Artikulu hau jatorriz The Conversation argitalpenean aurki daiteke.

Odol analisiak maiz egiten badizkizute, zure azido urikoaren kontzentrazioa zein den gogoratuko duzu, ziur. Ez da gomendagarria 7 mg/dL baino gehiago izatea; balio normalak 3,6 eta 6,5 mg/dL artekoak eta 2,5 eta 6,5 mg/dL artekoak dira gizonetan eta emakumeetan, hurrenez hurren. Azido urikoa oso disolbaezina da, eta kristalak sortzen ditu eta min handia egin dezakeen lekuetan metatu ohi da.

Agian ez dakizuna da ugaztun gehienek gureak baino azido urikoaren kontzentrazio askoz baxuagoak dituztela, 1 eta 2 mg/dL artekoak. Salbuespena ez da gizakiena bakarrik. Fenomenoa primateen bi familiatan gertatzen da: ‘Hylobatidae’ (giboiak) eta ‘Hominidae’ (tximino handiak), hau da, orangutanak, gorilak, txinpantzeak, bonoboak eta gizakiak. Guztiok ez dugu urikasarik, azido urikoa substantzia disolbagarriagoetara –ondoren gernuan ezabatzen dira– degradatzea ahalbidetzen duen entzima.

Duela 60 milioika urte inguru, primateak gainerako ugaztunetatik aldendu zirenean, urikasan aldaketak gertatzen hasi ziren, eta, ondorioz, gaitasun katalitikoa pixkanaka galdu zen. Baina aipatutako bi familientzat gauzak askoz gehiago aldatu ziren duela 20 milioika urte inguru. Ordutik, bi leinuetan –giboiak, alde batetik, eta tximino handiak, bestetik– eta modu paraleloan, urikasaren genea pseudogene bihurtu da. Bestela esanda, matxuratu egin da, ez du entzima sortzen, eta, horren ondorioz, gure odoleko maila urikoak oso altuak dira, beste ugaztunenak baino 3-10 aldiz handiagoak.

Harrigarriena urikasaren genearen matxura hedatu eta denboran iraun izana da. Pseudogenizazioaren ondorioak, ukitutako banakoei ondorengoak uzteko aukerak ez mugatzeagatik, neutroak besterik ez balira, gerta liteke gene matxuratua eta gene funtzionala duten beste batzuk egotea. Baina espezie kaltetuetako banako guztiek azido urikoa degradatzeko gaitasunik ez badute, baliteke hortik abantailaren bat ateratzea.

Ebidentzia enpirikoen, behaketakoen eta esperimentalen arabera, azido urikoak fruktosa –frutaren azukrea– koipe bihurtzea errazten du. Hori ez da ona azido uriko altua eta egunero janari ugari dugunontzat. Baina agian ona da urteko garai jakin batzuetan fruta asko eskura dezaketenentzat baina denboraldi luzeetan (ziurrenik neguan) frutarik eskuratu ezin dutenentzat.

Beraz, pentsa daiteke orain dela 15 eta 20 milioi urte artean, Miozenoaren hasieran, planeta hoztu zenean, tximino handien eta giboien arbaso komuna bizi zen ingurunea zena baino urtarokoagoa izatea, negu latzagoekin. Horrela, fruituak, gure arbasoen mantenu nagusietako bat, desagertu edo asko urritu ziren neguan zehar, eta, beraz, balio handikoa izango zen oparotasun garaietan eskuragarri zegoen fruta hurrengo oparoaldia iritsi arte negua gainditzen lagunduko zuten energia erreserba bihurtzeko mekanismo bat edukitzea.

Azido uriko altua baduzu, edo hezueria baduzu, hipotesi horrek ez dizu kontsolamendurik emango, baina, gutxienez, zure zoritxarraren azken kausa hobeto ulertzen lagunduko dizu.

Artikulu honen jatorrizko bertsioa UPV/EHUren Cuaderno de Cultura Científican argitaratu zen.