-ce, cela?

What is that?

Orain irekizkidazue belarriak, zeren orain esango baitizuet neure hitza herrien heriotzaz.

?Bien! Abridme ahora los o?dos, pues voy a deciros mi palabra sobre la muerte de los pueblos.

Allons!

Well! open now your ears unto me, for now will I say unto you my word concerning the death of peoples.

Estatu deitzen zaio munstro hotz guztien artean hotzenari.

Estado se llama el m?s fr?o de todos los monstruos fr?os.

Ouvrez les oreilles, je vais vous parler de la mort des peuples.

A state, is called the coldest of all cold monsters.

Hoztasun osoz esaten du gezurra;

Es fr?o incluso cuando miente;

L'?tat, c'est le plus froid de tous les monstres froids:

Coldly lieth it also;

eta gezur hau ateratzen zaio ahotik:

y ?sta es la mentira que se desliza de su boca:

il ment froidement et voici le mensonge qui rampe de sa bouche:

and this lie creepeth from its mouth:

"Ni, Estatua, naiz herria."

"Yo, el Estado, soy el pueblo."

"Moi, l'?tat, je suis le Peuple."

"I, the state, am the people."

A zer gezurra!

?Es mentira!

C'est un mensonge!

It is a lie!

Sortzaileak izan dira herriak sortu dituztenak, eta fede bat eta maitasun bat eseki zituzten beraien gainetik:

Creadores fueron quienes crearon los pueblos y suspendieron encima de ellos una fe y un amor:

Ils ?taient des cr?ateurs, ceux qui cr??rent les peuples et qui suspendirent au-dessus des peuples une foi et un amour:

Creators were they who created peoples, and hung a faith and a love over them:

honela zerbitzatu zuten bizitza.

as? sirvieron a la vida.

ainsi ils servaient la vie.

thus they served life.

Deuseztatzaileak dira askotzari tranpak ezarri eta estatu deitzen dutenak:

Aniquiladores son quienes ponen trampas para muchos y las llaman Estado:

Ce sont des destructeurs, ceux qui tendent des pi?ges au grand nombre et qui appellent cela un ?tat:

Destroyers, are they who lay snares for many, and call it the state:

ezpata bat esekitzen dute eta ehundaka gurari.

?stos suspenden encima de ellos una espada y cien concupiscencias.

ils suspendent au-dessus d'eux un glaive et cent app?tits.

they hang a sword and a hundred cravings over them.

Oraindik herri bat dagoen tokian, han ez da estatua ulertzen, eta gorrotatu egiten da, begizko txar bat bezala ohitura eta eskubideen aurka.

Donde todav?a hay pueblo, ?ste no comprende al Estado y lo odia, consider?ndolo mal de ojo y pecado contra las costumbres y los derechos.

Partout o? il y a encore du peuple, il ne comprend pas l'?tat et il le d?teste comme le mauvais oeil et une d?rogation aux coutumes et aux lois.

Where there is still a people, there the state is not understood, but hated as the evil eye, and as sin against laws and customs.

Seinale hau ematen dizuet:

Esta se?al os doy:

Je vous donne ce signe:

This sign I give unto you: