Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)
Gulliver-en bidaiak, Jonathan Swift / Iñaki Mendiguren (Ibaizabal, 1990
)
eu
eta ehun gizon bi urtez erabili ondoren, huts egin zuela lanak, proiektugileek alde egin zutelarik erru guztia berari egotziz, eta iraintzen jarraitzen dutela geroztik, baita esperimentu berdinean beste batzuk sar erazten ere, beti arrakasta berdina hitz emanez eta etsipen berdina gero.
es
y despu?s de emplear cien hombres durante dos a?os, la obra se hab?a frustrado y los arbitristas se hab?an ido, dejando toda la verg?enza sobre ?l, que ten?a que aguantar las burlas desde entonces, a hacer con otros el mismo experimento, con iguales promesas de triunfo y con igual desenga?o.
fr
il souhaitait seulement que j'observasse un b?timent ruin?, du c?t? de la montagne.
en
and after employing a hundred men for two years, the work miscarried, the projectors went off, laying the blame entirely upon him, railing at him ever since, and putting others upon the same experiment, with equal assurance of success, as well as equal disappointment."
eu
Egun gutxi barru hirira itzuli ginen, eta Gorentasun hark, Akademian zuen ospe txarra kontutan izanik, ez zuen nirekin joan nahi izan, baizik eta bere lagun baten esku utzi ninduen hara lagun ziezadan.
es
A los pocos d?as volvimos a la ciudad, y Su Excelencia, teniendo en cuenta la mala fama que en la Academia ten?a, no quiso ir conmigo, pero me recomend? a un amigo suyo para que me acompa?ase en la visita.
fr
"Admirez, me disait-il, ce que nous appelons ici le progr?s!
en
In a few days we came back to town; and his excellency, considering the bad character he had in the academy, would not go with me himself, but recommended me to a friend of his, to bear me company thither.
eu
Ni, proiektuen miresle sutsu eta jakin-min handiko pertsona sineskortzat aurkezteari ederretsi zion Jaun hark, eta benetan bazuen arrazoi pixka bat, neure gaztaroan izana bainintzen nolabaiteko proiektugile.
es
Mi buen se?or se dign? presentarme como gran admirador de proyectos y persona de mucha curiosidad y f?cil a la creencia, para lo que, en verdad, no le faltaba del todo raz?n, pues yo hab?a sido tambi?n algo arbitrista en mis d?as de juventud.
fr
Cette ruine ?tait nagu?re un moulin, ob?issant au courant d'une grande rivi?re, et ce moulin suffisait ? ma maison, ? mes vassaux;
en
My lord was pleased to represent me as a great admirer of projects, and a person of much curiosity and easy belief; which, indeed, was not without truth; for I had myself been a sort of projector in my younger days.
eu
es
fr
gr?ce ? lui, tout allait bien:
en
eu
5. KAPITULUA
es
Cap?tulo V
fr
bon grain, belle fleur de farine et bon pain.
en
CHAPTER V.
eu
Akademia hura ez da eraikin bat bakarra, baizik eta kalearen bi aldeetan dagoen etxe-multzo bat, eremu soil bihurtzen ari zenez, erosi eta horretarako erabilia izan zena.
es
Esta Academia no est? formada por un solo edificio, sino por una serie de varias casas, a ambos lados de la calle, que, habi?ndose inutilizado, fueron compradas y dedicadas a este fin.
fr
Or, croirez-vous, messire, qu'une compagnie ?conomiste d'inventeurs est venue, il y a tant?t sept ans d?j?, me proposer d'abattre ce moulin, et d'en b?tir un autre au pied de la montagne?
en
This academy is not an entire single building, but a continuation of several houses on both sides of a street, which growing waste, was purchased and applied to that use.
eu
Oso maitagarriro hartu ninduen Zuzendariak, eta egun askotan joan nintzen Akademiara.
es
Me recibi? el conserje con mucha amabilidad y fu? a la Academia durante muchos d?as.
fr
Ils projetaient de construire un r?servoir, o? l'eau pourrait ?tre ais?ment conduite par des tuyaux et par des machines;
en
I was received very kindly by the warden, and went for many days to the academy.
eu
Proiektugile bat edo gehiago zegoen gela bakoitzean, eta uste dut bostehun baino gutxiagotan ez nintzela egon.
es
En cada habitaci?n hab?a uno o m?s arbitristas, y creo quedarme corto calculando las habitaciones en quinientas.
fr
d'autant que le vent et l'air, sur le haut de la montagne, agiteraient l'eau et la rendraient plus fluide, et que le poids de l'eau, en descendant, ferait par sa chute m?me tourner le moulin avec la moiti? du courant de la rivi?re.
en
Every room has in it one or more projectors; and I believe I could not be in fewer than five hundred rooms.
eu
Ikusi nuen lehen gizona itxura argalekoa zen, eskuak eta aurpegia kedarra bezain beltzak zituen, ilea eta bizarra luzeak, zarpailtsu eta zenbait aldetan sugarastatua zegoen.
es
El primer hombre que vi era de consumido aspecto, con manos y cara renegridas, la barba y el pelo largos, desgarrado y chamuscado por diversas partes.
fr
Et tant et tant, par une suite de raisonnements irr?futables, ils me d?montr?rent la vanit? de mon moulin, tant et tant ils s'en moqu?rent, appelant ? leur aide l'opinion publique et l'assentiment de la cour, que, ma foi!
en
The first man I saw was of a meagre aspect, with sooty hands and face, his hair and beard long, ragged, and singed in several places.
eu
Haren jantziak, txabusina eta larruazala, denak kolore berekoak ziren.
es
Traje, camisa y piel, todo era del mismo color.
fr
de guerre lasse et peut-?tre aussi voulant t?moigner de ma d?f?rence pour les opinions d'en haut, je fus assez mal avis? pour subir ce triste attentat.
en
His clothes, shirt, and skin, were all of the same colour.
eu
Zortzi urte zeramatzan pepinoetatik eguzki-izpiak ateratzeko proiektuan sartuta, izpi horiek hermetikoki itxitako ontzietan ipini ondoren, airea berotzeko kanpora aterako liratekeelarik uda hotz eta txarretan.
es
Llevaba ocho a?os estudiando un proyecto para extraer rayos de sol de los pepinos, que deb?an ser metidos en redomas herm?ticamente cerradas y selladas, para sacarlos a caldear el aire en veranos crudos e inclementes.
fr
Aussit?t mes gens de s'incliner devant ma sagesse et de vanter ma pr?voyance!
en
He has been eight years upon a project for extracting sunbeams out of cucumbers, which were to be put in phials hermetically sealed, and let out to warm the air in raw inclement summers.
eu
Beste zortzi urteren buruan, zalantzarik gabe, Gobernariaren lorategiak prezio egokian eguzki-argiz hornitzeko gai izango zela esan zidan; baina kexu zen bere gordailua urrituta zegoelako eta asmamena suspertzeko zerbait eman niezaion erregutu zidan, batez ere, aldi hartan pepinoak oso garesti zebiltzalako. Erregalu txiki bat egin nion, nire jaunak horretarako emana zidan diruaz, ezagutzen baitzuen ikustera joaten zitzaizkion guztiei eskean aritzeko ohitura hori. Gero beste gela batera joan nintzen, baina atzera egin nuen berehala, ia eraitsi baininduen hango kirats nazkagarriak.
es
fr
en
eu
Laguntzaileak aurrera bultza egin zidan, inor ez nezala iraindu esanez xuxurlan, oso gaizki hartuko zutela eta;
es
Me dijo que no ten?a duda de que en ocho a?os m?s podr?a surtir los jardines del gobernador de rayos de sol a precio m?dico;
fr
Ils envahissent mon domaine, ?pouvant? de leur ?conomie, et tout de suite, et sans crier gare, les voil? qui abattent, qui b?tissent, qui arrangent, qui d?rangent...
en
He told me, he did not doubt, that, in eight years more, he should be able to supply the governor's gardens with sunshine, at a reasonable rate:
eu
beraz, sudurra estaltzera baino ez nintzen ausartu. Gela hartako proiektugilea Akademiako ikertzailerik zaharrena zen.
es
pero se lamentaba del escaso almac?n que ten?a y me rog? que le diese alguna cosa, en calidad de est?mulo al ingenio;
fr
et qui se sauvent, lorsqu'? la fin il leur est d?montr? qu'ils sont des r?veurs! Bref, mon beau moulin ne va plus!
en
I made him a small present, for my lord had furnished me with money on purpose, because he knew their practice of begging from all who go to see them.
eu
Aurpegia eta bizarra hori-zurixkak zituen; eskuak eta jantziak zikinkeriaz lardaskatuta.
es
tanto m?s, cuanto que el pasado a?o hab?a sido muy malo para pepinos.
fr
Leur moulin ne va pas! leur moulin n'ira jamais!"
en
When I was presented to him, he gave me a close embrace, a compliment I could well have excused.
eu
Nire aurkezpena egin ziotenean, estu besarkatu ninduen (gogo onez desenkusatuko nion kortesia).
es
fr
en
His employment, from his first coming into the academy, was an operation to reduce human excrement to its original food, by separating the several parts, removing the tincture which it receives from the gall, making the odour exhale, and scumming off the saliva.
eu
Akademiara iritsi zenetik, giza gorotzak jatorrizko elikagaietara itzultzeko eragiketa zen haren eginkizuna, osagai ezberdinak banatuz, behazun-xixkutik hartzen duten tindagaia kenduz, usaina lurrunaraziz eta listua kenduz.
es
Le hice un peque?o presente, pues mi hu?sped me hab?a proporcionado deliberadamente alg?n dinero, conociendo la pr?ctica que ten?an aquellos se?ores de pedir a todo el que iba a visitarlos.
fr
Peu de jours apr?s, quand je fus quelque peu revenu de ces progr?s... ?tonnants: "Par Dieu!
en
He had a weekly allowance, from the society, of a vessel filled with human ordure, about the bigness of a Bristol barrel.
eu
Astero giza gorotzez beteriko ontzi baten dohaintza egiten zion Elkarteak, Bristoleko upel baten tamainakoa zelarik ontzia.
es
fr
en
eu
Bolbora lortzeko izotza kaltzinatzen ari zen beste bat ere ikusi nuen, aldi berean suaren xaflakortasunaz idatzi eta argitaratu nahi zuen tratatu bat erakutsi zidalarik.
es
Vi a otro que trabajaba en reducir hielo a p?lvora por la calcinaci?n, y que tambi?n me ense?? un tratado que hab?a escrito y pensaba publicar, concerniente a la maleabilidad del fuego.
fr
me dis-je ? moi-m?me, il doit ?tre assez curieux de voir toute une acad?mie ? l'usage exclusif des faiseurs de syst?mes!" Et je fis part de mon d?sir ? Son Excellence.
en
I saw another at work to calcine ice into gunpowder; who likewise showed me a treatise he had written concerning the malleability of fire, which he intended to publish.
eu
Bazegoen arkitekto bat, oso burutsua, etxeak eraikitzeko metodo berri bat asmatua zuena, sabaitik hasi eta beherantz oinarrietarantz lan eginez, hori justifikatzeko bi intsektu zuhurren, erlearen eta armiarmaren, antzeko jokabidea aipatu zidalarik.
es
Estaba un ingenios?simo arquitecto que hab?a discurrido un nuevo m?todo de edificar casas empezando por el tejado y trabajando en sentido descendente-hasta los cimientos, lo que justific? ante m? con la pr?ctica semejante de dos tan prudentes insectos como la abeja y la ara?a.
fr
Aussit?t il voulut bien me donner une personne pour me conduire ? cette illustre acad?mie. "Heu! disait-il en levant les ?paules, en voil? encore un qui tourne mal!"
en
There was a most ingenious architect, who had contrived a new method for building houses, by beginning at the roof, and working downward to the foundation; which he justified to me, by the like practice of those two prudent insects, the bee and the spider.
eu
Bazen itsu jaiotako gizon bat ere, egoera bereko zenbait aprendiz zituena; haien eginkizuna pintoreentzako koloreak nahastea zen, koloreak bereizten maisuak irakasten zielarik ukimena eta usaimena erabiliz.
es
Hab?a un hombre, ciego de nacimiento, que ten?a varios disc?pulos de su misma condici?n y los dedicaba a mezclar colores para pintar, y que su maestro les hab?a ense?ado a distinguir por el tacto y el olfato.
fr
Le brave homme! il me prenait pour un grand admirateur de nouveaut?s, pour un esprit curieux et cr?dule.
en
There was a man born blind, who had several apprentices in his own condition: their employment was to mix colours for painters, which their master taught them to distinguish by feeling and smelling.
eu
Benetan zorte txarra izan nuen, ez bainituen aldi hartan oso trebe aurkitu beren ikaskuntzan eta irakasleak berak ere huts egiten zuen gehienetan;
es
Fue en verdad desgracia m?a encontrarlos en aquella ocasi?n no muy diestros en sus lecciones, y aun al mismo profesor le acontec?a equivocarse generalmente.
fr
Au fond, j'avais ?t? dans ma jeunesse un homme ? projets et ? syst?mes tout comme un autre.
en
It was indeed my misfortune to find them at that time not very perfect in their lessons, and the professor himself happened to be generally mistaken.
eu
artista hau biziki lagundua eta estimatua da anaidia osoan.
es
Este artista cuenta en el m?s alto grado con el est?mulo y la estima de toda la hermandad.
fr
Encore aujourd'hui tout ce qui est neuf et hardi ne me d?pla?t pas.
en
This artist is much encouraged and esteemed by the whole fraternity.
eu
Beste departamentu batean oso pozik egon nintzen proiektugile batekin, txerriekin lurra lantzeko sistema baitzuen asmatua, horrela golda, ganadu eta lanaren kostuak aurreztuz.
es
En otra habitaci?n me complaci? grandemente encontrarme con un arbitrista que hab?a descubierto un plan para arar la tierra por medio de puercos, a fin de ahorrar los gastos de aperos, ganado y labor.
fr
Je fus re?u tr?s-honn?tement par le concierge; il nous dit que, dans ces b?timents, toute chambre, ? coup s?r, renfermait un ing?nieur, et quelquefois plusieurs;
en
In another apartment I was highly pleased with a projector who had found a device of ploughing the ground with hogs, to save the charges of ploughs, cattle, and labour.
eu
Hauxe da metodoa:
es
El m?todo es ?ste:
fr
Le premier acad?micien me parut un homme en mauvais ?tat:
en
The method is this:
eu
hektarea erdiko lur-zati batean, hamabost zentimetroko tarteaz eta hogeiko sakoneraz, ezkur, datil, gaztaina eta antzeko beste fruitu batzuk edo animalia hauek gogokoen dituzten landareak lurperatu behar dira;
es
en un acre de terreno se entierra, a seis pulgadas de distancia entre s?, cierta cantidad de bellotas, d?tiles, casta?as y otros frutos o verduras de que tanto gustan estos animales.
fr
il avait la face et les mains couvertes de crasse, la barbe et les cheveux sordides, un habit et une chemise de m?me couleur que sa peau.
en
in an acre of ground you bury, at six inches distance and eight deep, a quantity of acorns, dates, chestnuts, and other mast or vegetables, whereof these animals are fondest;
eu
gero horietako seiehun edo gehiago eraman sorora, eta egun gutxiren buruan soro guztia harrotuko dute janari bila, eta prest utziko hazia ereiteko, aldi berean beren gorotzez ongarrituko dutelarik;
es
Luego se sueltan dentro del campo seiscientos o m?s de ellos, que a los pocos d?as habr?n hozado todo el terreno en busca de comida y dej?dolo dispuesto para la siembra.
fr
Il avait d?pens? huit ans de sa vie ? m?diter sur un projet merveilleux, lequel projet consiste ? recueillir les rayons de soleil aux temps chauds, pour les enfermer dans des fioles bouch?es herm?tiquement!
en
then you drive six hundred or more of them into the field, where, in a few days, they will root up the whole ground in search of their food, and make it fit for sowing, at the same time manuring it with their dung:
eu
egia esateko, esperimentatu ondoren, gastuak eta molestiak handiak zirela ohartu ziren, eta oso uzta gutxi edo batere ez zuten lortu.
es
Cierto que la experiencia ha mostrado que la molestia y el gasto son muy grandes y la cosecha poca o nula;
fr
"Quelle meilleure fa?on, disait-il, de chauffer l'air aux temps froids?" Il me dit aussi que, dans huit autres ann?es, il pourrait fournir aux jardins des financiers des rayons de soleil ? un prix raisonnable.
en
it is true, upon experiment, they found the charge and trouble very great, and they had little or no crop.
eu
Halere, ez dago zalantzarik, hobekuntza handiak egin daitezke asmakizun honetan.
es
sin embargo, no se duda que este invento es susceptible de gran progreso.
fr
En m?me temps, il se plaignait que ses fonds ?taient bas; il se plaignait en tendant la main...
en
However it is not doubted, that this invention may be capable of great improvement.
eu
Beste gela batera ere joan nintzen, hango paretak eta sabaia armiarma-sarez guztiz estalita zeudelarik, artistaren joan-etorrirako pasabide estu batean izan ezik.
es
Entr? en otra habitaci?n, en que de las paredes y del techo colgaban telara?as todo alrededor, excepto un estrecho paso para que el artista entrara y saliera.
fr
comme un philosophe..., ou comme un mendiant! Je passai dans la chambre ? c?t?; l'odeur en ?tait repoussante, et mon guide: "Hol?!
en
I went into another room, where the walls and ceiling were all hung round with cobwebs, except a narrow passage for the artist to go in and out.
eu
Sartu nintzenean, armiarma-sareekin kontuz ibiltzeko oihu egin zidan.
es
Al entrar yo me grit? que no descompusiese sus tejidos.
fr
me dit-il en me poussant dans cette infection, prenons garde ? ne pas offenser messieurs les savants, et je ne vous conseillerais gu?re de vous boucher le nez."
en
At my entrance, he called aloud to me, "not to disturb his webs."
eu
Zetarrak erabiliz munduak hain luzaroan egina zuen hutsegite tamalgarria deitoratzen zuen, bai baikenituen horiek baino askoz hobeak ziren beste hainbat intsektu domestiko, ehotzen ere zekitenak eta ez iruten bakarrik.
es
Se lament? de la fatal equivocaci?n en que el mundo hab?a estado tanto tiempo al emplear gusanos de seda, cuando tenemos tant?simos insectos dom?sticos que infinitamente aventajan a esos gusanos, porque saben tejer lo mismo que hilar.
fr
L'ing?nieur qui logeait dans cette chambre ?tait le plus ancien de l'acad?mie; son visage et sa barbe ?taient couleur de parchemin, ses mains et ses habits ?taient couverts d'une ordure inf?me.
en
He lamented "the fatal mistake the world had been so long in, of using silkworms, while we had such plenty of domestic insects who infinitely excelled the former, because they understood how to weave, as well as spin."
eu
Eta gainera, armiarmak erabiliz, zeta tindatzearen gastua guztiz aurreztu zitekeela esaten zuen, honetaz zeharo konbentzitua geratu nintzelarik oso kolore ederretako euli-multzo handi bat erakutsi zidanean, zeinez armiarmak elikatzen baitzituen, eta ziurtatu zigun haien kolorea hartzen zutela amaraunek;
es
D?jome luego que empleando ara?as, el gasto de te?ir las sedas se ahorrar?a totalmente;
fr
Lorsque je lui fus pr?sent?, il m'embrassa tr?s-?troitement; politesse dont je me serais bien pass?.
en
And he proposed further, "that by employing spiders, the charge of dyeing silks should be wholly saved;" whereof I was fully convinced, when he showed me a vast number of flies most beautifully coloured, wherewith he fed his spiders, assuring us "that the webs would take a tincture from them;
eu
eta nabardura guztietakoak zituenez, mundu guztiaren gogoa ase ahal izateko itxaropena zuen, hariei indarra eta kontsistentzia emateko, goma, olio eta beste substantzia glutinoso batzuen bidez eulientzako janari egokia aurkitu ahal izan bezain laster.
es
fr
en
eu
Bazen astronomo bat ere eguzki-erloju bat udaletxeko haize-orratz handiaren gainean jarri nahian zebilena, lurraren eta eguzkiaren urteko eta eguneko mugimenduak doituta zeudelarik, haizearen halabeharrezko aldaketa guztiekin egoki eta bat etor zitezen.
es
de lo que me convenci? por completo cuando me ense?? un enorme n?mero de moscas de los colores m?s hermosos, con las que alimentaba a sus ara?as, al tiempo que me aseguraba que las telas tomaban de ellas el tinte.
fr
Son occupation, depuis son entr?e ? l'acad?mie, avait ?t? de rendre aux excr?ments humains le go?t et la saveur nourrici?re, en s?parant les divers aliments des parties diverses que l'excr?ment re?oit du fiel, et qui causent uniquement sa mauvaise odeur.
en
and as he had them of all hues, he hoped to fit everybody's fancy, as soon as he could find proper food for the flies, of certain gums, oils, and other glutinous matter, to give a strength and consistence to the threads."
eu
Koliko txiki batez kexati nenbilenez, gidariak beste gela batera eraman ninduen, han goi-mailako mediku bat zegoelarik, gaitz hori tresna bat-beraren alderantzizko erabileraz sendatzen zuelako ospetsua zena.
es
Y como las ten?a de todos los matices, confiaba en satisfacer el gusto de todo el mundo tan pronto como pudiese encontrar para las moscas un alimento, a base de ciertos aceites, gomas y otra materia aglutinante, adecuado para dar fuerza y consistencia a los hilos.
fr
A ce grand homme (une des lumi?res de l'acad?mie) on donnait chaque semaine, de la part de la compagnie, un plat rempli de la mati?re la plus louable...
en
There was an astronomer, who had undertaken to place a sun-dial upon the great weathercock on the town-house, by adjusting the annual and diurnal motions of the earth and sun, so as to answer and coincide with all accidental turnings of the wind.
eu
Hauspo handi-handia zuen bolizko mutur luze eta meheaz. Hau uzkitik gora sartu hogei bat zentimetro eta, haizea kanporatuz, erraiak puxika siku bat bezain lehor utz zitzakeela esaten zuen. Baina gaitza gogorragoa eta bortitzagoa baldin bazen, hauspoa haizez beteta zegoela sartzen zuen muturra eta gaixoaren gorputz barruan husten;
es
Vi un astr?nomo que hab?a echado sobre s? la tarea de colocar un reloj de sol sobre la veleta mayor de la Casa Ayuntamiento, ajustando los movimientos anuales y diurnos de la Tierra y el Sol de modo que se correspondiesen y coincidieran con los cambios accidentales del viento.
fr
environ de la grandeur d'un baril de Bristol.
en
I was complaining of a small fit of the colic, upon which my conductor led me into a room where a great physician resided, who was famous for curing that disease, by contrary operations from the same instrument. He had a large pair of bellows, with a long slender muzzle of ivory:
eu
gero tresna berriro ateratzen zuen haizez betetzeko, bitartean erpuruaz sendo zapaltzen zuelarik uzki-zuloa;
es
Visit? muchas habitaciones m?s;
fr
"Je vous ferais bien go?ter, me dit-il, de ma recomposition;
en
But when the disease was more stubborn and violent, he let in the muzzle while the bellows were full of wind, which he discharged into the body of the patient;
eu
eta hau hiruzpalau aldiz errepikatu ondoren, haize arrotz haiek ziztuan irteten ziren kanpora, bide batez berekin ekarriz kaltegarria ere (ponpara botatzen den ura bezala) eta horrela sendatuz gaixoa. Bi esperimentu hauek txakur batekin egiten ikusi nuen, baina ez nuen inolako ondoriorik sumatu lehenengoaren ostean. Bigarrenaren ondoren, ordea, lehertzeko zorian zegoen animalia, eta hain hustuketa bortitza egin zuenez, oso gogaikarria izan zen neuretzat eta nirekin zeudenentzat.
es
fr
en
then withdrew the instrument to replenish it, clapping his thumb strongly against the orifice of then fundament; and this being repeated three or four times, the adventitious wind would rush out, bringing the noxious along with it, (like water put into a pump), and the patient recovered.
eu
Hantxe bertan akabatu zen txakurra, eta prozedura beraren bidez berpiztu nahian utzi genuen doktorea.
es
pero no he de molestar al lector con todas las rarezas que vi, en gracia a la brevedad.
fr
mais elle n'a pas encore acquis toutes les qualit?s que je lui voudrais."
en
I saw him try both experiments upon a dog, but could not discern any effect from the former.
eu
Beste departamentu asko bisitatu nuen, baina ez dut irakurlea ikusi nituen bitxikeria guztiekin aspertuko, laburtasuna baitut helburu.
es
fr
en
After the latter the animal was ready to burst, and made so violent a discharge as was very offensive to me and my companion. The dog died on the spot, and we left the doctor endeavouring to recover him, by the same operation. I visited many other apartments, but shall not trouble my reader with all the curiosities I observed, being studious of brevity.
eu
Orain artean Akademiaren alde bat bakarrik nuen ikusia, bestea espekulaziozko jakintzan aurreratuak zirenentzako baitzen, horietaz ere zerbait esango dudalarik beste pertsonaia ospetsu bat aipatu ondoren, artista unibertsala deitzen zutena, alegia.
es
Hasta entonces hab?a visto tan s?lo uno de los lados de la Academia, pues el otro estaba asignado a los propagadores del estudio especulativo, de quienes dir? algo cuando haya dado a conocer a otro ilustre personaje, llamado entre ellos el artista universal.
fr
J'en vis un autre occup? ? calciner la glace pour en extraire, disait-il, de fort bon salp?tre.
en
I had hitherto seen only one side of the academy, the other being appropriated to the advancers of speculative learning, of whom I shall say something, when I have mentioned one illustrious person more, who is called among them "the universal artist."
eu
Hogeita hamar urte zeramatzala esan zigun bere gogoetak giza bizitzaren hobekuntzarako erabiltzen.
es
?ste nos dijo que durante treinta a?os hab?a dedicado sus pensamientos al progreso de la vida humana.
fr
Il me montra un trait? concernant la mall?abilit? du feu qu'il voulait publier;
en
He told us "he had been thirty years employing his thoughts for the improvement of human life."
eu
Bi gela handi zituen bitxitasun harrigarriz beteak, eta berrogeita hamar gizon lanean.
es
Ten?a dos grandes aposentos llenos de maravillosas rarezas y cincuenta hombres trabajando.
fr
et il me demanda ma souscription. Je vis ensuite un tr?s-ing?nieux architecte!
en
He had two large rooms full of wonderful curiosities, and fifty men at work.
eu
Batzuk airea kondentsatzen ari ziren substantzia lehor ukigarri bihurtzeko, nitroa kenduz eta partikula urtsu edo jariakorrei iragazten utziz;
es
Unos condensaban aire para convertirlo en una substancia tangible dura, extrayendo el nitro y colando las part?culas acuosas o fluidas;
fr
Il avait trouv? une m?thode admirable pour b?tir les maisons en commen?ant par le fa?te et finissant par les fondements;
en
Some were condensing air into a dry tangible substance, by extracting the nitre, and letting the aqueous or fluid particles percolate;
