Nerabeen % 2,9k modu problematikoan erabiltzen ditu sare sozialak, Euskal Herriko Unibertsitateko (UPV/EHU) hiru ikertzailek eta Errioxako Nazioarteko Unibertsitateko (UNIR) Ziberpsikologia ikerketa-taldeak egindako ikerketa baten arabera. Guztira, ikerketan parte hartu zuten 11 eta 17 urte bitarteko 1.534 adingabeen % 16k sare sozialen erabilera problematikoa erakutsi zuen, eta horrek aurrez aurreko pertsonen arteko harremanetan zailtasunak eragin ditzake, edo norberaren bizitzaren kontrola ez izatearen sentsazioa.

Lan honek kontsultatutako adingabeen artean sare sozialen erabilera kezkagarriaren bi maila islatzen ditu. Aipatutako % 2,9k argi eta garbi erabilera problematikoa erakutsi zuen, hala nola konpultsiboki kontsultatzea edo bizitzaren funtsezko esparruetan ondorioak izatea (familia-, gizarte- edo eskola-esparruetan, esaterako); aldiz, % 13,3k horrelako jokabideak izateko arriskua izan zuen.

Ikerketa Espainiako eta Mexikoko nerabeen lagin batekin egin zen: 705 Euskal Herriko eskoletatik eta 829 Jaliscotik (Mexiko).

Ikerketa honen emaitzak lagungarriak izan daitezke bi herrialdeetan teknologiaren erabilerari dagokionez dauden desberdintasunak ulertzeko, eta horrek prebentzio-estrategiak errazten ditu, bakoitzaren kultura-ezaugarriekin bat datozenak.

Espainian, nerabeek sare sozialen erabilera problematikoa gehiago lotu da konektatuta egotearen kezkarekin; Mexikon, berriz, lotura handiagoa du plataforma horien bidezko interakzio sozialaren aldeko lehentasunarekin, eta ez pertsonarenarekin.

Ikertzaileek ez zuten alde handirik aurkitu bi herrialdeetan erabilera ez-problematikoa eta erabilera problematiko larria egiten zuten adingabeen taldeen artean, baina bai plataforma horien erabilera problematikoa izateko arriskuan zeuden nerabeen artean.

"Azterlanaren ekarpen garrantzitsu bat da eredu kognitibo-konduktual batean oinarritutako ikuspegi batetik abiatzen dela. Ikuspegi klasikoek, sare sozialek (edo horietakoren batek) mendekotasuna sor dezaketela ulertzen dutenek, eguneroko bizitza patologizatzea dakarte askotan. Azterlan honen bidez, erabilera problematikoa eta ez-problematikoa bereiztea eta profilak ezartzea ahalbidetzen duen tresna bat dugu ", azaldu du Juan Manuel Machimbarrena Euskal Herriko Unibertsitateko (UPV/EHU) irakasle agregatuak eta UNIReko Ziberpsikologia taldeko kideak.

"Ikasketa hauek ez dute eguneroko bizitza patologizatu nahi. Sare sozialak araugintza-jarduera bat dira gure nerabeengan, baina argi utzi nahi genuen haien ehuneko bati ere arazoak sor diezazkiokeela ", azaldu du Joaquín González-Cabrerak, UNIReko Ziberpsikologia taldeko eta Ikerketa eta Transferentzia Institutuko (ITEI) ikertzaile nagusiak.

González-Cabreraren arabera, "aurkitutako ebidentziekin, sare sozialen erabilera problematikoa prebenitzeko etorkizuneko programak sor daitezke, jokabide konpultsiboak eta obsesiboak azpimarratzeko, erabileraren ondorio psikosozialak ahalik eta gehien murrizteko edo mugatzeko. Ez da deabrutu behar nerabeak sare sozialen bidez emozionalki erregulatzea, ezta online elkarrekintza nahiago izatea ere, betiere bide bakarra ez bada. Hori dela eta, faktore horiek arazo bat dira berez, baina arazo izan daiteke alderdi gehiago batzen direnean."

Konektatuta egoteak obsesionatzen zaituzte?

Ikerketa honen helburua da sare sozialen erabilera problematikoa baloratzea ahalbidetuko duen ebaluazio-tresna diseinatzea eta baliozkotzea, eta, gainera, gaztelaniaz hitz egiten duten bi herrialdetan behar besteko bermeekin erabili ahal izatea. Instrumentuari "Problematic Social Networking Site Use Scale" (PSNUS) izena eman zaio.

Galdetegi horren arabera, lau dimentsiotan ebaluatu ziren nerabeak. Sare sozialen bidezko elkarrekintza nahiago ote duten galdetu zitzaien: adibidez, ea plataforma horiek erabiltzen dituzten isolatuta sentitzen direnean besteekin harremanetan jartzeko edo triste daudenean hobeto sentitzeko.

Erregulazio emozionalari dagokionez, zehazki, adingabeei galdetu zitzaien ea irrikaz sentitzen ziren sare sozialak maiz bisitatzen ez zituztenean edo galduta denbora batez erabiltzen ez zituztenean.

Aztertu zen beste alderdi bat kezka kognitiboak eta jokabide oldarkorrak izan ziren: sare sozialetan ematen zuten denbora kontrolatzeko edo une jakin batzuetan hori egitearen eraginari aurre egiteko zailtasunak zituzten.

Azkenik, ikerketan parte hartu zutenei galdetu zitzaien adieraz zezatela sare sozialak erabiltzeak zaildu egiten ote zien beren bizitza kontrolatzea, planak edo jarduerak egiteari utzi ote zioten konektatuta egoteagatik, edo etengabeko konexio-premia horrek arazoak sortu ote zizkien beren bizitzetan.

Ikerketa Miriam N. Varonak egindako tesian oinarrituta dago. Juan Manuel Machimbarrena Euskal Herriko Unibertsitateko Psikologia Fakultateko irakasle agregatua eta UNIReko Ziberpsikologia taldeko kidea da, eta Alexander Muela Euskal Herriko Unibertsitateko (UPV/EHU) Psikologia Fakultateko irakaslea eta Eusko Jaurlaritzako OSAKLINIK ikerketa-taldeko kidea.