Bilaketa aurreratua

Ogi apurrak

Hizkuntzen arteko Corpusa (HAC)


Arkitekturaz hamar liburuak, Vitruvio / Santiago Iruretagoiena (Klasikoak, 2000 )
aurrekoa | 78 / 75 orrialdea | hurrengoa
eu
7. Eskaileraren zangoaren luzera hamahiru zulokoa izango da, lodiera zulo batekoa, eta tarteko espazioa zulo bat eta laurdenekoa izango da, eta lodiera 1/8koa.
es
La longitud del cuerpo de la "escalera" ser? de trece agujeros;
fr
7. Le f?t du climacis (petite ?chelle) doit ?tre long de treize diam?tres, et ?pais de trois seizi?mes de diam?tre.
en
7. The shafts of the "ladder" are thirteen holes in length, one hole in thickness;
eu
Eskaileraren goiko aldea, besoetatik hurbil geratzen dena eta mahaiari lotua dagoena, bost partetan zatituko da luzean.
es
su grosor, de un agujero y el espacio intermedio tendr? una anchura de 5/4 y su grosor 1/8. La parte superior de la "escalera" contigua a los brazos y unida a la mesa se dividir? en cinco partes su longitud total;
fr
L'intervalle du milieu aura de largeur un quart de diam?tre, et d'?paisseur un huiti?me et un quart de huiti?me. La partie du climacis sup?rieur qui est pr?s des bras et qui touche ? la table, se divisera dans toute sa longueur en cinq parties;
en
the space between them is one hole and a quarter in breadth, and one and one eighth in depth. Let the entire length of the ladder on its upper surface-which is the one adjoining the arms and fastened to the table-be divided into five parts.
eu
Horietako bi zati emango zaizkio grekoek chelen deitzen duten parteari;
es
de estas cinco partes, se dar?n dos a ese elemento que los griegos denominan "chelen";
fr
on en donnera deux ? la pi?ce que les Grecs appellent g-chehleh (pince);
en
Of these let two parts be given to the member which the Greeks call the [Greek:
eu
horren zabalera 1 eta 1/16koa izango da, eta lodiera 1/4koa, eta luzera 7/2 zulokoa.
es
su anchura ser? 3/16, su grosor 1/4 y su longitud 7/2 agujeros.
fr
sa largeur sera d'un quart de diam?tre, son ?paisseur d'un seizi?me, sa longueur de trois diam?tres et demi et un huiti?me.
en
chel?nion], its breadth being one and one sixth, its thickness one quarter, and its length eleven holes and one half;
eu
Chelen edo gako horren kanpora ateratzen den partea, zulo-erdikoa; hegalarena 3/16koa. Axon izenekoak, zeharkako frontea deitzen denak, hiru zulo izango ditu.
es
La prominencia del "chelen" o agarradero es de medio agujero y la de sus alas 1/4. La parte pr?xima al "axon" denominado "frente transversal"-ser? de tres agujeros.
fr
celle du pterygoma (aile) du douzi?me d'un diam?tre et d'un silique; quant ? la partie appel?e front de traverse qui est vers l'essieu, elle doit avoir trois diam?tres de longueur.
en
the claw projects half a hole and the "winging" three sixteenths of a hole. What is at the axis which is termed the... face...
eu
8. Barruko erregelen zabalera 1/4koa izango da, eta lodiera 1/6koa. Kakoaren estalkia mirubuztan-mihiztaduraz dago eskaileraren zangoan lotuta, eta zabalean 1/6 zulo ditu, eta lodieran 1/12 zulo.
es
La anchura de las reglas interiores medir? 5/16 y su grosor, 3/16. El cobertor de la agarradera est? ensamblado a cola de milano en el cuerpo de la "escalera" con una anchura de 1/4 y un grosor de 1/12. El grosor de la pieza cuadrada, unida a la escalera, ser? de 1/4 y en sus extremos medir? un agujero.
fr
8. Les r?gles int?rieures auront un quart de diam?tre de longueur, et d'?paisseur un douzi?me et un quart de douzi?me.
en
their thickness one sixth. The cover-joint or lid of the chelonium is dove-tailed into the shafts of the ladder, and is three sixteenths of a hole in breadth and one twelfth in thickness. The thickness of the square piece on the ladder is three sixteenths of a hole,...
eu
Pieza karratuaren lodiera, eskaileran dagoen partearena, 2/3 zulokoa da, eta muturretakoa zulo batekoa.
es
El di?metro del eje redondo ser? igual al de la agarradera y junto a las clavijas tendr? una decimosexta parte menos.
fr
Le rebord du chelo (tortue) qui sert de couverture ? la queue d'aronde, doit ?tre long d'un quart de diam?tre.
en
the diameter of the round axle will be equal to that of the claw, but at the pivots seven sixteenths of a hole.
eu
Ardatz biribilaren diametroa gakoak duen neurrikoa izango da, baina larakoek 1/16 gutxiago izango dute.
es
 
fr
La largeur des montants du climacis doit ?tre d'un huiti?me, et la grosseur d'un douzi?me et un quart de douzi?me.
en
 
eu
9. Ostikoen luzera lau zulo eta erdikoa izango da, zabalera, oinean hartuta, 2/3 zulokoa, eta lodiera, goian hartuta, 7/12koa.
es
La longitud de los puntales del soporte ser? de cuatro agujeros y medio, su anchura en la parte m?s baja ser? de medio agujero y en la parte m?s alta ser? de 3/16. La basa-denominada "eschara"-tiene una longitud de agujeros;
fr
L'?paisseur du carr?, qui est au climacis, doit ?tre d'un douzi?me et d'une huiti?me partie du douzi?me, et vers l'extr?mit? d'un quart de douzi?me.
en
9. The stays are... holes in length, one quarter of a hole in breadth at the bottom, and one sixth in thickness at the top. The base, termed [Greek:
eu
Baseak, eschara deitzen denak, luzean 4 zulo izango ditu, antibasak lau zulo luzean;
es
la pieza que va delante de la basa (antibasamento) tiene una longitud de cuatro agujeros;
fr
9. La longueur des arcs-boutants sera d'une douzi?me partie et de trois quarts de douzi?me;
en
eschara], has the length of... holes, and the anti-base of four holes;
eu
eta bien zabalera eta lodiera zulo bat eta erdikoa.
es
el grosor y la anchura son de 7/12 agujeros.
fr
La base qui est appel?e eschara (grille) aura de longueur un neuvi?me de diam?tre.
en
each is one hole in thickness and breadth.
eu
Basea zutabearekin elkartzen da bere altueraren erdi-parean;
es
 
fr
La pi?ce qui est devant la base aura quatre diam?tres. L'?paisseur et la largeur de l'une et de l'autre jusqu'? la moiti? de leur hauteur auront un neuvi?me et un seizi?me de diam?tre.
en
 
eu
zutabeak zulo bat eta erdiko zabalera eta lodiera ditu.
es
A media altura se une a la columna con una anchura y un grosor de 3/2 agujeros.
fr
La colonne aura en largeur et en ?paisseur un diam?tre et demi.
en
A supporter is jointed on, halfway up, one and one half holes in breadth and thickness.
eu
Altuerak ez dauka zuloaren araberako erlaziorik, baizik eta erabilerak eskatzen duenaren arabera doitzen da.
es
Su altura no guarda proporci?n con los agujeros que hemos tomado como m?dulos, sino que ser? la que exija su utilizaci?n.
fr
Sa hauteur ne se r?gle pas sur le diam?tre du trou; on la proportionne ? l'usage auquel on la destine.
en
Its height bears no relation to the hole, but will be such as to be serviceable.
eu
Besoen luzera sei zulokoa da, lodiera, oinean, zulo batekoa, eta muturretan 2/3koa.
es
La longitud del brazo medir? seis agujeros y su grosor en la ra?z ser? de un agujero y en los extremos 6/16.
fr
La longueur du bras sera de huit diam?tres;
en
The length of an arm is six holes, its thickness at the base two thirds of a hole, and at the end one half a hole.
eu
Balezten eta katapulten proportzioei buruz beharrezkoenak iruditu zaizkidanak azaldu ditut.
es
He expuesto las proporciones que consider? m?s ?tiles de las ballestas y de las catapultas.
fr
son ?paisseur vers le bas, d'un demi diam?tre, et ? son extr?mit? d'un douzi?me de diam?tre.
en
I have now given those symmetrical proportions of ballistae and catapults which I thought most useful.
eu
Horien tentsioa kirio eta ile bihurrituarekin egindako sokekin nola neurtzen den azaldu behar dut idatziz, ahal dudan neurrian.
es
No quiero pasar por alto, sino dejar constancia por escrito, de la mejor manera que pueda, c?mo se domina la tensi?n de estas m?quinas mediante unas cuerdas de nervios o de cabellos retorcidos.
fr
Apr?s avoir fait conna?tre les proportions que j'ai jug?es ?tre les plus convenables pour les catapultes et les balistes, je vais expliquer le plus clairement qu'il sera possible, comment on doit les bander, en les tendant avec des cordes de boyau ou de cheveux.
en
But I shall not omit, so far as I can express it in writing, the method of stretching and tuning their strings of twisted sinew or hair.
eu
XII
es
 
fr
XII.
en
 
eu
 
es
Cap?tulo XII
fr
 
en
CHAPTER XII
eu
1. Habeak hartzen dira ahalik eta luzeenak;
es
A continuaci?n se meten los cabos de las cuerdas o cables por los agujeros del armaz?n superior, se hacen pasar hasta la otra parte y se atan en los rodillos;
fr
1. On prend deux longues pi?ces de bois sur lesquelles on cloue les anses de fer qui retiennent le moulinet :
en
1. Beams of very generous length are selected, and upon them are nailed socket-pieces in which windlasses are inserted.
eu
gainean akerrak jartzen dira eta horietan tornuak finkatzen dira.
es
cuando se tensan las cuerdas por medio de unas palancas, al pulsarlas con las manos emitir?n un mismo sonido o tono.
fr
au milieu de ces deux pi?ces de bois sont faites des entailles dans lesquelles on met le chapiteau de la catapulte qu'on y attache solidement avec des clous pour qu'il ne c?de point ? l'action du bandage.
en
Midway along their length the beams are incised and cut away to form framings, and in these cuttings the capitals of the catapults are inserted, and prevented by wedges from moving when the stretching is going on.
eu
Habeen erdi-aldera, koska batzuk egiten dira, eta koska horietan katapulten burukoak enkaxatzen dira, eta ziriekin finkatzen dira, tentsioaren indarrez ez daitezen mugitu.
es
Para que no se aflojen, se dejan bien apretadas en los agujeros, con la ayuda de unas cu?as.
fr
On fait ensuite entrer dans ce chapiteau de petits tubes en cuivre dans lesquels on passe des clavettes en fer, appel?es en grec g-epischides (Coins pour fendre).
en
Then the bronze boxes are inserted into the capitals, and the little iron bolts, which the Greeks call [Greek:
eu
Ondoren, brontzezko putzupada edo ontzi batzuk sartzen dira buruko horietan, eta burdinazko larako edo ardatz txiki batzuk jartzen dira, greziarrek epizygidas deitzen dituztenak.
es
Pas?ndolas al otro lado, se tensan asimismo en los rodillos con la ayuda de las palancas, hasta que emitan tambi?n un mismo tono. De esta manera se preparan las catapultas mediante el bloqueo de las cu?as hasta que su sonido sea correcto, en perfecta consonancia.
fr
XIII.
en
epizygides], are put in their places in the boxes.
eu
es
Sobre estos detalles he expuesto todo lo que me ha sido posible. Quede el que trate ahora sobre las m?quinas de ataque y las m?quinas de combate; unas m?quinas que permiten salir victoriosos a los generales y ofrecer una defensa definitiva a las ciudades.
fr
 
en
 
eu
XIII
es
 
fr
 
en
 
eu
 
es
Cap?tulo XIII
fr
 
en
CHAPTER XIII
eu
1. Hasteko erasoko arietea nola asmatu zen gogoratuko da.
es
Veamos, en primer lugar, c?mo se descubri? el ariete de ataque, seg?n dicen.
fr
1. La premi?re machine invent?e pour battre une place fut, dit-on, le b?lier.
en
1. It is related that the battering ram for sieges was originally invented as follows.
eu
Kartagotarrek Gades setiatzeko asmotan ezarri zituzten kanpamentuak.
es
Los cartagineses hab?an fijado su campamento con el objetivo de iniciar el ataque a C?diz.
fr
S'?tant empar?s d'une forteresse, ils essay?rent de la d?molir;
en
The Carthaginians pitched their camp for the siege of Cadiz.
eu
Eta lehendik gaztelu bat hartua zutelarik, hura lurrera botatzen ahalegindu ziren. Hura suntsitzeko burdinazko tresnarik ez zutenez, habeak hartu eta hasi ziren, haiek eskuekin eutsiz, haien buruarekin behin eta berriz hormaren gaineko aldearen kontra kolpatzen, eta hala, goragoko harri-ilarak botatzen hasi ziren, eta pixkanaka eta era horretan, gotorleku guztia behera bota zuten.
es
Previamente se hab?an apoderado ya de una fortaleza que intentaron demoler por todos los medios; como no pose?an instrumentos de hierro suficientes y capaces para lograr su objetivo, tomaron un madero y, sosteni?ndolo con sus manos, golpearon con su punta m?ltiples veces la parte superior del muro, consiguiendo derribar las hileras m?s altas de piedras;
fr
 
en
 
eu
 
es
con este sistema, poco a poco y siguiendo un orden, derrumbaron toda la fortificaci?n.
fr
mais ils n'avaient point d'instruments de fer dont ils pussent faire usage.
en
They captured an outwork and attempted to destroy it.
eu
2. Gero, izenez Pefrasmeno deitzen zen Tiroko artisau batek metodo eta asmakizun haren eraginez, masta bat jarri zuen zutik, eta hari beste bat jarri zion, trabeska eta esekita, balantza baten gisa, eta kolpeka eta atzera eta aurrera bultzaka, lurrera bota zuen Gadeskoen harresia.
es
Poco despu?s, un artesano de Tirio, llamado Pefrasmeno, estimulado por el descubrimiento de este ingenio, puso en vertical un m?stil y colg? de ?l otro madero atravesado, imitando una balanza;
fr
Ils prirent une poutre, la soutinrent avec leurs bras , et d'un de ses bouts frappant ? coups redoubl?s le haut de la muraille, ils firent tomber les premiers rangs des pierres, et poursuivant d'assise en assise, ils finirent par abattre toutes les fortifications.
en
But having no iron implements for its destruction, they took a beam, and, raising it with their hands, and driving the end of it repeatedly against the top of the wall, they threw down the top courses of stones, and thus, step by step in regular order, they demolished the entire redoubt.
eu
Zeras Kartagotarrak, ordea, aurrena egurrezko plataforma bat egin zuen eta gurpilak jarri zizkion;
es
llev?ndolo hacia adelante y hacia atr?s, con golpes violentos derrib? todo el muro de C?diz.
fr
2. Apr?s cela, un ouvrier tyrien, nomm? P?phasmenos, tirant parti de cette id?e, planta un m?t auquel il en suspendit un autre attach? transversalement comme le fl?au d'une balance, et ? force de le pousser et de le ramener, il fit tomber sous ses coups les murailles de Gades.
en
2. Afterwards a carpenter from Tyre, Bright by name and by nature, was led by this invention into setting up a mast from which he hung another crosswise like a steelyard, and so, by swinging it vigorously to and fro, he threw down the wall of Cadiz.
eu
gero, gainean puntelak eta zeharkako habeak erabiliz, armazoiak egin zituen;
es
En cartagin?s Cedras fue el primero que construy? una plataforma de madera apoyada sobre ruedas y por la parte de arriba compuso un armaz?n con puntales y abrazaderas;
fr
Ce fut C?tras de Chalc?donie qui, le premier, fabriqua une base en charpente, mont?e sur des roues. Sur cette base il mit un assemblage de montants et de traverses au milieu desquels il suspendit le b?lier. Le tout ?tait recouvert de peaux de boeufs, afin que ceux qui ?taient plac?s dans la machine pour battre le mur y trouvassent un abri s?r.
en
Geras of Chalcedon was the first to make a wooden platform with wheels under it, upon which he constructed a framework of uprights and crosspieces, and within it he hung the ram, and covered it with oxhide for the better protection of the men who were stationed in the machine to batter the wall.
eu
armazoietatik arietea jarri zuen zintzilik, eta haiek idien larruekin estali zituen, makina horretan hormaren kontra bultzaka aritzeko jarriko ziren gizonak hobeto babestuta egon zitezen.
es
colg? el ariete de este armaz?n y lo recubri? con pieles de buey, con el fin de que estuvieran m?s protegidos los soldados que manipularan esta m?quina para demoler el muro.
fr
La marche lente de cette machine lui fit donner le nom de tortue ? b?lier.
en
As the machine made but slow progress, he first gave it the name of the tortoise of the ram.
eu
Mugitzeko oso nagia zelako, ariete-dortoka deitzen hasi zitzaizkion.
es
Dado que sus movimientos eran muy lentos, denominaron a esta m?quina "tortuga del ariete".
fr
 
en
 
eu
3. Horiek izan ziren era honetako makinen inguruan emandako lehen urratsak;
es
As? fueron los primeros pasos en este tipo de m?quinas;
fr
 
en
 
eu
ondoren, Filipok, Amintasen semeak, Bizantzio setiatu zuenean, Polido Tesaliakoak beste era askotakoak ere egin zituen, erabiltzeko errazagoak zirenak;
es
posteriormente, cuando Filipo, hijo de Amintas, siti? la ciudad de Bizancio, Polyidos de Tesalia desarroll? esta primera m?quina con una gran diversidad de dise?os m?s resolutivos;
fr
3. Tels furent les premiers essais de cette esp?ce de machine. Plus tard, au si?ge que Philippe, fils d'Amyntas, mit devant Byzance, Polydus de Thessalie, la perfectionna et en inventa quelques autres plus faciles ? manier.
en
3. These were the first steps then taken towards that kind of machinery, but afterwards, when Philip, the son of Amyntas, was besieging Byzantium, it was developed in many varieties and made handier by Polyidus the Thessalian.
eu
horrengandik ikasi zuten Diadesek eta Kariasek, gudetan Alexandroren ondoan ibili zirenak.
es
D?ades y Charias, que sirvieron en el ej?rcito de Alejandro, prosiguieron haciendo prosperar el m?todo de Polyido.
fr
Il eut pour disciples Diade et Ch?r?as qui servirent sous Alexandre.
en
His pupils were Diades and Charias, who served with Alexander.
eu
Diadesek, hala, bere idatzietan azaldu zuen berak asmatu zituela dorre mugigarriak, desmuntatu ondoren armadarekin eramaten zituenak; berak asmatu zituen, baita ere, daratulua eta makina igokaria, harresietan gainetik igaroz sartzeko balio zutenak, eta baita bele suntsitzailea ere, batzuek garabia ere deitzen dutena.
es
D?ades nos hace ver en sus escritos que fue ?l quien ide? las "torres m?viles", que sol?a llevar desmontadas en su ej?rcito. Invent? tambi?n el "taladro" y la "m?quina ascendente", desde la que se pudiera pasar al muro, a pie plano;
fr
Diade, dans ses ?crits, d?clare que c'est lui qui a invent? les tours roulantes qu'il d?montait pour les faire porter ? la suite de l'arm?e, et qu'il est aussi l'inventeur de la tarri?re, de la machine montante, au moyen de laquelle on passait de plein pied sur une muraille, et du corbeau d?molisseur qu'on appelle quelquefois grue.
en
Diades shows in his writings that he invented moveable towers, which he used also to take apart and carry round with the army, and likewise the borer, and the scaling machine, by means of which one can cross over to the wall on a level with the top of it, as well as the destroyer called the raven, or by others the crane.
eu
 
es
no podemos olvidar su "cuervo destructor" que algunos llaman la "grulla".
fr
 
en
 
eu
4. Horiez gain, ariete gurpilduna ere erabiltzen zuen, eta idatzita utzi zituen horri buruzko kalkuluak.
es
Utilizaba tambi?n el "ariete sobre ruedas", cuyas reglas y detalles de construcci?n nos dej? escritos.
fr
4. Il se servait aussi du b?lier mont? sur des roues, dont il nous a donn? la description.
en
4. He also employed the ram mounted on wheels, an account of which he left in his writings.
eu
Esan zuen komeni zela dorrerik txikiena ere hirurogei ukondo altuerakoa egitea gutxienez, zabalean hamazazpi ukondo emanez; eta goiko aldean egiten zitzaion estutzeak beheko aldearen bosteko bat izan behar zuela;
es
Dec?a que las torres m?s peque?as conven?a levantarlas con una altura de al menos sesenta codos y con una anchura de diecisiete codos; en su parte m?s alta deb?a estrecharse una quinta parte respecto a su base;
fr
Il dit que la plus petite tour ne doit point avoir moins de soixante pieds de hauteur et de dix-sept de largeur ; que le haut doit ?tre d'un cinqui?me plus ?troit que le bas;
en
As for the tower, he says that the smallest should be not less than sixty cubits in height and seventeen in breadth, but diminishing to one fifth less at the top;
eu
eta dorreari eusteko ostikoek beheko aldean bederatzi hazbete izan behar zituztela, eta goiko aldean oin erdia.
es
los puntales de soporte de la torre deb?an medir, en la parte m?s baja, nueve pulgadas y en la parte m?s alta, medio pie.
fr
que les montants doivent ?tre ? la partie inf?rieure de trois quarts de pied, et ? la partie sup?rieure d'un demi-pied.
en
the uprights for the tower being nine inches at the bottom and half a foot at the top.
eu
Esan zuen, gainera, komeni zela dorre horiek hamar solairurekin egitea, eta horietako bakoitzak leihoak izatea.
es
En su opini?n, era muy conveniente levantar esta torre con diez alturas o pisos y con ventanas en cada uno de ellos.
fr
Il dit que cette tour doit avoir dix ?tages, tous garnis de fen?tres.
en
Such a tower, he says, ought to be ten stories high, with windows in it on all sides.
aurrekoa | 78 / 75 orrialdea | hurrengoa

Nodoa: liferay1.lgp.ehu.eus