Eduki publikatzailea

Mikrosegundo batean funtzionatzen duen ate logiko kuantiko sendo eta ultralasterra diseinatu dute

UPV/EHUk dihardu lan honetan, David Wineland Nobel sariduna buru duen Boulder taldearekin batera

Lehenengo argitaratze data: 2017/03/16

Irudia
Gonzalo Mugak zuzendutako ikerketa taldea. Argazkia: Laura López UPV/EHU

UPV/EHUko Kimika Fisikoko Saileko Gonzalo Mugak zuzendutako talde teorikoak AEBetako Colorado-Boulder Unibertsitateko talde esperimental batekin talde bat osatu du, 2012an Nobel saridun izandako David Winelanden zuzendaritzapean. Helburua da, bi ioien bidez, ate logiko kuantiko sendo eta ultralaster bat diseinatzea, mikrosegundo batetik beherako tartean funtzionatzeko gai izango dena. Azterlana otsailean argitaratu zen Physical Review A aldizkarian.

Ikerketa teoriko honek esploratzen du egungo oztopo teknologikoetatik harantzago lor litekeena ondorengo lan esperimentala gidatzeko. Ate logikoak dira, qubit-ekin batera (0/1 bitaren bertsio kuantikoa), blokeen joko batean bezala ordenagailu kuantiko bat eraikitzeko oinarrizko elementuak. Garrantzitsua da ultralasterrak izatea, ez soilik kalkuluak bizkortzeko, baizik eta ingurumen zarataren ondoriozko elkarreragin kaltegarriak minimizatzeko ere.

80ko hamarkadaren hasiera aldean, Richard Feynman-ek proposatu zuen natura simulatzea, simulagailu baten bidez (sistema analogo baten bidez) sistema fisikoen portaera erreproduzituta; kasu honetan, zeregin batzuetan behinik behin ordenagailu arruntak gaindituko zituzten "ordenagailu kuantikoen" bitartez, propietate kuantikoak ustiatuta, zenbait bide aldi berean ustiatzeko aukeratzat. Hogeita hamar urte baino gehiago igaro ondoren, oraindik ere zaila da amets hori gauzatzea. Izan ere, atomoen portaera baliagarri "kuantikoa" oso ahula da eta erraz desagertzen da kontrol sistemen zarataren eta ausazko elkarreraginen ondorioz. Dena dela ere, aurrera egin da zenbait bide edo "arkitekturatan". Horien asmoa da zenbait sistema fisiko kontrolatzea behar bezala porta daitezen. Arkitektura aurreratuenetako batek ioi harrapatuak erabiltzen ditu. Horiek doitasun handiaz isolatu eta manipula daitezke laser eta elektrodoen bidez, qubitak eta ate kuantikoak egiteko. Qubiten ateak (esaterako, lanean aztertutakoa) erabilgarriak izan daitezke teknologia kuantikoaren beste aplikazio batzuetarako (adibidez, komunikazio seguruetarako). Hortaz, ate bereziki baliagarriak dira; baina, horiek diseinatu eta fabrikatzea sekulako aupada da. Doitasun eta abiadura handia lortzea berebiziko arazoa da etorkizunean kalkulu konplexuak egiteko.

Gonzalo Mugaren esanetan, lan hau "beste urrats bat da, oraindik eman behar diren askoren artean" ordenagailu kuantiko bat lortzeko, ohikoa baino ordenagailu "askoz sendoagoa", "ohiko ordenagailu batek egin ezin dituen hain kalkulu konplexuak egiteko gauza izango dena".   

 

Erreferentzia bibliografikoa

  • M. Palmero, S. Martínez-Garaot, D. Leibfried, D.J. Wineland, J.G. Muga
  • Fast phase gates with trapped ions
  • PHYSICAL REVIEW A 95, 022328 (2017)
  • DOI: 10.1103/PhysRevA.95.022328